Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 40, 7 October 1882 — NU HOU O KA PAEAINA O NUUHIWA. [ARTICLE]

NU HOU O KA PAEAINA O NUUHIWA.

| Ma ka lokoinaikai o Kauka Hyde ua ae ia niai makou e pahola aku imua o i ka khuiehu kekahi mau mea hou mai loko mai o kekiihi leta a Rev. J. Kekeh, a ma keia malalo iho: NO KA PAEAIKA M'I'HIWA. Ua ano okoa ae no ka noho ana o ka Paeaina Nuuhiwa i keia wa i ko na ka makahiki he 37 a makou i noho ai, mai ka 1855-80, He nui wale na hana ino ma keia j>aeaina, ka pouli, ka naaupo, me ka hewa, aole maiu kaaina, i

nul kaluunaek. Uut pīiwpine, po«a. ■ pepehi kanaika- ai kauka, ona wina, aoi« |iaha h««3 i koe hwu ole ia e b-? fcou t okloū e Pauk> ROOKI i. 2 * -3' • Ua hooikaiiEa ra !viaaina J*anmi i noho ma Nuuhiwa. < hoopaa i ona r*ma, na kaoa pinepwe, me ka ai kana ka: ae mai no e hoopu, a nak» aku ke Kiaaina ma Nuubi«q hana aku la na. a Ua hooikaika no ha makou na kumu i j ke ao ana ia lakou ifca olelo o ke oia ma o le>u li meb hoomanawunui i na ino a iakou e hino-mai aL i loaa mai ia makou kekaā o lakou no ke OUI mau ma o lesu la Uuku wale nameaj i launa pono mai >e makou, oka nui, 0 lakou, mako V kiwx ka iapuwale,! ;ke kolohe, apiki» k leaiea, ka ona, ka ] moekolohe. piha k aina i ke diabola « ī Ika nana & e hiki e hoo-; 1 hiolo i ke aupunin ke Diaboio ma ka | Paeaina o Nuuhia nei ? Owai ia hoi ? j

I Re manaolana mno au, o lehova Sa- < I baota na Ua teiohe no ob ika pu- i

|le a kona poe ha*ute. Ua mau no ka j I oukou pule ma awaii no makou na j kumu, a no na amaaina o Nuuhiwa. j " E ko; aupuni, a e hanaia j

Kou ka honua nei; ai ua hoomau U makou ika pule | maanei pela; j kenau nei no hoi kol oukou aloha ia jakou, i ka hoouna | i . !

I mau mai i na ni&pa me na jx*lapala ; hoonaauao e ae., ka hoouna mau ana ! mai i ko makouih makahikl Ma lulai, iB.i, ua hooj>au koke ia na hana kaua, ki ena rama, a na kapu o ka wa kahiko)iia na kamaaina aku o keia paeaina, ina ka mana oko Fa-

rani mau mokuīain. Ekolu mokukaua Farani i makiikau e hookahe i ke koko o ko Puinnu jx>e, 674 Farani,

720 Tahiti, iBo;>&uhiwa. Ua hoololiia nae ka mana< hookahe koko, mamuii o ka ae ana ) na 'lii o ka aina e haawi pio aku i n poe pepehi kanaka o Puamau nei, aiie na pu kaua, a.me ka hoopau ana i ea- hana rama. A eia ka mea i paniia na ia wahi. E hoohanaia rjt kanaka a pau ma ka hana alanui, e liie me ka hana ma na

aina naauao. E hoouna na uakua i ka lakou mau makua i ka lakoii mau keiki ma ke kula, i aoia ai i ka ke, ka oaauao ma na palapala, e like me ka hana ma na aina naauao. | E haawiia aku na pu a pau oka aina nei iloko o ka lima o ke Aliimoku Fa-

rani. E hookapu loa ia ka hana ana o ka rama me ka inu ana ma keia paeaina. 0 ka mea kue i keia mau olelo hooholo, e hoopaa Icoke ia i ka hao, a e hoohanaia ma ka hana oolea. Ua kue no kahi poe ia wa,.- " 1 lonnklia. "tiujru ui Ka poe 110joolea, a alaweia maNuu- | hiwa e hana ai i ka hana; a 0 na mea | pepehi kanaka ma Puamau nei, ekolu, lua lawe loa ia ma Tahiti, me ka mea nana i pepehi i ka haole Geremania ma Hunaiapa. Nani keia hana a ke Aliimoku manuwa Farani. Ua hele mai keia Aliimoku Farani me ka makaukau e hookahe i ke koko oko Puamau poe, aka, ua hoololiia ae nae, me he mea la, o ka lima pu oka Haku kekahi, e like me kana olelo ma Halelu 76:10. E hoonani aku no ka huhu o kanaka ia oe; a e liki no hoi oe i ke koena o ka huhu. Nani ka ka Haku hana; a o Kona inoa ke hoomaikai mau loa ia, ke hana nei na kanaka o ka honua e like me ko lakou makemake iho, me ko lakou ike ole, e hooponojX)no ana ke Akua i na mea kupono i kona makemake. He aina kapu loa o Kina, aole ae ia ka olelo a ke Akua e komo lanakila ma ia aupuni nui. Ike kaua ana o Beritania, nui ke koko i hookaheia, i ka 1830 paha. >ie mea weliweli ia, aka, o kona hoj)e, ua hamama loa ka puka.! a ke koino lanakila nei ka olelo a ka | Haku. iie kaua nui ma Amenka i ka wa e noho Peresidena ana o A. Linekona,

nui ke koko i hookaheia ma ka honua, a ua make ia kanaka maikai no ka po-

no oka lahui; ke holo lanakila ia ka pono oka Euanelio i na poe kipi o ka Hema. NA HAJfA A KO FARANI POE. Ua hoonoho koke ia mai na Kiaaina k. Farani ma na moku a pau me na luna Farani a puni keia paeaina. He Kiaaina ma Nuuhiwa, o ko lakou wahi noho mau ia m.tmua T 4 poe malalo ona, haiepaahao ilailaHe mutoi Farani ma Uapou. He muioi Farani ma Uahuna. He Kiaaina ma Hivaoa nei, aia ma

Tahautu kona wahi noho, a he wahi ilaih me ka halepaahaa he niau koa 10 iaia. He luna hoi ma Puamau nei malalo o kela mea i lahauui, he wahi papu me ka halepaahao eku neī, me S koa»

e hoomalu i ka oino. j He luna Fatani i Tahuata. j He luna Farani i Kaiuiwa. Ka na luna Farant ka ham; o ka ha-1 na alanui ka hana nui a puni na moku, ■ o ka poe hana ok\ e hoopaahaoia me ■ ka hanahol E hoouna na makua i na keiki i ke kula, i aoia ka lakou mau keiki i ka | naauao me na hana maikai, ma ke kula ;* i j«*enuke ai O ka makua ; : hana ole pela, e hoopaahaoia ; na ka i [ makua ka hoolako i ka ai me ke kapa. [

AoW no i ikea kekaKi Uuz iwaen.l o* keia i«eaina, a me ka hana fan«. mai, lulaimai iSSo a hiki i keia wa. Fek He hoike ana ia o ka mahi po-! no oka Paeaina o Nuuhiwa nei a he, hana maikai hoi keia ako Farani. j O na luna Faranu launa pono no ia; makou, a paipai i na kamaaina o ka ai- 1 na. He mea |H>no ia oukou ke hoo~ [ um i na keiki i ke kula ma ka wahi a oukou i makemake ai i na kumu Po- j pe (Katolita), ina i na kumu mai Ha* | waii mai, mai kue oukou kekahi i ke- \ kahi Ona kumu Pope nae ka mea hukihuki. aoie nae hiki i na luna Fara-1 ni ke hana kekee: ua hiki mai ka wa; malamalama. | Peb hoi ma ka hana hoomana. 0 > i ka poe hele i ka hoomana Kaiolika he- j lle malaila, a i ka Perosetane, inalaila hol Ke paipai nui nei hoi na iuna Farani ; i na kamaaina o ka aina e kanu i ka != puiupulu ma na vrahi kujx>no i ka pu-1 | lupulu. a ma na wahi kupono i ka niu j |no ka niu, a e hanai holoholona. a e' | hana i mau haie maikai. i pono ka no-; |ho ana. a maemae pono, i maikai ka j | noho ana e like me ko na aina maiamalama. Eia na haole ke noho mai i o oukou, a e nana i ke ano o ko lakou noho ana. He ano maemae ka hale, a me ko lakou mau aahu, aole he pela{)ela. , . {Aole i pau.)