Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 5, 3 February 1883 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

:4 C (i ;: ikiika ka i hoohaluku ae t v .- ; l oaono nei ihukiiaai ka mok u \\' : :vianalo iluna o ke ala Huki - kukuluia a puni ka pa Alii i na - 3 wihi e kau ai na ipukukui - . lealea Poni Alii. ; ca ka wai o ka luawai eli e eli , -n;aioko oka pa Alii ike kakahi- ,. k.i ]V».Vsiraa o ka pule i hala. ••..laleie mai i keia ola anao Uki- . ■ kona wahi nohoma Puapuaaiki, K \ ; , .i' ...j»:ahi nei ihoauhou iaaika mala ke kukui uwila o ka niokua. >■. *I.ma ka hoomaamaaia ana ma ■ :..ikauhale nel fc.: . iai ana ma ko kakou awa nei t. ia mau la iho he ekolu mau ,-ā .: hou. Hookahi manuwa Ame- ; . kahi Beritaniaa hookahi Fara" ; k kakahiaka o ka Poakahi nei, .: ka mokukaua Beritania Mutim 1 1. > mai iloko ona la holo he 36. • . wale no kana huakai aku ...: nei oix ima o kakou mau mokuahi j.ili aina i holo aku no ko u awa pakahi i ke ahiahi Poa" u Likelike, Iwalani, Lehuai ... a me Kilauea Hou. >o]K)lolei akunei makou i kekah kekahi manao e pili ana i ka la Al:i: ma ka inoa e olelo ana o K lwshop. Oka inoa pololei malaMrs. B. P. Bishop. a hoo{>iliia mai maka uwapo ka mo. }h r~man a ke kiolaia nei i kula tausani kapuai {>apa no ka ho;v tnae ana iaia oiai e hana ia ana r 1 i i joino o kona iwikaele. Ma ke ahiahi o ka Poaono ihala, ua wa .10 la kekahi kaa ma ka uwapo o v h.iu dute kahiko, a holo puiwa aku a ji holo iloko o ke kai, amake kok e ii>». Aole he nui ka poino oke kaa L a hoike ia mai na lono no ka nuj oka lawelawe la oka hana kuaj . na nu Kau me ka laikini ole. Hei .. h.iole me ekolu Pake i hopuia no . lawe-!awe ikeia hana uahookolokolon.- h.iole a ua hoopaiia. Aole i hooko; N"loia na Pake i ka wa hiki maia 1 n.m K«no maluna. Ma ka auinala o ka la Sabati nei i ku - ii ai ka mokuahi Kilauea Hou mai <na huakai imi ika mokuai Sueza ■ v ka nele ika nuhou e pili ana no kai.uakai. Ua holo imi oia maluna o liawaii, Maui, me Molokai, aole nae i 1 jke no kana mea e imi ana. l .i holo iaeia na mile 600 aoi ma kela h.:akai aku nel

Makai o ka uwapo o Haaliliamanu loaa aku la kekahi puolo lole nui i kekahi jK>e i kela pule aku nei. Ika wehewehe pono ia ana ua puolo lol e inei. iiuko lilo loa oua puolo he kapa } ati|uu ahe mau lauoha Ua hoike ia [inai ia makou he puolo hana ua puolo iu

Ma ka la Sabati nei ua ulu ae he ma ka hale o Poka, ma KeI" Vv»:ū ae nel Ua hakaka lakou e iiumeume ana, a iloko oia aluka o lakou he wahi keiki uuku. Ua haule mai ou niailuna mai o ka lanai oka hale. ]va{xiia aku lakou eka makai aka ao;c lakou i hoolohe a o ka hoj)ena oia a lakou ua pau ae kekahi o lakou 1 ke kaiehuia i ka HalewaL

Ma ka Poalima ka la 15 o keia mahina, ua hoala hoohaunaele ae la na paahana Pake oka mahiko o Hakalau Hilo, Hawaii. Ua lele aku he 0 {»oe e pepehi i ko lakou luna me na mea hana a lakou. Ua kauoh a koke ia ka makai e hopu koke aku ia *akou, a i kona # wa i hopu akuai, ua nui hka nui o na Pake maluna o ka nukai me na mea hana me ka manao e pepehi i ka makai a me kekahi poe e eko kua ana ika makal No keia nu i ana mai ona Pake, ua hookuu ka makai i na Pake mua ana i hopu Ua aneane e piha na Pake he haneii ma keia hoala hoohaunaele. Ua kauoha hou ia i mau makai hou i Hilo a 11 e hele mai ana ma ke «a loaa mai la ia lakou na Pake « hele ana i Hilo no ka haawi ana aku ** iakou ika Luna M&kai. Ua hopuia j ua hookolokoloia aua pau nui i b hoopaiia.

Ua paikau ia na puaii koa pualu o ke kulanakauhāle nei maloko oka pa halekoa i kela Sabati aku nel Ua hele aku ko kakou Elele J no. AL Kapena a me kana kakauolelo Hon. J. L. Kaulukou e ike i ke AiiL He mau leta na ko makou raau makamaka e waiho nei ma ko makou keena nei e hoopukaia aku anake loaa he kowa kupono. « He ike alii ko ka Poaono o kela pule aku nei, oia hoi ka Elele lapana ame na aliimoku oka moku manuwa Laekawana. Ma ka lokomaikai aloha o ke Kuhina Kalaiaina, ua loaa mai ia makou he Buke kope o na kanawai o ka M. H. 1882 a ka Ahaolelo i hooholo ai I ka Poakahi nei ke kudalaia ana o ka moku kuna Emma i ili ai ma Waia- j lua ma ka rumi kudaJa o E. P. Adamu aua lilo ia Kikiia Baraunu no na dala he 600 a ol v. Ua pa ia ka wawae o kekahi kanaka paahana o ka moku Hope e ku nei ma ka makeke kuai ia i kekahi palaka oka moku a ua kukonukonu loa ka eha i loaa iaia. Eia oia ma ka Haukapila. Ua holo mahuka mai o Kailikapu mai ka hale mai lepera ma Kukuluaeo 1 ka auina la o ka Poalua nei; ua hoounaia mai ka lono i ka Halewai a ua imi ia e ka makai a loaa ika uwapo mokuahi o Iwaiani. * • -■ 1 Ma ka halawai aka Papa Kahu waiwai o ke kula hanai kaikamahine o Waialua ika auina la Poaha nei, ua hooholo lakou e kuai kudala aku i na pono a pau o ua kula la a me na pono a me kuleana o ka muliwai ma Kawailua no ke dala kuike. O ka Poaono o keia pule e kudalaia ai. Ma ka po o ka Poalua nei, ua powaia kekahi haole sela oka manuwa Laekawana e kekahi mau haole o ke kulanakauhale nei a laweia aku la na dala he 60; ua ona ia keia haole sela a ua hoowalewaleia e keia mau haole a komo i kekahi kuono pouli a ia wa laua i powa ai iaia. Ua hopuiahe mau haole i manao waleia n a lakou i lawelawe ua hana la. Ua hoopaneeia a i Poakahi iho e hookolokolo ia ai. Ma ka la Sabati i h ala, ua hele aku la kekahi kanaka a me kana mau keiki, he kaikamahine a he keiki kane uuku ma ke kahawai o Palolo no ke ki manu ana. Ua ike ia e lakou ka manu a kau aku Ja ka makuakane i ka pu a ki aku la; aole nae i kani ka pu; hoala hou ke kiko aki hou, aole no he kani. No keia kumu hahau aku la oia i ke kumulaau a o ka wa no ia i kani aku ai a ku ke kaikamahine ma ka lima hema a me kona kino. Me he la ua hunaia keia hana i hanaia, no ka mea,mai ka la Sabati mai a hiki i ka Poakolu 0 keia pule ka lohe ia ana mai. Ma ka aoao eha o keia pepa o keia la e ike no ko makou mau makamaka 1 ka moolelo o ka ahahui o na mokupu* ni o Maui. Ua haohaoia paha no ka nalowale loa o ke kope o keia moolelo a iloko o ka pule mua o keia mahina e puka ai, pela io no. Aka, he kumu no ko makou hookaulua ana i ke kope o keia moolelo. Ka mua, he loihi a loloiahili ke kakauia ana o ka moolelo, ka lua, aole i loaa ke kowa kaawale ma na kolamu oka pepa. Ke kauoha ikaika aku nei makou ina kakauolelo a pau o

na ahahui e hoopokole i ke kakau ana iko lakou moolelo a e lawe no hoi ma na niea ano nui i hoopuka koke ia aku i kawae loaa mai aimako makou keena nei. E hoolohe i keia o hoohiolaniia na moolelo e makou.

Ma ke ahiahi o ka Poakahi nei, ua hoao īho o Papa k. o Kamoiliili e lawe i ke ola o kana wahine ma ka houhou ana i ka [>ahi pelu ma kona kino; he wahine manuahi oia na keia Papa i olelo ia; ma ke kakahiaka o ua la la,' hele aku la oia me keia wahine i kai o Waikiki -kai e lapaau i kekahi kanaka i loohiaia me kekahi mai; komo aku la oia iloko oka hale aka, noho iho la no ka wahine iwaho; iaia iloko, ua hoi iho la keia wahine i ka hale a iho loa mai oia i

Honolulu no ke kuai ia, a hoi aku la oia me kekahi inea e iho no Kamoiliill Ia Papa e noho ana maloko o kela hale a i kona nana ana aku iwaho ike iho la oia aole kawahine, o kona ku ae la no ia iluna a hoi aku la me ka olelo ana,"ina oia ua lele iluna o ka lani, pakele oe ia'u, a ina eia no i ka honua nei, make loa oe ia'u." Ua hoopukaoia i keia mau olelo me ka leo nui a ua nui no ka poe i lohe. laia i hoi mai ai, loaa roat la ka wahine ma ke alanui e hoi aku ana, aokona wa no ia i lalau aku ai iaia a huki iho ilalo oka honua a hana aku la i ka hana karaima weliwell I keia kanaka e hana ana i keia hana kanuma, he nui ka poe e ku mai ana a e nana maka ana i ka hana a keia kanaka me ke kokua ole mai i ka wahine e waiho ana me ka piiikia nul Ua hopuia keia kanaka mahope loa iho a ua hoopaaU ma kahi paa.

I ka Poakolu o keia pule ae ka la Konohi o na Pake. La ku mai i ke kakahiaka Poalima nei ka moku kaua Farani Limūr. Ua holo pukaka ae kekshi lio kauo kaa i ka po Poaha nei, a ua poino no. Ke kokoke mai nei ka ia Poni Alii, a ke liuliu nui nei no hoi kela a me keia no ia la. Ua oluolu ka mai olalau oka Hon. P. Haupu o Hilo, a ua huli hoi aku nei oia no Hiio i ka Poalua nel