Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 12, 24 March 1883 — Page 3
| This text was transcribed by: | Waianuhea Walk |
| This work is dedicated to: | Kekeha |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUHOU KULOKO
O ka Poalima nei ka "Poalima Maikai."
Ua nahu hewa ka Elele i na kahu ona, ua kuamuamu ae nei no i ke "kolea kau ahua."
Ua holo ka manuwa Admirala Beritania Swiftsure i ka hora i o ponoi o ka Poaha nei
Aole he hiki i ka mokuahi Maki ke lawe i na ukana ma kona awa ma Kilauea, Kauaim no ka nui o ka ino.
Ua huikau na moku Kuna Kekauluohi a me Uilama ma ke awa o Hanalei, ma o ka laua luaieleia e na ale huhu.
Ua hoike mai o S. K. Kaaiai ia makou no ka lawe ana aku o kekahi luina o Lehua o Kekekoma kona inoa i ka omole kini o Kauhi ma ke ano kalohe ma Kikihale ae nei
Na ko makou makamaka C. K. Pa i hoike mai ia makou i ka hooholo ana o ka ekalesia o Kohala, e lulu ae kokua i ka pilikia a me na hemahema o ke Kula Kahunpule, no na dala he 150.
I ka Poakolu nei ka holo ana o ka moku Manuwa Amerika Lakawana. He hookahi wale no Manuwa e ku nei ma ke awa, oia ka Manuwa Amerika Wachusett.
Na na keiki aukai o ka manuwa Adimarala Beritania Swiftsure ke eo o ka hookuku kinipopo Kilikika (Cricket) ma Kulaokahua i ka Poalua nei. He eo hanohano keia i na keiki aukai, a he make ino oa no ko uka nei poe.
E malamaia ana he hoike hapaha e na Kula Sabati o Kawaiaho, a me Kaumukapili i ka la apopo, ma ko laua mau kahua pakahi, ma ka hora 10 o ke kakahiaka. E naue nui ae e na makamaka e ike i keia hana maikai.
O ka Poaha nei kala hanau o ka Emepera Uilama o geremania, a o ka piha ana ia o kona mau makahiki he 86. Ma na lono hope mai nei, ua hoikeia ke noho la no ua Emepera la me ke kino ola maikai, a me he la e hala hou ana no he mau makahiki loihi hou o kona noho Emepera ana no konoa aina nui palahalaha, ke ole e loaa kekahi pilikia poino uila iaia.
Ua lohe mai makou, e hoounaia aku ana i ko na aina e kekahi o ko kakou mau Kuhina uhauha, no ka misiona huli dala no ko kakou waihona. Pehea la e loaa mai ai ke dala a ka poe mea dala? A hea@ la ka Bona hoopaa ma ka aoaoa o ua Kuhina la i kkumu e loaa mai ai ke dala iaia? Kuailoia mai.
He hookahi kolamu a pakeo iki ka ka Elele i hoopiha iho i kona kino me na huaolelo hoopunipuni pelapela a hanai imua o kona poe heluhelu. Nele la ea, i na manao maikai a maemae? Pela @no. (Wasa masa!) Heaha ke kumu!
Hoopunipuni loa ka hapa--ona e noho on a hooponopono nei i ka nupepea Elele, ma kona i ana mai, "ua hoololi ae nei ke Kuokoa i kana kamailio ana mai ke aupuni a me na Kuhina a i ka Noho Alii;" oia no nae paha, no kona noho on a hooponopono ana ke kumu o kona ike ole ana i na kalai kuokoa ana a keia pepa i na kuhina a me ka lakou mau hana apakee, a he nui wale aku a nui wale aku? Wela hou.
E ike no ko makou mau makamaka i kekahi mau manao waiwai, e hoea aku nei ma ka aoao mua o ka pepa o keia la; e heluhelu iho a e hoomaopopo pono i ka manao nui o ua manao la. He malamalama nui ke loaa ana i ko makou mau makamaka ke heluhelu iho lakou a hoomaopopo, aka, ma na aoao no a pau @ kakou Hiwahiwa Pookela.
Aole @ he hiki ke hoolei ka holo o ka moku@ Iwalani, Ka nene aukai o na kail ma@ o na Konoa. Ma kela huakai aku nei laua me Likelike i kela pule aku nei, @ hoike maopopoia mai ia makou, ua k@ ae oia mawaho o Lahaina i ka halalua @ hora umi, a no kona mau awa mau @ ai, ua hoike pu ia mai no hoi ua ku @u, @ mamua ae o na manawa maa @ i ke ku. Ku ai no ke kaena a @ Kona poe a me ko kekahi mau wahi e ae ka holo o Iwalani.
He nui ka po@ i akoakoa ae ma ka uwapo i ka la Sabati nei. no ka holo maikakai ana ia luna o ka moku kaua Beritania Swiftsure. Piha pono @ uwapo, hookeke aku a hookeke mai na kanaka, pela ka haiia mai ia makou, a no ia kumu ua haule aku kekahi mau mea iloko o ke kai, a pulu loa iho la na pono aahu. O kekahi mea i haiia mai ia makou, oia no ko lakou pinana ana iluna o ka waapa me ka hooponopono ole, hehi kahi i kekahi , noho hoi kahi iluna o kekahi, a o na hiohiona a pau, ua ku maoli i ka haunaele. Kipakuia lakou e ke alii waapa---hopohopo nui iho la o lilo kahi nohoʻna a ike ole hoi i ka manuwa.
Ma Ka Poaono o kela pule aku nei, ua hawai ae ke keiki lalawai o Waimanalo, he ahaaina luana nui no ka Adimarala Beritania Laiana a me kona mau Ukali, ma kona home ma Waimanalo. Ua kono puʻie no hoi no keia papaaina Ka Moi, a ua kauoha pu ia no hoi ka puali puhi @he Aupuni e naue aku ma laila a e hoonanea ia papaaina. Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, ua kau aku la ka Moi me kona mau ukali a me ka puali puhi ohe maluna o ka mojuahi Waimanalo, a laweia aku la no kahi o ka papaaina, a ma ka auina la o ka la Sabati nei, ua ku hou mai ka mokuahi Waimanalo i ke kulanakauhale nei, me kana ukana uhane i lawe mua aku ai. Ma ke ahiahi no hoi o ka Poakou nei, ua haawi ae na Kuhina uhauha he Aha hulahula i huipu ia me kekahi wai pa@ina luana, no ka Admirala Beritania a me konoa mau Aliimoku, maloko o ke Keena Ahaolelo a Keena Hookolokolo ma Aliiolaei Hale.
Ua minamina makou ma ka hoike hou aku imua o ko makou mau makamaka heluhelu, aole i makaukau a aole e hoea akua ana i keia pule, Ka Moku na Olelo HOoholo o ka Aha Kiekie, i manaoia e paiia i kela mau pule aku nei a me keia pule. Aka, o keia nele ana, aole maluna o makou ka hemahema, aka, ua kaa no maluna o na hokua o ka poe nana e hoomakaukau ana; nolaila, ma keia helamhema ana, e hooikaika anan no makou e paiia a hoolahaia i ke akea i keai pule ae. E ahonui mai e na makamaka a hoea aku. O keia Olelo Hooholo a hoea aku, oia no ka Olelo Hooholo a ka Aka Kiekie mak hihia koi kuleana aina o ka Moiwahine Emma. Ua minamina pu no hoi makou no ka nele pu ana o keia pule i ka moolelo o "Pilipo Kekoa, " e like no me na haawina o ka makaukau ole o ka Olelo Hooholo o ka Aha Kiekie, pela no me keia moolelo ; a e like me ka makou i olelo ai maluna ae, e ahonui, pela no makou e olelo hou nei, e ahonui mai i keia.
Ua haule a i ole ua poina paha i ka hapa-ona a On a hooponopono o ka Elele, kekahi mau inoa hanohano o Kepikona, a oiai ua makaukau mau ko makou Pinaau a ua paanaau ia mau inoa iaia, nolaila, ke paku pu ia aku nei malalo iho o na inoa hoohanohano i hoolahaia a penei: Mea Mahaloia Walter Murray Gibson, Kukina Nui, o ko na Aina E, Hoa o ka Moi Akakukamalu Alii, Peresidena o ka Papa Ola, Peresidena o ka Papa Hoonaauao, Hoa o ka Papa Hoopae Limahana, Hoa Naita o ka Oihana Hoohanohano alii o Kalakau, Hoa o ka Oihana hoohanohano Alii o ke Kalaunu o Hawaii, a Hoa Alii o ka Papa Elua o ka Oihana Hoohanohano alii Imeperiela o ka "La Hiki mai" o Iapana, Kahu Moremona kahiko o Ziona Hou ma Lanai oka hoomana o ka "la hope," Ka hoopunipuni Nui ma ka Paeaina Hawaii, Ke Kahuhipa, Ka Iliohae me ke kapahula hipa, Ka Alopeka Maalea, O Laskamana, a pela aku, a pela aku, a pela aku. Aole loa e hiki i ka maalea o ka hapaona e noho On a hooponopono nei i ka Elele ke kapae ae i keia mau inoa hanohano pehea la i poinaia ai? He poina no paha.
Ma ke awakea o ka Poaono o kela pule aku nnei, hele mai la kekahi o na "luina o ka Elele" a imua o makou me ka manao hookano, a kono mai la e hoike aku makou i ka mea nana i kakau kela hunahuna mea hou a makou o ka pepa oia la i kauia me ka L., malalo. Ua pane aku makou, aole he hiki ke hoike aleia na inoa o ka poe e kakau manao nei no ke Kuokoa, no ka mea he kua ana ia i ka laahia o ka oihana hoolaha nupepa. Aka, paakiki mai la no oia, a ua hooleia aku no, aka, pakolu a paha kona koi ikaika ana mai, a pakolu a paha ka hooleia aku. Alaila, hoohuahualau mai la oia me ka maoppopo ole iaia ka mea nana i kakau ua hunahuna la me ke koho hewa lalau ana me ka manao e palaka ana makou a hooia aku i kapa, aka, ua hoka oia, a ua nele kana mea i manao ai e pomaikai ana oia, a haalelel aku la makou iaia me kona ano hoka. Maanei e nana mai kakou i ka makou hoohalikilike ana. Owai la ka mea hilahila ole, o ka mea anei i hele kono mai imua o makou a kono hookano mai imua o makou e hoike aku, a i ole, o ka mea anei a ka Elele e makawelawela nei no ka hana pololei a me ka hilinaiia, i hele pololei aku imua o kekahi "lunia o ka Elele" a i maoli aku, he makehewa ka hoole ana o Kipi, no ka mea ua Kipi iho no o Kekipi ia Eli--Kai a e holo pee wale no oia a aole e nalo? Haina ka inoa i loheia, o Kipi ia Kekipi ia Elikai---Apa.
Koho ole la ke KUOKOA i ke aha? Makee anei ke Kuokoa i kela mau wahi huaolelo Prof? Noelo, lili. hooninole anei? Aole, aka, ua KONO aku oia i kona poe heluhelu a me ko ka Elele pu a me kona on a hooponopono, e nana pono a e noonoo iho i ke ano o keia mau hna olelo. Heaka la ke ano o kela mau huaolelo i hoopokoleia a me ka hoomohala loa ana Professor? Ke i mai nei ua wahi Elele nei, o ke ano ka "hana hoomakeaka." Lalau loa naaupo, hupo haalele loa. Hoi hou e ao i ke kula i ike a i naauao, ke kuailo nei no makou i ka makou ninau--O ke ano o ia huaolelo, he mea i ike ma na hana akeakamai na mea pohihihi hohonu i loaa ole i kekahi poe e ai, he mea i pha i ka naauao, ia lakou e kohu ai ia inoa he Professor. He hapa uuku o ia poe mawaena o na haole e noho nei ma ko kaou mau poai nei a he nele loa hoi mawaena o na kanaka maoli, aka, i kekahi hoonoho hua kepau o ka @alepai o Kipikona, ua kapaia kekahi o konoa inoa he Prof., no ke akamai ka ma na "hana hoomakeaka." Ina pela io ka manao o ka Elele, alaila, he Prof., kekahi inoa o kona lunahooponopono; no ka mea nui loa kona akamai i ika haku ana i na manao me na hua pelapela a hoopunipuni @ ma kona hoololi ana ae i ka inoa o ka nupepa Elele ana e noho hooponopono nei i Elele @ la aku, a pela aku. Pehea hoi keia? Welu.
"Nawai no na la na olelo, ke emi hope nei ka waiwai a me ka holomua o ka aina? ---Elele, Mar. 21 Auwe ! e ka ohana moonihowa, nui ko oukou hupo a nui ka makapo, ke haha lima nei a ke olalau mai nei na kamailio ana. Aole anei na ke KUOKOA a me ka POE AINA? Na laua no na Torpedoes hoopahu o keia mau Ia. Lalau loa na hoopilipili ana au e ka Elele, aole i ninauia ka ninau mawaena o ke kanaka hookahi i ikeia ka holomua o kana mau hana, a mau kanaka paha, aka, ua ninauia mahea ka holomua a me ka waiwai mawaena o na hookele o ke aupuni me kona mau pono iho? Mahea la ka holomua o na hookele ana a ke aupuni me kona mau pono iho? Mahea la ka holomua o na hookele ana a ke aupuni e ku nei i keia wa, ma na hana alanui anei? Ma ka huai ana anei o ka umu o Nuuanu a loaa he alahele kupono no na kanaka? ma ka hoopuipuiia ana anei o ka waihona aupuni? Ma ka hoakea ana anei i ke awa kumoku a me ka hoohohonu i hiki i na moku nunuike komo loa mai iloko? O ia anei ka holomua? Aole loa, aka, o na hana holomua e ikeia nei iwaena o ka aina i kiea wa, oia no na holomua ma ka luana i ke dala ma na hana uhauha a iloko o na ekeeke o na Kuhina, oia ka holomua o na hookele aupuni e ikiia nei i keia wa, a aole ma na hana i hoikea maluna kahi i ikea e holomua ai ka aina a me ka waiwai. Mai hoohali ke hawawa oe e Elele, mai lawe ami i ka holomua o na h ana a kekahi kanaka a mau kanaka paha, a kapa iho, he holomua ia no ke aupuni ma o kana hookele ana: he hilahila ia mau hana he hoopilimeaai.
Ua lohe mai makou ua hopuia ka On a o ka mea nona ka halekuai bipi a ka Elele a painuu mai nei ma ke alanui Hotele, no ka huihiu ka o na io bipi, no kona on a, ma o ka haawiia ana e kana wahine i ka Makai, ua oki oe e hoka ana. O ke kumu no ka ia a ka Elele e kuawili mau mai nei no ka huihui a ono o ka io bipi o ua hale la, he (On a) hale kuai bipi ua (On a) la a he on a na hooponopono ka ona o ka nupepa Elele o ka auna manu hookahi. Aka! Wela.
Ma ke ahiahi o ka Poakahi nei, ua puhi hui ae ka puali puhi Ohe o na keiki Hawaii o kakou nei, me ka puali puhi Ohe o na keiki aukai o ka manuwa Admirala Beritania Swifture, ma ke Kuea o Ema ma Alanui Ema. Aole keia he puhi Ohe hookuku elike me ka Elele hoopunipuni i hoolaha ae nei, aka, ua hawiia ia anaina puhi Ohe ma ke ano hooluana a hoohauoli i ka lehulehu. Ma keia ahiahi, ua lele auna mai la kela a me keia mai ka mea e noho ana i ka noho Kalaunu a i na makaainana, a hoopihaia iho la la na noho o ka poe i hiki mua a kuku hoi ka poe i hiki hope aku maloko a mawaho o ke Kuea. Ua maikai no na leo i puhiia e na puali a elua, a maanei ke haawi nei makou i na mahalo kaulike maluna o na puali a elua, aole makou e mahlo kapakahi elike me ka ka Elele aka, mahalo kaulike makou---Ua maikai no na
puali a elua.
Ua oo hewa mai nei kekahi "luina o ka Elele" ma kekahi o kona mau kolamu, e olelo ana no ka ike ole ka o L. P., a me S. L. D., i ke ano o ka paio i ke Akua; Ua hoikeia aku ma ka pule i hala ma ke KUOKOA, no ka hoakaka ole o ka mea kakau i kahi i paio ai o kona mau hoa kula i ke Akua, aole nae oia i hoike mai ; eia kekahi, ua hoike ae oia i ke kipi ka o L.P., a me S. L. D., i ke aupuni; no ke aha oia i hele ole ai e hoike i ke aupuni, he mea kupono i ke aupuni e imi mai i keia mea, ua pili keia mea kakau i ke kanawai he huna hewa, a lalu hou ae no ka ike ole i ka haiolelo; o oe e ka mea kaku ka oi loa o ke akamai, ke hele la kou akamai a wehe ke kuka ma Kawaiahao no ka piha loa i ke akamai. Ka i no hoi no kou ike ole, hoi ai oe i ke Kula Kahunapule e ao ai. Ka! Pololei wale ka hoi ko poolelo ma Dan. 12:2, i okoa ke poolelo, a i okoa ke kumuhana ; hu no hoi ka aka ia oe e ka haumana a Halalwale. Palolo hou mai nei no ke ano karistiano ole ka o na olelo ma ke Kuokoa o ka pule i hala; pehea ka hoi ko kapa ana i ko hoa kula, "he keko pii laau no Kaanapali, " he hana karistiano ia au, ea? Ka! E ka hookamani, e unuhi mua oe i ke kaola iloko o kou maka iho, alpila, hoao e puhi i ko hai. Ka i na ua kohu pono kela inoa maluna ou he "Uhane ie nui, " no ka mea, o kau hana ia e noho nei, a e apiki nei i kou poe makamaka ; e pono e hoomanao koke oe i kela mea au i hoopunipuni ai i kekahi hoa hapa-ha-ole o ka A. O. I. P. K., o Kawaiahao, a e hoihoi koke aku i kana, a i ole ea, e uhai mau no ka haawe o ka pilikia ma ka ipuka o kou rumi, (hel 3) a i pane hou mai oe, e ho-a ia ana he ahi Helene malalo o kou moe a hiki ole ia ʻoe ke noho hou, a hoi aku i kou wahi i hele mai ai. E hoomanao i kela po ho-a kukui a me ka po hula Hawaii maloko o Halealii ; a e hamau o hoea aku. L.
NA KE KUOKOA I KA ELELE POAKOLU.
(Kakauia no ke Kuokoa.)
NA MELE INOA O NA ALII.
UA eha loa oe i ka ke KUOKOA, no kana pane ana "No ka poe apo mele wale, a me ka hooili wale aku i na inoa o na alii, he kalohe ia, a me ka hooili wale aku i na inoa o na alii, he kalohe ia, a me ka aihue." Oiaio no ko makou manaoio, a ua makemake loa no makou e hana ia ka mea pololei. He elua wale no paha mea kulean i keia. ---O ka poe malama mele Inoa, a me ka poe nona ia mau inoa i haku ia ai, a i hooiliia mai ai paha e ka poe nona ua inoa la. Aka, ma na mea i hana ia , a e ikeai nei, aole ia mau mea elua.
A ke hoao mai la oe e holo, a e pee mallo o na opu weuweu, e imi aku i wahi nou e malu ai, a e loaa ia oe he keehina kupono nau e pale mai ai i ka makou a e nele ai kena aoao i ke kalohe, a me ka lawe wale, a oia kau e ninau mai nei.
Owai ka Hooilina o na Mele, a me ka Nohoalii, a me na Aina Leialii? @ ka Ahaolelo!" Ua pololei oe, o ia ka HOoilina o ka Nohoalii, a me na Aina Leialii i oleloia e ka Pauku 22 oe Kumukanawai. Aka, o ke mele inoa o na alii, " aole ia i komo i loko o ua Pauku la; a pehea oe i manao ai, he wahi ia nou e nalo ai ke pee iho, a he wahi hoi e kulean ia ai ko lawe wale a haawi wale i na mele Inoa o na Alii ma ua Pauku 22 la o ke Kumukanawai. Nele loa ke na aoao malalo oia kumu. Ake hoala hou nei makou i keia ninau. "Owai ka Hooilina o na Mele?" Oia ka hapamua o ko ninau, eia ka pane.
1 O ka mea no a kea alii nona ia Inoa e hooili aku ai.
2 O ka mea a ka poe malama inoa e hooili ai--oia na Kahu na iwikuamoo o na alii nona ua mau mele Inoa la. O na alii aimoku kahiko a pau, he mau mele inoa wale no ko lakou, a pela hoi na alii nui a pau. Ua hooiliia i na keiki, i na mamo a lako, a pela mai a hiki i ke au o ka Moi Kamehameha III. ka Lokomaikai, oia ka Hoopilina hope loa, o na mele INoa o na kupuna alii kahiko, a pau o Hawaii, o Maui, o Oahu, o Kauai, a he mau alii hapa wale no e ola ana ia wa i aua iho i ko lakou no ka lakou mau keiki. E like me Kekauluohi no kana Lunalilo, a o Kinau no kana V. Kamamalu a me kahi mau mea e ae.
Ua maopopo keia i na mea a pau ma kea, a ke ike pu mai la hoi e ke kokua o lawe mele wale, o Kamehameah III. ka Hooilina o n keia waiwai. A e hapai hou ae kakou i keia ninau.
"Owai kona Hooilina o na Mele Inoa?" Ua pono ia ninau, a e hai aku makou. Ua hooili aku o Kamehameha III. i keia mau mele INoa i kana keiki; a oia ponoi kana i hoolaha ae ai. Nana ponoi ia keiki; a Nana no i lawe ae ai a hanai ponoi iho me Kana Moiwahine, oia no ke Keiki Alii, A. K. Kunuiakea. A ke ola nei he mau hoike i ike, a i lohe i keiea mau hooilina o ua mau Mele INoa Ia. A ke malama pu ia nei he Buke Mele Inoa, o ua mau mele la a pau. he mea hiki loa keia ke hooiaioia.
A ke ninau hou mai nei oe, Pehea, Aihue, a powa anei keia Moi i kona lawe ana i na mele o na Aimoku mua i hooili mua ia aku maluna On a. "Aole loa. "
E ka Elele, aole a makou olelo ma ka pepa o ka la 24 o Feb. he aihue, a he powa ka Moi, i kona lawe ana i na mele o na AImoku mua. " Ke waiho aku nei no makou na ka Elele no kana mau olelo inoino, e kapa ʻia i ka Moi he aihue, ahe powa. Eia nae ka makou, ua hewa, a ua kalohe, a ua aihue maoli ka poe lawe mele, i ko lakou lawe wale aku, i ua mau mele la a pau o na Aimoku kahiko, a hooili wale no ka Moi oiai u a hooili mua ia ia mau mea a pau ia A. K. Kunuiakea e ka Moi Kamehameha III. A o A. K. Kunuiakea ka mea anan e o ia mau mele Inoa a pau i keia wa. He menemene makou i keia mau hana mahaoi a kekahi poe nana i lawe i hooili wale i na mele inoa me ke kuleana ole.
Ke hoole nei makou. Aole loa he kuleana o kea, e lawe ae ai malalo iho o ka mana o ke Kumukanawai. Hawawa, a naaupo maoli keia mau olelo a ka Elele. "Ua hanaia a ua a eia e na haawina o ke kumukanawai."
Ke hoao hou nei oe i wahi pono hou ae no kena aoao, ma kou nihi ana ae ma kea mea. Nele no kena aoao i ka mua, a nele hou no i kea.
Aole loa i hoao o Kamehameha V. i kona hana ana i kona Kumukanawai, e lawe ana i na pono pilikino, a pili waiwai a ka Moi Kamehamhea III. i haawi ai.
Paa loa na Mahelel aina ana i haawi ai oia no na LIi. Na haawina Hoona Aina. Na Hawaina aina o ke aupuni. A ua paa loa mekeia.
Ke hoomau nei makou, "ua hewa loa ka poe lawe mele wale, a hooili wale aku no ka Moi. Ua komo pu ioko o keia hewa ka Elele, " ma keia ano onoa he Kokua hewa. Aolel loa e pili keia mau ano ino o ka aihu a me ka powa ma ko makou aoao, aia no makena aoao ia mau ino a pau.
"No na mea pili i ka Papa Kuauhau. Na ia papa no lakou e pane ai." E kali io aku ana no makou i ka ua Papa la. A ma kahi hea la auanei o ka makou ka ua Papa la.
O na hemahema o ka Buke o Aberahama, a ua hilinai ka ia i ka Buke o D. Malo laua o S. M. Kamakau. A malia, o loaa ia makou he mea e kono ikaika ia ai no na hihia, na me hoopohihihi, alaila, ehana ana no makou ma keia mua aku. " O ka wai Buke la ka ke KUOKOA e hilinai nei? O ka Malaʻo a me Kiwala-o." He kuhi oe, ua pau ka ike, a me ka makaukau ma kena aoao awel no. He lalau oe.
Nau a na keia aoao. Iluna a i lalo. Aia i na maka e pula ana.
"Ina iho no na iliili a Pailila, aole i nalowale."
E ka Elele, nele oe i ka ike. Komo oe iloko o Kapuahi. Lilo oe he lawehala na Kakela. He mea hilahila loa ia makou keia mau huaolelo, aole hoi e hoike i na wehewehe ana no keia mea.
NUHOU O NA AINA E.
@ NO KA INO NUI A KA HAOLE KENEKA @ KEAHI MAU WAHI.
Halifaka Maraki 10--Ma ka auina la o ka Poaono ka la 10 o keia mahina, ua pa mai kla kekahi makani ano e mai ke kukulu hema mai, a ua ike aku ka pii ikaika ana mai o ua makani la me ka hoomakaʻukaʻu nui. He mau minute pokole mahope iho o ka pa ana o ua makani la, ua ikeia aku ka hukuiia anan ae o ka hoailona o ka ino maluna o kekahi pahu have, aia wa i hoomakaukau ai kela a me keia no ka hiki ana mai o ua ino la. O na mokuahi a me na moku holo pea e pili ana i ka uapo ia wa, ua hoopaa hou ia he mau kaila hou mawaho ae o na kaula hoopaa i maa mau ia, a o na ukana o kela a me keia ano e waiho ana iloko o na hale hoahu ukana, ua huaiia ae iwaho a ua laweia aku ma kekahi mau wahi e ai i manaoia e maluhia ai na ukana. Mahope iho, ua ikeia aku la ka pa ikaika ana mai o ka makani me ka hikiwawe nui me ka haule ana o na pakaua a me na hau, a hoomaka koke ae la na ao o ka lewa lani e hoomakue me ka pouli nui. He ahpalua hora mahope iho, pa mai la ka makani me ka palua ae o kona ikaika i ko ka mua, a pela no i haule mahuahua iho ai na pakaua a me ka hau, a no na hora elua mahope iho, ua hoomauia no ka pa ana o ka makani, ka ua, a me kau i oi pakolu ae i ko ka mua. Mawaena o na uwapo na on a ukana a me na on a no laou na hale hoahu ukana nunni. ka oi loa aku o ka pioloke a me ka pihoihoi. Ma ka hora 7 o ke ahiahi ua hoopaaia ka holoholo ana o na mokuahi liilii, a me ka hana nui ko lakou hoopiliia ana ma ko lakou mau uwapo pakahi me kahoopaa ana i ko lakou mau kaula i ka pou hao o ka uwapo. A hiki i ka hora 8 ua oi loa ae la ka ikaika o ka pa ana o ka makani i ioi ai i ko na manawa mua, a na ia mea i hoopaapaa in a i na kaula i hoopaaia ai na moku me he la e mokumoku aku ana a pii mai la ka ale ma ke ano mimiki la, aua like ke kiekie o na ale me na uwapo. No keia kumu ua nui ka hopohopoia no kekahi mokuahi e ku mai ana mawaena o ka hora 8 a me 9 u9 o ua ahiahi la, o loaa i ua ino la a poino. Ma ka hapalua o ka hora ewalu, ua ikea e pa ana ka makani me ka ikaika nui no 37 mile i ka hora a ma ka hoomaoppoia e oi mau ana kona ikaika i kela a me keia minuete. Maka hora 9 ponoi, ua poho kokue iho la ua makani la ma ka hikiwawe nui, a hoi hou iho la na manaʻo pihoihoi o kela a me keia a ke kulana mau. Ua olelo ae kekahi kanaka lawaia kahiko, a he kilo lani no hoi oia ma ke ano o ka pii a me ka iho ana aku o na ale, a ma ke ano no hoi o ka pii ana mai o ka makani a me ka emi ana aku, ma kona hoomaopopo iho, e pii hou mai ana no ka makani a me na ale, a e pa houana me ka ikaika i ikeia iho la a me he la e oi aku ana ia mamua o ka mua.
Ea, ko la ka wanana a kela makau la o kanada, he ko hapa anan paha keia a o kekahi hapa koe, ka hapa hoi e kau nuiia aku nei. Malalo iho e ike hou no ko makou mau makamaka i ka hoike o kekahi mau wahi e ae e pili ana no keia ino hookahi.
Sana Ioane Maraki 10--Ma ka hora 10 me hapa o keia la, ua haule iho na pakaua ma keia wahi me ka pa ana o kekahi makani ikaika. Uuku loa na kanaka i ikea ma na huina, pau na halekua i ke paniia, a ua hoopaaia na moku e pili ana ma ka uwapo me na kaula kaulelele ae mawaho . Kupikipiki o ke kai o ke kaikuono.
Montreal Mar. 10--Ke nui loa nei ka pihoihoi maanei i kiea wa. Ke pii nei ka wai o ka muliwai Sana Lorena a me he la e halania ana ka aina e ka wai, a no ia kumu ke haalele nei na kanaka i ko lakou mau home e pili kokoke ana ma keia muliwai me ka pihoihoi nui.
Bosetona Mar. 10--Kiekei loa ka pii ana o na ale ma ke awa i kiea la a ke pihohoiia nei, i ka wa e pii hou mai ai na ale e okaikai ana na wai o na muliwai a he mea maopopo e pii ana ka wai a hu mawaho o na palena a e halanaia ana ke kulanakauhale. Me he la he mau hoike keia maluna e hooiaio ana i ke ko hapa ana o ka wanana a keia hole Kanaka, ma ka aoao hikinia o Amerika Hui, Koe ka hapa i oleloia malaila ka oi loa o ka poino a me ka weliweli oia hoi ma ke Kaikuono o Mekiko.
NA KIA HOOMANAO KIEKIE LOA O KA HONUA.
Ma ka papa kuhikuhi malalo iho, o ke kia hoomanao o Wasintona e kukulu ia nei, in a e makaukau a pau ka hana ia ana, oia ka oikela loa o na Kia Hoomanao o ke ao holooko ke kiekie; he 44 kapuai ka oi aku o kokna kiekie i ko na Kia Hoomanao e ae o ka honua a me na Towera:
Ke Towera hi-o o Pisa 179 kapuai.
Kia Hoomanao o Wasinetona
ma Palatimoa 210 "
Luahiki o Notre Dame ma
Montrea.l 220 "
Kia Hoomanao o Bunker
Hill ma Bosetona 221 "
Luakini Enelani o Montreal 224 "
Luakini o Notre Dame ma Parisa 224 "
Towerea hi-0 o Bolongna 271 "
" o Cairo 282 "
Luakini Trinity o Nu Ioka 284 "
Towera o Giotto ma Felorena 292 "
Luakini o Linekona 300 "
Hale Aupuni ma Wasinetona 307 "
Towera o Venice 322 "
Luakini Sana Paterika o
Nu Ioka, (kepaa a pau ka hana) 330 "
Luakini o Felorena 353 "
Luakini o Milana 355 "
Sana Paulo ma Ladana 365 "
Hotele de Ville ma Berusela 370 "
Luakini ma Lubeck 392 "
" " Antwerp 402 "
" " Amiens 422 "
Sana Mikaela ma Hamabuga 428 "
" Matini ma Landshut 435 "
Purmida o Chefren ma Cairo 446 "
Sana Setepano ma Viena 449 "
Puremida o Cheops ma Cairo
(kiekie oiaio 480 kapuai) 450 "
Sana Petero ma Roma 455 "
Notre Dame ma Rouena 465 "
Luakini o Strasburg 468 "
Kia Hoomanao o Wasinetona
(ke paa) 555 "
HAINA O KA NINAU KALAIAINA HELU 2 GEO. KAI@ KOALII.
E KA NUPEPA KUOKOA E: Aloha oe. ---
E lawe aku i keia a e hoike aku oe i ka haina o ka Ninau Kalaiaina a ke keiki o Kalihilou. Penei:
"Owai ka inoa o ke kanaka ikaika i ke au o Kalakaua I, nana i hapai ka honua a lele iluna i hookahi inihia?
Haina ---O W. M. Kipikona. Kii nae hoi kaloaa i Waiahole---laua iho i ko Umu aole e mohole iho---he mea paani wale no ia na" kamaliii alo-alo ku ana o Panaewa. "Ehia makahiki? Haina, 1, ehia malam? 12, ehia la? 365, ehia hora? 8769, ehia minuete? 525, 600 ehia sekona? 31, 536,000. Ea! moekokolo ka uwahi o Kula i ke hau."
Nau ia e hoole mai. Owau iho ia o kou hoa alo o ke anu.
John II Kanoa.
Ua hiki mai ka lono i o makou nei, ke hikipea a la ka uwea olelo i ke kula o PUnahaele, ke iho la i ke kahawai o Kepapap, o ka loa mai ke kulanakauhale alii aku nei a hiki ilaila he 14 mile. A o kahi i pau ka pou i ka eli , he 17 minle, nolaila, me he mea la he i hebedoma a oi e kamailio pu ana ko Waialua a me Waianae me kakou iloko o ka imo ana a ka maka. Ke Kalokaio ae nei makou i na mana lana, e hooholo mua i ka lako mau hana ma ke alanui o pomaikai.
NA HOOLAHA.
CALIFONIA
FUNITURE CO.
O KEIA HUI A HALEKUAI O
Na Lako Hoonani o na Hale!
I ike mua ia iho nei ma kona kahua mua
iho nei ma ke Alanui Papu, ma kai iho o ka
Halekuai o na Mea Kuai o Geo. F. Wells
Ua Hooneeia ai Nei a i na
Helu 56 me 58 Alanui Moiwahine.
He Hookahi Ipuka ka mamo mai ka Hale Mu.
A malaila e loaa ai na Lako Hale Emi Loa.
Eia iho ka inoa o ka mau Lako Hale:
Na Moe maikaʻi loa,
Noho o na ano a pau,
Noho koki, Pakaukau,
Noho huleilua,
A HE NUI AKU.
Eia PU NO HOI ME MAKOU,
Na Uluna,
Na Bela Moe,
Na Kihei Moe,
A me na Pale Uluna.
A oiai na makou iho no e hana keia mau mea maluna ae nolaila e kuaiia akua ana me ke
Kumukuai Haahaa Loa!
E. P. ADAMU, Agens
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE,
(O LUI MA)
ma ke kahua kahiko ma alanui Papa a me Moi
E loaa ai na
PAPA NOUAIKI.
O kela a me keia ano.
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe,
Na Pou, Na O-a, Na Iapa Hele, Na Papu
Ku, A me na Papa Moe nui loa.
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau,
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami
Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami
o na ano a pau, Na Aila Pens, o
kela me keia ano Na AIla Hoo-
maloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na
ano a apau.
NA WAI VANIKI
---A ME NA---
WAI HOOHINUHINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a
pau, ua makaukau keia mau Makamaka
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
---NO KA---
UKU HAAHAA LOA.
E like me ka mea e holo ana mawaena o
Laua a me ka MEA KUAI.
E Hele mai! E na Makamaka!!
A e lawa no hoi ko oukou makemake
me ka oluolu a me ka maikai.
MAKANA LA KULAIA KUAI!
MA KA HALEKUAI LOLE NUI O HONOLULU NEI
E makana waleia aku ana he
mau kii pena i ka mea kuai mai
a hiki aku i ka $1.00 a oi aku ka
lilo i ka wa hookahi.
EWEHE MAUAIA ANA IKEIA LA
MA KA HALEKUAI LOLE NUI
o HONOLULU
He Kuai Manuahi Launa ole.
He kuai hoopoho a hoopkaika.
E hele nui mai e na makamaka.
E wae oukou e like me
ko oukou makemae
iho i na
waiwai o kela a me
keia ano he nui
wale.
A. M. MELEKI.
HELU 104 ALANUI PAPU.
LOLE MAKEPONO
Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o
KAKELA ME KUKE.
--E laa na--
AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO. PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.
NA MEA PIULA,
Kopa, Aila hoomaloo, Kui kakia, Pa-
keke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu
Palahi, na Palum, ahe agena
no na mokupuni o Ha-
waii neino na Laina-
kini-nao
Lainakini Maoli, Kilika, Palule Kalakoa,
Alapia, Kelepa, Na Lole kupuno i
ka Wawae, Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu, Na
ka hoohelo ana, Li
lole no pini, Lihilihi, etc.
A ME NA
Mikini Humuhumu
MAKEPONO LOA.
A hue mau
MEA AI KAHI:
KA PALAOA, KOPAA,
RAIKI, PIA, HOOHU
PAAKAI, HUAALA,
PIA KULINA, KOPE,
--A HE---
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO,
PENIKILA, HUAALE,
LAAU KUNU,
Me na Laau Hamo, a Pela ʻku
@tf
NA HOOLAHA.
PAPA! PAPA!
--NO--
ALLEN & ROBINSON
---
Ua wehe me na mama
Pa Kuai Papa.
--Ma--
Ka Uwapo o Pakaka
----
Na papa Ulaula o na ano a pau,
Na papa Paina o na ano a pau,
Na Pili Hale Ulaula,
Na PIli Hale Keokeo,
Na Pepa Molina,
Na Pepa Hoonanai Hale.
Na Pena a me na Aila Pena!
Na kui o na ano a pau.
Na Pani Puka a me
Na Pani Puka Aniani,
Na Pani Puka a me
Na Olepelepe
---
Na Lako Kukulu Hale O na ano a pau
---
E kuaiia ma
KE KUMUKUAI HAAHAA LOA
O kēia Makeke.
A. ROSA, (AKONI.)
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A he Luna Hooiaio Palapala. Keena hana,
aia ma ke Keena o ka Loio Kuhina.
1101 1yr.
HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA
Mikini Humuhumu Lole!
Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai
KAKELA & KUKE!
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano
Mekini a WHEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki ke $50 ke kumukuai ka mea hookahi
NA MIKI A SINGER!
me ke $50 pakahi me ke ano
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
ma ke $30 a hiki i ke $40 ke kumukuai
I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka no ke
kupuono o keia mau Mekini, e naue mai @
me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.
S. AUKAI
LOIO! LOIO!!
Honolulu, Oct, 19, 1882 1090 3m
HALA TELA HOU!
KAUKAIWA
Helu 11, Alanui Nuuanu,
KOKOE I KA UWAPO.
S. H@MEEKAPU.
Iune 22, 1882. @tf
NU HOU! NU HOU!
-----
Na Waiwai Hou Loa!
NA PAKINI O KEIA AU
-----
E Loaa no ma ka ha Halekuai e
DILINGHAMA MA.
Ma Alanui Papu.
----
Oia na waiwai malalo iho nei:
Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala, Piki, Oo, Koi, Kolipi,
Na Hama re Kamana o na ano a pau,
Na mea Hana a na Ka-
mana, Poe Hamo
Puna, na Am-
ara a me
na mea
hana o ka
Poe AKeakamai
a pau. Pena Aila,
Vaniki a me na Palaki,
Panda, Poka a me na Kukae-
pele, Palaki Hamo Puna, Pulumi,
Pakekeke, Kapu Holoi Lole a me na Pupa
Holoi Lole, na Ipuli,
na Pap Palai na Ma
Kau Lawaia, Na
Aho Lawaia o na
ano a pau, na
Pahi, O, a me na
Puna, a he nui aku
no na mea i koe.
I KUPONO NO KA HIHIWAHIWA ANA!
NA HALE
---
I hiki ole ia makou ke huai pau aku,
aka, na oukou no e hele mai a e
hoonuu iho. O keia maluna ae e
loaa no ma ka halekuai o
Dilinnahama Ma,
1036 3m) Ma ka helu 37 Alanui Papa.