Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 3, 20 January 1883 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

V hoa*e.i ia jna ke Alunui Kalepa. ; nia kihi o Alanui Hotele ame hc halo Kauka huki niho. E kir ul iia ka }X>e a pau i 4oohia me r«2 * " ; r -ftneha. I a pau aku nei ka hapanui o na j>aaHeberadi ika lawe ia i na o na mokupuni ma na mokuapoakahi nei a me ka Poaiua. iaweia aku e ka mokuahi Jīokolii . poakahi nei. he 7 mau ]>aahana 1 u Heberedia, no ka mahiko o *"*-n2 ma Hanx w ' 1 ■ ■ ■» I ka la apopo ai ole i ka Poakahi e a i ka mokuahi lawe !eta Austrav- nui Kap§Ukiko mai, a mai iaia e ~ m ai ai na lono makamaka ame nuf>ep3 nuhou. \ia ke kakahiaka o ka l'oakolu nei i (iaiaia ai na waiwai like ole oka halev v hui o Burua ma, ma ke alanui V wahīne. Nui ka poe i akoakoa ae nu'aila. I ka hora i a oi ke ku ana aku o Lehua i Hilo i ka Poaha o kela pule aku nei. No ka ikaika loa o ka nalu ma ke awa o Hilo, nolaila, ua holo loa aku oia i Waiakea e hoolele ai i na ukana. I kela mau kakahiaka aku nei, ua pa mai he makani ikaika ma ke kula- nakauhale nei mai ke kukulu Akau Komohana mai. Ua hoikeia mai ia makou he Waikoloa ka inoa o ua makani la, a he makani kipaku anae o Ewa. Ma ka Poakahi nei ua hopuia kekahi wahine haole maluna o ka mokuahi lawe !eta "Kulanakauhale o Nu Ioka", n o ka hoopae malu ika opiuma. Ua nin.ininauia aku kona inoa a ua hoiko iiui 0 Merc, aole nae he inoa e ae. . No ka nui loa o ka ino ma na kapahi a ine na awa kumoku o Hawaii, nolaila, ua haalele aku kekahi mau moku kuna i ko lakou mau awa ponoi, a holo aku e inii ina awa iulu kupono. Aole 11 u Hawaii wale no keia ino, aka, ma na mokupuni no a pau. t*a ku mai ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka", mako kakou awa nei nui Kikane mai i ka Poakahi nei, a ua hoio !oa aku oia no Kapalakiko i ka hora 7 o ke ahiahi me ka lawe pu aku he mau tona oko kakou mau waiwai Hawaii. Ca wawaia ae he lono ma ke kulanakauhale nei e i ana, ua loaa ia o Mr. Niagara ka hope kauka haawi laau o ka hale haawi laau ma Kikihale i ka mai pupule. He oiaio a oiaio ole paha ua 10110 la, aka, o na lono i hoike ia mai ia makou mai kekahi o kona hoa'loha, he mai kona me he ano 1010 la, a aole ka he mai pupule. Ma ka auina la o ka Poaono nei, ua loaa aku i kekahi kanaka Kilibati ma kaj»akai ma Kakaako, he pahu huinaha, a nuloko o ua pahu la he 20 tini Opiunu. O ka pae ana mai no ia oua pahu la, me he la ua kiolaia mai e kekahi uiea mailuna mai oka moku biriga M(\rr oiai oia e hookomo mai ana i ka l'oaono nei. Ma ka la 1 o keia mahina ae, e weana o Mr. S. W. Mahelona he kula .10 ioio ma kona hale noho'ma Kaumakapiii. Ua loaa he 13 haumana i keia wa. aka, aole i paniia ka ipuka no ka ioe i koe e ake ana e komo hou aku. He elua lwra kula ika po. He $1.00 "ka auhau 0 ka haumana hookahi no na |-o kula elima. Ua leaa mai ia makou he manao pane mai kekahi makamaka o Waipio. Hamakua Hawaii,a oiai aole he ano nui 0 kana mau kalai manao ana, a aole no hoi oia i kakaw i kona inoa malalo o ua kukulu manao la, nolaila, ua niauao makou hemeapono e* kapae iki ia kukulu manao iloko o ko makou hiuai oj>ala. Mawaena o na moku i hukiia iluna o ke Ala Huki Moku o Waila ma, o ka i' ku kuna Xeti Mtla kekahl Ua hauaia na hemahema a pau o ua Nene \ukai nei o 1-ahaina a pau pono, a ma *a Poalua ka la 9 o keia mahina, ma hora 11 me ka ha|>a kona haalele i ke awa lai lulu o Kou nei no I*ahaina, a kamumu mua aku la oia i kon* awa mau i ka Malu Ulu i ka hora 6 haj»aha oia la no. Ua holoia eia 'iiai Honolulu aku nei a Lahaina, iloko hora me 45 minute. Holo io no Nene Aukai neL -Ma ke ku ana mai o Iwalani i ka l oalua nei, ua lolieia mai he lono no ka hoao ana o kekahi mau kanaka Hawa" e I>ej)ehi |)owa i kekahi haole. E hele mai ana keia haole mai Honuajx> «nai a Punaluu, a oiai oia ma ke alanui, haiawai aku la oia me kekahi kanaka a ninau aku la oia ina he hiki iaia ke ae aku i wahi nona e hiamoe ai i ua po la, ua ae a '*u la ua kanaka nei. Ma ka po a na iho, oiai keia haole e hiamoe ana, hele aku la keia kanaka a me kekahi kanaka e iho e pepehi i ua haole la me na laau, a kaualako aku !a laua iaia iloko ° kekahi lua mawaho, a kiola aku \ iaia no ka make. Hao iho iaua ike <iala ame ka lole o keia haole. Aole | » make ka haole, ua ano maule oia ; aua pakele no. Hookahi o keia mau kanaka i loaa a ua hopu ia, a o kekahi imi ia ala no.

| E malamaia ana he heihei lio ma | Kapiolani Paka i ka la 17 o keia maj hina ae. | Aole i ioihi ke ku ana o Makee ike ; awa o Kapaa i Kauai, noka nui loa o j ka ino o ua awa Ul | I keia po e haawi ai ka puali hana ikeaka o na keiki Hawaii he aha keaka : hoonanea ma ka Hale Mele. E naue nui ae e na makamaka. Ua hoololiia ae nei ka manawa holo o Iwaiani. E haaleie mau ana oia ia Honoiulu nei i ka Poalua a me ka Poalima o na pule a pau. Ua hanau mai ka puhaka mai o f. I. Kanoa ame kona Eva he kaikamahine mohaha maikai i ka ia 10 o keia mahina i ma Keaukaha, Hilo, HawaiL Ma ka po oka Poaha nei i kuka ai na lala o ka Ahahui Opiopio o Kaumakapili no ke o ka hoololi ana i ko lakou mau Kumukanawai a me na rula o ko iakou Ahahui. ♦ Ke pua la ka uahi o na puka uahi o na hale wiliko o Kohala a pau, koe ka hale wiliko o Union, a e hoomaka ana ka wili ana o na ko mai keia manawa aku a hiki i ka mahina o lune. Ma ka la 1 o keia mahina, inu iho la o Nahuina (w) i ka rama ma kona wahi ma Waikiki, a ua hoomau aku no oia i ka inu ana a hiki i ka Poakolu o ia pule no, make loa aku la oia. I ka Poalua nei a me ka Poaha, ua haawiia ae he lealea puhi ohe mahina ma ka Ema Kuea e na keiki puhi ohe oke aupunL Ua nui no ka poe i akoakoa aē malaila. Ua kupai aku ua mea he ukana i ka uwapo o Likelike i ka Poalua nei no ka lawe ia aku e Lehua, aka aole i pau i ka lawe ia, no ka uuku loa o ko Lehua waihona ukana. Ua lono wale ia, e hooholo hou ia aku ana kekahi moku i oi kona nui mamua o /ulia i na mokupuni o ka Hema, no ka hoolaupai hou ana i na mahiko me na paahana hou. ♦ Maka Poakahi o kela pule aku nei, ua hookui iho la o Kaanaana k me kekahi Pake oiai laua maluna o na lio, a ua loaa he poino kukonukonu maluna 0 Kaanaana. Ua nalowale ka Pake aole i ike hou ia. Ma ke ahiahi o ka Poalua nei, ua pa mai la ka makani Kona me ka ikaika maluna o ke kulanakauhale nei mai ke kukulu Hema mai, a no ia mea, ua pae mai kekahi mau papa o ka moku Niagara i kula. O Paiola, keia kanaka i nahoahoa ai kona poo ma-kauwapo mokuahi i kela mau pule aku nei, ua make loa oia i ka Poakolu nei, mamuli o na poino manaonao i kau aku maluna ona. E hookolokolo ia ana imua o ka Aha Hoomalu 1 keia la na mea ekolu i hui pu ma keia hana. Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei, ma Kaopuaua ae nei, ua haule iho la kekahi wahi keiki ūuku mailuna iho o kona lio a ua maule ia oia, ua iawe ia aku la oia e kekahi makai i ka Halewai. O keia wahi keiki, i hele mai oia no ke kula, me kana eke palapala no a loohia j ia iho la i keia pilikia. i O Hana, kela wahine i manao wale i ia naua i haawi i ka laau make i kana j kane mare oia o Kamaile, ua hookolokoloia oia imua o ka Aha Kiekie i ka Poakolu nei. Mai ke kakahiaka ka hookolokolo ana a hiki ika hora 10 oka po puka ka olelo hooholo ana Kitire e hooknu ana ia Hana. Ma keia huakai aku nei e ka moku kunu Emma i Waianae i ka Poalua nei, a oiai oia e ku ana ma kona awa mau e ku mau ai ma Waianae, ike iho la ke kapena i ke ko ia o ka moku i kula oiai no hoi ka makani ikaika e pa ana mahope pono ona, a aole i liuliu maho}>e iho, ua kau aku la oia i kula iluna o na puu one. * Ua lohe mai makou ua hanau kupauaha kekahi wahine ma Waialua ae nei Ina Poakolu 0 kela pule aku nei. Ua hanau oia he keiki kane he ekolu waha hookahi waha mahope oke kua, hookahi mahope pono oke poo, a hookano hoi raa kahi mau oka waha. Ua make ua keiki la iloko o ka opu oka makuahine, a i huki maoliia ke kumu o ka hemoana, Ma kela pule aku nei, ua hoike aku makou i ka holo ana o ka moku kuna Ma»a o Kuke ma i na mokupuni liilii o ka Henia, no ka hoihoi ana Lkekahi heiuna o na Kilihaii i ko lakou mau wahi ponoL Iloko o keia mau pule iho e holo hou aku ana ka moku kuna Julia no na mokupuni a me na kai o ka Hema, me ka hoihoi hou ana aku *i kekahi heluna o ka poe Kilibati e nohp nei ma Kakaako. E malamaia ana he hookuku heihei waapa pukahi ma Ausetaralia iloko ae nei o ka #ahina o Maraki, mawaena o a me Rush oia wahi hookahi no, maiuna o ke kahua heihei o ka mu* liwai Kalalena. He hookuku heihei keia i ka mea e liloai o ka moho o Au* setara]ia a puni, a me 5,000 dala ka pi1L He mau kanaka keia i kamaaina ko laua inoa a me ko laua ano i ka honua nei a punl

iLa holo aku ka Mokuahi :i aianae i ka Poaha nei no ka ho ,10 ana e huki a hemo ka Moku kuna i \ ili ai Emma. $ ... • 1 Oka haina nane a Mr. Isaac Kiht | i kuailo ia mai nei inaioko o ka EkU j o ka Poakolu nei, ua kulike ia me ka | haina a ka mea nana ka nane i waihe j raai ia makou, a ke hooia aku nei ma jkou ua poloiei ua haina la i kuailo ia | Oka moku i telctonia rnai ai rr.r?i p\aimanaio, oia no ka tnoku Kalepa | Hwmon. Ua liu oia,. E hoio anj oia no %'alaparaiso i Kili Ameiika He ma, a oiai oia ma kona ala moana, na iaia ka poino. Ma ka auina la e ka Poaha nei ka holo ana o Jamcs Ma hee e kokua »ai? Ua konoia mai makou e hoike aku, ua makemakeia na iala a pau o ka Papa Himeni o Kawaiahao, e hui ae ma ka Hale Mele Hou ma ka hom 3 o ka auina la Poakolu, ka la 24 o keia pule ae. Ua akeia lakou e hui ae malaila no ka hoomaamaa ana i na himeni no ka Ia Poni Alii, malalo o ke kauoha a ka Hooilina AUL E hoolohe i keia kauoha e na hoa. Ma ke alo iho o ka halekuai buke 0 Lopikana Ma, ua ike iho makou i ke kii i paiia o na keiki hana keaka Hawaii, e hana keaka ana i ke ahiahi o keia la, ma ka Hale Mele Hou. Ua paiia na kii o lakou e like ke kulana me ka lakou mau hana e hoikeike mai ana i keia po, iwaena konu o ua kii Ia na keiki hoonanea pila, nani ua kii la. Manuli o na lono lehulehu i hoikeia mai ia makou mai ko makou mau makamaka o Kohala, nolaila, ke hoike aku nei makou iko makou poe heluhelu i keia mau lono malalo iho penei: Iloko o na la mna o keia mahina, ua ikeia na hiohiona maikai ma Kohala a puni, a hiki inai i ka la 9, ua puhi puahiohio ae kekahi makani ikaika mai ke Hema mai, me ka lawe pu iiiai i na pakaua eloelo, a ua manao wale kekahi poe o ka hoomaka ana ia o ka pa ana o ka makani kupueu Kona, aka, he la hookahi wale no ka pa ana 0 ia ano makani a mao ae la a hoi hou ae la ke kulana o ua aina haaheo la a ka mau.