Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 49, 9 December 1882 — KA MOOLELO O Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana o ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA XXXIII. Ke k,\ni ana o ka pu, aohe N'AE he KAHE MAI O KE KOKO— HE PALE POKA KA MAUHIN! HELEHELENA ELEEIe —Kahaha ka Hapa liikim— Hoihoi hou ia na poka o ka pu— E NIELE ANA I KA OIAIO —HOOLE LOA o KEAKA —KA MEA I LOOHIA I KA POINO MA KAPA KAHAKAI —HE HORA PIHOIHOI—KA HOPENA. I ka wa a Keaka i ki aku ai i kona hoa paio, aia hoi kani kanapi aku la kana pu. A ike aku la no hoi oia i ka malihini e noho mai ana no me ka haka pono ana o kona mau maka maluna ona, a kani ae la kana aka me ka henehene mai i kona mea pepehi kanaka. ! Aka, kulai hou mai la no nae o Kea- ' r ka ike kiko aki hou aku la. Aole nae he waiwai i loaa iaia, oiai e aa mai ana no na maka o kona hoa me ka hene aka. Ia wa la na helehelena o Keaka. Oiai, ua kaopHj}i6 la na lima kaumaha o ka maka'u maluna o kona kino holookoa, a puapuai mai la ka hou koekoe.o ka hopohopo ma kona lae. A hookomo iho Ia oia i kana pu panapana iloko o ka pakeke. O kekahi keia o na hana akamai loa au i hana ai, wahi a ka malihini me ka leo henehene, a haawi aku la oia ia Keaka he elua man poka i hele a uliuli i ka (iwahi. He ano okoa loa 110 hoi ka Keaka pu panajxina, aka ua like no nae na poka oloko me kana pu. Eia mai au mau poka, i hiki ai ia oe ke ki hou, wahi a ka malihini. A i ki hou oe ma keia mua aku, mai ki oe i ka mea i paa i ka pale poka, aka i ka poe aohe i paa ia mea. Ua hoohaahaa ia ua Hapa Ilikini la iloko oia wa. Ina he kanaka koa oia, aole la oia e noho hou iho iluna o kona noho no kekahi sekona hou aku, aka e ku koke ae ia a holo ino aku iwaho, eia nae ua ike j ia, aole loa e loaa iaia he pomaikai ma j ia hana. i Ua makaukau anei oe e kuka pu me a'u ? \s*ahi a ka malihini. Heaha kou manao no'u ? He makemake ko'u e kokua mai oe iau, Pehea e liiki ai ia'u ke kokua aku ia oe ? Eia, oiai ua powehiwehi ae nei ka hoku nana e hoike mai i ko'u mau pilikia i keia wa; a malia he mau pule okoa ia a'u e kali ai a ike hou ia aku oia, alaila, maopopo ia'u na mea e hiki mai ana no's, nolaila he ake nui ko'u e loaa mai ia mai kekahi lono. Ua kuhiliewa paha oe. He oiaio, aohe a'u mau lono e hai aku ai ia oe. He mau iono no. Pehea ke ano ; He makemake ko ? u e ike heaha la kau i hana ai me ke kaikamahine, oia c Manona Adeline ?

Ia wa, lele ino ae la o Keaka Ilikini ilui\a, a ua hele hoi kona mau helehelena a inoino oiai hoi kona niau wawae e naka ana i o a ianei, a pane ako la me ka leo haalulu: Aole au i ike iakaikamahine ! Heaha la kau o ka ninau ana mai ia'u nona ? E hai mai oe ia'u, owai la oe! Qwau no kou hoaloha i kamaaina ia oe, nolaila e pane mai oe i ka*u mau ninau. Aole loa hiki ia*u ke pane aku no i kau ninau t no ka mea, aole loa au i ike ia kaikamahine. Aia a ike akn au i kuu hoku, aiaila, kuka pu au me ina aole io oe 1 ike» | nolaila e pono oe e hc»ke mai ia'u i kei ia wa, i ipokeie ai oe mai na poino e ili | mat ana no kau mau hana ka^aima. E like me ka'u i olelo aku nd ia oe ' aole au i aka, ma kau mau olek> rae he(Beahooeote k&i kamaaina i ua kaikamahine la ■ ina aole i powehiwehi ka olino ana o kuu hoku, alaila, e maopqio auanei i ' ' ' [ Aialia» e pono no oe e kali a ike hou

ia aku ko hoku, alaila, nmau aku iaia j no kau niea i nukeniake, a me kekahi mau mea eaeau i ike ai e pili ana i keia kaikamahine. E i mai ana paha oe aol£ no oe i ike ika hopena i ili aku malana o Hale Keleneka? la wa leie hou ae la o Keaka iluna me ka pihoihoi nui, a halh wale mai la no iaia kekahi mea a paiie *«ku la: Ua maopopo ia'u ka meu nar«i keia hana, aka, aole nae e hiki :*na. Owai kau e manau nei ? O ka wahine i kamaain.l i keia mau hana mamua o'u. O lonakana wahine paha kau e manao nei ea ? Oia, nolaila ke ike nei au nana oe i hoouna mai nei. Ua kuhihewa oe; aole loa i ike o lonakana wahine ia'u. O ! ua maopopo ia'u. He hiki loa ia'u ke hooiaio aku, aole loa oia i ike ia'u. He makemake loa ko'u e ike. Eia, aole oia i ike mai ia oe i kou wa e ukali malie ana mahope o na kapuai 0 Hale Keleneka ma ka po ona e mare ai me ka wahine opio ui o Ulu Paina luiu, a aole no hoi oia i ike mai ia oe i kou wa i hahau aku ai iaia mahoj>e o kona poo. ; Hoomaka mai la na helehelena o ka Hapa Ilkini e like me ka helehelena o kekahi kanaka make, oiai hoi ka malihini e hoomau ana no i ke kamailioana a pane aku la: Owau nae kai ike ia oe ! He wahahee ! Aka, ua ike ia nae oe e kekahi mea, 1 na aole oe i ike ia, aole e "hiki ia'u ke hoike aku i ke ano o kau mau hana ma ia po. Aole na'u i pepehi o Hale Keleneka. E hai aku oe ia mea ia hai, aole ia'u. No ka mea, ua ike aku au ia oe e kauo huluhulu ana i ke kino :aalnko aku 0 ka ululaau a hiki i kahi pupupu hale a ko makuahine e noho ai. A ike hou aku la au ia oe e lawe ana 1 ke kino a hiki i ka muliwai a holo aku la oe me ke kino make maluna o iea waapa a waho oka moana. A ike hou aku la no au i ko lawe ana ae i ke kino i kiheahea i ke koko a waiho iho la iloko o ka waapa, a hookuu aku la ma ka ili hualala o ka moana wai akea e lawe hele i kana ukana luuluu; nolaila, ke makemake nei au e hoike mai oe i kahi e loaa ai o Mariona Adeline. O ka ninau hope a ka malihini i ninau aku ai, ua haule aku ia maluna o kekahi mau pepeiao hiki ole ke lohe. No ka mea, ua haule aku la ilalo ua Hapa Ilikini la a maule aku la. He hapalua hora mahope iho oia >\*a, i ala hou mai la oia a noho iluna a huli I aku la he alo a he alo. j A e mau ana no hoi na hiona oke ! kanaka make iluna o kona mau helehelena mahoj>e iho o kona maule ana. Auhea oe, wahi a ka malihini, ke lohe mai la no oe i ko'ui kamaaina i kau mau hana a pau e Keaka, nolaila, he mea makehewa ia oe ka huna ana aku i kekahi mea mai ia'u aku. Malia ooe no o Satana, wahi a Ke-, aka me ka leo huhu, aka, aole nae au e, hai aku ana ia oe i kau mea i makenia* ke ai, no ka mea aole au i ike. j Pehea hoi ina wau e hele ae ana e hai j i ka Loio Apna o H—aohe anei ou manao e hoouna mai ana oia ia oe, a e hoao hoi e loaa ka mea au e hoole mai nei ia'u.

Aohe a'u mea e hai aku ai ia oe, a aohe no hoi o'u manao nui nou a me ka Loio Apana o H—. I keia wa ua paakiki loa iho la ka Hapa IlikinL No ka mea, aia iioko o kona mau aa na haawina maalea a me ka paakiki o ka ohana ili ulauh o kona makuakane. Oiai, iloko o kona kulana kupilikii me ka pu {miapana imua > kona alo, a me ka hoike ia ana aku o ka moolek) o kana mau hana ino, aole loa nae oia i pu-a iki ae i kekahi huaoielo e pēi ana no ia hana. No ka paakiki a me kat hunakele loa 0 ua Hapa Ilikini la, noiaiia* na hookuu ia ae !a ko laua hui ana, He oiaio o ka lua iho la kda o ko Oaila Maka hoohoka ia ana, noteoa» haalele aku Sa oia s ua Hapa Ilikini ia. He elua hora mahope iho o ka mooklo i hdke ia ae hnialuna e nohohpokahi ana o Onik Maka iloko o kona keena. A he kakahiakaloa no hoi kona wa 1 noho ai maloko o kema keena. Aka, e iike me h raea mu iaia, ioa oia e mho hookahi mt, aiaiia e aoonoe

ana ou no kana hana > laweiawe ai me ke kuka nuu ana me kona noonoo iha a puana ae la: Ua nianao hoi au, o ka'u wahi hana maalea i hana iho nei me ka pu panapana ana, oia la hoi ka mea e inaka'u mai ai oia i ka'u niau olelo, aka, o ka ot loa aku la nae ia o kona paakiki, a he oi no hoi oia a ke kanaka maalea nui waie a'u i nienieie ai Ma keia nahi e hoike pokeleaku ai* makou imua o ko makou poe hehihelu i kahi hana maalea a ka Makai Kiu i hoike ia ae nei mamua e pili ana i ka pu panapana. Oiai oia e launa pu ana me Keaka mamua o kona hele ana e imi i ke kanaka aihue, ua ike mau ka Makai Kiu i ka Keaka pu^ A ua maopopo no hoi iaia ke ana; a ; iaia i hooholo ai e hana i kana hana e i like me ka mea i hoikeia ae nei maluna, ua hoomakaukau iho la oia iaia iho. Ia laua maloko o ka hale pepa pili waiwai, a iloko hoi o ko Keaka wa e nanea ana i ka pili, ua lilo ae la ia Onila Maka kana pu mailoko ae o kona pake-! ke a hookomo aku la i kekahi pu okoa i hoopiha ole ia. He wahi hana kahiko no keia ana, aka, i keia wa ua holo pono kana hana me ka loaa ole nae o kana mea i manao ai. Ma ka la a me ka hora i ae like ia, halawai iho la ka Makai Kiu me ke kauka, a hele like aku la laua no lerese e ike ai i ke kanaka i poino, ke kino ola i pakele mai ka Keaka mau hana lokoino. E noho ana no hoi kahi kanakalawaia maloko o kona home, oiai ua kanaka pupule la e hele ana no mawaho iho. Hookahi wale no mea e laka ai ua kanaka la, nolaila hoao iho la oia e hoomalielie iaia a hiki i kona wa i noho malie ai, ia wa nana iho la ke kauka i kona wahi i eha. O ka Makai Kiu hoi ku iho la īa ma kona aoao me na helehelena haikea. Oiai, aohe inea e ae i ike i ka hopena o ka ke kauka olelo hooholo, aka, oia wale iho no, no ka mea, aia ma kana olelo e ike ia ai ka pono a me*ka ole. Huli iho la ke kauka me ke akanele loa me ka nana ana i ke ano o kona palapu, a huli mai la mai ka mea nona ka eha ana e nana ana. Pehea iho la, wahi a ka Makai Kiu i j ninau aku ai, a heaha hoi kou manao no j ka inea i poino ? | Aohe o'u manaolana no kona ola hou, wahi a ke kauka. Aohe ou wahi monaolana iki la ? wahi a ka Makai kiu i ninau aku ai me ka pihoihoi nul Pela ko'u manao. Aohe no hoi au mea e ae e hoao ai ? Aohe. Ia wa hai aku la ka Makai Kiu i ka o na kii ana i aihue ai. Hoolohe mai la ke kauka no kekahi manawa a ninau mai la: He kii no nae paha kau e hiki ai ia kaua e hoike ae iaia ? Ia wa hoomanao ae la ka Makai Kiu he kii no kana o Manona Adeline—aka, i lawe maoli mai no oia no keia hana— i hiki ai ke hoao iaia i na e makemake ia ana, —he oiaio, ua ko kana mea i manao ai, a ano ke hoao ia nel [Aole i pau.]