Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 12, 24 March 1883 — HOOHUI AUPUNI A KA ONA MILIONA O WAILUKU, E NOKE MAI LA I KALIFONIA. [ARTICLE]

HOOHUI AUPUNI A KA ONA MILIONA O WAILUKU, E NOKE MAI LA I KALIFONIA.

E na makaainana o kuu aina aloha, mai Hawaii a Kauai. Pehea oukou, a me kakou e noho nei, aia 4< ka make o kakou la" ke noke ia mai la i Kalifonia, ke hooikaika mai la o Claus. Spreckels, e hoohui ia Hawaii nei me Amenka, a e lilo ka hooponopono aupuni ana na iakou la, aole nau e Hawaii Ponoi. Nolaila, heaha la ke kumu o keia hoohui aupuni ana, e laha mai nei ma na Nupepa haole? Eia ke kumu, na Hawaii nei aku ka makemake e hoohui, aole na Amerika. Pehea lae maopopo ai keia? Eia, na kekahi o na Lunamakaainana hapa ike, makilo wale, makemake wale i na dala kipe, a hookomo iho la 1 ua mau dala iloko o ko lakou mau pakeke, a kani ae la ka aka iki, e mino iki ana na papalina i ka piha i ka olioli, a na lakou i haawi ia Claus. Spreckels he 24,000 eka o Wailuku, ma ke kuai lilo loa. Oia ka makamua oko Hawaii nei hoohui aupuni ana me Amerika, nolaila, pilikia no kakou ia kakou iho, aole k1 hai, no ka mea, ua koho kakou 1 na lunamakaainana mole ole, aia ma ke alelg/jco"lakP u ola, aole me na lima e ua haawi mua no na 'lii i ke aupuni ia hai ika wa kahiko loa, he oiaio na ia olelo pane, no ka mea, ua ike au ia mea, ma ka Moolelo Hawaii. Aka. haawi ana, he haawi no ka . — liaau l )C) loa o na 'lii a me."- . I ". ,aKaam . an ?; a "f? ia ike on* >- ole 1 hlkl mua 1 nei, i ko lakou ano naaupo, aole lakou i-ae e lawe i keia aina, aka hoi, i keia au naauao nui launa ole mai, eia ka hoi, eia ka wa naaupo loa, haawi wale ia no, he pono no hoi pahaia, ina i kuai ia kela 24,000 eka ina dala $240,000.00 o ka eka e aho iki ia, alaila heaha ka na makaainana e olelo ai, no keia haawi kumukuai ole ana ika aina o na K3mehameha i hala, eia ka pane ana, akahi, no ka puni wale i ka waiwai kipe lapuwale, a no ka puni inu rama, a no ke ake pakela ai wale i na papaaina a na Kuhina. Alua, 110 ke aloha ole oka iaia iho, nolaila, aole i aloha ia hai, aole aloha i kona ohana ponoi. Eia ka'u mea ehaeha loa iloko o'u

iho, o ka olelo ana a ua aikane la a kakou, oia hoi, o Claus Spreckels, o ka Moi o Ha\«aii, he Moi piini wale, uali!ke oia me ka bebe, he hiki ka iaia ke I huki i o a ia nei e like me kona makemake. Kahaha! Kupaianaha maoli, ua olelo anei kekahi o na makaainana j>ela iko lakou Moi. Ua like keia hana me ke kumakaia ino loa ia Hawaii Ponoi, aka, he aikane nae na kekahi o na Lunamakaainana. Eia keia, e hoi mai ana o Claus Spreckels i Hawaii nei, a hiki mai ke Kau Ahaolelo o ka makahiki 1884, ia waoia e waiho mai ai i ka bila Hoohui Aupuni, ia Hawaii hei me Ameiika, nolaila, eia kau kauoha ia oukou e na Lunamakaainana, e hana mua oukou i mau eke loloa, i elua anana ka loihi, no ka mea, e haawi ana ka Ona Miliona ia oukou, pakahi miliona dala i ka Lunamakaainana i hikiwawe ka ae ana, i ka Hoohui AupunL Aka, no'u iho, a me Pilipo ame kahi poe e ae, aole makou e ae ana, ia mau manao o ua ahikanana la o ke Kula o Kamaomao, a ke paipai pu aku nei au ia oukou e ko'u mau hoa makaainana aloha hhul Pehea la kakou e hana ai i keia manawa, ina ua ike kakou, aole e hiki i na Kapena moku ke hookele pololei i ka moku i ke awa kupono, no ko lakou ona, a ua aneane pilikia ka moku, kokoke e nahaha ma na kuaau nalu, aoie anei e pono i na sela o ka moku ke lawelawe pu a e laliu i ka Hoeuli, olai lakou he mau sela no ua makaukau i ka hookele ana, oia moku? Ke manao nei au, hiki no, a » ole, e huli hou paha i Kapena okoa, no ua moku ia, a e hoopau i ke Kapena mua no kona ona» a me ka hlm. P>ila no kakou e m makaainana alo ha i ko kakou aupunī, ina ike kakou, ua lalau ka hana, 3 na hookde aupuni, i keia manawa. He uhauha dala wale no, a he hookomo paha i ke auponi ko o ka aie kaa ole, aok anei ia he Kapena lalau, a maniuli nahaha ka moku, a inahope lifo i ok T nolaiU, ke kokua t>ei au i ka mamao o kuu hoa, GL W, P,

I i hoopuka ia ma ka Helu 9 o Ka Paeaī- [ na Ifaii\iii, a e kauoha ana hoi e hui ae Ina makaainana ma ko lakou mau apa- | na me ka hoolako ole i na mea kaua, a e kuka ma ke ano naauao a me ka maluhia, a me ka hoala ole i kahi mau manao kue aupuni, aka, e kuka ana me ka manao lokahi a me ke aloha alii, i mau ai ke fi Ea oka aina i kapono. 1 * Ka maluhia a me ka holomua ma na hana a pau, nolaila, ke paipai nei au i ka poe n.uuiao maikai o kuu lahui, e ku like iluna, me ka manao lokahi, e kokua pu aupuni ana, oiai kona mau hookil&i ē ' aha ana la i ka muku o ka waa, e kalele ana paha i kahi e mahiki mai ai ke ama 0 ka waa, a kahuli ae ka waha o ka waa ilalo, lana ka auwae i kahi haiki, nolaila, e ku kakou ma kuaiako, e kokua pu 1 ka hookele i ko kakou waa aupuni, i ole e poho a nalowale. Nolaila, o keia ka wa ku{K>no me ke kali ole, mai manao kakou e waiho a hiki mai ke Kau o ka M. H. 1884, alaila hana, aole pela, ko'u manao e hana koke no. Eia ke'ia, ua ike au i kekahi olelo pahenehene ma ka EUU Peakelu, e olelo i ka uwe wale o na makaainana i ka pilikia oke aupunL Ea, he olelo pupuka loa kela, aole ka paha ia i manao ua komo ke aupuni iloko o ka pilikia, ae, ua komo io no, no ka mea, ua lilop Wailuku, a ke ohi aku nei oEma Kaleleonalani i kona kuleana iloko o na aina lei alii, a pehea ia, nolaila, heaha hoi ka mea i koe a mamuli ohi hou mai o Keelikolani i kona hapa iloko o na aina lei alii, a e ike auanei kakou, aole he aina lei alii i koe, a heaha ke kumu o keia pilikia, o ka hupo launa ole o ka poe haawi aina, nolaila, mai koho hou ia lakou, o na Lunamakaainana nana i haawi wale i ko kakou aina iloko 0 kela kau o ka M. H, 1882, maikoho hou oukou ia lakou, he nui aku na niea i koe. Ua pau au maanei. Owau ino no. JOSIAH. HAOLE.