Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 48, 2 December 1882 — KA MOOLELO o Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI! A O KA AMEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA MOOLELO o Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI! A O KA AMEA POHIHIHI O KA 1868.

j MOKI'NA XXXIII. I KF. NOI A K.\ MAI.IHINI — PUIWA ; o Kf..\k.\—K.\ m i an.\ ii.oko ok\ f I kl.'Ml — Ko KA MALIHINI HILINAl — j I'il K.-\ HUHI' O KEAK\—HOOWELIj wei.i ka Hapallikini—Unuhi I K.\ | PU PANAPANW —HUI.I HE AI.O AKE ALO— Hl' K.\ INAINA MAWAHO O KA PALENA KUPON'O —Kl O Ke.AKA—He HOPENA KAMAHAO. - I ka malihini i pan£ aku ai ia Keaka e hele pu laua, ua olelo aku oia iaia me I ka leo haahaa. i ! He wahi hana okoa ka'u o keia po, ! wahi a Keaka. Aohe o'u makemake e pepa pu me oe, wahi a ka malihini. I A ihea la ka kau wahi e makemake nei ia'u e hele pu me oe ? wahi a Keaka i ninau aku ai. j He makemake au e kamailio pu me! oe. Owai oe ? ~- - Ttia! ;»!.:*• me au, ilaila, jhoike aku au ia oe i ko'u inoa. j Apopo wau e halawai pu ai me oe. i | Ina aole oe e hele pu me a'u, alaila, ; o hai aku ann au i kou mau hoaloha, I eia iakou ke pepa nei me ke keiki a ke- | kahi Ilikini aeahaukae i hanau ia mai e | kekahi wahine nika eleele. ! Ua pane aku ka malihini i keia niau I huaolelo me ka leo hawanawana moakaIka loa. j la wa aa ae la kona māu maka me ka | piha i ka inaina, a kohokoho wale ae la i 110 hoi kona manao me ka nalu iho oloko o kona nauu, a ninau iho la iaia iho: Owai la hoi keia malihini helehelena eleele me he mea la, he kamaaina oia no ka ohana o kuu makuakane ? A me he mea la hoi he kanaka i like me kona ano e hele ana malalo o na waihooluu ano e. Aka, hookahi nae mea i maopo|x>, oia hoi, ua ike iho la o Keaka Ilikini he mea makehewa wale no ka hoouluhua ana aku iaia, nolaila, pane aku la oia iaia: Me he mea la ua oi aku kou kamaaina j ia'u mamua o kou ike ia'u iho. He oiaio, ua kamaaina au ia oe, nolaila, o kou pono wale no o ka ae mai e e hele ae kaua e kamaiiio pu. Ua oleloia hekanaka'ino o Keaka, a ua hauoli hoi oia i ke ano o kona noho'na ana e hana nei, a ua maopojx> no hoi iaia ka hopena o kona kulana ina e waiho iā ae ana i ke akea.

Ke ae nei au e hele pu me oe, wahi a Keaka. la laua i hiki aku ai iwaho o ke alanui hele, pane mai la ka malihini: He pololi ko'u; e hele kaua e hookomo wahi ai. I ka malihini i olelo mai ai pela, hoike aku )a o Keaka i kekahi wahi ma alanui Broadvrav, aka jxme huhu mai

la nae ka malihini: j Aole o'u makemake nau e hai mai j kahi e paina ai; no ka mea, o na kana- | ka o ko kaua waihooluu aole e |X>no ke | j komo iloko oia wahi, e manao ia maij \ auanei he mau lawehala kaua. | j No keaha hoi, no ka mea, ua ikeia! lau e ko laik poe, a ina e ike ia mai au j je hookip ia ana kaua me ka oluolu, a- { e hanai ia ana hoi kaua me ka ai maikal j } Aolo, «v / /Ana eko laila poe ■ j ! wahi aka malihini i pane pakike aku ] |al Ina oe e ikeia e kolaila poe, ao2e> loa oe e ae ia e komo iloko ! i Oiai ua loihi ioa ka Keaka laweiawe! ana nia kana hana i maa, nohila ua po- i jina oia i kona ano mua, a pane huhuj j aku i | He raakemakr ka paha kou e hooj uluhua ia'u ? j | Hele oe pela» aole o'u manao nui no I kau mea e noonoo ai.

* in.i !<a. Aole au e hele pu me oe! ! wahi .1 Keaka, I < K heie mai oe. ! Aole au e hele aku ana, ,; Ua Uwa, e hui hou akti ana kaua ».' ma»keia hu|>e aku. a ma kahi hoi au e . j hele aku ai e ike ana kela a keb i | kou kulana maoll i ;fi I Iloko oia wa. ua hiki ole ia K*aka ke I pane mai, no ka mea. ua ku aku la oia ' i ke A'u—a ninau mai la: Ua ike no nae paiia oe i kah< ,ku|K>no no kaua e ai ai ? Ae: ua ike au i kahi ku|>ono m> kaua ; |e hele ai e piaa, hoo|xiapaa, a-hakaka paha e like me ko kaua maken\ake. j He makemake kou e ike i kau mau j hana, nolaila e hele kaua, wahi a Keaka, a e ukali aku no hoi au mahope ou. Oiai he nui waie na hale o ka ino o ke kulanakauhale o Nu loka' nolaila aole i }>ohihihi ka malihini i ka iawe anaakif ia Keaka i kahi oia kau ha le i ku ai. Ia wa, lawe aku la oia i ka Itapa Ilikini a kekahi hoiele a hale hoi i kamaaina i na ano iahui a pau 0 ke ao nei. No ka mea, o ke ano o keia hale, ina e hanaia ana kekahi karaima pepehi kanaka maloko o kona mau paia*! e hoao ana na mea a pau oloko e kokaa i ka me& nana i pepehi. . Oiai, ua iehulehu wale ka pqe? i pepehiia maloko olaila, a i kela a |sie keia manawa a na hoike e hoike imua o ka aha koronero. e hoololi anll lakou i ka lakou mau olelo ike, a pak<".e aku la ka mea hana hewa. :; • Ia Keaka i hoomaopopo ifc» ai, ike iho la oia o kekahi no ia o naiHile i kV maaina iaia, o ka poe hoi e kip& niau ana malaila he mau hoaloha lakoii i ona iloko o na hana karaima. Nolaila, aole oia i kanalua i :e komo ana iioko, no ka mea. ua ike hia ana kona kmo e like me uL inea e ae a pau oloko oua hale la, me kona manaoiana e loaaa ana iaia kekahi mau mea e piii ana no ko ka malihini kulana. Komo hke aku la laua iloko a hiki i ke pakaukau inu rama. Aka, heie loa ae la nae o Keaka a ma kekahi aoao a kamailio pu iho la me ke kokua o ka mea nona ka hale. Ua ike anei oe i kela kanaka ? wahi a Keaka Qie ka. leo hawanawana. ' Aole au i ike iaia, wahi a kekahi. He aea haukae paha. Ke hai mai nei anei oe ia'u i ka oiaio ? i ninau hou aku ai o Keaka. O ka oiaio ka'u e hai aku nei; aole loa au i ike iaia maloko nei mamua, akahi wale no. Ua kahaha loa ia o Keaka i kona lohe ana i keia mea, ak'a ua hauoli nae kona puuwai i kona lohe ana he malihini oia. No ka mea, i na he maiihini io oia, alaila, aia wale no ma ko Keaka aoao ka pono i na laua e hele ana i ke ino, alaila hoi o ka hakaka aku ka hopena. | Nolaila, manao iho la ka Ilikini aole | oia he hoaloha, a o kona mau manao; he mau manao ino. | E inu paha kaua ? wahi a ka malihinl Ae aku la no hoi o Keaka i kana noi, a noi aku la ua kanaka malihini nei i ka ona e lawe aku ia laua i kekahi rumi aina malu.

Ua makaukau no hoi ka Hapa Ilikini no keia noi, nolaiia, aole oia i kue aku iaia. O ka rumi i laweia aku ai ua mau ka- ! naka )a, aia no ia iluna o ka papaheie j elua mahope o ka haie, a he wahi kupoi no loa hoi no na hana karaima.

Iwaena o ua rumi Ia he pakaukau, nolaila, noho iho la laua ma kela a me keia aoao. £ haka pono ana hoi kela a me keia j o laua kekahi i kekahi, Mahope iho o kekahi manawa o ko I laua noho kamaiiio ole ana, ninau aku j la o Keaka: 1 Heaha kow makemake no'u ? ! He makemake ko'u e iawe aku ia r u | mā kou malu; no ka mea ua halawai j iho nei au me ke au a ka p&kahki, nohe ake nui ko'u e loaa ona mau ' hoaloha kakaikahi nana e kokua mai 5 ia f u ke hiki roai ka la o ka poina > A heaha iho b kou |x>no o ka he!e |ana mai ia'u ? I No ka mea, he hoaloha oe « kamaa|inaiau | Nana īnoino aku la o Keaka* a pane iaku la: j Mai kamailio mai oe ia'u ma ke ano j nane, no ka mea ina he manao kou e |hāi poloki mai oe. 1 O ka'u no hoi ia i hai aku nei ia oe»

\ a ina paha i kamaaina iki me ke |ab o na hoku o ka lani, ina ua mao|x>j }>o ia oe ka'u mea i olelo aku nei. Heaha ka na hoku o ka lani no na | mea epōi ana i ka kaua mau hana. j Aole paha oe i hele iki i Aigupita ? [ Aole. | Aole no paha oe i kuka pu me keka•hio na kilokilo helehelena eleele oia Aole: »>le no hoi o\i kuka i>u me lakou. i | He iw kamahao kela. j I keia wa, manao iho ia o Keaka ke j hoapaapa ia nei oia e kekahi kanaka | pupule, nolaila, pau ae la kona hopoho- \ |K> ana nona. Ia wa nanio iho la kona iima maho[>e a unuhi ae la i kekahi pu pana{>ana maiioko ae o kona pakekē. Kulai mai la oia i ke kiko a waiho iho la iluna o ke pakaukau ma kona aoao. Aole i pane mai ka malihini i keia wa a Keaka i unuhi ae ai i ka pu, aka, noho malie iho la no oia me ka oni ole. Ke ike mai la no oe i- keia wahi ilio hae uuku ? wahi a Keaka. Ae; wahi a ka malihini i pane aku ai me ka pihoihoi ole 0 kona manao. Alaila e hooki oe i kau mau olelo ano ole o kani aku auanei a eha oe. Ke ike maopopo aku nei au aoie oe i launa mua me ka poe kilokilo—nolaila, aole o oe kekahi o ka poe "kilo hoku.'» Pela paha; aka e ki aku ana au i ko poo ina aole oe e hai mai i kou inoa a me kou manao no'u. Ia Keaka i pane aku ai pela, hapai ae ia oia i ka pu iluna a kau pololei aku la imua o ke poo o ka maiihini. Aka, aole nae oia i kulanalana a hopohopo. Aka, akaaka aku la oia imua o Keaka a pane aku la: E ka hupp nui, ke hoeha mai ia'u ! No keaha hoi ? No ka mea, he pale poka wau. E ike auanei oe, aole au e hana hoopunīpuni ana, wahi a Keaka. Ki mai oe ina kou he makemake, a e kala aku no au ia oe no kau hana naaupo. Ia wa pii ae la ka enaena o ka inaina 0 Keaka, a onioni ka io o kona mau papalina no ka piha i ka huhu. Aka, aoie nae i hoike mai kona hoa i kona ano hopohopo oiai ua pane hoohenehene aku la oia penei: Heaha ka hoi kou mea ki ole mai ? He manao kou he hopohopo wau i ke ki aku ? Aohe o'u manao no ia; ki mai! Ia wa oi loa ae Ia ko Keaka inaina. Owai oe ? wahi a Keuku. Ua hai mua aku nei au in oe. E hai hou mai oe ia'u ? He hoaloha au i kamaaina ia oe. Ua maopopo ia'u kou mau manao a me kau mau hana a pau loa. E akahele o ki aku au ia oe t I Ua olelo mua aku nei au ia oe eki mai; aole au e eha ia oe. Aole ka'u he hoopunipunl Me he mea la he hoopunipuni, i na paha aole, ki mai hoi, malia o oluolu iho ko manao. Ua pane ia aku keia mau olelo me ka moakaka a me ke ano henehene hoi 1 kona hoa. Iloko oia wa, aole e hiki ia Keaka ke uumi hou iho i kona inaina, a ieie aku la imua o kona hoa a kau aku Ia i ka pu mamua o kona poo a huki mai la i ke kiko. [Aoleipau.]