Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 4, 27 January 1883 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

T -jhoomaha inai nei ke kula nui o : J |hii- ?ia ' una l ri3 na P° ai 0 makamaka kaulana i ka haiolefHco!e Waiona Mr. Eli ]ohnson. M . ke kakahiaka oka Poaha nei i ' a j );3 moku biriga Hoku Ao mokupuni liilii o ka^Hema. r ,. n0 mokuahi Likelike iluna o ", } moku kahi i hoomaemaeia \ !e i pau JX)no na hemahema. huia kui ka hula nui o keia mau : ke kulanakauhale nel Ua lawa \t keia haawina mai ka poe nunui a ana ]jj liiiii. \U ke kakahiaka o ka Poaha nei, ua . Tji , m ai ia ma ko kakou awa nei ka -,ofcu kaua Lakawana o Amenka mai Kilio Ameiika Hema. Va oleloia eku mai ana ma ko kar j nei 3wa he mokuahi Geremania oko o na pule mua o Feberuari ae nei kekahi mau lako paahana no na r.uhi!iOVa make kekahi Pake maluna o ka •aokuahi Lehua ma kana huakai o kela

aku nei mawaho ae o na pali o i • Ua kanuia kona kino kupa- ; ,rj ;na Mahukona. Ua puiwa ae kekahi kaa lawe papa i h Poalua nei ma ka uwapo o ka hale kahiko i ke kakahiaka Poalua nei, i u.i holo j)ukaka mai a paa mamua _••• 1o ko makou keena. Aoie mea i poMa ke kakahiaka oka Poakolu a me i'oaha o keia pule, ua ku mai na inokii Alw)\ a me Ella mai Kapalakiko :nai, ama ka ninau ia ana aku i na „.1 ikeia e laua ka mokuahi Sueza, ua hooieia mai. l'a lohe laulahea ia ae ma ke kula-:-;ikauhale nei, ua hookohuia aku o ilon. J. M. Smith i Kuhina noho ma ka niakalua 0 E. H. Alani i make. He ; laulahea keia i hoikeia mai ia inakuu. Ma na hora aumoe o ka Poalua nei i holu aku ai ka mokuahi Kilauea Hou ma kana huakai imi i ka mokuahi Suea, ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei i holo aku ai ka mokuahi Eihopa ma ia huakai hookahi no. 0 ko kakou Kanikela Hawaii ma Kapalakiko oia o H. W. Severance, eia oia me kana kaikamahine ma ke kulanakauhale nei me na ola maikai 0 laua kekahi o na ohua kamaaina o ka mokuahi Australia i ka Poalua nei.

No ka hoounuia ana o ka mokuahi Bikopa a me Kilauea Hou ma ka huakai imi i ka mokuahi Suesa, nolaila, ua laweia aku e n'a moku kuna Mary FosUr a me Liholiho na ukana o Bthopa no Kauai, a na Kaluna hoi i lawe aku ko Kilauea Hou mau ukana no MauL He hula ku-i ka hana a kekahi mau wahine hapa haole kino puipui ma Honokaupu ae nei i na po a pau, he keu aku a ka hana kuli aole he moe pono 0 ka jk) o ka poe e kokoke aku ana ma laila. wahi a lakou. Ma ka jx> Poalua nei ua hele okoa aku ka makai e papa* ia mau hana kuli. He mea i maa i ka ike ia a i ka oleloia e kahi poe: u O ke kani oke GiU he nanahe", aka i ka hoolohe aku hoi i keia mau gita e kani mau nei i keia mau me he leo la o ka pahu hookani e nunuku j>au ana, a me he mea la e loheia aku no e ka mea hoolohe mai kona leo kapalulu no hapaha mile." Ma ka auwina la o ka Poakolu nei ua hui na lala o ka papa himeni o Kawaiahao ma ka Hale Mele Hou, e like me ka makou i hoolaha aku al Aole nae i pau pono ae na lala a pau, a nolaila, ua kauohaia na lala a pau e akoakoa hou ae malaila ma ka po o ka Poakahi 0 keia pule ae. E hoolohe i keia a e akoakoa pau ae ma ia po. M a kekahi o na itamu o k<t nuj>epa C,c.:att< o keia pule, ua ike iho makou -he itamu e olelo ana he mea pono i na ■he waapa kekahi ma ka uwapo ma ke kai e kiai ai 1 ka poe hoopae malu i ka opiuma he eha ko iakou nui mamua o nu makai eono ku waie iho no ma ka ma uka me ka loaa ole o ka poe « lioopae malu nei i na opiuma»

Ma ka auwina la hora 4 o ka Poakolu nei, ua akoakoa ae na hoa o na papa Himeni elua 0 Kaumakapili a me Ka*vaiahao ma ka Hale mele Hou no ka hoomaamaa ana i kekahi leo mele no ka la Poni Moi, o ka Hooilina Moi pu pu ae kekahi malaiia. Ua hookaawale*a na wahine ma na noho ma Waikiki; a o na kane me ka aoao ma Ewa oloko o ua Hale meie 'ia.

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Aasetaralia i ke kakahiaka Poakahi nei Ua huli hoi mai keia mau makamaka o aina nei: Hon. J. M. Kapena, Hon. J- I- Kaulukou, ko kakou Kanikela n oho ma Kapalakiko H. W. Severance, L. A. Thurston, C E. Wiiliams, ame kekahi mau Elele o ke alo Emepera o lapana, a me kekahi mau ohua e iho. Ma ka hora 5 aoi oke ahiahi kona holo ioa ana no na Panalaau o ka Hema.

j He keu hoi keh aka makai ku huj ina hiamoe wale ? j Ua hookuuia na hana hookolokolo o | keia Kau Kiure iho nel MakaPoaonoi hala, ua hanaumai la kekahi wahine maluna o ka mokuahi Eihopū he keiki kane. Na ka makani Kona i pa ikaika iho i kela pule aku nei ma ke kuianakauhale nei, i ulupa iho ke koena o ka moku ili Niagara a pau loa i ka nohaha. Ua huli hoi mai nei ka mokuahi Kapwiam mai Hawaii mai i ka po Poaono nei no ka hana hou ana i kona mau hemahema poino. Maluna mai o Kilauea i ka Poaono nei i huli hoi mai ai ke Kapena a me na luina oka moku Kuna Pirina i ili ai a nohaha ma MauL Iloko o keia mau po mahina, ke hoomaamaa nei na puali koa o ke kulanakauhale nei no ke kulana a me ke ano o ko lakou ku laina ana iloko o ka pa alii, ke hiki aku i ka la Poni Moi I ka Poalua nei ka hoio hou ana oka moku Kuna Julia o Kuke ma, no na mokupuni liilii o ka hema, no ka hoihoi ana aku he hookahi hanen aoi na Kilibati no ko lakou mau wahi pakahi E haawiia no he 25 kenela ma ke Keena o keia pepa, i ka poe a pau e hoihoi mai ana i keia mau helu, &, 7, 15, 16, 18, 29, o ka Nupepa Kuokoa o ka makahiki i hala. Ua makemake nui ia e loaa keia mau helu maluna. E hoomanao hou e ko makou mau makamaka, a e hoouna mai i na leta kumu manao ma ka inoa o ka Nupepa Kuokoa, a aole ma kekahi inoa e ae. E hoolohe poloiei i keia, i hoopukaia na manao. O kau haina nane e Sol. H. Kalamakee no ka nane a J. W. H. Kihe, ua kulike no il me ka haina e waiho nei me makou, a me ka haina no hoi i kuailoia ma ka Elele o kela pule aku nei. E mahaloia oe no kou ahonui.

O kau haina nane e Jos. Kaleimamo no ka nane a Isaac Kihe, ua pololei a ua kulike no hoi ia me ka haina e waiho nei me makou. E mahaloia oe no kou eleu, o kahi kuia nae, ua eo e i na "luina o ka Elele" ke kuailo mua o ka haina. Ua hoikeia mai ia makou he lono, ua haawi makana aku o Mr. P. C. Jones Jr. he $50. i ka nupepa Ka Hoku oke Kai. Ina he oiaio keia lono, alaila, ke haawi nei makou i na mahalo maikai no keia makamaka puuwai aloha; aole no keia o kana mau hana aloha 1 hana ai, aka he nui wale aku.

He leta pane ke waiho nei ma ko makou pakaukau nei na Namahoe o Waiakea, Hilo, ia J. I. Kanoa. Ua heluhelu akahele makou i kana pane, a ua ike makou he loloiahili a he kupono ole kaua pane, nolaila, ua kapae ia e makou; aole me na manao ino, aka, me ke aloha a me ka maikai. O na kanaka i hui pu ai ma kela uluaoa haunaele ma ka uwapo mokuahi i kela mau pule aku nei, oia o Kaai, Kamekona, a me Hairama, a hili ia ai ke poo o Paeola a nahoahoa ai, a mai ia nahoahoa ana ke kumu o kona make ana i kela pule aku nei, ua hopuia lakou a ua hoopaaia iloko o ka Halepaahao no ka hookolokolo ana. Ua loaa mai ma ko makou keena nei he kope o ka nupepa Southern Workman i paiia ma ka halekula e noho kumu ia ana e S. C. Limaikaika ma Hampton ma Amerika Huipuia, oia ka halekula o na keiki negero a me Ilikini. He nupepa puka mahina keia he 12 aoao, a ua piha no hoi keia pepa me na manao hoonaauao o kela a me keia ano. Na W. K. Polikua 0 Ewa, Oahu, i hoike mai ia makou i ka hoohuiia ana ma ka bcrita mare o Mr. W. Mutch me Miss M. Keone e G. M. Keone, ma ka home o ka wahine ma Manana, Ewa. Ua hoohauoliia na paa mare e ko laua mau hoa'loha a me na makamaka, a ua maikai na hana a pau. E mahaloia na paa mare opia Ua hoike maopopoia mai ia makou, e hoonui ae ana ke keilei lalawai o Waimanalo ina mikini hana o koua hale wiliko ma keia mua iho, a e hiki aku ana kona mau hoolilo ana i ka $20,000. Ma keia hoonui paj>aluaia ana o na mikini, e hiki ana e loaa na tona ko he 15 a i oie he 16 ika la. E mahaloia ka eleu a me ka holomua e na hana a keia keiki Hawaii Ponoi.

Ma ka po Poaono i hala, i wehe mua ai na keiki paele hana keaka o keia kulanakauhale i ka lakou anaina hoonanea mua loa ma ka Hale Meie Hou e like me na hoolaha i hoopukaia ina na nupepa o kela pule aku nei. Ua piha kui ka haie mai luna a lalo a ua kuku kekahi poe i luna. Ua j»ha hauoii ke anaina, a ua maikai no hoi na hana i hanaia e iakoiL Eleuamikiol Eraahalft>y keia mau keiki Hawaii Ponoi.

1 Aole e hookahakaha ana na puali Ki- | naiahi rna na huina alanui o ke kulanaī kauhale nei iloko o keia Tnakahjyi, j Ko ke ano nawaiiwaii oke ob kino t ° ka loio I)avidson, e huli hoi aku ana I i oia no Kapaiakika He keu keia aka j ioio holoholo-ke nui wale. S Ua haawiia ae he mau haioklo hoa- | lohaloha ma ke Keena o ka Aha Kiekie j e na papa loio o keia kulanakauhaie no ] jE. H. Alani i make. | | A hiki i keia mau !a, aole no i loaa! i iki ka mea nana i puhi kolohe i ka irwa- \ la ko o Bailey ma i ke ahi, a makou i! hoolaha mua aku aL Aole f loaa iki ka mea nana i pepehi kela wahine liapa haole ma ka mahiko 0 Kamaomao ma Maui Ua imi ia aole nae he loaa. Ua hiki aku kekahi mau paahana Nu Heberadi ma ka mahiko o Ookala ma Hamakua Hawaii, a ua oleloia, he keu a ka poe hana. O kela pa i noho loihi ia e Kapena Mika nia Honokaupu, ua hoomaemae hou ia, a aia ilaila na Elele lapana kahi i noho ai. Ua ae ia keia mau keonimana malalo iho e lawelawe i ka oihana loio imua o ka Aha a me na Aha Apana, Sam'l Kaeo, Hon. J. Keau, S. Kawelo, H. Kanealai Ua ulu ae he hakaka mawaena o kekahi mau luina o ka moku liu Hemian e ku nei ma ke awa; ua eha kekahi o j laua, ua paa nae laua a elua i ka HaiewaL O ka haina o ka nane a Davis Manu 1 hoopuka mai nei ma ka Elele o ka Poakolu iho nei lao. 24, 1883, Ke kuailo aku nei na "Ulele hua metala o ke Kuokoa" i ka haina, a eia iho, "Leahi."

Ke upuia aku nei e ku mai ana ma ko kakou awa nei ka moku kaua Amerika Wachusett iloko o keia mau la koke iho. Ua manao waleia, he moku kaua Farani kekahi e ku mai ana.

O ka poe a pau eia me lakou na buke Kanawai kahiko a Kauwahi a e ake ana lakou e hoolilo aku, e hele ae lakou i ka halekuai buke o Robikana ma, o lakou ka mea makemake i ua mau buke la.

Ua hookuu aku ka ekalesia o Kaumakapili i ka noho kahu ana o ka lakou kahu pilikia M. Kuaea, mai kona noho kahu ana no ia ekalesia, me ka haawi pu ia aku he 33 dala i kela a me keia mahina no ka ohana.

O keia malalo iho, ka hoike a ke Kapena o ka moku kalepa liu Hemian no ka loaa ana o ka poino ma kona moku: Holo mai Victoria B. C. i ka la 29 o Nov. no Valaparaiso, Kile. Mawaho ae 0 ka lae Flattery, loaa i kekahi makani ino me ka ino pu o ke kai, me ka luli ino ana oka moku. Mahope iho o ka hala ana o na la 4, ua ike ia ua liu ka moku. Ma ka la 17 loaa hou i kekahi ino nui, a ua nui loa ka liu oka moku. Hoopololei ia ka ihu oka moku no Kapalakiko, aka, ua ike ia ua nui loa ka liu oka moku; nolaila, ua kiola ia iloko o ke kai he 40,000 kapuai papa i mama iki ka moku. He mau mile ka mamao mai Hawaii aku nei, loaa hou i kekahi ino nui, a no ia kumu, ua kipa loa mai ianei no ka hooponopono hou ana i na hemahema.

Na Kiliona o Paauhau, Hamakua, Hawaii, i hoike maiia makou keia lono malalo iho, penei: Ma ka Poaono ka la 13 o keia mahina, ua ulu ae he haunaele hakaka mawae/ia o Kaaua a me Ahoi, he Pake malama hale inu ti malaila; ua ulu ae keia haunaele malaloo keia kumu. Ua komo aku o Kaaua e mu ti a pau ka inu ti ana haawi aku la oia ia Ahoi he hapaha, a i aku la oia e hoihoi mai i ka hapawalu i koe, aka, aoie i hoihoiia mai ; no keia huihoi ole ia ana mai o ka hapawalu, ua ulu koke ae la ka hoopaapaa ikaika ana a hiki i ka lawelawe lima anx He ekolu Pake i lele koke mai maluna o Kaaua, a ia wa i hoomaka ai ka hakaka ana; hooikaika o Kaaua ma ke pale ana iaia iho a no ka manawa hope, ua holo aku oia e wawahi i ka puka o ka hale a puka aku Li oia, no ka mea, i keia manawa, ua paniia ka puka oka hale inu tl Holo pololei o Kaaua i ka hale o Kaunamano a hoi hou aku la i ka hale inu ti me kekahi mau mea e iho, Ike hoi o Ahoi Pake i ko Kaaua hoi hou ana aku me na kokua, holo hoi kela e kiiikamakai,oiaoDaniela. Hikimai oOanielaa ninau ia Kaaua a kenaaku e hoi Ua hooko no oKaaua, a i kona huli ana aku e hoi, hili aku la o I>aniela i ke kookoo maluna o Kaaua, aole nae i pa aku, hoana hou kela e hiii hou ia wa i lele«mai ai o Kaaua maluna o L>aniela a hoomaka iho la ko laua hakaka ana. Lele aku o Kaunamano e uwao, ia wa i aiuka iho ai kanaka maluna o Kaaua Oaniela a me Kaunamano, aua loaa he alina poino maluna o lakou. Mahope iho ua pau ka haunaele a uwao ia na mea hakaka, ia wa olelo aku la o Daniela eki i ke poo o Kaaua i ka pu, huro nui max la na kanaka, me ka i ana e ki ia Danieia i ka pu*

1 Ma Waikiki-kai ame j Kalihi, ke maiama mai nei kahi nu. t opio he mau kula ao ka-a*raī himeni. IHe maii hana maikai u, hoam&u ta j aku. O kekahi no ia ona lala e hoo- | holo ai i ka pona