Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 5, 3 February 1883 — MOOLELO O KA AHAHUI O NA MOKU O MAUI. [ARTICLE]

MOOLELO O KA AHAHUI O NA MOKU O MAUI.

La hana i. Halawai ka Ahahui Lunakahiko o na moku o Maui ma ka luakini o Kaahumanu i ka hora 10 ma ka Poakolu mua o Novemaba M. H. 1882. Koho b o W. P. Kahale i lunahoomalu. Hoomaka na hana ma ka himeni 355 a me ka pule. Na hoa i hiki mal Kihapai, Pala. Kahu, Rev. Kuia. Lunakahiko, Kualii Haiku, Haoikawaimaka. Huelo, Rev P. Keaupunl Keanae, Kaakuamoku. Hana, Rev. J. K. losep£L Kipahulu,&Kau\x>, Rev. IX Fuhi Honuanla, Kealiiaa. Waikapu, Naonohielua. Wailuku, J. Haok\ Waihee, O. Kawahine D. Kapoi. Honokohau, D. M. Kaiama. Kaanapali, H. Kawainul Lahaina, Rev. A, Pali Olowalu. Rev. S. K. MakahikL Na hoa mau, W. R Alezander, W. P. Kahale, A. O. Potepe> J. W. Alaiender, E Helekunihi, a me & Kamakahiki

Kohoia o ī. K. losepa, Rev Kuia, »V. P. A]ezand€r i Koauie hoonoho haV3L Aia .V. O. Polepe, S. K. Makahid f S. Kamakahikl i Komite imi Haa«ina. Ona hoa i koe iha inii hoi las.ou i ka lokomaikai o ke Akua, e launa nui mai me ka Aha me ke noi puie ma. Hoike hapa a ke Komite. i. Hapalūa hora haipule. 2. Na hoike kihapal 3. Heluhelu ina Haawi□a. 4- Na p&lapala HoopiL 5. Na Ekaiesia Kahu ole 6. No ka mahina

hou. 7. Ke ola ona kahu Ekalesia. | 8. Xo ke kuia kahunapule. 9. Ko-| mite hoeueu ina Ekalesia. 10. Na! Ekalesia i hoolako ole i mau hale kahu, ai hoomaemae ole. 11. Pehea la e pau ai ka ulu nui ana o ka hewa moekolohe e noho uei iwaena o na kihapai okeiaAha? 12. Kula Kaikamahine o Makawao. Komite J. K. losepa, W. P. Alexander, J. P. Kuia. Kumuhana 2. Na hoike kihapai Na J. P. i hoike mai no Paia. Ua paa ka luakini nani o Paia, ua holo ka hana. Na Kaakuamoku no Keanae, Make na kokua aloha ana rke Aupuni o ke Akua. Na J. K. losepa i hoike no Hana. Aole he he haie Kahu, a uukukahanai ana. Noi mai o Alexanker e lilo o D. Keawemahi, S. K. Kaili, Paaluhi, i mau hoa kuka no keia aha; hooholoia. Na D. Puhi l hoike no Ki|>ahulu a me Kaupo. Aole manao nui ia ka mahina hou, e maloo ana kela waihona nuL Na Naonohieluai helumai iko Wai kapu, a ua pono na hana. Noi mai o losepa e hoomaha ka Aha a hui l\pu ma ka hora me ka pule. Paina puaa na hoa. Noho hou ka Aha i ka hora ij, e like me ka hoomaka ana me ka pule a J. Haole. Na J. Haole, i heluhelu mai i ka moolelo o Wailuku. Na D. M. Kalama no Honokohau. Na H. Kawainui no Kaanapali. E makaala na hoahanau e hoonani i ka hale Kahu. Na S. K. Makahiki no Olowalu. Na ke kakauolelo ihelu mai iko Kaluaaha mai aS. Manase mai. Ua kuka ka Aha no keia hoike, a na ke Komite hoeueu e hele aku a kuka pu me keia ekalesia. Helu pu ia mai ka hoike o Siloama Molokai. Hoopanee ka hana a popo hora 9 me ka pule a W, P. Alexander. La hana 2. Halawai hou ka Aha e like me ka hoopanee ana. Malama ia ka hapalua hora haipule me ka himeni. Heluheluia ka moolelo a apono ia. Noonoo ia ka hoike o Siloma a hooholoia; a ia hiki mai i kahi o na palapala hoopii, alaila kuka hou. Noi mai o W. P. Alexander e lilo o Mr. Leina kahunapule haole o Wailaku nei i hoa kuka, hooholoia. Na J. Haole i noi mai e paipai a hoeueu mai OMr Leina ia kakou ma ka olelo ake Akua, hooholoia. Ma kona hoeueu ana aia pu ko ke Akua uhane me ia, ua hauoli ka Aha, a e pomaikai auanei ko Wailuku a nui iaia, a pela pu na lala pili pu. Kumuhana 4. No na palapala hooP"* Na ke kakauolelo i hēluhelu 1 na palapala hoopii ekolu mai Wailuku, ia D. Keaweamahi; mai Haiku mai, ia "Mr. Paaluhi; a mai Waikapu mai ia, S. K. Kaili i mau kahu no lakou. Haawi ia ma ka lima o kekahi mau Komite oia o losepa, Haole, a me Polepe. Ae ka Aha e hookuu aku ia Rev. Kuia no kona pilikia. Heluhelu mai ke kakauolelo i ka palapala kahea o Honuaula ia Rev. Kaonohiniaka i kahu no lakou. Haawiia ma ka lima 0 kahi Komite okoa oia o S. Kamakahiki, D. Puhi, D. Kapoi, a hooholoia. Heluheluia mai ka palapala hoopii mai Siloama mai, e noi ana e mahele ia ia ekalesia i mau apana okoa hou i elua a i mau kahu i elua; a ua hooholoia me ka haawi īa ma ka lima o na Komite, P. Keaupuni, S. K. Makahiki, ame Naonohielua. Heluhelu hou mai ke kakauolelo he palapala kue kahu mai Paia mai, e noi ana e hoopau ia ko lakou kahu ekalesia no kekahi mau kumu. Noi ka makua Alexander e keia Aha i Komite ninau pono i ka oiaio o keia hoopii a e noho ka Ahahui Kuikawa no ia hoike, a hooholoia. J. K. losepa, O. Nawahine, J. Haole na Komite. Hoike mai ke Komite 0 na palapala hoopii 0 Wailuku, Waikapu a me Haiku. Ua nana pono ko oukou Komite 1 keia palapala kahea, a ua maopopo kona pololei a me ka oiaio; a nolaila, ke manao nei makou he mea pono e ae aku keia Aha i ke noi a ka ekalesia o Wailuku ke ae mai ka mea i kahea ia. J. K. losepa, AO. Polepe, J. Haole na Komitfe. Apono ia ka hoike. Waiho ia ka palapala kahea ma ka lima o D. Keaweamahi, a ua ae mai oia ia paiapala me ka oluolu. Ko Waikapu. Ua nana pono ko oukou Komite i keia palapala kahea a ua j manao he pono e ae aku keia Aha i ka j

leo kahea a Waikapu. ke ae maika mea i kaheaia; eia nae ua hoohalahala loa ko oukou Komite no ka uuku o ke ola kahu he $200. wale no oka makahiki, a he pono e hoomahuahua ae ke j ola hanai kahu. Na Komite, J. K. losep»% A. 0. Polepe, J. Haole. Waiho ia ma ka lima oS. K Kaili, a ua ae

oluolu mai oia. Ko Haiku. Ua nana pono ko oukou Komite i keia palapaia kahea a ua pololei a he pono hoi i keia Aha e ae aku i ka paiapala kahea o Haiku ke ae mai oia. Na Komue J. K. losepa, A. q. Polepe, J. Haole. Aponoia. Waihoia ka palapala kahea ma ka lima o Paaluhi, a ua ae maikai mai oia e hoolohe a malama i ka ekalesia o Haiku. Hoike a ke Komite o ka palapala kahea o Honuaula ia Kaonohimaka i kahu no lakou. ' Ua nana pono ko oukou Komite i ka palapala kahea o Honuaula a ua pono a me ka poiolei, he pono e ae aku ke~ ia Aha i ke noi a ko Honuaula. Na Komite Rev. S Kamakahiki, D. Puhi, D. Kapoi Ajwno ka Aha i ka hoike. Noi ia mai e hoihoi aku keiapalapola kahea kahu ma ka iimao ka ekale> sia o Honuaula, a hoouna ia G. P. Kaonohimaka, a hoohokaa. Noi mai o Alexander makuaelilo ka hora a o keia !a i hora junau i na hai-

oklo, a hooholoia. Kohoia oW. P. Afesaider, A. O. Pokpe, J. M. Akxander, Leina, i wmile ninaninau, a mahope na Kahu Hawaii a me na iunakahīko, a ua hoohokūa. - Xoi ta mai e hoopanee ka Ana a nui hou mai ma ka.hora 2. Hoopanee me ka pule a P. KeaupunL Ako&koā hou mai na lala oka Aoa me ia i ka hoopanee ana me ka pule a O. Nawahine.

Ninau ia na keiki ma ko lakou ano haipuk ma ko ke Akaa aoo, ma na loi-

na a me ka oihana kahunapule. A raa ke noi aW. P- Alexander, e apono aku keia Aha i na keiki a e hoonoho ia lakou i mau kahu ekaleaa, a hooholokL Kohoia o W. P Alexander, w. r. Kahale, Mx Leina i Komite hookohu ia D. Keaweamahi no \Vxiiluku i kahu a na ia Komite no i hookohu ia S. K. Kaili i kahu ekalesia no Waikapu. Na f. M. Alexander, J. K. losepa, S. Kamakahiki, P. Keaupum i Koraite e hookohu ia Paaluhi i kahu ekalesia no Haiku. . La hana 3. Halawai hou ka Aha 1 ka manawa i hoopanee ia. Malama la i ks hapalua hora haipule me Ka himeni 127. Heluheluia ka moolelo a aponoia. - iioike ake Komite no ka mahele ana ia Siloama i elua ekalcsirL Ua noonoo nui ko oukou Komite no keia mau palapala hoopii. Ua pono i keia Aha e hoouna i Komite i Kalawao e hooponopono no keia meaj o ka mea pono ia laua oia ka mea pono i keia Aha, a e hoike ia mai imua o keia Aha ma keia hui hou ana aku. P. Keaupuni, S. K. Makahiki, Naonohielua nā Komite. Apono ia ka hoike. Kohoia o A. Pali, O. Nawahine i Komite holo i Kalawao Molokai e hookolokolo no keia hoopii. Na O. Nawahine i hoike mai no ke kihapai ekalesia o Waihee. NaKealiiai hoike mai no Honuaula. Na ke kakauolelo no Haiku. Na P. Keaupuni no ka ekalesia o Huelo. Na A. Pali no Lahaina. Hoomaha ka Aha a hui hou i ka hora ij. Puleolosepa. Hoi hou mai na hoa i ka manawa i oleloia, me ka pule a O. Nawahine. Kumuhana 5. Ke ola o na kahu. Ua kuka mua ka Aha no keia mea, a ua nui no ka pilikia o kekahi mau kahu 0 keia Aha. Waiho mai o J. Haole he olelo hooholo: "Hooholoia, e hoi aku na luua ekalesia o na ekalesia a pau a e hooika- ! ika aku ma ka mahina wale 110 e lulu ai ke ola ona kahu." Me keia rula no ;ka ekalesia o Wailuku e hana nei, eia no nae ke waiho nei no ka aie i ke kahu mua, me he mu la e ai ana i ka 10-1 1 le a pukapuka. Hoopanee ka Aha apopo hora 9 me ka pule a H. Kawainui. La hana 4. Noho hou ka Aha ma ka hora 9 e like me ia i hoopanee ia. Malamaia ka hapa hora haipule me ka Wmeni 286. Heluheluia ka moolelo o ka Aha a aponoia. Kumuhana 3. Na heluhelu haawina. Na J. K. losepa i helehelu mai i kona ! haawina: "E hooluolu ia ana anei na kanaka haipule ina hana kamahao ma jka lani mahope iho o ke ala hou ana ! mai ?" i Helu mai oP. Keaupuni i kona. I ka make ana o ke kanaka, e hoi koke I ana anei ka uhane i ka lani, a o ke kanaka hewa i ka luaahi ? Na D. Puhi i helu mai i kona kumu manao. Heahe ke ano oka olelo a lesu ma Mat. 18:22. Kumuhana 6. No ka mahiua hou. Ua hoike nui ke kakauolelo Nui i keia kumuhana, a ua ike ia ka pilikia nui o ka waihona. Ua kuka nui ka Aha no keia, a eia ka olelo hooholo. "A ia ike ke kakauolelo i ka pilikia o ka waihona oka Papa Hawaii, alaila e hui pu oia me na hoa o ia papa a kuka i ka nui o ke dala kupono a keia Aha e amo ai, alaila e hoouna mai oia i keia. Aha, a na keia Aha no e puunaue i kona mau 1 ekalesia a pau." I Kumuhana 7. No ke kula kahunapule. Lawela o Inaina i keiki na ka Aha. ; Hoike ake Komite imi Kumuhana. 1 Pehea la i lilo ai o lesu i hoola no ke kino a me ka uhane o ka poe haipule ? Na Z. S. K. Paaluhi. 2 Pono anei ke noho ke kahu ekaleia ma kahi kaawale aku mai kona kihapai ? S. K. Kaili. 3 Wehewehe ia Oihana 26:18, na D. KeaweamahL 4 W T ehewehe ia Mataio 7:6, na J. K. losepa. 5 Wehewehe ia Hoikeana -2:25, na P. KeaupunL 6 Wehewehe ia Hoikeana 2:25, na

S. K. Kamakahikl 7 Ua loaa mai anei i kekahi poe haipule o keia wa ka haawina e hooko aku ai i na hana mana, e like me na haumana a lesu i kona wa i noho ai ma keia ao ? na A. Pali. 8 Oke kala ana i ka hewa, heaha ia

mea ? A ehia ano okoa iloko oia hua? Na D. Puhi E mau no na haawina mua i ka poe i koe aole i heluia mal A. O. Polepe, S. Mamakahiki, S. K. Kamakahiki na Komite. Aponoia ka hoike Noi ia mai e hoomaha keia Aha a hui hou mai ma ka hora i awakea. Pu!e o Polepe. Noi mai o A. O. Poiepe e hookuu aku iaia a ua waiho mai la oia i mau olelo penei: "E ka Aha, e kii e ia mai ana au e lawe ia i ka moku, aole paha au e hui hou i keia hora iho; nolaiia ke haawi aku nei au i kuu aloha a nui loa ia oukou e na hoa o keia Aha, a e hoomau; hoi i na hana a ko kakou Haku, a peia no hoi e mau ai ko kakou aloha ana | kekahi i kekahl" Oka Ahahuilunaka-! hiko no ka ol | Noi mai o A Pali e waiho aku keia | Aha i ka hoomaikai lunakahiko i ke ka- 1 kauokio Nui ma o ka lunahoomaiu b a hooholoia. Olelo pane: Eke kakauleta Nui o ka Papa Hawaii, ke haawi aku nei keia Aha i ka hoomaikai aioha nui maluna pono iho ou no kou noho hoomanawanui pu ana mai, a o ka 4 keia o na ia me makou, & ua laweiawe pu i na hana apu ikiko o keia mau la me kamaikai; a i kou kaawaie ana mai o makou aku, o ka Haku pameoea i kou ohana.

! Noho hoa ka Aha ika hora ime ka ! pule aS- K. KamakahlkL Ua lilo nui j keia manawa i ka ninaninau ana ake 1 Koniite i ke keiki o ka Aha, a ua keiki 1 iho lama ke noi ana mai oD. KeaweaI mahi* , * *-v t Hoopanee keb Aha me ka pole aDIhihi a hui hou ma ka hora 9 o ka Poakahi a hooholoia. ! a hana 5. Noho hou mai ka Aha ma kahi mau hora 9 o ka Poakahi e Uke nie ka hoopanee ana. Malamaia ka hapalua hoia haipule meka himeni 357. Heluheluia ka moolelo oka hale a

aponoia. Hehihelu mai ke kakauoieio i ka pialapala hoopii a S. K. Kauwe no ka aie o ka ekalesia o Honuaula Ike kahu» i na $ t 17-SO- U* lawe ka aha a noonoo nus i keia. Koho īa D. KeaJ. K. losepa, D, Pulu T 1 Komite hookolokolo a hoike mai i ka lakou hana i ka Aha ku i ka wa, aua hooholoia. Kumuhana No na hale o na fcahu. ... w He piiikia nui keia iwaena o na efeaJesia; he mau hale kahu liilii, a he nele Stoa kekahl poe; nolaila kohoia o D. Keaweamahi, P. Keaupuni i Komite hoeueu iwaena ona ekalesia } e kukulu 1 mau hale kahu a hooholoia. Hoomaha ka Aha a hui hou mai 1 i ka hora 1; hooholoia me ka pule a Rev. P. Kuia. Akoakoa hou mai na hoa ma ka manawa i olelo ia me ka pule a Rev Kauwe. Kumuhana 9. I Komite hoeueu. Noi ia mai e hoomau no ia A. Pali, 0. Nawahine i Komke hoeueu, hooholoia. Hoike a ke Komite hoeueu o na ekalesia*. E Mr. Lunaliooix>nopono, me ka mahalo: —Ua kaahele ko oukou Komite ma kekahi mau ekalesia; ma Paia no ke ola kahu he $12.00. Hoolaa luakini maiaila. Ma Honuaula, ua holo ke kahu. He lulu no ke kula o Makawao malaila, a he hoopii kahea kahu ko lakou ia G. P. Kaonohimaka i kahu no lakou, a malama ahaaina a ka Haku. Hanaukahu $11.00. Ma Olowalu ke Komite e paipai no ke ola kahu, a ua hana ia no ia hana. Ua holo iWaikapu a ua hana i palapala kahea kahu e kahea ana ia S. Kaili i kahu no lakou; no; laila ke paipai aku nei ko oukou Komite ia oukou e na kahu a pau, e kauoha mai no oukou i ke Komite ke ike ou-

kou i na pilikia iwaena o oukou, mai 'kali na ke Komite e hele wale aku. O. Nawahine, A. Pali na Komite. Hoike ake Komite noi dala o ke kula kaikamahine o Makawao. He hana nui keia a ko oukou Komite, aole nae i pau loa na opio i ke kokua mai. Eia iho malalo nei na Ekalesia i kokua mai. Mai ka Ahahui Kula Sabati mai ma OJ. M. Napulau 'la he $22.00. Na S. L. Kalaola $1.00. No Kahakuloa $16. Mai Waihee mai he $100.000. No Lahainaluna mai he $13.00. No Huelo mai ma oP. Keaupuni la he $10.00. Paipai a L. W. P. Kanealii e lulu ika ka wa ma ka halekula Maunaolu $33. 50. No Wailuku $97.75. Na L. K. Nahia $1.00. No Paia mai $37-s°-No Pokela mai $33-75« No Honuaula mai $5.00. Huina pau $370.50. O ke koena na na kahu e kikoo aku i ke aupuni, a na ka Haku no e kokua mai ia kakou i kahi e pau ai keia hana nui me kona aloha a me ka iokomaikai palena ole, me ka mahalo. O. Nawahine, A. Pali na Komite. Kumuhana 10. No ke kula kaikamahine o Makawao. Ua kuka nui ka Aha, a ua hooholo e hoopau i kekahi mau mea liilii. 1 E malama pono ia na aahu o kela a me keia keiki, ia lakou wale no e pili paa'i. 2 E ae oluolu mai na kumu e hookuu mai i na keiki ke kii aku na makua 1 na ua mai io na keiki, a ua mai ia paha na makua. i 3Na ka lunahoomalu e hui pu aku ;me ka kahu o na kula a hai aku i keia | mau mea i hooholoia. - Kumuhana 11. Pehea la e pau ai ka ulu nui ana hewa noho manuahi iwaena o na ekalesia a pau.o keia Ahahui ? Ma ka noonoo aka Aha, ua ike |no he kanawai ko ke aupuni, he mau luna aupuni, aka, aohe mea nana e hooko, me he la ua pono a ua nani. Kumuhana 12. Na ekalesia kahu ole. Na S. Makahiki e malania ia Keanae '&e. Na Rev. J. K Hihio no Honokohau. Na A. Pali no LanaL Na D. Keaweamahi no Honuaula. Kohoia ke Komile hoeueu o Siloama i Komite hoeueu i ka ekalesia o Kaluaaha. Hooholoia, aole e lilo o Lahainalunak he ealesia maloko o keia AhahuL Olelo hooholo. Ke haawi aku nei keia Aha i ko lakou mahalo nui i na ekalesia o Nawaieha, i ka lakou malama maikai ana i na hoa oka Ahahui

iloko ona la elima. Aia hoopanee keia Aha, e hui hou no ma ka Poakolu mua o Mei 1883. Noi ia mai e hookomo i keia moolelo a pau loa iloko o ka kakou nupepa makua Kuokoa. Hooholoia. Hookuu ia me ka olelo hoomaikai Lunakahiko a raa ka pule a W. P. Kahale. Me ka mahala O. Nawahine