Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 15, 14 April 1883 — Page 3

Page PDF (1.80 MB)

This text was transcribed by:  Tyler Iokepa Gomes
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUHOU KULOKO

 

            I ka Poakolu nei ma Kapalama, ua make o Uilama Harbortte.

 

            Ua hookohuia ka Hon. L. Aholo i Lunakanawai Hoomalu no Wailuku.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei, i ku mai ai ka moku kaua Geremania @@@@.

 

            I ka Poaha nei ka hoopukaia ana o @@@ E@@ a o ka lua keia o na hebedoma o kona puka ana i ka Poaha.

 

            I ka Poaha nei ka holo ana o ka @@@ Iwalani no Kona awa o Ma@@@ Hawaii.

 

            O ka mea e hoolilo ana i kona naauao @@@ no ka rama a me na hana lapu@@@@ oi loa aku ka hupo oia kanaka.

 

            @@@kele mai pau i ke ahi ka hale no@@@ Kealakai e ku nei ma ke alanui @@@@@ a oia ke kumu o ke kani ana o @@@@@ hoailona hale pauahi i ka Poao@@@ keia pule.

 

            Ua hookohuia ke kapena o na ma@@@@ o Uilama Kele, i Luna Hooiaio @@@@ Aelike Kepa mawaena o na @@@@ me ka Kauwa no ka mokupuni o Oahu.

 

            I ke kakahiaka o ka Poalua nei, ua @@@ aku ke kino make o kekahi keiki @@@ e lana ana ma ka uapo o Haalilia@@@ nona na makahiki he 6 a 7 paha; @@@@ kona kino make i ka Halewai.

 

            @@@@kana ka mahele olelo o ka Aha @@@@alu o ke Kulanakauhale nei, me @@@@@ hoahanau Akiona, ua hoopiiia iho @@@@ no ko laua lawe wale i na dala @@@@ ano kipe i kumu e pakele ai ka @@@@ mai ka lima ae o ke Kanawai.

 

            A ka mai ka mokuahi "Kulanakau@@@@ Nu Ioka" i ka la apopo a i ole @@@@ Poakahi aku, ua lonoia e hoea pu @@@@ maluna ona he 500 Pake paa@@@@ hou no ko kakou mau mala mahi@@@ Piha kui Pake ana kakou.

 

            Ua kono ke kapena o ka moku ka@@ Amerika Wachusetts e ku nei ma @@kakou awa nei i kona mau ho'loha @@@aina nei e holoaku e maikakai i kona @@@u, a i ka Poahaa nei ko lakou holo@@@na no ka makaikai.

 

            Ua hoonanea iho na keiki puhi ohe @@@ ka uwapo mokuahi i ka Poakolu @@@ na ohua o ka mokuahi, me na leo @@@eni Hawaii a leo namu - he keu a @@@a@oli o na ohua, a ua lulu lakou a @@@ na dala he umikumamaha a ma@@@ aku na lakou.

 

            Ma ke ahiahi o ka Poakahi nei, i ku @@@ai ka mokuahi Suesa mai Kapala@@@ mai, a maluna mai ona i laweia @@@ai he 300 Pake paahana, a he mau @@@ nuhou makamaka; ma kekahi wahi e ae o ka pepa e ikeia ai ia mau nuh@@ makamaka.

 

            He haunaele nui maloko o ka hale @@@ rama ma Kanekina i ka po Poaono @@@ oia no ka ulu ana ae o na hakaka @@@waena o na kanaka a me na manuwa @@@@ o ka hopena o ia hana, ua unuia @@@@ la lakou a paa iloko o ka Halewai @@@lani pa kolu a pa'ha kekahi o keia @@@ ma na rumi pa-u o Kewiki.  Eia ka @@@@ a kahiko: lolo.

 

            Ua holo aku ka moku kuna Kaala @@ kona mau awa o Oahu nei i ka Poakahi nei a i ka Poalua nei kona huli @@@ ana mai no ke awa mamuli o kona halawai ana me ke makani ikaika e pa@@@ i ka Poalua nei ua holo aku ka moku kuna Meifoo no kona mau awa @@@ Oahu nei - ua halawai no ia me @@ ino hookahi la no a ua huli hoi hou mai oia.

 

            He puolo bila banako o ka heluna haneri, kanalima, ka i haule ma na @@ o ke kulanakauhale nei, a o ka hu@@ nui o ia mau bila aole i maopopo; he u@@ makana nui ke haawiia i ka mea @@@mea e loaa ana ua mau bila la ke ho@@@@ ma ka hale pai o Kipikona a me ka halepai o ka nupepa puke la Bulle@@

 

            No ka manao ana o na makamaka a me na hoaaloha Iaukea a ma Henere Pua e ku mai ana ka mokuahi Ausetaralia i ka la Sabati nei a e kau aku ana laua a e holo aku i ko laua misiona i ko na aina e mamalu o na kauoha hoouna a ke aupuni, nolaila, ua hoomakaukau e lakou he wahi pa@@aina hooluana no laua i hui pu ia me na manao - palekana a maluhia ka huakai a huli hoi mai.

 

            Ma waena o na Ohua no Kapalakiko maluna o ka mokuahi Ausetaralia ua ike iho makou i ka inoa o Waila, Galale, Curtis Piehu Iaukea, henere Pua a me kekahi mau inoa e iho o ko kakou poe kamaaina.  O na inoa hope oia o Iaukea me Henere Pua, ua hoikeia e holo ana laua a Kapalakiko, a mai ilaila aku a Nu Ioka, kau maluna o ka mokuahi a holo no Enelani mai Enelani e holo ana laua no na aupuni nui o Europa me ko laua kipa pu ana ma Rusia ma ka la e poni ai ka Emepera, a o Iapana paha ko laua wahi hope loa a kau hou ma ka mokuahi no Kapalakiko a hiki loa mai ianei.  Ma keia huakai a laua e hooliloia ana he puu dala nui o ka waihona a o ka ninau nui e ku nei heaha la na pomaika e loaa ana ia lehulehu mahope iho o ka hooliloia ana o kekahi heluna dala nui? Ua maopopo ka haina oiaio, aka, o ka haina e kaukoloia aku ana ma ka aoao o ke aupuni heaha la auanei?

 

            Ua hookohuia o Piehu Iaukea i lala no ka Aha Kukamalu o ke 'lii ka Moi.

 

            I ka Poalua o keia pule ae e holo aku ai ka mokuahi Sue@a no Kapalakiko.

           

            I ka Poalua nei ka holo ana o ka moku kuna Ha@ada no na mokupuni liilii o ka hema.

 

            Ua hookauia aku ka hanohano o ke Kulana Kavalia o Kapiolani e ka Moi maluna o na hokua o Henere Pua Paakaiulaula.

           

            O ke kumu o ke kaulua ana o ka mokuahi lawe leta Ausetaralia a hala he elua la o kona la ku mau ianei, oia no ka nui o ka makani a me ke okaikai ma ka moana.

 

            Ua ku mai ka mokuahi laweleta Ausetaralia i ka po Poalua nei mai na Panalaau o ka hema, a ua holo loa aku oia no Kapalakiko i ka Poakolu nei.

 

            E kukulu hou ia ana ma na poai o ke kulanakauhale nei he banako hoahu dala hou ma keia mua iho, a o kekahi keia o na lala o ka banako Anagalo o Kaleponi.

 

            Ua lilo ae nei ia Whitman me Wright ka hale hana ili o Loke i make, a e hoomauia aku ana no na hana o ia hale elike me ka mau.

           

            Ke loheia mai nei na inoa o ka poe e holo balota lunamakaainana no keia kau ae, no ka paa balota alii; eia no inoa i haiia mai ia makou - Pahia, Poepoe, Lukela, (Loio) Keoni Beka.

 

            Ma Auwaiolimu i ka Poalima o kela pule aku nei, ua hoohuiia ma ka berita o ka mare o Kamoku me Kawao, e ka makua S.E. Bihopa.

 

            I keia la, e weheia ana na waiwai hou o ka halekuai o Chas. J. Fishel no ke kuai ana aku me ka emi loa i ka lehulehu.  E hele nui ae ilaila a e wae no oukou iho.

 

            Ua haule kekahi ohua o ka mokuahi Auseteralia i ka po Poalua nei, oiai ka mokuahi e hoopili ana i ka uwapo, ua pakele no nae oia ma o kekahi kaula i kiolaia aku iaia.

 

            Punohu ka uwahi o ka Madame Pele ma ka piko o Mauna Loa i Hawaii i keia mau la, a he ike waleia aku no e ko Hilo poe i ka la malie.

 

            I ka Poalima nei ka la 13 i hoomaha ai na Kula Aupuni mai o a o no hookahi hebedoma i kulike ai me ka hoolaha a ka Papa Hoonaauao.

 

            Ua lohe mai makou, e hoopauia ana ke kumu kula nui o ke kula nui o Kapunahou ke pau ae keia hapaha kula, a ua lohe pu mai no hoi makou e waiho aku ana ke kumu Porpeka o ua kula la, i kona kulana kumu.

 

            Ua hookohuia o Uwepa, ka Lunahooponopono mua iho nei o ka nupepa puka pule a Kipikoa, ma ke kulana Kakauolelo no ke keena o na Aina e, ma ka makalua i hoohakahakaia e Piehu.

 

            Ua hoohakui iho he hoonaueue ana o ke olai ma ke taona o Hilo i ka Poakahi ka la 2 o keia mahina, aole nae i nanaia ia hoohakui ana a ke olai e ko Hilo poe, no ka mea ua kamaaina lakou ia mau hana.

 

            Ua poha iho he ino halulu o ka hekili ma kekahi apana o Kauai, ma ka la Sabati, ka la @ o keia mahina, a ua hoomauia ia ino no ekolu hora, a ua olelo ia kekahi ia o na ino nui i ikeia ma Kauai; aole he nui ka poino i hanaia no ka mea aole he makani.

 

            I ka Poakolu nei ua hoopaiia na haole i powa ai i kela luina manuwa Amerika i ka mahina o Feberuari, he 7 makahiki ko kekahi, he 5 makahiki o kahi, a o ke kolu ua hoopaaia oia mallo o ka bona no ka hoopaiia e ka Aha ke kikooia mai.

 

            He puhi ohe hooluana ka i malama ia ma ka Hotele Hawaii e na keiki puhi ohe o ke aupuni i ke ahiahi o ka Poakahi nei; ma ke ahiahi o ka Poakolu nei, ua puhi hou no lakou ma ia wahi no, no ka hoonanea ana i na alii manuwa o na manuwa e ku nei ma ke awa.

 

            Ma ka la 10 o keia mahina, ua hanau mai na Severena me kana wahine o Hilo, Hawaii, he kaikamahine; ma ka la 2 main, na W. Allen o keia kulanakauhale, he kaikamahine; ma ka la 7, na Maunakea Ana Aina me kana wahine o keia kulanakauhale no, he kaikamahine.

 

            I keia mahina ae wahi a na lono i hoea mai ia makou, e holo ana ke Alli ka Moi me na puali koa hui o keia kulanakauhale i Kohala, Hawaii, no ka Misiona kukulu i ke Kia Hoomano o Kamehameha I malaila, oia hoi ke Kia mua i kauohaia ai a e ku nei ma kekahi pa e pili pu la me ka Hale Aupuni.

 

            I ka Poalua nei ke ku ana mai o ka mokuahi Madarasa mai Honakaona, Kina, mai, me na Pake paahana he 800 no onei.  Ua ku oia mawaho o ka nuku o ke awa, a ua hukiia he hae lenalena he hoailona no kekahi mai, ua manao wale ia he mai Samlo Poki; ua hoomaluia keia mokuahi, a ua papaia no hoi ka lele ana mai o na Pake i uka nei.

 

            Ua lohe ia, ua hoounaia he kauoha mai ke aupuni aku i ko na aina e maluna o ka mokuahi Ausetaralia e i ana, aole e hoouna hou ia mai na limapaahana ma keia mua iho.

 

            Ua haule aku ko makou nanaina maluna o kekahi papa mawaho iho o ka halekui buke o Oka ma ke alanui Kalepa, a maluna o ua papa la ua kapi@ia kekahi pepa nui a ma ia pepa na inoa o na ano nupepa a pau.

 

            Ka mokuahi Tokio a ku mai i o kakou nei iloko o keia mau la iho, o kekahi no ia o na mokuahi nui loa e holoholo nei ma ka moana Pakipika; he 5,079 tona, 423 kapuai ka loa, 48 kapuai ke akea, a he 27 kapua ka hohonu.

 

NUHOU O NA AINA E

 

            Ma ka mokuahi Suesa i ku mai i ke ahiahi o ka Poakahi nei i loaa mai ai keia mau lono malalo iho nei.

 

HE WAIWAI NUI I HOOPIHOLOIA E KA ADIMARALA NELEKONA

 

            Ke hoolalaia nei ma Aigupita kekahi hana i mea e hiki ai ke hoohuaiia na waiwai nui o kela a me keia ano o ka moku kaua Adimarala Oriena Farani, i kipokaia e na moku kaua o ke kaea ea kaulana o Enelani, oia no o Nelekona, ma ke Kaikuono o Abokia, he kanawalukumamaha makahiki ae nei i hala.  I ka makahiki 1843 ike au e noho alii an o Mehmeda Ali no Aigupita, he hapa o keia moku ka i omeo ae maluna o ka ilikai, a ua hui ae kekahi poe kamaaina o ka aina e hoao lakou e hoopakele i kekahi mau waiwai o ua moku la; ua ko no ko lakou makemake, no ka mea, ua loaa ia lakou kekahi heluna waiwai oia na pukuniahi, na lako kaua a me kekahi heluna nui, a o kanui aku koe, no ka mea ua hala malalo o ke kai a oiai ua nele no lakou me na lako kupono e hiki ai ke hoopakele ae i ua mau waiwai la; ua piholo loa nae ua moku la iloko o ka hohonu o ke kai, me na waiwai he nui i koe; i keia wa, ua manaoia he waiwai nui ko ua moku la a me kekahi mau moku e iho he umikumamakolu, aia no iloko o ka hohonu o ke kai, a nolaila ke imiia nei kehi hana kupono e hiki ai ke hoopuai ae i ua mau waiwai la a o na hoolala ana o keia hana, aia malalo o kekahi haole Beritania, a ua hoomanaia oia e hana  a o na pomaikai e loaa ana nona ponoi ia; i loko o keia mahina ae e hoomakaia ai na hana luu.

 

HE HAUOLI NUI MAWAENA O KA HOOMANA MOKEMONA>

 

            Ma keia pepa o ka la 31 o Maraki, ua hoolaha aku makou no ka laweia ana he mau bila Kanawai imua o na Ahaolelo o Amerika Hui, e hoopau loa ana i na hana mare lehulehu ma ka mokuaina o Uta; ma na lono i hoike hopeia mai nei ua ikeia ua make ua mau bila la a oia lono ua hiki loa aku i Uta, a no ia kumu ua hauole mawaena o ua poe Uta la, a ua malamaia e lakou he mau anaina halawai Iubile a ua hoomau ia no hookahi pule.

 

KOLUMEBIA ENELANI.

 

            He nui loa ka heluna Pake ma keia wahi a ua nui na hana hoohaunaele i hanaia e ka Pake.  Ma kekahi Alanui kaaahi he nui na Pake i hoohanaia a ua hoala hoohaunaele lakou ma ko lakou lele ana aku maluna o ko lakou luna hoohana, me ka hili ana me na kipikua a me na kopala - aole he manaolana no kona ola.  Nui ka pihoihi o ko laila mau kamaaina no na Pake ma ka lakou mau hana haihai kanawai a ua hoohui puulu iho lakou me ka hana ana i na hana hoohaunaele.

            Ua loaa mai nei kekahi mawae lepo dala me Gula malaila.

 

AMERIKA HEMA.

 

            O ke kulana a me na hiohiona o Peru i keia wa, aole no ia i loli ae i kona kulana mua, iai ke noho kuee nei oia me Kili, aka, ua hookuuia mai e Kili kekahi mau pio o ke kahua kaua o ka puali koa Peru, a na ia mea paha e hoomalimali iho i ko Peru inaina a noho kuikahi iho laua ma keia mua iho.

            Ke noho kuee nei o Barazila me ka Repubalika o Argentine malalo o ke kumu hoopaapaa owai la o laua ke noho mana ana maluna o na pono o ka mokuaina o Uragua.

            Ua pau mai nei i ke ahi kekahi hale keaka nui ma ke kulanakauhale o Lima i ka la 15 o Maraki, a oia no hale hana keaka kahiko loa ma ia kulanakauhale a ua nui no hoi ka lilo o ka ona o ua hale la a me ne ona hale i pau pu i ke ahi.

 

HE MAU BELE NUNUI

 

             O ke kaumaha o ka bele o Sana Paulo Enelani, he 13,000 paona, bele o Anawepa, 16,000 paona bele o Okafoda, 17,000, bele ma Roma, 19,000, Mekalina, 20,000, Bruges, 23,000, Ioka, 24,000, Kalona, 35,000, Montreal, 29,000, Erfuta, 30,000, Big Ben, 31,000, Sena, 34,000, Viena, 40,000, Novogoroda, 69,000, Pepakina, 139,000, Mosakao, 141,000.  O ka bele nui i ikeia ma ka honua nei oia no ka lua o na bele o Mosakao, aole nae i kauia i ka puoa.  Ua kauohaia ua bele la e hana e ka Emepera wahine Anne i ka makahiki 1653, a ke waiho a noha nei oia, ahe 443, 872 paona; he umikumamaiwa kapuai kona kiekie a he kanaonokumamaiwa kapuai kona anapuni.

 

IAPANA ME KINA.

 

            Ke hoomahuahuaia la ka puali koa hui o Iapana, a he umikumamalua puali bataliona o 640 koa e hoohui pu ia aku ana me ka heluna puali mua, i hui pu ia me na bataliona puali kaua lio na wiliki a pela aku, a e hiki aku ana ka huina nui o na koa o ka puali koa hui i ka 10,000.

            O ka nui o na kahua hookio o na puali koa me na lako kaua, ua hoomahuahuaia ae mai ka eono a i ka eiwa, a ke kukuluia la na papu paa ma na kapakai kahi i kukuluia ai na kulanakauhale nunui.

            Ua oleloia ke hoolauna ano hoa'loha la ke aupuni o Kina me kekahi hui kalepa Geremania malaila, ma o ka hoopiha ana o ua hui la i na kauoha mai ke aupuni Kina mai no ka hana ana i mau moku kaua mailoko mai o ka hao kila.

            Ua ae aku nei ke aupuni o Kina e komo aku na moku o kekahi mau aupuni e ae maloko o kekahi o kona mau awa ma Korea.

 

KELA ME KEIA

 

            Ua kauoha aku nei ke aupuni o Belegiuma i ka hui hana hao Kila, o Enelani e hana i ala hao kila no iwakaluakumamaiwa dala o ke tona.

            Ua makanaia aku o Kenela wulese me ka hanohano nui e na makaainana o Aigupika he pahikaua nani; o kahi oi o ka pahi ua hanaia mai ka hao kila kaulana o Dameseko, a o kona kumu ua okomokomoia me na pohaku nani, a o ka lilo o ka hanaia ana o ua pahi la he 8,750 dala.

            He 14,000 lio o kekahi hui hooholo kaa nunui ma Parisa (elike me ko Kimo Doda mau kaa e holoholo nei) a o na lilo ai o ka la he 6,000 dala.  O ka lilo no ka hoolako ana i na lio ua hiki aku i ka 3,000,000 dala, a no na ili a pela aku he 2,000,000 dala.

            Ua hanaia kekahi wahi baluna uuku ma Parisa ua hoopihaia me ka ea a hooleleia; o ke kanaka nana i hana ua baluna la ua kakau oia i kona inoa ma kekahi apana pepa a me kona wahi a hoopaa ma ua baluna la a hooleleia; he ekolu la mahlpe iho o ka hooleleia ana o ua wahi baluna la, hiki mai la ka lono Parisa mai Rusia mai e i ana ua pae olulo aku ua wahi baluna la ilaila.

            Ua papa na mana nui o Rusia i na alii puali koa mai ko lakou hoohui a hoolauna ana me na lala o na papa pai.

            Ua noi aku nei ke aupuni o Denemaka i ke aupuni o Geremania, e hookuu ae oia i na kanaka Denemaka mai ka puali koa ae, ka poe hoi i hookahua ma ka apana aina o Holstein mamua o ke kau a o ka makahiki 1864.  Ua paneia paha keia noi, aole paha, aole i hoikeia.

            Ua malama ka makuakane o Gemebeta, kela loea naauao o Farani, i na leta a pau ana i kakau aku ai iaia oiai kona mau la opiopio a hiki wale i kona wa i make ai, a e manao ana oia e hoolaha i ke akea.

            Ua hoopuka ke Kuhina Kalaiaina o ke aupuni o Rusia he kauoha e hoopau loa ia ka lawelawe ana o na wahine i ka oihana lapaau ma na hale kauka a pua ma Rusia, no kka mea ua oleloia he mau punana ia no na lala a pau o ka hui hoala kipi Nihila; ua keakeaia nae ia manao ona e ka Emepera wahine, no ka mea ua ake oia e nui a mahuahua na kauka wahine o kona aupuni.

            Ua hoikeia mai he lono mai Ladana Enelani mai ma o kekahi hui kalepa e i ana ua lono la he nui loa ka hopohopia o na mala huita i kanuia ma na aina kanu huita, no ka pau loa i ka palaho a ua manoia he omamamlu o ka pilikia ke pahola ana malaila iloko o keia makahiki; o na aina kupono no ke kanu ana i na huita, ua holopapaia e ka wai; aole nolaila wale no na manao hopohopo e ulu nei, wahi hou a ua lono la, aka, o kekahi mea e hopohopo nui ia la, oia no ka laha nui ana o kekahi mai ano e mawaena o na holoholona, a no ia kumu ua papa na Ona holoholona nui i ka laweia o ko lakou mlau holoholona ma na hoikeike nui.

            O ka haule ana o ka hauma ke Kulanakauhale o Montreal, Kanada, ma ka pule hope o Malaki, ua ikeia o ka haule hau oi loa aku ia.  O na kaaahi a pau ua hookauluaia ma ko lakou mau wahi hookio a ua olelo ka Poropeka Wigina, na manamanalima wale no ia o ua ino nui la ana i wanana ai, a koe aku no kona kino holookoa.

            Ua hoohuiia mai ne ma ka Materemonia maemae o ka mare he haole he ekolu kapuai kona kiekie, me kekahi wahine haole he ekolu no hoi kapuai kona kiekie, ma ke Kulanakauhale o Brooklyn mokuaina o Nu Ioka.

            O ke komo nui ana o na Negero ma ke ano limahana mai ka mokuaina o Carolina Akau, a i ka mokuaina o Arkanasa, na ia mea i hookokono aku i ka Ahaolelo o ka mokuaina Arkanasa e hana i kekahi laau lapaau e papa ana i ko lakou komo nui ana ma ia ano.

            Ua aa aku nei o Wallace ross e hoe waapa pukahi me Hanalona no 1,000 dala ka pili o ke aoao.

            Ua loaa akiu he leta i ke Kiaaaina o ke Kulanakauhale o Mosakao, e i aku ana, o kahi e poniia ai ka Emepera e puehu liilii ana i ka hoopahuia.

            O kekahi haole ano e aia ma ka mokuaina o Peneselavania; he kanaha a oi ona mau makahiki a mai kona wa i hanauia ai a hiki iho la i kona kanakamakua ana, aole i kau ia kona poo e kekahi heu lauoho, a aole no hoi he niho hookahi o kona @ luna me lalo o kona waha.  Kupanaha io no keia kanaka.

            He ekolu hoohakui ana o ke Olai ma ke kulanakauhale o Kapalakiko ma ka la 30 o Maraki.

            Eia o Farani i keia wa malalo o na omamalu kipikipi.

            He eiwa lala o ka Hui Nihila hoalaala kipi o rusia i hopuia mai nei, a me 144 paona mea hoopahu (Dynamite) i loaa ma ke kulanakauhale o Sana Peteroboro.

            Ke hoomauia ala no na hana hoohaunaele maluhia ma Irelani.

            Ua hopuia e na makai he mau mikini hoopahu ma Enelani.

            Nui aiwaiwa ua mea he Pake ma Kolumebia Beritania.

            O ke kohoia ana o ka mea kupuono a pani aku ma ka hakahaka o Gamabeta, aole no i holopono; ua loaa i kekahi ka heluna o na balota, aka, aole o ia heluna nui ka heluna balota i kupono no ke koho ana; nolaila i keia wa ke waiho hakahaka nei ia makalua.

            Ke hoomahuahua nei o Farani i kona aumoku kaua i keia wa.  He kanakolukumamakahi moku o kela a me keia ano e kukuluia nei i keia wa, a e umikumamaha mai loko mai o ka huina i hoikeia maluna he mau moku lawe mea kaua, i hiki ku na lilo i ka 25,000,000 dala.

            Ua hoikeia aku ka lono i na kaukau alii a pau o o Geremania, e hoike ae lakou ma ke akea i ko lakou pili a i na kumu hoi i loaa ai ia lakou ia mau inoa hanohano.

            Ua makanaia i ka wahine a ke Kuhikuhi Puuone Kaulana Bisimaka e ka Moi o Peresia, he hoohanohano kilakila i ike ole ia ma Geremania a puni, a i makanaia hoi i kekahi wahine.

            O ka hoahanau ponoi o ka Emepera Uilama o Geremania oia ke keiki alii Albert e hoounaia ana oia i Rusia i ka la Poni Emepera ma ke ano kulana Emepera o Geremania.

            Ke hoomailo ala no ka mai i ke Keiki Alii a Kuhikuhi Puuone nui o Geremania o Bisimaka.

            Ua loaa mai nei i kekahi mau haole kaahele honua Geremani, kekahi kia pohaku noomanao nui he iwakalua kumamakahi kapuai kona kiekie, iluna o ke ahua mauna o Tarusa ma Asia Uuku, he 6,000 kapuai ke kiekie mai ka iliwai like o ke kai, a ua kahakahaia na uaolelo Roma me Helena ma ua kia la e hoakaka ana, ua kukuluia ua kia la i hoomanao no ka Moi Aratiochus i make iloko o kela keneturia aku nei.

            Mai ka elua tausani a hiki i ke eono tausani paahana o na hale hana lako kaua ma Auseturia, Europa, i hoopauia, mamuli o ka emi ana mai o na kauoha hana lako kaua, a ke pau nui nei keia poe i ke kaahele i Amerika Hui.

            Mawaena o 600 me 700 malihini o kela a me keia ano e komo nui nei i ke kulanakauhale o iokekonavila mokuaina o Folorida i kela a me keia la.

            He 200 mau luna leta hou i hookohuia e ka Peresidena Ata o Amerika Hui iloko o ka mahina o Feberuari o keia makahiki, a mawaena o ia mau luna leta hou i hookohuia, he 20 mau luna leta wahine.

            He wahine Mekiko he hookahi haneri me umikumamakahi makahiki, ua make mai nei oia i ka la 4 o ka mahina o Maraki.

            O kekahi haole wahine ole ma ka mokuaina o Peneselavania, ua hoolaha oia maloko o kekahi nupepa i wahine nana, a no ia mea ua hoounaia aku iaia na leta he nui wale e i aku ana, owau ka wahine kupono, a owau ka wahine kupono, a pela wale aku; o ka mea apiki nae mamuli o ia hana hawawa a na, ua hiki ole iaia ke apono aku i ua mau leta la.

            O kekahi haole e liia ana make kulanakauhale o Faranlina, Texas, iloko o keia mahina, ua kuai mua oia iaia iho i kekahi kauka o laila no iwakaluakumamalima dala, oia hoi, a liia oia a make e lilo no kona kino make no keia kauka.

            I ka wa e hooma-u aila ana kekahi negero i na huila mikini o kekahi mikini olo papa ma ka mokuaina o Geokia, Amerika Hui, ua hookuuia mai la ka mahu e ka wiliki me kona noonoo ole ae i ua negero la, a na ka niniu poahi o na huila o ua mikini la i kiola aku i ua negero la no umi kapuai mai na huila mikini a na e hooma-u ana, a noho ana ua negero la iluna o kekahi mau huila nihoniho loloa, a na kona kaumaha i hoopaa i ka niniu ana o ka mikini holookoa a i kona weheia ana ae e ola ana no oia.

            Ua hoohokaia mae nei kekahi haole aihue e kekahi lio ma ka pa mahiai o kekahi haole mahiai ma ka mokuaina o Peneselevania.  I kekahi po ua komo koloho iho la keia haole iloko o ka hale lio o keia kanaka mahiai a lawe malu aku la i ka lio me kona hoopaa ana iaia i kekahi kaa i piha me na kini waiu o keia kanaka mahia, a holo aku la; a hiki i kekahi hale kuai mea ai, lele iho la oia ilalo a komo aku la iloko o ua hale la ma kekahi pukaaniani, ike iho la keia lio aole he pololei na hana a keia kanaka, kona huli iho la no ia a hoi hou i kahi o kona kahu ponoi.

 

NA LETA MA KO MAKOU PAKAUKAU

 

            Ka oukou e na Komite hooponopono o ke Kia Hoomanao o Koana, Hilo, Hawaii, kau e J.B. Kapule o Aleamai, Hilo, Hawaii, kau e Kaleilokelani o Hamakua, Hawaii, kau e Helela opio o Wailea, hilo Hawaii, kau e J. Nahalepainui o Kahaluu, Kona Akau kau e D. Keaweamahi o Wailuku, Maui, kau e Mrs. K. Kaulia o Heeia, Koolaupoko, kau e J. H. Keanu o Kikihale, Honolulu, Oahu, kau e J. Nalua o Kawahao, Honolulu, Oahu, kau e G.W. Pohakeau o Kaakopua, honolulu, Oahu [o ka inoa oiaio, ua noi mai oia e kapae ae] kau e Kukalau o Moloaa, kauai, e ike no oukou i ko oukou manao pakahi malalo o ke poo mau, i hooponopono a i hoopokoleia; kau e J.M. Nahoa e pili ana no ka hoike hapaha o na Kula Sabati o Kalapana, Puna, Hawaii, ua kapaeia e makou: o ka moolelo o ka Aha Luna o ka ekalesia o Kalapana a me Opihikao, Puna Hawaii, ua kapae loa ia no; pela no me ka moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o Hawaii Komohana, ua kapae ia no e makou.  E J.R. Kaleimamo, aole o Taramu ka lunahooponopono a ona o keia pepa, a aole no hoi ona kuleana ma na manao e pili ana no keia pepa, no laila, e hoomanao oe i keia, a ma keia hope aku, e hoouna mai oe i kau mau manao a pau ma ka inoa o keia pepa, a i ole, ma ka inoa o kona lunahooponopono paha, a i nele kou hooko ana i keia, alaila, e kapae mau no makou i kou mau manao a pau.  E hoomanao i keia, a pela no makou e kauoha nei i ko makou mau makamaka kakau mea hou a pau, e hoouna pololei mai i na manao a pau ma ka inoa o keia pepa, a i ole ma ka inoa o kona lunahooponopono, a pela no me na palapala pili nupepa a pau, e hoouna mai e like me na hoakaka maluna, a aole ma kekahi inoa e ae.  E hoolohe i keia.  Ma keia mua iho, aole makou e hoolaha i na manao hoopaapaa pilikino a wahakole, a aole no hoi makou e ae e hoolaha i na manao hoopaapaa ano ole.

 

            I ke ahiahi o keia la e wehe ana ka Ahahui Opiopio Karistiano o Kaumapakapili, he Aha Mele Nui ma ko lakou luakiui, i kokuaia e na papa Kula Sabati o na apana.  Ke kno nei makou i ka lehulehu e naue nui ae a e hoopiha pono i na noho.  He hana maikai keia a ko Kaumakapili Ahahui i hoala ai.

           

            Owai la ka haalele wahine, o ko makou makamaka anei o ka hale leta, a i ole o ka lunahooponopono o ka Elele?

 

NA HOOLAHA.

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o

Kakela me Kuke.

-E laa na-

AHINAHINA, KALKOA. KEOAKEO, LEPONALO. PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.

 

NA MEA PIULA,

Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palahi, na Palumi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino na Lainakini-nao

Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa, Alapia Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu, Na ka hoohelo ana, Li Lole no pini, Lihilihi, etc.

A ME NA

 

Mikini Humuhumu

 

MAKEPONO LOA.

A he mau

 

MEA AI KAHI:

KA PALAOA, KOPAA

RAIKI, PIA, HOOHU

PAAKAI, HUAALA,

PIA KULINA, KOPE,

-A HE-

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE.

 

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO

PENIKILA, HUAALE

LAAU KUNU,

 

Me na Laau Hamo, a Pela 'ku.

@@-@@

 

HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA

Mikini Humuhumu Lole!

@@@ pela, e kipa mai no ma ka Halekuai o

 

KAKELA & KUKE!

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano

 

Makini a WHEELER a me WILSON

 

ma ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai

ka mea hookahi.

 

NA MIKINI A SINGER!

ma ke $50 pakahi me ke ano

 

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai

I mea e pau ai ko oukou @@@@@ a na makamaka @@ ke

kupono o keia mau Mikini, e nana mai no

me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.

@@@ @@

 

NA HOOLAHA.

 

NU HOU! NU HOU!

 

Eia aku nei o Charles J. Fishel i Amerika Huipuia a me Europa, no ke kuai ana i waiwai hou o na lako aahu o na kane me na wahine a me ka oihana humuhumu me ka emi loa.

 

Ua loaa mai nei hoi ma ke "Sueza" kekahi ia mau waiwai, a e kuai ia aku ana i keia Poaono me ke emi loa no ka manawa mua.  E hele mai a e wae no oukou iho.  Na ka hikimua no ka loaa mua.

@@@@ @@

 

MAKANA LA KULAIA

 

KUAI!

 

MA KA

 

HALEKUAI LOLE NUI O HONOLULU NEI

 

E makana waleia aku ana he mau kii pena i ka mea kuai mai a hiki aku i ka $1.00 a oi aku ka lilo i ka wa hookahi.

 

EWEHE MUAIA ANA IKEIA LA

 

MA KA HALEKUAI LOLE NUI

 

O

 

HONOLULU

 

He Kuai Manuahi Launa ole.  He Kuai Hoopoho a Hoopakikia. E hele nui mai e na makamaka. E wae oukou e like me ko oukou makemae iho i na waiwai o kela a me keia ano he nui wale.

A.M. MELEKI.

HELU 104 ALANUI PAPU.

 

NU HOU! NU HOU!

 

Na Waiwai Hou Loa!

NA PAIKINI O KEIA AU.

 

E Loaa no ma ka ha Halekuai o Dillinghama Ma.

 

Ma Alanui Papu.

 

Oia na waiwai malalo iho nei:

Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala, Piki, Oo, Koi, Koilipi, Na Hamare Kamana o na ano a pau, Na me Hana a na Kamana, Poe Hamo Puna, na Amara a me na mea hana o ka Poe Akeakamai a pau.  Pena Aila, Vaniki a me na Palaki, Pauda, Poka a me na Kukaepele, Palaki Hamo Puna, Pulumi, Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papu Holoi Lole, na Iputi, na Pa Palai, na Makau Lawaia, Na Aho Lawaia o na ano a pau, na Kaula o na ano a pau, na Pahi, O, a me na Puna, a he nui aku no na mea i koe.

 

I KUPONO NO KA HOOHIWAHIWA ANA !

NA HALE

 

I hiki ole ia makou ke huai pau aku, aka, na oukou no e hele mai a e hoonuu iho.  O keia maluna ae, e loaa no ma ka halekuai o

 

Dilinahama Ma,

 

1035 -3@] Ma ka helu 37, Alanui Papu.