Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 2, 13 January 1883 — Page 3

Page PDF (1.90 MB)

This text was transcribed by:  Kawena Komeiji
This work is dedicated to:  UH Sea Grant College

KA NUPEPA KUOKOA ME KE AU OKOA.

[I Huiia.]

 

No ka Makahiki....$2.00

Eono Mahina....1.00

Dala Kuike ka Rula.

POAONO, IANUARI 13, 1883.

 

O D.W. Aiwohi wale no ka i aeia e kakau inoa no na dala i hookaaia mai ma ke keena o ka Nupepa Kuokoa.

 

NU HOU KULOKO.

            Puanuanu maoli keia mau kakahiaka.

 

            He pane na Kaleikumahoa ia Kakolika a olapa aku i keia noa ana ae.

 

            O kela kanaka i nalowale ai mamua aku nei ma ewa, ua loaa aku kona kino make ua maea.

 

            Ke haule mahuahua la na kuaua koikoi o ka hooilo ma ka apana o Kohala Akau.

 

            Maluna o ka moku kuna Mana o Kuke ma i hoihoiia aku ai kekahi heluna o na kanaka Kilipati no ko lakou mau wahi pakahi.

 

            Mai ka Pokahi mai o kela pule a hiki i ka Poalua o keia noa ana, he eha moku i hukiia iluna o ke Ala Huki moku o Waila. Uleu no hoi kela taata.

 

            I keia la, oia no ka la hanau o ke 'lii Miriama Likelike, a o ka la hoi keia i piha ai o kona mau makahiki he 32. E haawi ana oia he anaina luana ma kona home i keia la.

 

            Ua lohe mai makou, ua huli ma ke awa o Hookena, Kona Hema, Hawaii kekahi waapa o ka mokuahi Iwalani, oiai oia e hookomo ana iloko o ke awa, ua laki nae aole ukana o luna.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poaha nei i loaa hou aku ai he mau tini Opiuma he 40 a oi maluna o ke Kalepa Falkinburg i ku mai nei i ka Poakolu iho nei; ua loaa aku iloko o na tini nunui.

 

            Oiai ua hukiia ae nei o Likelike iluna o ke Alanui Huki Moku i ka Poalua nei, nolaila, ua paniia aku kona mau awa e ka mokuahi Lehua, e like me makou i hoike aku ai i kela pule.

 

            Ma ka la 5 o keia mahina i laweia aku ai ka hanu hope loa o W. Mana, ma kona home ma Peleula. O Paumalu i Koolau kona one hanau. He ohana nui kona i haalele iho ma keia aoao.

 

            Mamuli o ka loohia ana o ka mea unuhi moolelo o Gafila i ka mai onawaliwali o kona ola kino, nolaila, ua kaulua ia ka moolelo o Gafila i keia pule. E hoopuka ia aku ana kona moolelo ke oluolu pono kona onawaliwali.

 

            Ua pupuleia ke kapena o ka moku kuna Kulamanu o Kamu Alani ma, a mamuli oia ano ona, ua kiola aku oia i ke panana o ka moku a me kekahi mau mea e ae, ma keia kalepa mai nei ona. Ua laweia aku oia i ka hale pupule.

 

            Iloko o keia mau la ke huli ikaika nei no ke kauka i ka laau make i hanaiaia ai o Kamaile; ua loaa kekahi mau laau make, oia ka ipu awaawa, akia, auhuhu, a me kekahi mau laau Hawaii awaawa e ae me he mea la, iloko o keia pule ae e noho ai ua hihia nei.

 

            Ma ka wanaao Sabati aku nei, ua po holo kekahi kanaka me kana io bibi mawaho iho o ka hale kuai o Kakela ma ma Alanui Moi ae nei iloko o kekahi lua. Pehea la i hoohemahema ia ai kela lua, a mai poino ke ola o kela kanaka?

 

            I ke kakahiaka nui Poakolu nei i ku mai ka moku kalepa Falkinburg a me ka moku kuna Irwin mai Kapalakiko mai, iloko o na la holo he 15; a maluna mai o laua na leta a me na nupepa i piha i na nuhou makamaka loa no kakou nei; a ua piha no hoi laua i na ukana like ole o kela a me keia ano.

 

            E malama ia ana he halawai hui nui e ka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o Kalihi-waena, mahope o ka pauana o ka halawai pule o ke awakea Sabati Ianuari 14, ma ko laila halepule. Nolaila, ke kono ia aku nei na lala a me na hoa'loha, e naue mai e papahi pu i ka hauoli. Ma ke kauoha a ka Peresidena. P.M. NALUAI.

 

            I keia Poaono ae e wehe hou ana ka Ahahui Paele hoolealea o na keiki Hawaii o ke kaona Alii nei, he aha hoolealea ma ka Hale Mele Hou. He 20 ko lakou nui a mailoko ae oia huina he 18 mau keiki Hawaii Ponoi. Ua hoala mua ia keia hui iloko o kela mau makahiki aku nei, a ua nui na mahaloia no lakou.

 

            Ma ke Sabati i hala, ua hoohuiia ma ka materemonio hemolele o ka mare o Jno. Bell o na pali hauliuli o Koolau me Miss Mary Kauila o ka Laiaehu. Na ka Rev. J.N. Paikuli laua i mare ma ka luakini o Kaneohe ae nei; a he nui na makamaka i luana pu ae me na mea mare ma kekahi papaaina hauoli i luuluu i na mea ai. O ka makou noi i na mana lani, e hooloihiia ke ola o na opio a loaa mai he mau hua mohaha maikai no ke au hooulu lahui.

 

            Ua haalele aku ka moku Meyer ia Kapalakiko iloko o ka mahina o Sepatemaba o ka makahiki i hala me kekahi mau lako ai no ka poe e noho ana ma ka mokupuni Kikane; a i ka Poalua nei i ku mai ai i Honolulu nei iloko o na la holo he 24 mai ia mokupuni mai. Ua kipa ae nei oia ma Tahiti oiai oia ma kona ala moana no Honolulu nei.

 

            Ma ka wanaao molehulehu o ka Poakahi nei, i kii ia mai ai ka hanu hope loa o M. J. Rose. Kekahi keia o na haole kamaaina o ke kulanakauhale nei a he oihana nui kana e lawelawe nei ma na poai o ke kualnahauhale nei. Ua haalele iho oia he mau keiki a he ohananui ma keia aoao e noho u ana nona. Ua hoolewa ia kona kino kupapau i ke kakahiaka Poalua nei.

 

            I ka hora 3 a oi o ka auina la Poalua nei ka holo ana o ka mokuahi Lehua, a no ia kumu ua haule na leta a kekahi mau hui kalepa o keia kulanakauhale, a me na leta no hoi a kekahi poe. No ka maa mau ia o ka hora 4 ka manawa holo mau, nolaila, ua kaulua iki ka hookomoia ana o na leta a maope iho o ka hora 3, eia nae hoi ia hookomo ana'ku ua heo e ka eke leta.

 

            Nani a maikai na hana a ka Haku ma Waimea Kauai, iloko o keia mau la mai nei; o ka poe i auwana iloko o na makahiki he 10 ke ike'a aku ua hoi a launa pu me na hoa haipule; ua alu like na opio ma ka lulu ana i dala no ko lakou hale halawai a ua loaa kekahi puu dala nona ka huina he $200.00 O ka makou leo paipai o ka hoomau imua ma na hana maikai a pau i papahi i ka lei nani ma o.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poaha nei i ku mai ai ka moku kuna Julia Long. mai kana huakai imi limapaahana i na mokupuni liilii ma ka hema aku nei o kakou. O ka mokupuni o Jaluit kona mokupuni hope loa i kipa ai, a hoi loa mai nei oia a ku mai oia i ke awa lai o Kou nei iloko o na la holo he 32. Ua piha na mahina 6 o kona holoholo ma na kai o ka hema a iloko o ia mau mahina ua alo ia na inea a me na popilikia o ia mau kai. Ua loohia ia na Sela i kekahi mai ano e, a i kekahi manawa ua manao wale lakou e poino ana ko lakou mau ola; aka ua palekana lakou a ua hiki hou mai lakou ianei me na kino ola maikai, me ka lawe pu ia mai he 90 a oi mau limahana hou.

 

OLALAU O KATOLIKA.

            Ua ike ia ma ka Elele Poakhlu a me ka Pae Aina na manao olalau o Katolika ma na mea e pili ana i ka haiolelo a A.F. Judd ma ka luakini o Kaumakapili, penei no ia:

            Ua olelo o Katolika ma kana hoike ana e ahewa ana ia A.F. Judd no kona hoike ana ma na mea e pili ana i na Kahuna Katolika i hanaia ka hewa ma o na 'lii i hala e aku la.

            E Katolika, pehea la ka e olelo ai o A.F. Judd, e huna ka paha i ka oiaio o na mea i hanaia, o ka oiaio ole ka paha kana e hoike ai imua o ke ao holookoa?

            Kupanaha o Katolika i kona kapa aka i ka oiaio he oiaio ole, a i ka oiaio ole paha uanei he oiaio.

            Eia kekahi mea kupanaha, ahewa aku nei ia A.F. Judd me he mea la nana wale iho no i haku keia mau mea ma kona manao iho, ua lawe mai oia i keia mau hoike ana mailoko mai o na buke moolelo o keia aina.

            I na e ninau ana o Katolika i keia mea, e ninau iho oe i na Kahuna Katolika a kakou, e hai mai ana no e like me na hoike ana a A.F. Judd, aka, i na ua hana ia ka oiaio e like me oe e kapa mai nei ia A.F. Judd, he oiaio ole kana mau hoike ana.

            Eia ka manao i koe, i na ua lili oe no na kahuna a kakou, e hele aku oe e hui me A.F. Judd a nana e hoike mai ia oe a me na Misionari i ka oiaio, he mea makehewa wale no ka hoike manao, no ka mea, ua ikeia ka oiaio o ka A.F. Judd mau hoike ana.

            Me ke aloha. S.N. KAUAKAHI.

            Kapalama, Ianuari 8, 1883.

 

NA MEA HOU O HAMAKUA.

            E kuu Kilohana Aloha, Welina kaua; -

            Oiai he kamaaina au i kou mau helehelena, aka, he malihini nae i kahi nona ka olelo ana penei:

            "O Hamakua ia o ke ala ulili,

            Ke nahu'la iho ka niho i ka ipu,

            Ke kuukuu'la i ke kaula,

            I ka pali o Koholalele la - e -

            O Waipio ma laua o Waimanu."

            O kahi a kou mea kakau e hoouna aku nei i kea leta, aia ia ma kahi i kapa ia o Keahakea.

            O ke ano o ka noho anaa o keia wahi, he ano kuaaina, aka, he oluolu hoi na kamaaina, a he ike makamaka ia kakou Hawaii.

            O ke kukullu ana o na home o na ohana o keia wahi, aia no ia maluna o na kualapa, a malalo hoi no na awaawa olu lau kukui. No ke owaawaa ke kumu o keia.

            NO KUKUIAAELE - O keia kekahi mau taona nui o ka aina, he oluolu maikai ka nanaina o ka aina, he mau hale kuai a he mau hale paina no hoi; a mawaena oia mau halekuai a me paina, ua hoohikileleia ko'u mau oahu lohe na huaolelo e i ana: No Wm. Hookuanui (Pila) kela halekuai a me paina, a no Kimo ae hoi kekahi halekuai a me paina. Kahaha! Aole pela o Hilo.

            Ua hoolauna au me laua, a he mau makamaka oluolu loa laua. Eia no hoi maanei kekahi kanaka kaulana o ka aina o R.P. Kuikahi. Ua lohe au he omaimai kona i keia wa.

            NO WAIPIO - Ua minamina au no ka loaa ole o ka wa pono, a me ke kamaaina kupono ole nana e hoomakaikai, aka, ma na mea nae a'u i hookuhikuhi pokole ia mai e kekahi poe, aia no iluna o ka welelau pali makai ae o ke alanui e ike ia aku ai ka o na aa o ka heiau a na eepa o ka po, a ma keia heiau e hookaniia oi ka pu o Kipapa.

            Ua lohe mai au aia ua pu la i Aliolani Hale ma Honolulu, a he moolele ano nui no kona i ka poe i maopopo.

            Aole no hoi e liuliu e ike aku no auanei ke kamahele he pohaku nui e kau mai ana maluna o ka pali. O ka inoa oia pohaku o Kuilioloa; oia ka iliio nana i kii malu ka Pu i oleloia ae la; a no ke kulikuli o na lii o lalo i ke kani mau o keia pu i ka po.

            Aia paha i ka hapalua o ka pali he pohaku nui o Kalalamaloo ka inoa. Ua oleloia, oia ke alanui o na uhane o kanaka e iho ai ilalo i kahi o Milu; a ina e loaa mua i kona aumakua ma keia wahi, alaila na kona aumakua e hoihoi hou mai, a o lakou ka ka poe make a ola hou e make mai nei, pela mai o Kukahekahe a Poiheke.

            Ina iluna nei o ka welau o ka pali oe e nana aku ai ia lalo, he ku i ka mahalo na lo-i laiki a na pake, he kohu like me na moena pawehe o Niihau. Aole no hoi i liuliu ko'u hiki ana ma Waipio.

HULA HAWAII.

            Eia ma ko'u wahi e noho nei he pa hula Hawaii, me na hokea nunui lakou e hoohaluku ai, iluna hoi kekahi e haa ai, e hooheheo ai me ka pa-u. Ma keia mau hana a lakou, hoomanao ae la au i ka makou wahi hula o "Hoowalikeaaka", a ma ka 1 iho nei o keia Ianuari lakou i hoopuka'i.

            Ua lawa au maanei ke liuliu nei au no ka hoi aku i Hilo i keia la.

            Me kou mau hoa hoonoho ko'u aloha lululima.

KINNEY M. KOAHOU.

Keahakea, Hamakua, H. Ian. 5, '83.

 

AOHE OIAIO.

            Ua hoike ae o J. Waipunakea ma ke KUOKOA, e i ana: "Ua ikeia aku kekahi mau hoa ua hoomahie e no i ka wai hoomalule kino."

            Ua noho ka A.H.O.I.P. Karistiano o Kailua, a ua kuka lakou me ke akahele loa no keia hoolahaia ana ma ke akea pela, a ua koho lakou i mau Komite na laua e pane i keia.

            Ma ka po i hiki mai ai o Rev. W. N. Lono, aole i ike ka A.H.O.I.P. Karistiano o Kailua i kekahi kanaka i hoomaluleia e ka waiona, aole hoi o kekahi lala o keia Ahahui.

            Ua kamailio no na mea a pau me ka malie, a ua hoi kela me keia me ka haunaele ole.

Komtie { J. KEAWEAHAWII,

            D. ALAWA.

Kona A. Hawaii Ianuari 3, 1883.

 

HE NANE HIWAHIWA.

            A eia ka nane: - Elua a'u mea e manao nei, o ka mua, he mau hua palapala, a o ka lua, he mau huahelu. O ka hapa mua o na hua palapala, ua ho'alii mai ia ia oe, a o ka hapa hope o na hua palapala, ua hookauwa mai ia ia oe. O ka hapa mua o na huahelu, ua hoohaahaa mai ia ia oe, a o ka hapa hope o na hua helu, ua hookiekie mai ia ia oe. O ka huina mai na hua palapala a i na huahelu, oia ka mea e piha'i kuu inoa, a e ike ia no oia, he Kulanakauhale nani loa, a ua hoopuni ia i ka pa nona na puka komo he 12, nona na alanui he 31, a e kiai ia ana e na kanaka koa loa 2, a ua kapa ia laua, na koa e kiai ana ia oe e ke alii.

            Aia maloko o'u e luakaha nei na mea a pau, mai ke kiekie a ka haahaa, mai ka ilihune a ka waiwai. Owai la kuu inoa? E hoike mai oukou ea, ke pee nei au a nalo, owai la ko'u mea nana e huli e loaa ai?

            O wau oiaio no,

            J.W.H. ISAAC KIHE.

 

HE MAHALO ME KA UKIUKI

            E hoike ae oe ia C. J. Fishel kihi o alanui me Hotele, e kipaku aku ia i kela kanaka ino pono ole e noho la iloko o kona halekuai nui i mahaloia e na kanaka no ka oluolu launaole o ka paa lole. Eia ke kumu: "Ua maa au i ke kuai ma ua hale la, a i ka la 5 aku nei, hele hou aku au e kuai i paa lole no kuu moopuna, onou wale mai la no kela i ka lole a'u i makemake ole ai.

            O ko'u manao o ka loaa aku o ka'u lole i makemake nui ai, aole nae e hiki nui kona keakea, e ake no kela o kana mea e onou mai ai ka'u e lawe ai, a no ko'u iini i ka'u mea i makemake nui ai, nolaila, huhu ino loa kela ia'u a ole mai: "Hama Baka", a kipaku ino ia'u, kuu keiki, a me kuu moopuna."

            Ua nui ko maua hoopaapaa ana, a nolaila, hoohiki iho la wau, aole au e kuai hou ma ia halekuai i na oia kanaka ino kekahi iloko.

            E J. C. Fisel maikai e. - E kipaku oe a kiola loa aku ia kanaka ino ekaeka, alaila, kuai au, i na aole, koe no ka'u mau dala.

            LOTA KAWAHINEAIA.

            Kawaiahao, Ianuari 8, 1883.

 

HE HANA PAKAHA A ME KA HILAHILA

            He ku i ka hilahila na hana a ka luna hou, ma ka makalua o W L Mahuia i haalele iho, oia na hana aupuni e pili ana i na uwapo. O ka inoa o ua luna hou la, oia o Samuela Gandall. Penei kana hana.

            Iloko o kona pule mua i noho ai he alakai a he luna no na limahana, ma ka hooponopono hou ana i na uwapo i poino o ke awa, ua kauoha aku la oia i na limahana a pau malalo ona, e haawi mai iaia i 25 keneta pakahi no kela a me keia la mailoko ae o ko lakou uku la.

            Ua hana oia me ka hookikina a me ka hoomak'uka'u maluna o na paahana; no laila mailoko ae o 11 limahana, ua mak'u a hopohopo he 6 a haawi pio aku la he luahi ma ka lima o keia pakaha nui. O ke koena iho o na limahana, oia hoi he 5, ua ku lakou me ka wiwo ole me he liona la, a hoole aku la imua o ke alo o ua o S. Gandall pakaha wale 'la; a o kekahi oia poe elima oia ka mea e kakau nei, a oia no hoi ka mea i papa leo me ua luna 'la, e hoola aku ana me ka ikaika i keia uku ana aku iaia.

            Ua ninau ia aku no hoi ua lana 'la e kekahi o keia poe elima, penei: I mau hapaha aha keia au e makemake nei e haawi aku makou?

            Pane mai la oia penei: I mea e lako ai oukou i na mea hana.

            Ninau aku la ka mea e kakau nei. Mai loko mai anei o ia mau dala e hoolako ia mai ai makou i na mea hana?

            Aole; wahi ana.

            E hoike pokole hou aku au maanei.

            I ka elua o kona pule i noho luna ai, o ka elua no hoi ia o ka pule i hookupu ai ua poe la eono o makou iaia; a ma ka Poaono iho nei o ua pule elua la, ua hoopau ia mai la ua poe elima wiwo ole nei mai ka noho lima hana ana.

            Eia ka mea hoopunipuni loa: Hai aku nei ua o S. Gandall i ka Luna Nui o na hana hou, oia hoi o Stirling, ua hoopau ia makou no ka lako ole i na mea hana, aka, mahope iho o kona hoi ana aku, ua komo aku la ka mea e kakau nei e kamailio pu me Stirling, a hai aku la i ke kumu, oiaio penei: I hoopau ia makou no ka haawi ole aku i mau okeni nana mai loko ae o ko makou uku; a ma ko'u nana pono ana i na helehelena o Mr. Stirling, he mea e ke ano e i ka huhu i ka hana apakee a keia luna hou.

            A eia kekahi kumu i hoopau ai ia makou, i kona luhi ka i ke a'oa'o mai ia makou.

            Ke hai aku nei au me ka hookamani ole, ua like ua o S. Gandall me ke kii o Pakaka, aohe hana, a he hemahema maoli no i na hana pili i na uwapo; hookahi mea nana e hooponopono a e kuhikuhi i na lima hana, o Mr. Kealoha, he kanaka Hawaii i makaukau ma ia hana; a he mea pono no i ka mea e kakau nei ke kapa aku i ua o S.G. he hepa na ke 'lii. Ina aole o Mr. Kealoha, okipau ua hepa 'la i ka hoka a me ka hoaa i ka mea e hana ai. Ina e i ae oia o ka wala kiaha kana mea i ike, alaila, e hooia aku ka mea e kakau nei he oiaio.

            Nolaila e Hawaii e, ke hai aku nei au imua ou, aia o S. Gandall ma kahi o W.L. Mahuia, a ke poholalo mau mai la i na wahi kenikeni a ia poe o makou, e lawe ana oia mai kela a me kiea paahana he $1.50 o ka pule, a ua ohi hou iho nei i mau lima hana hiki ole e kue aku i ka i ala poholalo mau i na wahi kenikeni.

            Auwe ka mea aloha e! Aohe lokoino a koe aku! A he mea pono anei ia oe e Hawaii e ku a e nana wale aku no iaia e hana no pela? Aole; aka, e hoopau a e olepe loa ae iaia, oiai he hupo ia ma ia hana, a he pakaha i ko hai pono, a he hoopunipuni; a e hoonoho iho ia Mr. Kealoha ma ia wahi, oiai, make aku la o W.L. Mahuia, waiho iho la ia i ka miki, ka eleu a me ka makaukau ia Mr. Kealoha, nolaila, ua pono oia ma ia wahi. He hoaiai wale ae no keia.

            Aole i pau ka'u mau mea e kamailio ai no S. Gandall, aka, e kali ana au a pane mai oia, alaila, e pa auanei oia i ka ala o ka maa a Davida.

            Owau no me ka wiwo ole

            R. MAKAHALUPA.

            Honolulu, Ianuari 9, 1883.

 

NA MEA HOU O HILO.

HOIKE HUI O NA KULA SABATI O HAWAII HIKINA.

            E like me ka hoolaha no ka hoike no na Kula Sabati o Hawaii Hikina. Ua hoike ia na Kula Sabati ma ke Sabati Dekemapa, la 31, 1882.

            Ua akoakoa pono mai na Kula Sabati ma ka luakini o Haili, i ka hora 9 A.M. Koe na Kula Sabati o Puna, Laupahoehoe a me Hakalau, aole lakou i hiki mai.

            Ua hoomaka ia ka hoike ma ke mele ana i kekahi Himeni Hui - "Nou ka nani," a pule ia e Rev. J.H. Pahio.

            Hoomaka ma ke Kula Sabati o Onomea. He mau himeni a me ka haawina Kula Sabati i hoonohonohoia e like me na ninau Kula Sabati, a pau ia, himeni hui - "Mele lai." Kula Sabati o Pahoehoe, he mau himeni a me na haawina Kula Sabati, a pau keia kula. Kula Sabati o Haaheo, haawina Kula Sabati a me na himeni, a pau ia. Kula Sabati o Puueo, he haawina Kula Sabati a me na himeni, a pau keia mau kula.

NA KULA SABATI O HAILI.

            1 Papa Kula Sabati o Miss C. Hikikoki. 2. Kula Hanai. Ma ka olelo Beritania na haawina a me na himeni, a pau ia, Himeni Hui "He aha oli" a pau ia. Kula Sabati o Kukuau, he mau himeni ma ka olelo Beritania, me ka haawina Kula Sabati, a pau ia. Kula Sabati o Kalepolepo, haawina Kula Sabati a me na himeni.

            Kula Sabati o Ohele; he himeni a me ka haawina Kula Sabati. Mahope o keia mau Kula Sabati, he hai olelo na Rev. Lono, kekahi o na Misiona o ko na aina e; he olelo paipai no ke Kula Sabati. Ua hauoli oia no ka ike ana i keahi anaina nui e like me keia, he hoike oiaio ia ua lokahi me ka hauoli i ka pono o Kristo &c. A pau ia pule o Rev. J.S. Kalana, a o ke koena o na hana, ua hoopanee ia apopo Ian. 1, '83 hora 9 A.M. Hookuu ia me ka pule a ka Haku.

            Ua maikai ka hoike o na Kula Sabati ma keia la, ua malu a ua lealea na pepeiao i na leo kani like o na manu o Haili, ua hoi kela a me keia me ka olioli, a li'a wale aku ka manao o na kini lehulehu e ike hou i na hana hoonanea o ka la makahiki hou.

            LA 2, POAKAHI IAN. 3, 1883.

            Hora 9 A.M. Hoomakaia ka hana ma ke mele ana i kekahi Himeni Hui, "E oli! E oli!" Pule o Rev. W.B. Oleson; hoomakaukauia na Kula Sabati no ke kai huakai ma na alanui o ke taona o Hilo nei.

            Hae Hawaii

            Brass Band

1 - Hilo F.F. Church School

2 - K.S. o Haili

3 - K.S. o Puueo

4 - K.S. o Kukuau

5 - K.S. o Haaheo

6 - K.S. o Pahoehoe

7 - K.S. o Ohele

8 - K.S. o Kalepolepo

6 - K.S. o Onomea

            I ke kai hele ana ma na alanui a hoi hou ma ka luakini o Haili e hoike i ke koena o na hana ma keia la.

            Ua hoike ia na Kula Sabati, a he mau haawina a me na mele hoonanea a me na haiolelo, a me na mea lealea e ae kekahi i hana ia.

            Na ke Kula Hanai he mau mele Beritania a me na haiolelo, a me ke mele e pili ana i na Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano i hakuia e lakou ma ia po Happy New Year, ua hauoli ke anaina a pau ia; papa kula a Miss C. Hikikoki, oia na iwa o Kukuau, he mau mele 3 ka lakou i mele mai ai ma ka olelo Beritania. Kula Sabati o Onomea, he mau mele hoonanea haole a Hawaii. Kula Sabati o Pahoehoe, aole mele hoonanea. Kula Sabati o Haaheo, he mau mele hoonanea, a me ka haiolelo Beritania, he unuhi olelo hoohepa mai ka olelo Hawaii ae; ua piha keia kula me na mea e lealea ai ka lehulehu o ke au kahiko. Kula Sabati o Puueo, he mau mele haole, a me Hawaii, haawina Kula Sabati, haiolelo a me ka olelo ki-ke. 1 Mrs. L.K. Hoaai, heluhelu kumumanao, "Heaha ka pomaikai o na keiki ke ao ia lakou ma ke Kula Sabati?" 2 He olelo ki-ke e pili ana i ke Akua. Kaaihue a me Aukai. 3. E.D. Wahine, he haiolelo, "He mana anei ko ka naauao? Ua maikai a noeau keia mau haiolelo. Kula Sabati o Kukuau, na keia kula i hana mai he haawina no ka pohaku kumu o ke kihi, oia hoi o Iesu Kristo. Ua hoonoho ia ma na pohaku he 12, a maluna iho o keia mau pohaku, he mau kia pio, ma keia pio ua kakau ia, "O Kristo ke Kalaunu o ka pono." He Kalaunu i hanaia maluna iho o keia mau mea a pau. Ua maikai keia mau mea i hana ia e keia kula; a me ke mele haole, a ke kanikanu o Rev. T. Coan na Jos. Kalana; na Maalo he hai olelo e pili ana i ka makahiki i hala, 1882. Na ke Kula Sabati o Kalepolepo he mau mele kanaenae i haku ia e Malaki no na Ahahui Opiopio; ua olioli ko ka hale a pau. Na Ohele 1 mele hoonanea i mele ia mai.

            Ua lulu dala na Kula Sabati penei;

1 - Onomea, $3.00. 2 - Pahoehoe, $2.00. 3 - Haaheo, $1.59. 4 - Puueo, $1.95. 5 - Haili, $1.45. 6 - Kukuau, $13.50. 7 - Kalepoiepo, 2.25. 8 - Ohele, $1.35. 9 - Kula Baibala, $2.55. Huina he $29.55.

            Ua pau ka hana o ke Kula Sabati, a hoi aku ma na lanai ahaaina i hoomakaukau ia.

            O ka nui o na kanaka i akoakoa mai ma keia la hoike, he 700 a oi aku. Ua hauoli ka lehulehu i na mea i hana ia mai na Kula Sabati mai a pau; ua maikai na mea a pau i hana ia, aka, ua loloiahili nae, no ke ake o kekahi e oia mamua o kekahi, &c.

            Ma keia hoike, ua lawa ka makemake i na mele, na haiolelo, &c.

            O makou o na Komite Hoike, ke hoike nei makou i ka mahalo i ka maikai o na hana a na Kula Sabati, i ka lokahi like ana e hapai i ka hana, ma o ke alakai ana 'la a ke Kahukula Sabati Nui o Hawaii Hikina, E.P. Hoaai.

Me ke mahalo

REV. J.H. PAHIO

BENJ. H. BROWN    } KOMITE HOIKE

Hilo, Ianuari 4, 1883.

 

NA MEA HOU O WAIHEE.

            Ke holopono nei ka auwai a ka Ona Miliona o ke kula o Kamomao; no ka lawe ana i ka wai a Waihee nei.

            I ka nana'ku, aohe e koe ana kau wahi kulu wai no na kanaka o Waihee, a pela auanei e pili ai ka olelo a ka poe kahiko, maloo na iwi o Hua i ka la; he la hoi ia he ona miliona hoi keia.

            Ke hooholike nei makaainana o ua aina nei nona ka makani kilioopu, i ka pilikia i ka wai ole, a ua oi ka hele ana mamua o ka noho ana, a pela na hiona o ke kupilikii e ike'a nei i keia wa. Aloha ino oukou e na hoa, o ka ili hookahi; aohe hoi paha e hihi ua haawi ia ka aina i mauna ia ai ka ili i ka eha o na maka ihe wela, o na la i hala aku la!! Aloha na kupuna!!

            Ke kokoke nei e paa ka hale wiliko o Waihee nei, no ka hana hou ana i ka wili a me ka nau, aole hoi e like me na makahiki i hala ae nei, o wai no o Waihee ka mea nana e lomi mai na ko a ku aku ke oka o ka laina a me ka wai ko iloko o na ipuhao hoomoa.

            He kakaikahi ka ona i ike ia i ka la Hape nuia iho nei.

            He mau la nui keia o ka ua ma Waihee nei; ua hiki mai na la aahu kapa keokeo o ko makou elemakule mauna, ke hoike nei kona piko i ke kuakea me he kihei keokeo'la i uholaia. Aole e nele he wa hooilo keia. Aloha no.

MOSES KEKOLOHE.

Waihee, Maui. Ian. 6, 1883.

 

HOOLAHA EUANELIO.

            Ua hoolahaia ka la e halawai ai ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina ma ka Poalua elua o Feberuaai la 5 1883; a ua noonoo hou ia e hoololi mai ma ka la i hanau ai ka makua Rev. T. Coan ma ka Poalima oia ka la 1 o Feberuari.

            O ka la elua nae ka la i hanau ai, a ua komo nae ka la i hanau ai ka makua i ka manawa e noho ai o ka Aha.

            Nolaila, e na lala a pau o ka Ahahui euanelio o Hawaii Hikina e eleu mai kakou ma ka manawa i oleloia maluna me ka makaukau i na Hoike Kihapa, me na haawina heluhelu.

            Me ke aloha no. Ma ke kauoha.

            J.S. KALANA.

 

Ma ke Kauoha.

 

            Ua hookohuia o Mr. W.H. Daniel i keia la i Agena Hooiaio Palapala Aelike Kepa mawaena o na Haku me na Kauwa no ka Apana o Hana Maui.

J.E. BUSH,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ianuari 2, 1883. 1101 3ts

 

            I ku like ai me ka Pauku 232 o ke Kanawai Kivila, ua hookohu aku au ia J.W. Kane i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Halawela, Niihau.

PAULA P. KANOA,

Kiaaina o Kauai.

 

            I ku like ai me ka Pauku 231 o ke Kanawai Kivila, ua hookaawaleia he wahi kupono no ka hoopaa ana i na holoholona hele wale ma Halawela, Niihau.

JNO. E. BUSH,

Kuhina Kalaaina.

Keena Kalaiaina, Dek. 22, 1882. 1101 3ts

 

W.L. HOLOKAHIKI.

He loio a he Luna Hooiaio Palapala.

            Ua hiki no ia'u ke lawelawe i na Palapala pili Kanawai a me na hihia o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. No. 5.

            Keena Wehekealaula Alanui Betera. 1101 tf

 

OLELO HOOLAHA.

            O na poe a pau he mau holoholona ko lakou e holo ana maluna o na aina i onaia a hoolimalima ia e ka "Hui o Puuhue" (Kohala Ranch.)

            Ke kauoha ia aku nei lakou, aole e hopu a hoa i na holoholona ma na la e ae. Koe wale no na Poakahi o kela a me keia pule, me ke kii pu mai no nae i na Palapala ae mai a'u aku, a i kuu hope paha ma Puuhue nei.

            A o ka poe e kue mai ana i keia hoolaha, e hopuia a hoopiiia ana ma ke kanawai. E hooko ikaika ia ana keia rula.

            JAMES WOODS.

            Luna Nui o ka Hui o Puuhue.

Puuhue, Kohala, Dek. 17, 1882 1101 4ts

 

Hoolaha Lunahooponopono Waiwai.

            Oiai ua hookohu ponoia mai na mea nona na noa malalo iho e ka Aha Kiekie, i mau Lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Joseph G. Tucker i make o Honolulu, ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe, o ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai o ka mea i make ma ke ano moraki a ano e ae paha, e waiho koke mai lakou i ko lakou mau palapala hooiaio kupono ia Alex. J. Cartwright iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole, e hoole mau ia no lakou. O ka poe hoi i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai lakou ma ke kauoha ole. ALEX. J. CARTWRIGHT.

ALLAN HERBERT.

Na Lunahooponopono o ka waiwai o Joseph G. Tucker i make.

Honolulu, Ianuari 6, 1883. 1101 3ts

 

            E ka Lunahooponpono: -

            Maloko o kekahi o na nupepa o ka pule i hala, ua ike au ua hookomo kolohe a apuka ia ko'u inoa maloko o ka olelo hoolaha hoopunipuni nui, e hoao ana e hoowalewale i ka manao maikai o na poe heluhelu nupepa, me ka olelo ae, he hiki no iaia ke kuai i na waiwai malalo iho o ka'u kumukuai, o ka hana maalea ia a ke kalohe a me ka apiki.

            Ua hookomo ia keia mau olelo hoopunipuni, no kona ike ua haalele na kanaka i kona halekuai, aole o lakou hele ilaila e kuai ai no ko lakou ike, o na waiwai o kona halekuai he kahiko a ua mimino ia.

            E ike ana no ka lehulehu a pau loa, ke kipa mai ko'u halekuai, he mau mea hou wale no ka'u, a ke aa nei au e kaena ae, aole loa e hiki ia Charles J. Fishel ke kuai i kana waiwai no ke kumukuai i oi ka emi malalo o ka'u ka haahaa loa a me ka emi loa malalo o kana ma na ano waiwai a pau.

            Ke hooia nei au ia oukou e o'u mau makamaka maikai o ka Lahui Hawaii, he kolohe a he apuke keia hana a kela powa, a he hoao e hao wale i ka oukou mau dala maikai.

            E kipa mai i o'u nei, a na'u e hoolawa me ka waipahe. O wau no me ka haahaa.

            A.M. MELLIS (MELEKI.)

            Ona o ka Hale Hoahu Lole Nui o Honolulu

            Helu 104, Alanui Papu.

            Honolulu, Jan. 3, 1883. 1101. tf.

 

NA HOOLAHA.

 

Hoolaha Hookapu Aina.

            E ike auanei na mea a pau ke nana mai ma keia: Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa, a ke hookapu loa aku nei au i kuu mau aina o Pihanakawai, Niumalu, a me Kumukahi, e waiho nei ma Kaupo Mokupuni o Maui. Ke hookapu loa aku nei au i na kanaka a pau, aole hele wale a kolohe i na mea kanu, a me na mea e ulu ana iluna o kela mau aina i hai ia ae la maluna; oia ka alani, kope, ulu, lai, niu, a pela aku. A ke hookohu aku nei au a hooiaio aku ia Wm. A. Kala, i hope no'u nana e hopu, a e uku aku i ka poe e hele wale ana maluna o kela mau aina, he $5.00 ka uku o ka mea hookuli. Ua kapu pu ka poe e pii ana i ka alualu kao maloko o keia mau aina i haiia, i na e loaa pono aku i kuu hope, e hoopiiia lakou ma ke kanawai. Nolaila o ka lohe ko oukou e ka poe o Kaupo, malama o pilikia.

            MRS. KAHANAAUWAI.

            Kaupo, Maui, Dek. 21, 1882. 1101 3ts

 

PAPA! PAPA!

NO

ALLEN & ROBINSON

Ua wehe ae nei maua

PA UAI PAPA.

MA

Ka Uwapo o Pakaka.

Na Papa Ulaula o na ano a pau,

Na Papa Paina o na ano a pau,

Na Pili Hale Ulaula,

Na Pili Hale Keokeo,

Na Pepa Mohea,

Na Pepa Hoonani Hale.

Na Pana a me na Aila Pena!

Na kui o na ano a pau.

Na Pani Puka a me

Na Pani Puka Aniani,

Na Pani Puka ame

Na Olepelepe.

NA LAKO KUKULU HALE O NA ANO A PAU!

E kuaiia ma

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

O keia Makeke.

 

Mrs. W.H. Wilkinson,

MEA HUMUHUMU LOLE.

HELU 103, ALANUI PAPU.

            Ke makaukau nei oia e kuai aku i kona mau lako hale o na ano a pau, oia:

Na Lole Lihilihi a Lihilihi ole,

Na Papale i kinohinohiia a na Wahine a me Opio,

Na Lole o na Lede o kela a me keia ano, etc., etc.

            Oiai e hoea mai ana na lako lole hou, nolaila e kuai ia aku ana na waiwai maluna i hoike ia no ke

KUMUKUAI HAAHAA LOA.

1095 tf

 

L. WAY,

KAMANA HALE.

HELU 109, ALANUI MOI.

Na Pani Puka, Aniani, a me na Olepelepe, he nui wale e waiho nei.

            He mau paahana ko'u o ka helu ekahi wale no, a o na hana a pau e kauohaia mai ai, e hookoia me ka eleu loa.

            A oiai he mau paahana helu ekahi ko'u, e hanaia no na hana a pau me ka maikai a me ka haahaa o ka auhau. 1098 tf

 

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI,

NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

            E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e

            H. HACKFELD & CO.

Honolulu' Mei 22, 1880. tv 964

 

S. AUKAI.

LOIO! LOIO!!

Honolulu, Oct. 19, 1882. 1090 3ms

 

HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA

Mikini Humuhumu Lole!

Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai o

Kakela & Kuke!

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano

Mekini a WHEELER a me WILSON

mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai ka mea hookahi.

NA MIKINI A SINGER!

ma ke 450 pakahi me ke ano

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka no he kupono keia mau Mekini, e nana mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. 623 tf

 

HALA TELA HOU:

KAUKAIWA

Helu 23, Alanui Papu.

KOKOKE I KA UWAPO.

S. H@MEEKAPU.

Iune 22 1882. 1079tf

 

A. ROSA,

(AKONI.)

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

            Ua makaukau oia e kokua i na mea a pau e hele aku ana i ona la ma na mea pili Kanawai imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. He hiki iaia ke hana i na palapala pili Kanawai o na ano a pau me ka pololei a me ka eleu.

            Keena hana: - Ma ke keena o ka Loio Kuhina, ma Aliiolani Hale, Honolulu. 1101 1yr