Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 41, 14 October 1882 — KA MOI A ME NA MAKAAINANA. [ARTICLE]

KA MOI A ME NA MAKAAINANA.

Nll na olelo iloko iho nei o keia mau mahina i hala, i hoopukaia iloko o na nupepa, e pili ana no ka Moi. ke Aupuni ame na Makaainana. Ma na kau i haia, i ke au o na Kamehameha, aole makou i ike i ka ha{jai nui ia o na inoa o na Moi ma ke ano hoopaapaa, me he mea la he paonioni mawaena o na lii ame na makaainana. Eia iho nei i ke au o ka Moi Kalakaua ka ikeia 0 na hoopaapaa ikaika, me ka lawe pu ia o ka Moi a kukuluia ma kekahi o na aoao j)aonioni, e hookuee ana i kekahi hajja o kona poe makaainana. Ma keia mea, ua lilo ka Moi i mea lawelawe ma ka hoopoapaa pu ana me kona poe makaainana. I ālo oia i hoa paio maluna oke kahua mokomoko. Ua kaulana maloko o keia kulakakauhale. iloko o na la koho balota o ke kau i hala iho nei, na kamailio ana no ka " balota j , alii," me he mea la ua komo ke Alii I iloko o ka paonioni o ke koho balota; me na makaainana. Maloko no hoi o kekahi o na nupej)a o keia kulanakau- ( ha!e, ua hoopukaia iloko ona la pokole 1 hala ae nei he manao e hoapono ana i ka lawelawe ana o ka Moi ma na kau koho balota, a me na hana hooponopono aupuni i pili ma ka aoao wale no o na makaainana. Ua ao maoli mai ia pepa i ka lehulehu ma ke ano he mea pono ke iho mai ka Moi mai luna mai 0 kona kulana kiekie a e lawelawe mawaena o na aoao hoojxuipaa no na ninau e hoalaia nei iwaena o na makaainana. He mea kaumaha keia ano noonoo, 1 hiki mai maluna o na alakai a keia aupuni i keia wa, no ka mea he aouli ino keia ma ka lewalani oko Hawaii nei wahi kuleana kuokoa e hookele nei. Aohe |)oino i hiki ke hooiliia maluna iho o kakou, e oi aku ai ka lapuwale o kona hopena i keia, oia hoi o ka hoala ia mai he mokuahana mawaena o ke Alii a me kekahi hapa o kona lahui inakaainana. He Moi 0 Kaiakaua no na makaainana Hawaii a pau loa, aole no kekahi haj>a o lakou. Oka lahui Hawaii i keia wa, aole like me ka lahui ikeau ia Kamehameha I. I keia wa ua komo na lahui o na aina e iloko o keia aina, a ua jxikui pu ia lakou me ka lahui kahiko, a ua lilo nae i lahui hookahi. Malalo oka Moi hookahi ka noho ana. He nui wale na keiki ona iahui e ae i hanauia ma keia aina, a ua nui lakou, ua hanau aku ka lakou j)oe keiki, a ua ike moopuna kahi poe o lakou. Ano o keia poe a pau, he mau makaainana lakou noke Aupuni Hawaii, he mau pono ko lakou malalo o ke kanawai o ka ama e like me na mea e ae. oka Moi o keia aupuni, oko lakou Moi ia; o ke one hanau o na makaainana kahiko o na Kamekameha, 0 ko lakou one hanau no ia. Aole lakou i kaawale ae ma kekahi ano e, aole lakou i okoa a«; i ke ano o na keiki Hawaii kahiko loa, koe wale no ma ke ano o ka maiamalama nui o keia wa, a he mea ia i hoolawa like ia mai maluna o kakou a \kiu ; ke noho pu nei na Hawaii o kela a me keia waihooluu like ole malalo o ka malamalama hookahi, a ke ao pu nei na keiki a lakou iloko o ka halekula hookahi. Ma ka makou noonoo, he poino nui loa ko keia aina e hiki mai ana, ina e alakaiia ka noonoo o ke Alii e ike i kekahl hapa wale no o kona poe makaainana, a kapae ae hoi.i kekahi hapa me he poi !a no kahi e. A ina no hoi e iho mai ke Alii a iluna o ke kapua hana 0 na makaainana, a lilo oia i mea ha(>ai ma kekahi aoao o na kumu hoopaajxia iwaena o ka noho ana aupuni, me jhe mea ia o kona aoao |K>noi ia, a he | hana ana oia no ka lanakila ana o kona aoao> aole auanei e nele ka hoopukaia ! mai o ke ino ame ka ix)iivo no hoi a ka aina. He mea ia e mokuahana ai ke au[HinL He mea e mahele lua ia ai ke aloha alii o na makainana, a he mea e nawaliwali ai ka nohp alil O ka poe hoopilimeaai wale no ke hoapono ia mau hana. Aka ? oka poe noonoo kuokew. a me ka poe ike, ua lioomaopopo lakou aoie ta he maikal Ke makee nei makou 1 ka maen\ae a me ke kuokoa oka Noho Alii Hawail Aole makou makemake i ike i ke ano hoopilimeaal o ka Noho Alii mamuli o kekahi hapa o na makaainana; aok no hoi i nuikenukeia ka hoopiiimeaai o na mak«ainana mahope oka N'oho Alil Oka Moi, eku kaawale oia i na hihia hoopaapaa a ]»u iwaena o kona lahui, a me na hana i hookaaia no lakou wale na Pela e hooa ai ka hanohano a me ka ihiihi o) alana aliL !