Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 11, 17 March 1883 — PALAPALA HOIKE A REV. L. LAIANA, KE KAHU EKALESIA O WAIMEA, HAWAII, NO NA MAKAHIKI HE 50, MAI IUNE 1832, A IUNE 1882. [ARTICLE]

PALAPALA HOIKE A REV. L. LAIANA, KE KAHU EKALESIA O WAIMEA, HAWAII, NO NA MAKAHIKI HE 50, MAI IUNE 1832, A IUNE 1882.

ka misionari makua. Ma ia la ua piha ko'u mau makahiki he 40 ma Waimea. Nolaila, ua manao lakou e hana i ahaaina nui aloha no'u. A ua hooltoia ko lakou manao. piha ka luakini, ma Jia kanaHawairvr?ena haoid - . ...lauana, ka haiolelo, na himeni, me na pahu hookani, a me na ohe. He mau makana aloha i ka makua ma ka luakinl Ma ka pau ana 0 ka ahaaina ka makana ana a na hoaai. He la hauoli ia a kupono i ka hoomanao mau ia. Ma Nov. 72. Ua hele mai Alekanedero ma i Waimea, e hoomaka i ke

Ipoliona. Aka ma keia kaea anao j Farani ia Geremania, ao'e hiki t na koa ! Famni e kokua i ka Pope ma ke ktie |ana ia Nikoa Emanuela. | N'olaila ua komo lanakila Nikoa me ; kona f»uali koa, a lilo Roma nona me [ke kaua ole, me ka huro ana o na kanaka kaiolika. "E ola mau Nikoa Emanueia i ke Akua, Oia ka Moi o Roma me liaiia a pau. E pau ke alii ana o ka Pope Pio I'X. 3 Mai laila mai ka pau ana o ka niana 0 ka Pope ma ke ano alii o keia aa Ua lohe no na Kaiolika ma ka'u kihapai, i keia hoonele ia ana o ka Pope Ika mana kino ole. Aka, akaaka lakou? a olelo, aole pau kona mana. A pela no, aole i haule keia Babulona. Iloko oka mak 1890 lilo oH. R. Hikikoki i Kahu Kula nui i pani no Aberahama. Ka hoomaha hou no ia ona Kula Kumu, Kula hapaha mamua kula hapalua mahope a kula makahiki ma hope | loa. Mahuahua ka'u oihana kuia. 1 Owau ke kumu o ke kula kumu ma Wa-1 imea maanei i akoakoa ai na kama o 1 Hamakua, o Kohala Hema, o Kohala Akau, o Kohala Komohana, a o na Kona elua i kahi manawa. ; He poe naauao kekahi no ke kula nui o Hilo a no Lahainaluna, ano na kula maoli t a he mau haumana kekahi e makemake ana e lilo i kumu. He mau buke kula kekahi, i hoopukaia mal Arematika hou, Buke Honua hou, Buke Ao Heluhelu. Malaio ae o Hikikoki, ua hoakeaia. Ua ala hou ke ao ana i na leo mele. Hiki hoi ke hookomo ia kekahi mau hua eae iloko o na pule a na kumu, aole o ka pule a ka Haku wale no. He mau kuia kumu aupuni keia. Na ke aupuni e uku. Ua hoomauia ia mau kula a kau ka oihana Kahukula Nui maluna o D. D. Baluina. Ahea la e hoala hou ia ? Ma ka mak 1871. Ua hanaia na hana mau, na halawai, na kula kumu, na hoike kula maoli; na hoike kula Sabaū na hana e pili ana i na la aupuni, ka hoihoiia oke aupuni, ke kuokoa ana o ke aupuni, ka la Karisimaka &c. &:c. Makamak. 1872. Ma ka hoomaka ana, mai make au i ke alualu huhu-

ia e ka pua pipi ahiu. Pakele nae au i ka make, e like me ko'u pakele ana i ka make i ka wa i hookahuliia ai au iloko o na nalu huhu loa 0 ke kai. Na ke Akua i hoomakaukau 1 ala e pakele ai. He la Kulaia Aupuni hou i malamaia ma Waimea a ma na wahi e ae, ma lune ii, 72, he la ehoomanao ai Hawaii ia Kamehameha I. Nui na hana, na haiolelo, na himeni ma ia la. Nui ka hauoli ana o na kanaka. He Moi kaua kela, a hookaumaha i na kanaka He aupuni kapu kona, he aupuni hoomanakii. Ua hala ia wa. Hewahou keia. He wa hoomana ia lehova. Ma lulai 16, 72, he wahi hana a ka

ekalesia, me na kanaka, me na haole i hanai i mea hoike i ko lakou aloha i

ana i ka mokupuni o Hawaii. Ua hala na makahiki he 10, aole nae i pau Hawaii i ke ana ia, ina aole au i kuhih<?wa. Ma Dec. 72. Ua puka mai ka nu kaumaha. Ua make ka Moi Kamehameha V. Ma ka po ia lohe. Me ke kukui kuu pii ana i ka hale bele o Imiola a hookani i ka bele kanikau. Ua akoakoa na kumu ao ma ke Kula kumu ia wa. Ma ia Sabati ua kahikoia ka luakini me na kumu, na luna aupuni, na kanaka i ka lole kanikau no ka make ana o K. V. ka Moi i aloha nuiia e ka lahui Hawaii. A ma ia malama no ka make ana o Bihopa, ka Misionari ana kanaka i aloha nui ai, ka Misionari i kaapuni pu me Tatina e haiolelo, a e hoike i na kula ma Kohala, ma Hamakua, a ma Waimea, a noho loihi no ma Waimea me Baluina e kokua i ka haiolelo ana. Na hana mau ; ua hoomauia ma ka mak. 72, e likeme na mak- mamuaaku. Kamak. 1873. Ka hana nui mua, me ka hana hou loa. Oia ka balota ana o na kanaka no ka Moi hou, i pani no K. V. Akahi no a make ka Moi Hawaii me ka hooilina ole. Akahi no a balota na kanaka no ko lakou Moi. A kohoia William Lunalilo. He la nui ka la balota ma Waimea. I ka po i lohe ai o W. Lunaiilo ka Moi, piha loa \V r aimea i ka hauoli me ka huro ana. | Ma lune 73 Ka Hoike hui o na ku-1 la aupuni 8, me ke kula haole a Laiana wahine maloko o Imiola. Elua la i liio i ka Hoike ana. Piha loa ka luakini ma ia mau la elua. Nui na hana, na haiolelo, olelo kike, nui na mele hou. He hana paikau kekahi me na pahu, na ohe. Nui ka hauoll Ua kapaia keia Hoike ka Hoike oi o na Hoike a pau ma Waimea. Ma keia makahiki hoi ka make ana okuu Keik i ma Ameiika. Oia kekahikumuaoiholo pu mai me Tatina mi Ua hele pinepine i Waimea nei a haioielo no maanei. He inoa makamae ia iwaena o na kanaka Hawaii He kanaka ano Hawaii na Aloha nui oia i keia lahuL O Kauka Judd» kekahi i make iioko 0 keia mak. 73. He Misionari i aloha nui ia oia. He Misionari aloha i na lii, a aloha ia na 'lii. Nana i hele mai i Waimea nei me kana wahine me Binamu e imi 1 wahi o]uolu, e hele niai ai ka poe luhi a maimai e hoomaha, a e hooikaika i na kina Nana i koho i ke kahua * kahi e ku nei ko'u mau hale noha ! Na kana wahine i kanu i ka rose mua o Waimea. Na kauka Judd i kakau i ka Buke ola kino mua, oia ka Anaiomia. Nana hoi i lapaau a hooia* nal keia aupuni i ka wa e poholo ana ia. Nana hoi i ao a hoomakaukau i mau kanaka Hawaii ma ka oihana kauka haole. I ka wa i make ai oia, ua

Mahele VX Ma na la 15, 29, 30 o lune na hana lubile ma Waimea. Nui wale na hana, akoakoa na kula apana o Kohala Hema. Hoike no ma na palapala kahiko me na palapala hou, o na keiki, na ui, na makua, ka poe kahiko me na hana hoohauoli nuL Ma Augate mak. 70, he Aha Eihopa Kalolika nui ma Roma. Ma ia Aha, ua hooholoia. Ua hewa ole ka Pope. 0 kana mau olelo ano kanawai, ano kauoha. me kana mau hana, ua hemolelee like me ka ke Akua. Maiapoiho--1 oholo ia ai keia, he ino nui me ka hej kili nui weliwelL Ua hoohoio e ia maI mua, aole hewa iki o Mana ka makua- | hine o lesu. Ua like oia me ke Akua ka hewa o& Ma ta manawa like, he kaua nui maj waena o Faramme Geremania Na Na- | poliona ka Emepera o Farani i hooaiakaiakaua. Ma ia kaua, ua lanakila ! Geremania. Ua lawe pio ia Napoliona. { I Uakapaiaka Moio Farami oia ka makahiapo o ka ekalesia Pope. Ua| hooikaika nui Nikoa Emanuela, ke alii | o Italia e komo iloko o Roma kahi noho o na Kaisara mua o Roma. Aole | i»e i hiki ua keakeaia e na koa o N*j

ki ia na pukuniahi ma Faonraiiia e hai: ana, ua make kekahi mea i aloha nuiia e keia lahui Nahanaeaeo ka mak.. 73 oia no na hana i hanaia ma ka mak. J3, na halawai, na kula, na «ke. Ka raak_ 1874. Ka kihe kaumaha moa, ob ka make emoole ana o ka Moi W. Lunalila Nui ke kamkau ana, no ka mea, oia ka Moi i ak&a nui ai Malaio ae ona, ua hoaia hou ia ka launa ana o na alii me na Misionari &c. Aia ke ku la ma Honolalu kona kia hoomanao, me ka hale e kukuluia ana me kana daia no ka poe Oihune iwaena o na kanaka me na wahlne Hawah. Aoie ona hooiiina. E koho hou ia ana ka Moi, kona pani roa ka balotx Elua mea i manaoia, o Ema, o Kalalrana Kaiakaua ka i kohoia. A iilo ia i kumu hoohaunaele. Ua hoalaia ke ano kahiko o kanaka Hawaii Ua akaka La inau hana ia oukou. Aole au e hai aku ana. Ma Apeiīla, pau ioa kanaka i ka iho ana i Kawaihae e ike i ka Moi hou. A o ka mea hou ma Waimea, ua kukuluia he pualikoa i kapaia, ka Pualikoa o Maunakea. Ua ao ia ma ka hana paikau, Ua akamai loa. Ua 60 paha ka nui ona koa. Ano ke kapu ana o na pahi kila, ua hana lakou i mau pahi laau me na wahi Ua hoopoaia ma na aoao ona koa. Ee keia Puaiikoa ina lio, a iho i Kawaihae e hoohanohano i ka Moi hoiL Aok ipau.