Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 2, 13 January 1883 — NA MAKE MA KE ANO ULIA. [ARTICLE]

NA MAKE MA KE ANO ULIA.

NA OLELO HOOHOLO A NA LUN'AKANAWAI. Iloko 0 keia au e hele nei, a iloko no hoi o ke au i haia, ua nui ka poe i make mamuli o ke kani ulia ana o ka pu, a ua nui no hoi na hihia o keia ano i hiki imua o na Lunakanawai, a ua olelo ia he ano like na olelo hooholo a lakou. Penei kekahi mau moolelo {>okole e pili ana no ka make ulia ana. Ma EnelanL iloko o ka makahiki *8r i haia aku nei, ua kukulu kiai ia kekahi koa ma kekahi wahi kiai, ua lili nae keia koa i kekahi o kona hoa koa, o Mahone kona inoa; aia he wahi kiai e ae no kekahi ma kahi e kokoke ana i kahi kiai a keio koa, nolaila, manaoa iho la keia wahi koa kiai, aia ma keia wahi kona enemi kahi i hoonoho kiai ia ai, nolaila, hapai ae la oia i kana pu a ki aku la i kona kokoolua kiai me ka manao no o kona enemi no ia, aka, i ua po la, aole i hoonoho kiai ia o Mahone ma ia wahi, aka, he koa kiai okoa loa, o Taylor kona inoa, eia nae, ua ku aku la oia i ka poka i manao ia no Mahone. Ua hookolokoloia keia wahi koa a ua hoopaiia oia e make, no ka mea, he inoa okoa ko ka mea i make iaia, a he inoa okoa ko ka mea ana i manao ai e make, aka, ma ke ano o ke karaimaana i hana ai he hookahi no ia. Ma ka mokuaina o Kenetuke, ua ulu ae he hoopaapaa hahana mawaena o kekahi mau poo alakai o kekaki mau hoomana like ole, a iloko o ia hoopaapaa hahana ana, ua hapai ae la kekahi mea o kekahi aoao i kana pu iluna, me ka manao ana e ki aku i kekahi mea o kekahi aoao: aole nae i holopono kana mea i manao ai, no ka mea, ua kani e aku la ka pu ana e paa ana me kona manao niua ole e kani ana.-a kn aku la kekahi lala o kona aoao ponoi. Ua hopuia oia, a liookolokolo ia me ka manaoia e make, ana oia, aka, mamuli o kaolelo hooholo a ka Lunakanawai, ua pakele oia. Ua olelo ka Lunakanawai ma kana j olelo hooholo penei: Oiai ua kani ulia ka pu a ka mea i hoopiiia me kona manao mua ole, nolaila, aole i pili keia hewa maluna o ka mea i hoopiiia, aka i kona wa i kau ai i ka pu a kani aku la, a lele ulia aku la ka poka a ku kekahi o kona hoa'loha, alaila he mea pono e ahewaia oia. Eia hou no kekahi moolelo malalo iho penei: I ka wa a kekahi mau makai elua e hoao ana e hopu a lawe i kekahi mea hoohaunaele iioko o ka Halewai, ma ke kulanakauhale o Cinicinati ma Ohio, holo awiwi mai la kekahi o kona mau hoaloha a kauoha mai la i na makai e hookuu i ka lawehala a laua e paa ana, me kona huki ana ae no i kana pu panapana a ki aku la i na makai iloko no oia manawa, aka, aole i ku na makai, o kona hoa'loha no ka i ku. Ua hookolokoloia oia imua o ka Lunakanawai a ua hoopaiia oia, no ka mea, oiai lakou ekolu e ku pili ana i kahi hookahi, he mea maopopo, aia lakou ma ke kulana pilikia, a oiai o na makai wale no ka mea i manao ia e ku i ka poka, aka, ko lakoii;ku pili ana, he mea maopoi ī po, aāa lakou a i>au iloko o ke kukna I ; ,ua kupilikii lakou | ekolu iloko o ia manawa* O keia ano hihia hookahi no ka i hookolokolo ia ma ka mokuaina o Maine j a me Dele\vare. Ma Deleware, ua ha- , awi- ka Lunakanawai i kana olelo froo--1 holo }>enei: Aole he hiki ke hookuu ; wale ia kekahi mea i hana i keia ano | hana, ma ke kuiana a ma ke ano ulia, aka, he mea {>ono e hoopaiia no oia. He elua ano a kulana o keia ano ulia wale; o ka mua, o ke kani ulia ana o ka pu me na manao maikai o loko o ka naau o ka mea nana ka pu, me kona i miia ole e ki ana oia ia mea a i a mea paha; a o ka lua, i ka wa ana i kau ai i ka pu me ka manao e Vi i kana mea i enemi ai, a mamua o kona kau ana aku i ka pu i ka mea ana i enemi ai. ua kani ulia aku la ka pu, alaila, he mea pono e hoopaiia ua mea la i hana pela. Penei hou no ua wahi moolelo ano e, He wahine Enelani, a he wahi bebe uuku kana, i komo ole iloko o kona puuwai ke aloha norha. I kekaihi la, haawi aku ta oia i ka wahine malama keiki he omoie, a i aku la iaia e haawi ; i ka bebe, no ka mea he laau ia; aole j nae oia ka pololei, o ka pololei he laau make ko loko o m omole ku Walewa-

ie iho |a ka wahine hanai keiki i ua ■ omole hau h, ;nc ka maopo|x> [x>no • o'e. a haalele iho la i ka rumi o ka be|be a puka xku h iwaha Ike aku ia \ kekahi kaikamahine uuku nona na makahiki he 5 a o! īkx i ua wahi omoie !x kii aku la oia 5 hanai aku fa i ka bebe, a o kona roake no ia. Ua hookolokoloia keia wahine imua oka I.iin?.kana«rai, a«a ahewaia oia. | Paie aku nei ka loio o keia wahine me |ka i ana, aole hc pili o na hana i hana ta e ke kaikamanine uuku nona na makahiki 5 a oi maluna o ka hokua oka [ makuahine» aka ua pane mai ka Lūmv | kanawai roe ka i ana, ua pili no ka he|wa i hanaia e ke kaikainaliine tmkc (maluna o ka hokua o kona makuahine. no ka mea, ua hoomakaukau mua oia 1 ka.laau make no ka bebe uuku, me kona kauoha aku ika wahine maiama keiki, e hanai aku i ka bebe uuku i keia omole laau.