Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 49, 9 December 1882 — Page 3
| This text was transcribed by: | Ellen Opie |
| This work is dedicated to: | To Kumu Patrick Makuakane |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
KUoKOA ME KE AU OKOA
(1 H@iia)
N@ ka Makahiki …………$8.00
F@@ Mahina………………… 1.00
Daia Koike ka R@la
@ @FMA@A q. 1882.
@ This G. Thrum, ma ka halepai o ka @Saturday "Press"
NO HOU KULOKO
@ nui iho na kuaua koikoi Mau @oko o keia mau la. Nui ke kakou ma kahakai.
@alaia mai nei na waiwai o D. @msburg i ka Poalima o kela @ Nui ka poe i akoakoa @ pii no hoi na waiwai i kuai.
@ loa ka Aha Kuhina i ke@. Aia o Kipikona me Kaai i @ni ia Oahu nei, aia hoi o Preston @aina a o Bush wale no ke noho @ ke kulanakauhale nei.
@ hoike ia mai ka lono ia makou, e @na ana ka manawa holo o ka @ I@alani ma keia mua iho. E @na ana kona papa kuhikuhi a i @hati a pau e ku ai i Honolulu.
M@una o ka mokouahi Likelike i ka @ i kau aku ai ke Kiaaina o Oahu @ Maui, Lunakanawai Nui o ka @ Rickie A. F. Judd, a me kekahi @@lal o ka papa loio, no ka Malu @ Lahaina.
Ua make io no o Kamaile, k., keel @kule i make hikiwawe ai ma Ka@ i ka ia 19 o Okatoba o keia Aahiki, i ka laau make. Ua loaa @ laau make io no iloko on a ma@ ka huli ana a Kauka Minuteole.
Ma da hora 6 me da hapa o ka Poa@ nei ka maalo ana ae o ka hoku @nus ma ka onohi o ka la. Me na @ana aniani kekahi poe i hoouliuliia @kai aoao i ka uwahi ka noke nui @ ka nana. He ikeia no me ua @ana aniani la.
I kela pule aku nei aole he hiki ia Kilauea Hou ke hookomo aku iloko @ kona awa ma Kahulni no ka @loa o ka ino. No ia kumu ua hoi @ aku oia a i Lahaina a i ke kakahi@. Poakolu ae kona hookomo ana @ iko o kona awa ponoi.
Ua make iho nei i ka la 2 o keia mahina o Mr. Bradley Bishop kekahi o na kakamolelo o ka Banako o Bihopa Ma. He kanaka opiopi loa oia a he @na maikai kona a he inoa aal, a @ ohana no hoi oia no Bihopa. Ua @ina aku kona kino kupapau e kek@ nui o kona mau makamaka a @ nahualoha i ka Poakahi nei.
M@ @ J. H. Kawainui o Niulii, Ko@, ua pahola mai oia i keia huna nu@ malalo iho penei: Ma ka la 5 me @ Novemaba, ua lulu dala ka Ahanui @pio o Niulii, Kohala, no ke kokua
ana aku i ka luakini o Kaumakapili, ua loaa na dala mahuahua he $120, ua haawiiia aku ma ka lima o ke ko@.
He pane ka i loaa mai ia makou mai J Kaelemakule o Kekaha, Kona Akau, e pane ana oia i ko Honuaula @, no ko lakou hoolaha ana ia G. P. K@ Kahu no lakou; penei kekahi @ mamala olelo o ua pane la: He @@ pono anei keia a ko Honuaula @@ o ke kii mai i ka wahine i mareia e makou a lawe aku? He makemake @ oukou e waiho wale ia makou me @ hipa kahu ole la? Hele nui @@ paha e iini Kahu no mea ka a makou e hanai maikai nei oia ka ka oukou e kikoo mai ai a lawe @ku?
Mai a G. H. Kaihenui a me kekahi mau makamaka e iho o makou o Hilo, Hawaii, ua loaa mai ia makou na lono hoike ana no ka poino ana a lilo i ka @aina ipuhao mikini o ka mahiko o @idgate Ma, ma Kaiwilahilahi, Laupapoeeoe, a waiho muu ana iloko o ke @ai. O ke kumu o keia oia, no ke @ahe nui ana mai o na wai o na kaha@ai mai uka mai. He ehaka nui o keia mau ipuhao a he mau waiwai e ae no kekahi i poino. Ua hiki ke pohu o keia poina i ka 15,000 a 20,000 dala paha.
I ke kakahiaka Poalima o Novemaba, ua hanaia kekahi hana maikai ole makai o Honuakaha, ma o ka aumeumeia o kekahi keiki. O Kainuama a me Keliiaipuna na makou o keia keiki i a ua haawiia aku keia keiki ia Luika @@, iaia e malama ai. Aole nae i malama keia Luika i oleloia, aka, haawi aku la oia ia Kahawalu. Ia Kahawalu @@ malama o keia keiki a hiki i ka make ana o Kahawalu, alaila, ia @@i kii mai ai na makua i hoikeia maluna i ua keiki nei, e hoihoi i Hawaii, aka, aua iho nei o Luika i oleloia me Kauhanenui. I aku nei o Luika i na makua e @oihoi aku i kona poho alaila pili mai ke keiki me laua. Ea, e na olohe o ke kapawai, e oluolu oukou e pane mai, owai la ka i kuleana maopopo i keia, keiki? Na S. E. K. Wainohea i waiho mai i keia manao maluna ae no ka hoolaha aku.
Na J. Pamano o Waimea, Hawaii, i hoike mai ia makou no ka hooppmaikaiia ana mai o Mr. H. P. Kauhaeahu me kana e@@ Fanny Kauhaeahu, i ka Poalua ka la 18 o Novemaba, oia ka la kuokoa he kaikamahine mohaha maikai.
Ua hoike ma o D. Kapoli ia makou ua hoihoiia mai ela i ka @uuku o ka Ekalesia o Kaumakapili no na kakou ana i ka luakini o Kaumakapili mai na kini aloha mai o kohala, he $600 a oi. I ka la Saba@i nei kona hoi ana mai me keia mau makana aloha.
Mai kekahi luna kiai o ke kulanakauhale nei, ua hoike mai oia i ka nui o na ahana pono ole a ku maoli no i ka hilahila i hanaia e kekahi mau wahine ma ko lakou hale e noho nei ma ke Alanui Kalepa, Nui ka lakou mau hana pono ole i hana ai, wahi ana, a ua ike pono oia. He hana hila hila kei a he mea pone e hoopauia.
Ma ka lokomaikai o Kawaiaea, opio, ua loaa mai ia makou keia lono malalo iho: Ma ka la 28 o Novemaba i hala iho la, ua lele aku la i ka pali o Nuanualoa o E. W. Kawaiaea, oiai oia e uhai kao ana. Ua pakele no kona ola, aka, o na palupalu mainoino o ia haule ana, ua alima iho ia maluna o kona kino.
Ma ka la 26 o Novemaba, ua kii mai na lima menemene ole o ka male a lawe aku la i ka hanu makamae o Kauakahiakua, he bebe na Kapiko me kana wahine. He fiva kona mai i hoonawali ai a hele kohana aku la. Ua aneane e piha ka makahiki hookahi o kona hanu ana i na ea o keia ola ana. Na J.K. Molowaole i hoike mai i keia lono kaumaha ia makou.
Mai ka peni ma a Jos. Kaleimamo o Niulii, Kohala, ua loaa mai ia makou keia mau lono malalo iho: Ua hiki aku ke alanui hao o Kohala mai Mahukona aku, a i ka hale wiliko o Haka Ma. Ma ka la 26 o Novemaba ka hiki ana o ka uwea telefone i ka mahiko o Niulii mai Mahukona aku. Ua iliki iho he mau kuaua koikoi ma ua aina haaheo la iloko iho nei o keia mau la.
Mai kekahi makamaka o Waihee, Maui, ua hoike mai oia i ka pii nui ana o na kane a me na wahine mai Waihee aku i ka makaikai i ka auwai eli o ka Ona Miliona, i ka la Sabati ka la 26 o Novemaba. Nui ka lealea i hanaia ma ia la. Ma ia la no, ua komo mahaoi aku kekahi kanaka iloko ka rumi paahana o na kanaka o ka Ona Miliona, me ka hookohukohu nui ana ma ke ana he paahana; ua ike kokeia mai kona ano e ka Pake kuke a ua kipaku kokeia oia iwaho.
He kope hoalohaloha ia Petero Wahakane ka i loaa mai ia makou mai na komite M. Naipu, G.W.K. Paina, a me K.M. Koahou, a oiai he pokyle ka olelo hoolaha, nolaila, ke lawe nei makou a hoolaha aku i ka olelo hooholo wale no, a penei: E hooholoia: O makou na paahana i noho aloha malalo o Petero Wahakane, ke waiho aku nei makou i ko makou aloha nona a me kona ohana i hooneleia i ka makua ole, ma ka inoa o na lani.
Mai a W.N. Kauhi o Kahalepalaoa, I anai, ua hoike mai oia i ka haalele wala ia o ko laila kumu kula aupuni i kana halekula i ka hapanui o na la o ka pule. Ina e hookuiia aku oia no kona malama ole i kana kula, alaila, e olelo mai oia aole ma ke ao i na haumana kona manao, aka, ma ka helu o ka la. Eia hoi keia mea apiki; iloko o ia mau la ana e noho wale ai o ka pule, he pepa pikalo kana hana me kekahi mau haumana kula ana. He kanaka huhu wale nae keia, o ia pepa nui la ke huhu ua kanaka la, alaila e puehu liilii ana ka pu-a pepa a pau i ke puhi ia i ke ahi. O Uilama Kaluna ka inoa o keia kumu kula.
Ma ka hoike a J. Kapaku e noho la i Honokohau, Maui, a mai, ka lokomaikai mai no hoi o Kawaiaea, opio, ua hoolauna hou ia mai ia ma ko makou pakaukau, keia mau hunahuna mea hou malalo iho: He oia mau no na hana a ka Haku ma Honokohau. Ke pii ala no na hana a ka Ahanui Opiopio. Nui ka ua a me ke anuanu o Honokohau i keia mau la. Ke hoomakaukau ala na Kumu Kula Sabati i ka lakou mau haumana ma na haawina Kula Sabati no ka la uniki ma ka luakini o Wainee, Lahaina, i ka la Hape Nuia ae nei. I ka Poakahi iho nei ka weheia ana o ko laila Kula Beretania, he @o haumana o ia kula, o G. Kauhi ke kumu.
Ma ke Kuokoa o ka la 11 o Novemaba, ua hoopukaia he manao na S. Kamae, e pili ana no ka pau ana o kekahi mau hale o Honokaa, Hamakua, Hawaii i ke ahi, a me ka nele ana o ka poe nona u mau hale la i na pono o ke kino a me ka home. Iloko iho nei o keia pule, ua hoea hou mai he lono hoahauoli mai ia wahi hookahi no, i kakauia e kekahi mea o keia ohana pilikia, e i ana ua lono la, ua lokahi like ae kekahi mau makamaka o ua wahi la a me kekahi mau makamaka o na apana i pili pu mai, a ua kokua aku lakou i keia mau ohana pilikia ma ka lulu ana i kekahi mau wahi kenikeni, a haawi aku i keia mau ohana pilikia. He $130 ka nui o na wahi kenikeni i luluia a he mau kokua e ae no kekahi. Ua pau ka pilikia o keia mau ohana, ua palekana mamuli o na kokua aloha a keia mau makamaka. Ua hoike ia mai no he mau man@@ mahalo a hoomaikai i keia mau makamaka nana i kokua aloha i ko lakou pilikia, a o makou pu kekahi e hui pu nei ma keia mahalo akea ana. O Mokuola a me Kauohaili ka inoa o keia man ohana pilikia.
NA MANAO HOOHALAHALA A KO HILO POE NO KO LAKOU LUNA HELU.
E Ka Nupepa Kuokoa; Aloha Oe:
Ua kahea ia kekahi halawai o na makaainana ma Hilo nei, ma ka la 28 o Novemaba i hala, i mea e hoolaha ae ai i ka manao o na poe i auhau ia, no ke ano o ka hana a ka Luna Helu, E. Kekoa, i hana ai maloko o keia apana.
No ka nui o ka ua me ka ino loa o na alanui; ua hiki mai na makaainana kanaka maoli he kanaono paha, a o na haole he 15 wale no paha, ka hapanui o lakou he on a waiwai.
Ua kaheaia o W. C. Jones i ka noho Luna Hoomalu, a o D. H. Hitchcock i Kakauolelo. Ua kohoia he Komite, elima ka nui, e haku i olelo hooholo, e hoike ana i ka manao o keia halawai, no ka mea imua ona.
Eia ua olelo hooholo la ke Komite i haawi mai ai:
Hooholoia. ---Ke hoolaha aku nei makou i ko makou hoohalahala me ka manao maikai ole, no ka ino loa o ka hana a E. Kekoa, ka Luna Helo o keia apana i hana ai, ma kona auhau ana i ka waiwai maloko o keia apana, iloko o keia makahiki.
No ka mea ua auhau wale mai o E. Kekoa i keia auhau ino me ka hele ole e ike a nana hoi i kanawai ana i auhau ae a ua auhau ia pakolu a palima hou aku mamua o ka mea nona ka waiwai i hooia mai, maloko o ka palapala "Assessment Returns;" aole no ia malama iki i kana olelo hooholike.
A ma keia hana ana pela o ua E. Kekoa la, ke hoike nei oia iaia iho, he kanaka hupo a he kanaka kupono ole i ka malama ana i ka oihana Luna Helu.
A ma kona auhau ino ana i na auhau, ua nui ka polikia i loaa i na makaainana i auhauia pela, ma ka lilo ana o ko lakou manawa, me ke dala pu, ma ka hoopii ana i ka "Papa Hoopii Auhau." A o ke aupuni no kekahi i loaa i ka pilikia, ma ka ohi ana i na auhau i ka wa kupono.
No Keia mau mea, ke hoahewa nei makou i ka mana hookahu Luna Helo, no ka hoonoho ana mai i kekahi kanaka naaupo a hana kolohe, e helu i ko makou waiwai; he kanaka ike ole ika waiwai kupono o na mea ana i helu ai, a ua hela wale ma ke koho ana, aole i malama i kana olelo hoohiki.
A ke nonoi haahaa nei makou i ka mana i oleloia, e haawi i keia oihana i ke kanaka oiaio a noiau wale no.
Mahope o ke kokua ia ana o keia olelo hooholo, ua kamailio nui mai na kanaka, me na haole pu, mahope o keia olelo hooholo, a eia ka nui o ka manao i puka mai.
Aole no i hele ka Luna Helu e nana i ka waiwai ana i auhau ai, aole no i loaa iaia kekahi mea e hoike ana ua hewa ka auhau a ka mea nona ka waiwai, i haawi aku ai iaia. O ka nui o kona helu ana, ma ke koho wale ana i ka waiwai kupono, o ka mea ana i helu ai.
Ua auhau no oia i na waiwai e waiho pu ana ma kahi hookahi, a e pili pu ana; elua ano o ka helu ana. O kekahi mau waiwai i lilo iho nei i ke kuai ia, ua hoopii hou aku oia palima ka auhau maluna ae o ka mea i lilo mua ai-- ua ino loa ka buke helu. Ma kekahi manawa, ua hooi wale oia i na eka aina mamua aku o na eka mua, i hiki iaia ke kau hou aku i ka auhau ino maluna o ua waiwai la.
O na kanaka i make kahiko, a ua hai ia no iaia pela, un helu ia no, a no na kanaka e ola ana, a ua haawiia ka inoa iaia ua helu ole ia.
Kekahi poe kanaka waiwai, ua auhau ole ia, aia no nae ko lakou inoa ma ka buke o keia makahiki i hala.
Nui loa ka auhau papalua ia o kanaka. I kekahi manawa, aole oia i ae i ke kanaka e hoike mai i ka nui o kona makahiki, ua auhau ino oia i@na elemakule me na keiki pu.
Ua ae oia e hoike aku i kekahi poe, in a ua hoololi oia i ko lakou auhau, aole nae oia i hana pela.
Mahope o ka hoolohe ana i na mea kaumaha ana i hana ai, ua hooholo lokahi ka halawai i keia olelo hooholo, me ke kauoha i ko lakou kakauolelo e hoolaha ak iloko o na nupepa Hawaii me haole, ma Honolulu.
D. H. HITCHCOCK, Kakauolelo
Hilo, Novemaba 28, 1882.
NA HANA INO A KA WAIONA
I ka manawa e uwaloia ana ka waiona e hoopau aku iaia, aole e hookuu mai iaia iloko o ka lahui, oiai kona mua a me kona hope ua akaka lea. Eia ka olelo a kekahi poe: Inuia no hoi paha ka waiona i ka hookapuia, a in a e hookuu akea ia ka rama, aole e inuia aku, aole no e hiki ma na poino a me na hana pono ole e ae, a pela aku.
E nana mai oukou e ua poe ake ina waiona nei.
Ma Kepuwai apana o Waialua, Oahu nei, a ma ka la 16 o Novemaba ua inu kekahi wahine i ka rama a on a, hopuia e na makai, a hoopaaia iloko o ka hale paahao, a he mau keiki kana ekolu. Ma kela po, ua ikeia kela mau keiki ekolu e kai hele ana iuka a i kai, ma ke alanui, me na leo uwe, a e ku aku ana hoi mawaho o ka halepaahao, me na leo e kahea aka. E mama! E mama! Aole nae i hoi mai ko lakou mama. He nui ka menemene o na makamake i keia mau keiki e kanikau ana. Pehea oukou ka poe i ake nui i ka waiona, aole anei oukou e menemene mai ana i keia?
I ka la 22 oia malama ma ia wahi no make o Anuunuu, k., a ma ka po iho, ua inu a ona kekahi o kona mau ohana a uwe lakou i ka mea make me ka hoomaewaewa, a penei kekahi mau hana.
I ka manawa e uwe ana, olelo ae la, ua pono kou make ana, he wahi kanaka huhu oe. Uwe hoi kekahi a pau olioli aku.
O kekahi hoi ku iluna e hula kui ai, o kekahi hoi olelo ae la e hoohainu i ke kiaha rama ia Anuunuu ka mea i make.
I ke kakahiakaae hele mai kahi poe e uwe i ka mea make, olelo aku la ua poe ona nei. Mai uwe oukou, kii aku a ma ke poo hooluliuli, a ma ka ihu opa ae la.
I ka laweia ana o ke kupapau a kahi e kanuia ai, hookomoia ka pahu iloko o ka lua, a no ke ano haiki o ka lua lele iho la kekahi o ka ohana maluna o ke pani me ka ikaika, a ma keia hana ua noha ke pani a ane ikeia ke kino oloko.
Auwe ke hana mainoino a manaonao i puka mai no loko o ka waiona Peha ua poe hoopapau nei i ka rama? Eia kekahi hua o ka hou o ko oukou mau maka i hooikaika ai la, he like me ka oopuhue, he ono mamua a he awaawa mai mahope.
Eia hoi kekahi. Aia no ma kela manawa haiolelo kekahi mau mea elua, hookahi i pau pono olelo ana, a hookahi hoi e olelo ana no, hoopau ma la no ua poe ona nei. Ua oki kau haiolelo ana! Lu ka lepo pau ka hana.
O ka pono anei la? Aa anei ua poe kau nui waiona ne e hai mai i ka haina kupono ma ko lakou aoao he ae? Ke hoole mai la na ole ku mau.
E na tausani o ka poe lawe i ke kilohana o ka lahui, e hooikaika ia oukou e puka ae mai loko mai o ke ahi ai lahui e holapu nei, a e ao aku hoi i kou lahui holo okoa.
Mai nana i ka waina i kona ulaula ana, i kona hu ana a maikai. A mahope iho e nahu mai me he moo niho awa la. O loaa aku auanei ka hope mainoino a oi aku i mea maluna. N.P.M.J.
NA BUKE
Eia ma ke Keena Kuai Buke o ka Papa Hawaii i keia manawa, na Buke Mele a Moody me Sankey, "Gospel Hymns," ma ka olelo haole, me na leo mele pu, ua huiia na helu eha iloko o ka buke hookahi, mai ka @ a i ka 4. O ke kumukuai, hookahi dala. Ua komo na helu eha iloko o keia kumukuai hookahi.
O na buke liilii hoi, ma ka olelo Hawaii, oia hoi, "Na Himeni Euanelio," i hoolahaia mamua aku nei, ua pua loa, a ke pai hou ia nei me ka hooponopono houia. Ilok paha o na la hope o keia malama o Dekemaba nei e puka ai. E ahonui iki mai oukou a puka aku. O na "Lira Hawaii," ua loaa hou mai, a eia no ka makaumakau nei no ka poe makemake mai, he hapaha no ke kumukuai, e like no me mamua.
O na Kauoha Hou liilii, 35 keneta, ua pau loa, a ua kauoha hou ia aku i Amerika; aia a loaa mai, hoolahaia aku.
O na Kauoha Hou me na Halelu, 50 keneta, eia no.
O na Baibala $2, ua pau loa, a ua kauohaia aku i Amerika, a eia ae ke hele mai nei ma ka moana. E loaa mai ana iloko paha o Feberuari o keia makahiki ae. Nolaila e ahonui mai oukou a hiki mai. Pela no hoi na Kauoha Hou hapa-haole.
O na "Wehewehe Mataio," na "Wehewehe Huaolelo Baibala," na "Ninau Hoike," a me na buke ninau Baibala, helu 3 a me 5, eia no.
Eia no hoi na Buke Kuhikuhi pauku Baibala ma ka olelo haole, "Cruden's Concordance," hookahi dala ke kumukuai. He buke waiwai loa keia no na Kahu Ekalesia, a no na mea e ae no hoi i makemake i buke kokua ma ka huli ana i na pauku Baibala e pili ana i kekahi ano huaolelo, a i kekahi inoa Baibala paha.
Ke imi nei no hoi ka Papa Hawaii e paiia i Baibala liilii lawe pakeke, ma ka olelo Hawaii. Oia hoi, e paiia ka Baibala holookoa ma ke ano i hoohalikeia kona nui me ko ke Kauoha Hou liilii; i loaa kahi Baibala mama o ka lawe ana ke hele i ke Kula Sabati a i ka halawai paha, a i kahi e ae. Aole nae e loaa koke ana. Malia paha o loaa i kekahi makahiki hou aku.
A. O. POLEPE, Kakau Leta.
IA J. NAKOOKOO
Auhea oe e J. Nakookoo, aole i puanuanu iho kau mau haiolelo iloko o ka Ahahui Opiopio o Kawaiahao, eia no ia ke welawela nei. Aka, ma kau pane ana mai nei maloko o ka Elele nona ke poo, "Ua ikeia kahuelo o ka nahesa nui o Hilo e lauwili ana iaia iho."
Ma kau kalai anai ka olelo malalo o ia poomanao, ua hoopuka ia mai e oe na huaolelo kohu ole i ke kahua au i hai ai i ka olelo o ke ola, a ma keia mau huaolelo ino ai e pane nei i kou hoakanaka, a kapa aku he holoholona, ke i nei au he hopue oe no Waolani.
Eia kekahi, iwaena o ka poe naauao noonoo maikai loa au i kuhihewa ai o oe la kekahi ilaila eia ka he kulana e ka kou, a he poe e no kou poe e kohu ai aole ka o makou o ka Ahahui Opiopio o Kawaiahao. No ka mea aohe o makou makemake, a pela no paha ka poe noonoo a pau loa i keia huaolelo "pueho ka naio au i hoopuka ai, no keia huaolelo au akahi no a koekoe ko haiolelo. J. NALUA.
HE WAHI NANEA.
Eia he wahi nanea a nenei. Ke hoi nei au e moe, aka, o kuu poo, ua lilo ia he milimili na na lahui a pau o ka honua nei, a e ikeia no oia he koa e kiai ana i ke alii. O kuu kino, aia oia me ka poe haahaa, aia au me lakou kahi i lualai pu ai. O kuu huelo, aia oia iwaena o na ala kawaha o ka moana, a he home aloha ia no'u. O ko'u huina, he kakela e kiaia ana i kekahi kulanakauhale alii, a e malama ana i ka maluhia o kekahi Moi kaulana o ke ao nei. Owai la kuu inoa? E kuailo mai.
O ka mea e loaa ai, he umikumamalua (12) poolate ka makana.
Aloha no.
S. E. WAINOHENOHEA.
Honolulu, Nov. 27, 1882.
NU HOU O WAIALUA.
E KA NUPEPA KUOKOA; Aloha Oe:
O ka nu hou o Waialua nei, oia no ka mahuahua o ka inu wai ikaika. Ma Kamananui, he ona ma kela Sabati keia Sabati. Ano like me Honolulu ka lawe ia ana o na mea ona i ka halepaahao. Olioli paha kekahi poe no ka mahuahua o ke dala i loaa no ka uku o ka poe ona. Aka he mea is e kaumaha ai ka poe maikai.
Ma ka la 16 o Novemaba i hala, ua ona kekahi poe, a ua laweia i ka halepaahao. Iwaena o lakou, kekahi wahine hoahanau. Minamina hoi ke komo pu ana o na wahine iloko o ia hana.
Oia nae ka hope o ka hoonoa ana i na wai ikaika.
E na mea aloha ia Hawaii, aole anei pono ia kakou e hooikaika e hoopauia na kanawai hookuu diabolo la, a e hooikaika kakou e koho i mau Lunamakaainana aloha ia Hawaii no keia Kau Ahaolelo ae? I hanaia mai he kanawai hookapu loa i na halekuai rama a me ka lawe ana mai i na wai ikaika oia ano ma Hawaii nei. E.
NA MEA HOU O MOLOKAI.
Ke kilohana pookela o ka lahui Hawaii, ka uila i olapa i ka hono o na mokupuni. E welina pu kaua.
Aia ma ka apana o Puuhahi, Kalaupapa, Molokai; kekahi mau hana pono ole oia hoi keia. He uala i hoawaawaia iloko o na umeke, ua hoolilo ia ka hale moe i kahua hakaka no ka ona, me ka hoopuka ana i na huaolelo penei:
"Kokami iu palali kanaka! Iu anu faita, ai am solon, mi kivi iu kut polo, mi inilis man, m eke kui ana i ka paia o ka hale.
O keia poe he poe i hoonohoia he oihana ka lakou na ka Papa Ola me ka manao ia he hoopono. Nolaila, ua ulu ae keia hana pono ole mawaena o na kamaaina me na mai lepera.
Ke hee nalu nei na elemakule poohina o Kalaupapa nei i keia mau la; ke hele la a mauakea i ka la.
No na keiki ulele metala ko'u aloha.
W.S. KEKUNI.
Puhahi, Molokai, Nov. 18, 1882.
HOOLAHA HOU.
HALA TELA HOU!
KAUKAIWA
Helu @@, Alanui Pap@,
KOKOKE I KA UWAPO.
S.H. MEEKAPU.
Iune@@ 1882 107538
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o NALIMAAHI o Kamoiliili i make, kauoha ole, Imna o ka Lunakanawai L. McCully. Olelo kanoha e hoolaha aku no ke ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Naeole o Kamoiliili e hoike mai ana o NALIMAAHI no Kamoiliili ua make kanoha ole ma Kamoiliili ma ka la 13 o Novemaba, M.H. 1882, a e noi ana e haawaiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kamakauwila.
Ua ka@oh@ia o ka Puakolu ka la 13 o Dekemaba, ma ka hona 10 o kakahiaka, M.H. 1882, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua lunakanawai la, make Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ka kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai uanoi la. A o keia olelo kanoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i @@@@@ pule ma ke KUOKOA he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Novemaba 23, M.H. 1882.
L. McCULLY,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: D.K. Fyfe, Hope Kakauolelo.
1095 31
HOOLAHA HOU.
Mrs. W.H. Wilkinson,
MEA HUMUHUMU LOLE
HELU 103 ALANUI PAPU.
Ke makaukau ne oia e kuai aku i kona m@ lako hale o na @ a pua, oia:
Na L@ Li@ @ Lihilihi @,
Na Pup@ i @ Wahine
@ O,
Na L@ @ L@ @ @ @ @
Oi@ e @ mai ana n@ lako @ @, @ e kuai ia aku ana @ waiwai ma@ i hoike ia, no ke
KUMUKUAI HAAHAA LOA.
10@5 @
L. WAY.
KAMANA HALE.
HELU 109, ALANUI MOI.
Na Pani Puka, Aniani, a me na Olepelepe, he nui wale e waiho nei.
He mau paahana ko'u o ka helu ekahi wale no, a o na hana a pau e kauohaia mai ai, e hookoia me ka eleu loa.
A oiai he mau paahana helu ekahi ko'u, hanaia no na hana a pou me ka maikai a me ka haahaa o ka aihau. 1098 @@
F. S. PRATT. L.J. LEVEY.
F. S. PRATT & CO.
Luna Kudala, a he Komisina Kalepa.
BEAVER BLOCK, ALANUI MOIWAHINE,
HONOLULU.
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o KELIIHALEOLE, k., Haiku, Kauai, i make. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a ma ka Papa Hoike a A. K. Mika, lunahooponopono o ka waiwai o KELIIHALEOLE, no Haiku, i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $143.53, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $143.50, a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka Poaono, ka la 30 o Dekemaba, M.H. 1882, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua lunakanawai la, ma ke keen ma ka Hale Hookolokolo ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa, Ko Hawaii Pae Aina, i keia la 18 de Novemaba, M.H. 1882.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha,
1095 3@
Aha Hookolokolo KieKie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hoponopono waiwai. Ma ka waiwai o PETERO WAHAKANE, k., o Hilom Hawaii, i make, kauoha ole. Imua o ka LunaKanawai McCully. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a C. Afong o Honolulu, e hoike mai ana a PETERO WAHAKANE no Hilo, Hawaii, ua make kanoha ole ma Hilo, Hawaii, ua make kauoha ole ma Hilo i oleloia, ma ka la 14 o Novemaba, M.H. 1881, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hokohu Lunahooponopono Waiwai i ka mea noi i oleloia a me ka hooponopono ku i ka wa iaia.
Ua kauohaia o ka Poakolu ka la 13 o Dekemaba, ma ka hora 10 A.M., M.H. 1882. oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu ma ia manawa a ma ia wahi no el hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Enelani a me Hawaii i ekolu pule ma ka "Hawaiian Gazette" me KUOKOA he mau nupepa ma Honolulu. A ua kohoia ka mea noi i Lunahooponopono Kuikawa no ka waiwai i oleloia, mamuli o kona waiho ana mai i ka bona no na dala he eha tausani.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Novemaba 21, 1882.
L. McCULLY,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie,
Ikea: Jno. E. Bernard, Kakauolelo,
1095 3t
E KUAI ELEU IA AKU ANA!
E LOAA NO KE DALA
ME KA HAKALIA OLE!
Ina e makemake kekahi mea e kuai i kekahi lio a mau lio paha, e hele ae oia i na Agena o Cavenagh (Kavana) ma ka Helu 88, alanui Moi. He hiki no ke waihoia na lio iloko o na halelio me ka uku ole, no i a i ole a pule.
He 5 keneta Komisino, ke lilo kekahi lio i ke kuai. 1094 4t
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o D.W. OLEPAU o Honolulu i make. Ma ke keena, imua o ka Lunakanawai McCully. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na Papa Hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Godfrey Rhodes Lunahooponopono o k Waiwai o D.W. Olepai no Honolulu, i make, e noi ana e apono ia no hoolilo he $20.00, a e hoike o na mea i loaa mai iaia he $70.00, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauohoia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ana.
Ua kauohaia, o ka Poakolu, ka la 20 o Dekemaba, M. H. 1882, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, oia kahi a me ka manawai i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ia ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana ma@oko o ka waiwai i oleloia. A o keia kanoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakaui ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina i keia la 23 o Novemaba, ko Hawaii Pae Aina i keia la 23 o Novemaba, M. H. 1882.
L. McCully,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: Jno. E. Barnard, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1095 3t
NA HOOLAHA.
E haawiia na m@k@@la kupono ao na kauoha kuai aina, waiwai pae, a me na waiwai pilikino e ae. E uku koke ia aku @a dala i ka poe mea waiwai k@@ala. 1095 tf.
OLELO HOOLA@A PAPA.
Mai keia la la mau aku, aole au e ae e hookaa i kekahi ai@ i hoaie ia ma ko'u inoa e kuu wahine mare o Kahana, a o ka poe a puu e ae ma e hoaie iaia ma ko'u inoa, me lakou no ko lakou poho. Ua holo mahuka aku oia, a ua haalele kumu ole mai ia'u. A o ka. poe a pau e malama ana iaia a ikeia, e polikia no lakou ma ke Kanawai.
E ikeia ka oiaio o keia, ke kau nei au i ko'u palima i keia la.
WILLIAM WARDLER (Uilima).
Kohala, Nov 13, 1882 1094 @@@
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
Ma ka waiwai o Kabela (@) no P@@@@, Hilo, Hawaii i make. O@@@ o Haaleleumalani (k), ua hoo@@@@@ mai au e Hon. F. S. Lyman, Lunakanawai Kaapuni Apuna Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i Luna Hooko noka Palapala K@@oha Hope a ka mea i make. Nolaila, ke kahea mei au i ka poe a pau i aie mau iaia, a me ka mea a ka mea i make i aie aku ai, e hoike koke mai imua o'u, iloko o na mahina eha mai keia la aku, o pale ia lakou. Na'u na kona
HAALELEUMALANI @ kaha.
Luna Hooko Kauoka.
Hilo, Hawaii, Nov9, 1882. 1994 4t
KO BIHOPA MA
@ANAKO MALAMA @
E MALAMA NO MAUAI KE DALA o na kanaka maloko o ka Banaka, penei:
Ina hoomoe mai ka kanaka hookahi i na dala #300 a emi mai paha, alaila, e uku maua i @@no hapahaneri uku panee makahiki, ma ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona oki ana. ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a kou paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ka dala hookahi aole no hoi noka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina e manao ke kanaka e oki i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu ia mamua o kona ohi ana, a o kana buke kekahi ke lawe ia mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai kana, ka Buke kekahi ke lawe mai.
Ma ka la mua Sepatemaba kela makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipoia ka ukupanee me ke kumupaa a na dala hom@ no na malama ekolu a kou, a mahuahua ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Hanako i na la hana a pau.
S5t tf BISHOP & CO.
S. B. DOLE,
He Loio a he Luna Ho@iai@ Palapala.
E hiki no iaia ke lawelawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia aupuni.
KEENA HANA - Ma Alanui Kaahumanu.
S. AUKAI.
LOIO! LOIO!!
Honolulu, Oct. 19, 1882. 1090 3ms
HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA
Mikini Humuhumu Lole!
Ina pela, e kipa mai no ma ka Haleku@@ @
Kakela & Kuke!
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano
Mokini a WHEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukui ka mea hookahi
NA MIKINI A SINGER!
ma ke $50 pakahi me ke ano
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.
I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka no ke kupono o keia mau Mekini, e nau@ mai no me ke koihe ole, a e ike no oukou iho.
@ tf
HALEKULA! HALEKULA!
No na Keikikane a me na kaikawahine.
MISS PRESCOTT KE KUMUAO.
Aia ma ka hale hou iho nei o Abe@@hama ma Alanui Moi ma Kulaokahua. Ua weheia i keia wa. He mau wahi kupono no hoi kekahi no na Haumana noho paa.
OLUOULU KA AUHAU.
E ninau ia MISS PRESCOTT ma kahi hoikeia maluna. 1093 4t
HOOLAHA KUAI A KA ILAMUKU.
Henry F. Glake, mea hoohalaha, kue ia Kaumiumi mea pale. Imua o ka Hon. A.F. Juss, Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie a Kaulike o ko Hawaii Pae Aina.
Mamuli o ka mana o kekahi kauoha i hoopukaia e ka Aha Kiekie a Aha Kaulike o ko Hawaii Pae Aina, no ka pono o ka inoa o ka mea hoohalahala, no ka huina dala he Eono Haneri me Kanaonokumamaha me ehiku ke neta ($664.07), no ke kumupaa, ukupanee me na lilo, a me ka auhau loio he Kanalima dala ($50). E kuai aku ana au ma ke alo iho o ka Keena Hookolokolo ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka
Poakolu, La 20 o Dekemaba, 1882,
no pono a me na kuleana a pau o ka mea pale i oleloia, iloko o ka hapalua i mahele ole ia o kahi i morakiia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui 2654 malalo iho, penei:
"E hoomaka ma ke kihi hea mauka o keia, pili me ka aina o Pohuluhulu me Kukaua a me Kaliu; a e holo ana hema 40½ ゜ kom., 37 kap.; hema 43½ ゜ hik., 37 kap.; hema 45½ ゜ kom., 84 kap; akau 74¼ ゜ kom., 11 kap.; hema 43¼ ゜ kom., 49 kap.; alaila ka aina Pohuluhulu o ko Malihini, akau 60¼ ゜ kom., 37 kap.; akau 30¼ ゜ hik., 37 kap.; akau 44¼ ゜ kom., 77 kap.; akau 71 ゜ kom., 27 kap.; hema 46¼ ゜ kom., 50 kap,; akau 50½ ゜ kom., 55 kap,; alaila 45¼ ゜ hik., 107 kap.; hema 49 ゜ hik., 85 kap.; akau 36¼ ゜ hik., 85 kap.; alaila hema 50½ ゜ hik., 93 kap.; a hiki i kahi i hoomaka ai," nona ka nui he 723 2-10 anana, e waiho ia ma Puunui, Honolulu, Apana o Kona, Mokupuni o Kona, ke ole e hookaa mua ia mai na koina lilo i hoikeia maluna a ma ko'u uku Komisina.
1094 4t W. C. PARKE, Ilamuku.
UA MAKEMAKE IA
NA ILI BIPI,
NA KIWI BIPI,
NA IWI BIPI,
E haawi ia no ke kumakuai kiekie o ko kakou makeke nei e
H. HACKFIELD & CO.
Honolulu Mai 2@, 1882 @