Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 52, 30 December 1882 — KA MOOLELO O Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Onila Maka! Ka Makai Kiu Kaulana O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUnA VII. Ka Makai Kiu a me ka mea eu lua KUPAPAU —He I.AN'AKILA MALUNA O KA MEA HANA PAHU —Na LONO LAUAHEA MA H—PUNI KA LEHULEHU — Ke KINO MAKE ma Ulu Paina luiu He HOAHELE kupunaha ma ka huakai i ka home—Hehana KAMAHAO NO KE KINO MAI?E—HALAWAI O IoNAKANA WAHINE ME NA NUHOU KUPONO OLE —PUIWA NA MEA HANA HEWA, Ia \va pane aku la ka Makai Kiu i ka ninau i hoikeia aku ai ma kela moku na i hala; penei: Ua maopopo ia'u ka'u mea e ike ai mamua ae o ko'u komo ana aku iloko o keia nimi, no ka mea, ua ko kau mea i koho ai. E hoao ana ka paha oe e keakea i ke kanu ana i keia kino make ? Aole. Alaila aohe keakea no ke kino make ea ? Aole mai a'u aku, aka e pane mai oe i ka'u ninau. Ihea e laweia aku ai ke kino mahope iho o ka paa ana iloko o ka oiowaa ? I waho o Mokupuni LoihL Aole anei e hiki ia oe ke hai mai ia'u ika inoa o kekahi ona ohana o ka mea i make ? Aole. Me ka ninau hou ole aku, huli ae la ka Makai Kiu a hqalele ih<) la i kaniea haM pahu Kupapau. Ma ua auwina la no hoi, loaa mai la na hoakaka no ka mea i make. Ua hoikeia ae ua haalele ia ua wahine opio la e kana kane hoopalau ma ko laua la e mare ai, a iloko hoi o kona , hilahila a me ke kaumaha, ua lele aku ; la oia iloko o ka muliwai a poholo iho la i lalo i ole ai oia e ike hou i na maka 0 ka mea nana i pakaha mua aku i ke aloha a kona puuwaiMalalo iho hoi oia, pane a na lunahooponopono o na nupepa e pili ana no ke aleha ole o ke kane hoopalau a me kana mau hana. Aka, malalo o ka makaala a me ka hoomanawanui ana a kekahi kanaka hookahi, ua haulehia iho la ka manaolana o ka i>oe hana hewa, a lilo ka lakou moeuhane palaualelo i mea ole. He elua la mahope mai o ka loaa ana 0 ke kino make, hiki ae la kekahi kaa lawe ku|xipau ma kahi hoolele ukana o na kaa ahi e holo ana i H— A lawe ia mai la kekahi ]xihu a hookomo ia aku la iloko o kekahi o na kaa ahi. Hookahi wale no makaikai e haka \>ono ana i keia mau hana a pau, mawaho ae o ka |K>e e lawelawe ana i ka lakou mau hana iho. A oua makaikai la he kanaka helehelena eleele oia me na maka kaumaha Loia i puana ae ai j>enei: Auwe oe ! E ukali aku ana au maho[)e ou a hiki i kuu wa e ike aku ai i ka hauie ana iho o ka hana lepo maluna o kou kino. Nolaila, mahope iho o ka loaa ana o ke kino o ke kaikamahine, ua manaoio loa iho la ka lehulehu e noho ana ma H —mahope o ka ioaa ana o na lole i oki loa ike koko, eia no o Hale Keleneka ke ola nei, a he mau hana hoopunipuni wale no ia nana i pakele ae ai oia mai na hoino ana a ka lehulehu iaia. No ia kumu, ua hiliiiai loa lakou no ka moolelo o ka make ana o Adeiine, a ua nana aku hoi ka lehulehu maluna o lonakana kane a me kana wahine ma ke ano he mau kanaka laua i ahewaia me ke kuleana ole. Aka, malalo nae o keia nuu ao poiiuluhi o ke kuhihewa e nee malieana ke--1 kahi kanaka me ka hoomanawanuū E like me Nero e hanu hele ana ma o a maanei» pela hoi ola i ukali nawanui at niahope o ka meheu oka poe hewa, me bt ike ole ia mai e kekaht meaeaku, amehmoeuhaneoleae o ka poe hana henra ek ka make mako kkou mau kapuai kahi i hahai ai i ka jx>amekeao. I «a i hiki aku ai oke kaa nia kahi akoakoa mai la ka lehuk hu no ka ama aku i ka ok>waa maibko aku o ke kaa ahl

1 A kau ia luna o kekahi kaa-ia fwe kujnapau a & !cki ia aku la no Ulu »Paina luiu, hoi i laina ae ai ka iehulehu ke kaa a ukali aku la ika 1 a ** aa MawaenaV-r. huakai kekahi kanaka nona\ -iena i hoike mai i ke Aoo a kona puuwai, ob hoi ke tel «a.i hookau ia aku v * ino iioko o'ke ksa ahL ' Aka, i ka * k u me he aohe mea i ike i kJi x lonakana kane a me kana wahine | nulo' iho ai, koe wale iho no o ko lau: !a u makamaka i ike i ko laua wahi i ai. Ma ke poo o la e hde ana ua kanaka he!ehei';i,a eleele nei, a i ka wa i hiki aku ai makai ika hale, oia no hoi ka mea rv. r \ \ komō aku iloko o ka hale. Ia wa kii mai i; o lonakana ike kin°. ; Aohe ike iki iiaku o Joiiakana wahit ne. | ' . v; Ia wa no hoi I<|tō ia mai la e malama ia ana ka hoolew| i.ia kekahi la ae. 0 ka poe a {>a| i kaa e lawe ana i ke kiio, la lakou ma o a mfFāēi o ng kekahi manawa i|uoi akaL]£..f A o ua kanakal helehelena eleele la hoi ka hope loa o ka haalele ana iho i ka hale. Ua kahiko ia ois me na iole nani kumukuai kiekie, nohila, ma kona kuiana a pau, he keoniinapa oia no ke kulana hanohano. E ku ana hoi o kmakana ma kahi 6 ka pahhu knpapau.' \ wa hookoke aku la oia iaia. He la kaumuha leia, wahi ana i pane aku ai io lonakamu oini,hoj lo'ulo'u ana i ka uw > a e ume nahupeaka^-;:. Ae, wahi anU t f£rhe aku ai. "" Aohe paha ou poljjhihi i ka ike ana i na helehelena o ka niea make ? Aohe. I | Ia wa haka pono :Stu la ua kanaka helehelena eleele nei maluna o ka mea e kanikau ana i ka makani a e 'hauoli ana hoi i ka puahiohio a pane aku la: 1 kekahi wa ua kuhihewa no kekahi poe. Heaha kau e olelo mai nei ! wahi a lonakana me ka inaina, a auheee aku la na hoailona o ke kaumaha mai kona mau helehelena aku. I olelo wale ae nei no hoi au, me ka manao he mea ia nou e oluolu ai, malia ua kuhihewa io oe. He mea oluolu no'u i na e malama ana na malihini i ko lakou mahaoi me lakou iho, aole o ka hele mai a ka hale i loohia me na palapu o ke kaumaha e like me keia. Ooe paha ka hooilina o ke koena waiwai a pau loa o Adeline ea ? wahi a ke kanaka eleele me ka hoolohe ole aku i na olelo pakike a lonakana. Owai oe ? wahi a lonakana me ka huhu. He lala wau no ka ohiana loia Peia ? Ae, Alaila e kali malie no oe a e kii ia aku ana kou kokua, alaila hele maī oe. He keu no oukou a ka poe mahaoi. | Aole e hiki ia makou ke kaukai wale | no a kii ia ae, aka e makaala no makou no ka hana. A heaha kau o onei ? He hana no. He hana kau o onei ? Ae, Pela io ka hoL Nawai oe i koho aku ? Na ka hooilina o kawaiwai o Adeline. Ia wa leli kokeae U na helehelena 0 lonakana. O kona manao mua he kanaka apiki wale iho no oia. Akm i kona lohe ana aku,«he kokua oia no ka hooilina o ka mea i make, ia wa ua holo ae la ke anu i kona puuwai He mea kupanaha no hoi oiai ua ike a maopopo ia lonakana kekahi hooilina a Mariona Adeline i ike ole ai a eia ne ke oia nei, aka, i kona lohe ana i keia koi kamahao a ua hooOina la ua lilo ia 1 mea kaumaha na kona naau. Aole e hiki iau ke kanmlk) pu aku me oe t kesa wahi a pane hou aku la: No ka aohe hooilina e aku i koe i hiki ke koi mai i ka waiwiiu e hoopekole kaua a kahi wa okoa aku alaih hui hou kaua. Maiia paha, ua maopopo ao ia oe k< kumu e hiki ole ai ta oe ke hakoko īlo ko oka aha mkm «ahiai» wahi ake kanaka helehelena eleek. Aahe rnsojx>po ia'u oia kumu» nolai

h. t ke olelo hou aku nei au ia oe t aole 1 o*u makemake e kama3io hou no ia mea. Aole no au i hele mai nei e kamailio no ia mea, aka, i komo wale mai nei no au e ao aku ia oe. E ao anei oe ia'u i ke aha ? Mai ka lawelawe ana i kekahi mea e pili ana no ka waiwai imua ona aha i 'km; wai'\ V . * Mahope iho.o kato pam? ana aku i keia maei. huaolelo* maka aku la e hele. E kali iki iho } waM a lonakana; E oluolu oe e hai mai i kou inoa a me koa wahi iioha ... ; .. . [A<*&lo* au e-hanct aka;« hikY mai ana.au ianei i ka wa kupoao, nolaila aohe waiwai o ninau nim i ko ? u inoa i keia wa, no ka inea, u pau ka*u hananio kein mea i keia manawa, § olelo hoi ia oe i keia wa ? o ka vdpio malie ina mea a pela 1&e I®ou |ku ijtekahi hana. #Ia wa huli ae la ua kanaka helehelena eleele nei a haalele iho la ika haie. me kekahi j?oe kakaikahi i koe iho. - Me ka noonoo weliweli haalele iho la o lonakana ia loko o ka mmi a pif ae la iluna o ka rum?ma ka papa hele eiua. Iloko hoi o ua |ijmi la e mōe ana o lonakana wahine iluna o kekahi pup^ I ka nana aku iaia he kilaklila no helehelena iloko oia ho» rne ka mmo aka oluolu ma kona helehelena, a ua like hoi kona ona me ka mea i loohia ia e ke kaumamaha kukonukonu o ke aloha keiki. A i kana kane i k n mo aku ai iloko o ka rumi ike mai la oia ma ko.na helehelena ua hele a nananakea, a pa'ne iil-M la me ka ieo eliolh ; Ua oe. Heaha kau e i ko l u kohu* kohu' ?■;■.: i ■■■~%fX*1 ko like loa me*ka mea e kanikau ana. Ma ke ano hea ? Ma ke ano no hoi paha o kou helehelena, no ka mea, ua like loa me ka mea e kanikau io ana. Ke hopohopo nei au he kumu kupono loa ko'u oke kaumaha ana mamua o ka pau ana o koia hana. Kahaha ! Eia no ua manao hopohojx) wale nei ou. Auhea oe, aole anei oui ke ua maluhia loa kaua, no ka mea, o ka kaua hana i hana iho nei, ua like me ka hana a ke kanawai, a o kekahi no hoi keia o na hana holopono loa a'u i ike ai. Oiai ua waiwai kaua i keia wa, a aohe mea nana e kue i ko kaua kuleana. Ua pau ka kaua hana, nolaila o ka kaua hana wale no i keia wa o ka lawelawe aku i na mea e pili ana i ka hoolewa, a pau ae aohe hana aku i koe. E ka wahine, ua kuhihewa oe, no ka mea, akahi no a niele ia keia hana wahi a lonakana me ka leo naalulu, a puiwa ae la kana wahine. [Aole i pau.]