Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 5, 3 February 1883 — KA MOOLELO A ME NA HANA A JAS. A. GAFILA, KA IWAKALUA O NA PERESIDENA O AMERIKA HUIPUIA. KA MEA I HOOKUMU I KONA KAHUA: "UA AHONA AU E HOINO IA MAI NO KA PONO, MAMUA O KO'U HOOKO ANA I KA HEWA." [ARTICLE]

KA MOOLELO A ME NA HANA A JAS. A. GAFILA, KA IWAKALUA O NA PERESIDENA O AMERIKA HUIPUIA.

KA MEA I HOOKUMU I KONA KAHUA: "UA AHONA AU E HOINO IA MAI NO KA PONO, MAMUA O KO'U HOOKO ANA I KA HEWA."

0 na koa aupuni e pii hoomau nei iloko o ke awawa, ke hoomau nei no ua Gfila nei i ke alakai ana i kona mau koa. O ka leo weliweli o na pukuniahi e kani mau nei mai na enemi mai, halakika ae la na poka ma o a maanei, e ku ana na laau loloa a hina aku la ilalo, e paiakuli ia ana na pepeiao no kekahi mau minute pokole, huli ae la ua Gafila nei a kahea aku la i na wahi kauna koa lio ona, a haawi aku la oia i ke kauoha, e hoopii koke aku lakou iluna o kahi kiekie o ka puu, i loaa ai hoi he manawa e komo aku ai o na puali koa hele wawae iloko o na ala ololi e pii la iluna o ka puu. 0 ke ala a na koa aupuni e pii nei, oia ke ala oi loa aku o ke ino a me ka make. O keia mau koa hele wawae j[iialalo o Kenela Gafila, ua hele lakou a pau i ka maluhiluhi, e laa na opeoj)e nunui e kau nei mahope o ko lakou mau kua, o ke anu hoi o ka pili kuahiwi, me he mea la e houhou ana i ko lakou mau aoao, aole keia o ka mea pilikia nui, aka, o ka oi loa aku o ko lakou pilikia, oia hoi ka nele i na lako ai, a i ka manawa hea la e komo ai kahi wai wela hoopumehana i ko lakou mau OpiL 1 ka wa i lihi kokoke aku ai o na koa hele wawae iluna o ka puu e noho ia ana e na enemi, hoouna koke aku la ua Keneia Gafila nei i kona mau koa e lele kaua aku maluna o na enemi e hoouka la i ke Haua me na koa kaua lio. O ka hana e hana ia nei i keia manawa e keia mau koa, he wahi hana ia e hoopumehana iki mai ana ia lakou, e holo ana lakou imua o na enemi, e hou ana me ka lakou mau pu elau, e hehi ana hoi na-koa lio ia lakou, a iloko o kekahi mau hora o keh kaua ana me ka pouli nui o ka po, ua ano kuemi hope aku la na koa kipi, aona pukuniahi a lakou e kau ana ma ko lakou mau wahi, ua leie liilii ae Ia iakou ma o a maanei, iloko o na minule pokole loa o ka pii ana aku o na koa aupuni. He mea e ke kahaha o ke auhee e ana o keia mau koa kipi imua o na koa aupuni. Ua lawa lakou me ka ikaika 0 na lako kaua, a ua oi aku hoi ko lakou heluna nui mamua o na koa aupuni, aka, o ke alakai ana a Gafila4 keia mau koa, ua iawe mai oia i ke ano maoli o ke kaua hikiwawe, oia hoi ka hiki kino ana aku imua o lakou. Ua kaua ia iloko o keia po, a aole hoi i emi iho maialo o na tausani eha na poka i ki īa 1 ka lewa, a na ka ikaika hoi o ka pauda i hoopouli ae i ke kuahiw*, a me he mea la, ua kau ia keia mau puaK kaua e ka ohu o ka hooilo, i ka hele a pouli i ka uwahi, a ma ka wanaao hoi o ke fcat;ahiaka nui, iliki iho 1& ka ua me ka ikiika, a o na wahi a pau ioa, ua piha wale no i ka wai, a e kaheana na kaha wai nui ua hele a hu ka wai ma o a maanei o kona mau aoaa O na koa kipi i haalele iho i ko lakou mau kula na kaua, ua ike ia aku la lakou e pinana ana iluna o sa kaekae pali, a e uhai ana na koa aupuni ia lakou mahopeu

} Okapo i hooili ia ai keia kaua, aole hookahi o keia poe koa i hooluoiu no na la elua me na po ekolu. O ka mea nui ia lakou, ina he mea hiki ka loaa ana mai o kau wahi mea ai mai kekahi mau wahi e mai Oko lakou kahua e ku nei i keia wa, aia lakou iloko MH;|b mi na hm ai ke pii aku maluna o na kualapa ine na holoholona. He muliwai nui e kahe ana, aia nae kekahi waa[>a e pili arra ma kaekae, a o na mea nona ka waapa, e kali ana laua ma kula, a hiki i ka manawa e ano akakuu iki mai ai o ka ino 0 ka waikahe, alaila, holo aku ma lia laua huakai holo i kai o na kahakai O keia mau kanaka, ua ike laua, ua nele keia mau puali koa me na Lako ai, a ina e hala ana keia mau la elua, aiaila, aole lakou e ola ana, aka, e pau ana lakou i ka make a ka pololL Nana ae Ia ua Gafila nei a ike aku la 1 kona mau koa ua hele a poopoo na maka, ua ano nawaliwali maoli hoi no ka hakahaka maoli mai o loko; hooholo ae Ia oia i kona manao, e hele ana oia iuka o keia kahawai e nana wale ai, malia o ike lihi wale aku oia i kekahi puali kaua aupuni e hele mai ana la e kokua ia lakou, alaila, ninau aku ina ua lako lakou me na lako ai. Haalele aku la ua Gaiila nei i kona mau koa, a hele auwana aku la oia iloko o na nahelehele, e pii ana iluna o na puu, e iho ana iloko o na oawa, a he mau mile keia hele ana a ia nei, aia hoi ike aku la oia i kekahi waapa e lana malie ana ma kae o ka muliwai; nolaila, iho pololei aku la oia a hiki ana ilaila, ike aku la oia he mau kanaka e noho ana ma kula, a ike mai la no hoi ua mau kanaka nei iaia nei, e hele aku ana me ka lole koa a me ka pahikaua, huli ae la ua Gafīla nei a ninau aku la i ua mau kanaka nei, nowai la keia waapa e lana nei? A hai mai la no hoi ua mau kanaka nei, no laua no ka waapa, a e kali ana laua o ka malie mai o ka waikahe, alaila, holo aku no ka laua huakai i kai o na kauhale. O keia hai ana mai la a na kanaka elua, e holo ana laua i kai o na kauhale, pane hou aku la oia ia laua, ina ua ike laua i kahi a na puali kaua o Kenela Buela e ku nei, oia hol he ewalu palia mile mai keia wahi aku, hai mai la no hoi ua mau kanaka nei ua ike no laua, ua hiki ae nae na hui mahiai e lawe ana i na lako mea ai no na koa, iloko aku nei o keia mau la pokole. Lohe iho la ua Gafila nei i keia mea, nolaila, huli hou ae la oia a pane aku la i na kanaka, ina he mea hiki ia laua ke lawe koke ia ia nei i kahi o na lako mea ai e waiho la i kai o na kauhale i keia manawa. Oua mau kanaka la, ika lohe ana i keia mea, huli ae la kekahi i kekahi me he mea la e ano henehene mai ana laua ia Gafila, no ka hoonana o keia kanaka i keia ino nui o ke kahawai, no ka mea, e iho mai ana na kumu laau nui a me na lala laau, a ua paa ka muliwai i ka hihipea ia e keia mau mea, a o keia kanaka hoi e makeinake nei ia laua e holo koke i keia manawa, huli mai la ua mau kanaka nei a hoole mai la aole laua eae e holo i keia manawa, mamuli nahaha ko laua waapa i keia ino nui o ka wai e kahe nei No ka hoole ia ana o ko Gafila. manao e na kanaka nona ka waapa, pane i koke mai la oia ia laua i ka i ana mai: I "O kekahi waapa e loaa ana ia'u, na- j ha e kii kela mau lako ai," wahi ana, | "no ka mea, aole au i makemake e ma- i ke ko'u mau koa no ka j>ololi, aole hoi j no ke kaua. Ua makemake au ia olua! e holo me a'u i keia manawa, a i ole, e nele olua i ka waapa ole, a e lilo keia no ke aupuni" O ke'ia mau olelo a Gafila i na wahi kanaka, hooholo ae Ia laua me ke ano makau, e holo io laua o nele i ka waapaole. O kekahi mea minamina nui ioa a ua mau wahi kanaka nei, ua mao-! po|x> no ia laua, e nahaha ana kahi waapa, e laa keia mau pauku laau nui e iho mai nei, aole hemea e hiki ai ke pakele ae. Aole paha laua i ike mua ia Gafila, o kana hana mua ia he holo ma na muliwai nui e lawe ai i ka wahie, a aole nae i loaa kekahi poino m:i kana alakai ana. (Aole i pau )