Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 16, 21 April 1883 — Page 1

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Lani Lofgren
This work is dedicated to:  Puakea Nogelmeier

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXII, HELU 16.        POAONO, APERILA 21, 1883        NA HELU A PAU 1116

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

NA HOOLAHA.

MAIKAI KA HOI

KA PAPA,

--- A ME ---

KA LAAU O KAU HALE,

NOHEA LA ?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA.

---------

Nana aku no hoi ia la ohi Io o ka laau o Makawao, i ka ua mea hoi o ka nani.

NA PAPA !  NA PAPA !

A ME

Na Pono Kukulu Hale

O na Ano no a Pau.

AIA MA KE KIHI O NA ALANUI

Papu me Moiwahine,

HONOLULU.

@@aila e loaa ai e like me ka makemake no ke

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

------------

PAPA !  PAPA !  PAPA !

NA PAPA HULUHULU,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA I KAHIIA,

                                    NA PAPA KEPA,

                                                PAPA HOLE KEOKEO,

                                                            PAPA HOLE ULAULA.

-------------

Na Laau, Na Laau,

NA KUA,

            NA KAOLA,

                        NA AAHO,

                                    NA MOLINA

                                                NA PEAPEA.

            PINE HULUHULU,

            PINE I KAHIIA.

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA,

            PILI ULAULA,

            PILI KEOKEO,

            PANI PUKA,

            PUKA ANIANI,

            PANI PUKA ANIANI,

            PUKA OLEPELEPE.

--------------

P  E  N  A

O NA ANO A PAU,

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui,

            Aila Pena,

                        Aila Hoomaloo,

                                    Waniti, Pate,

@a Lako o kela a me keia Ano.

@A AMI PUKA HALE

            NA AMI PUKA PA, ANIANI

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,

E loaa no malaila.

---------------

PAAKAI HELU I,

-- O --

KAKAAKO ME PUULOA.

@@ ke Dala Kuike e loaa no na mea a pau i @@ ae ia no ke Kumukuai Emi Loa.  O na @uoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no @ ka hooko pololeila.  E kipa nui ilaiila i ike @a olelo.                      905 tf,

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

NA HOOLAHA.

PAPA !  PAPA !

--- NO ---

ALLEN & ROBINSON

------------

Ua wehe ae ne maua

PA KU AI PAPA,

--- MA ---

Ka U@apo o Pakaka.

--------

Na Papa Ulaula o na ano a pau,

            Na Papa Paina o na ano a pau,

                        Na Pili Hale Ulaula,

                                    Na Pili Hale Keokeo,

                                                Na Pepa Molina,

                                                            Na Pepa Hoonani Hale.

Na Pena a me na Aila Pena !

Na kui o na ano a pau.

Na Pani Puka a me

            Na Pani Puka Aniani,

                        Na Pani Puka a me

                                    Na Olepelepe.

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU !

-------

E kuaiia ma

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

O keia Makeke.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PAPA !  PAPA !

AIA MA KAHI O

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.

E loaa ai na

PAPA NOU AIKI.

o kela a me keia ano.

---------

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, No Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.

---------

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau, Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila Hoomaloo, helehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

--- A ME NA ---

WAI HOOHINUHINU NANI !

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

---NO KA ---

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

E Hele mai !  E na Makamaka !!

A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

NA WAIWAI HOU LOA

O NA ANO A PAU.

-----

E LOAA NO MA NA HALEKUAI O

WALAKAHAUKI MA !

MA ALANUI

Papu, Moi a me Moiwahine

            OIA HOI;

 

Na Noho Lio hou loa o na ano a pau, Na Palule Keokeo, Huluhulu, o na ano a pau, Na Pio Ahinahina Pelekane hou loa o na ano a pau.  Na Pena Kukaepele.

Na Kopa Bulu. Na Lole o na Wahine o na ano a pau.  Na Pahu.  Aila Maku maikai loa.  Na Silika, Pahoehoe, o na ano a pau.   Kihei o na ano a pau.

HAINAKA LAU NUNUI SILIKA O NA ANO A PAU.

--------

He nui aku no i koe, ke piha pono na Loluma o ka pepa, ina e kuai pau ia aku nei.

Eia hou ae a hoea mai i keia mau la iho he Lako Waiwai hou loa o na ano a pau, a he lako hou loa i wae pono ia e J. T. WATERHOUSE, Jr., ma Enelani, a he mau waiwai hoi i kupono@loa no ko kakou mau kaiaulu.  No laila, e eleu mai e na makamaka a me na hoa'loha e hoonuu i keia mau lako waiwai hou loa.                   1076. @m

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HE MOOLELO EEHIA

--- NO NA ---

HANA HOOWELIWELI

--- O KE ---

TOWERA O LADANA.

----------------

(Mai ka peni a ka mea unuhi moolelo o "Beriana ka Wiwo Ole, a me Mahone ke Koa,")

-----

BUKE I.  --  MOKUNA I.

 

KA MOIWAHINE JANE.

            "He mea anei na'u e hilinai ai no Renada i kona hoopono ana," wahi a Kikila, "malia io paha pela, e oi loa aku ko'u hilinai iaia.  Aka, ua hakilo nui au i na hana apuhi he nui wale ana, a ua hoomaopopo lea i kona ano hoopalaimaka me ka lolelua, e hiki ole ia'u ke paulele aku maluna ona."

            "Ua ahewa kumu ole oe iaia," i pane aku ai o Pemeboroke.  "Ia kakou e hele aku ai imua, e hoike aku no au ia oe i na hooiaio, nana e holoi ae i na mea au i ike ai nona mai kou manao ae.  Ua hoolala oia i kekahi kahua, aka, i pau kou kuhihewa -- e nana mai -- o kakou wale no a pau i kau mai nei iluna o ka waapa.  Ua hoomaopopo anei oe i ka loli ano e ana o ka pa ana a ka makani?  Ke hoopoluluhi mai la he ao hekili maluna o ke Towera He ouli maikai ole keia no ke Duke Northumberland."

            "A i ole no kakou," i pane mai ai o Kikila me ke ano kuihe.

            O keia loli ana o ka makani i hoike mua ia ae nei, ua ike mua ia mai la e ka lehulehu na ouli, a hookahi no a lakou puana, he hopena manaonao ke kau ana iluna o ke Aliiwahine opio.  E lele ino ana na ao, a o ka wai lai malino keia o ka muliwai, ua halo'alo'a ae la i ka lele ino o ke au maluna; hoea ae la he ao eleele panopano ma ka hikina akau, mahope aku o ke Towera, e hoike mai ana he ino nui e haule koke ana ma ia aoao.  Ua hoolele ia na oili o na poe makaikai no keia mau hoailona i hoike ia mai e na lani, a hoohuli aku la i ka ihu o ko lakou may auwaa no kauhale.  O ke koena iho o ke anaina, noho iho la no, a halialia nai la imua o lakou ke ano haili aloha no ka hopena menemene e kau ana iluna o ke Aliiwahine opio.

            Aole i liu wale, poha mai la ka leo o ka o-le, he hoailona no ka hiki ana mai o ke Duke NOrthumberland.  Ua ukaliia oia e ka Duke Sufoloka, ka luaui hoi o ke Aliiwahine Hane,  He mea e ke kilakila lua ole o ke kulana o ke Duke, oi loa aku nae ka nani o kona aahu.  O kona helehelena, ua haiamu ia e ka haaheo; a o kona mau maka a me ka waha, he ku i ka weliweli, me ka maloeloe maikai o kona oiwi kino.  He loihi oia a kapukapu; a e hekau ana nae iluna o kona nanaina kekahi mea ano e.

            O keia kanaka mamuli o kona ano he kalaiaina loea a kuhikuhi puuone hoi, oia ka mea nana i hookiekie ae ia-a a i ke kulana kiekie loa o na lulana e ae a pau; a kakou paha e olelo ae ai, he alii ai moku maoli no ka aina ke kulana ana e paa ana i keia wa, nona hoi na makahiki aole e emi malalo o ke kanalima.  Ua ohule ia kona poo, me ka ikaika o kona may kaina wawae, me he kanaka opiopio la; a o kona mau maka, ua like me ko ka manu aeto ka ikaika.  E aahu ana oia he lole lilina keokeo, me ke alo kai-ina i ulana ia me ka lopi gula, a okomo ia me na pohaku daimana, me ke kaekae i omau ia me ka hulu aeae.  Mawaho iho o keia, e kahei ana oia he kahei lole wai dala, i molina ia me ka veleveta omaomao, a hoonoho ia i na pohaku moi a me kekahi mau pohaku makamae e ae, a i hoopaa ia aku me ke apo gula.  Mai kona a-i iho, e lei ana oia i ke kea hanohano o ke Garter, a e paa ana i ka lima he hoailona o ka haku kiekie o ka nohoalii.    O ke Duke hoi o Sofoloka, ua emi iho ka nani o kona mau aahu, ua kahiko ia oia me ka lole uliuli wai gula, me ke koloka lilina ulaula i ulana ia me na pua wai gula, a i hoopuniia me na molina wai dala.  E lei ana no hoi ia i ke kea Hoohanohano o ke Garter.

            I ka wa a na duke i komo mai ai i ka ipuka pa, ua lohe ia aku la he uluaoa haunaele ana mawaho o ka pa, me ka holo ana mai o kekahi kauwa a kulou hoomaikai mai la i ke Duke Northumberland, me ka haawi ana mai i kekahi palapala.  Akaa ae la ke Duke i ke sila i hoopaa ia ai me ke moku puana ae i kalopi kilika omau, a heluhelu iho la i na manao me ka awiwi.  Pupuku ae la kona mau kuemake, aka, e like me ka hikiwawe pela i pau koke ai; a ala mai la na manao kuko inaina, me kona puana malie ana ae.  "Na Kipi," me ka nana ana ae i kona kokoolua ia Sofoloka; a puana malie hou ae la.  "E ia no lakou me a'u ano, a ma ko ke Akua uhane mana, aole loa lakou e pakele mai o'u aku nei."

            "Heaha keia mea hou ano kaumaha i hoea mai e ka hoahanau?" i pane aku ai ke Duke Sofolaka me ka pioo.

            "Aole he mea ano hou, koe wale no, o ka mea a'u i upu wale ai.  Aka, o ke alanui a lakou i lawe ae la no ko lakou kulana, he oi aku ka moakaka ole a me ka popilikia," wahi a Northumberland i pane aku ai me ke kuoo.

            "Aole i hoike mai oe i ka inoa o na Kipi, aka, ma kau kamailio ana no ka ka poe o ka aha kukamalu, o wai la?"  wahi a Sofoloka.

            "Ae, e ka hoahanau o ka aha kukamalu.  He mau enemi lakou a pau loa no'u --- he mau enemi no'u --- a he mau enemino ke Aliiwahine.  Ke hoike mai nei na kahoaka o keia owili pepa ia'u, aia he hoala kipi ke hoomakaukau ia nei no ka hoohalua ana i ko'u ola."

            "E na lani, e hoopio aku!  He oiaio, aole ko Beretania poe koikoi i lilo aku he poe kipe," i pane aku ai o Sofoloka.

            "O ke poo alakai nana e hookele nei iloko o ka poeleele, aole oia he kanaka Beretanis," wahi a Northumberland.

            Ina pela, aole aku la o De Noailles.  Ua maopopo ka ia'u, o Simona Renada."

            "Ua koho pololei mai kou kiekie o Simona Renada ua kanaka la," wahi a Northumberland.

            "Owai kona mau hoa kokua?" i ninau aku ai o Sofoloka.

            "Aole i maopopo ia'u i keia wa, aka e pau loa ana lakou i ka paa ia'u, e like me ke kanaka kapili manu, aole oia e hookoe i na manu ahiu a me na manu laka i pili i kana pua lehua.  He wahi mea pahaohao ka'u, e ike ia ai ka hao io a me ka hao io ole.  Pehea kou manao, e ka hoahanau?  He palapala kai loaa, mai ia Mere mai, e palapala ana i keia aha alapahi, e koi mai ana i kona kuleana i ka nohoalii," wahi a Northumberland.

            "He mea e ke kupanaha," i hooho ae ai o Sofoloka.

            "Eia no ua palapala la," wahi a Northumberland i kuhikuhi aku ai i kekahi pepa i owili ia ma kona kookoo dala."  E waiho keke au imua o lakou ano; a mamua ae o ko'u hoi ana, e haawi mua aku au i ke kauoha no ke kuahaua ana.  E kauoha aku i na elele e hele mai imua o'u," i pane aku ai oia i kekahi ukali, a nalo koke aku la oia a hoi mai la, me ka ukaliia mai e na elele elua me ko laua aahu piha.  "E lawe i keia owili pepa, a e hoike aku ma ke kuahaua i ka hookiekie ia ana ae o ke Aliiwahine, mamuli o ke puhi ana i ka o-le, ma ke alahele ma Charing, ma Cheapside a me ke ala o Fleetstreet.  E lawe pu aku me olua i mau koa nui kupono, a ina i ala ae he haunaele, e hoo kau koke aku i ka hoopai maluna o lakou.  Ua maopopo anei ia olua keia olelo a'u?

            "E hooko ia kou makemake e ka mea Kiekie," i pane aku ai na elele me ke kulou hoomaikai ana aku.  Lawe aku la laua i ka palapala kuahaua a hele aku la e hooko i ke kauoha, oiai, ke Duke a me Sofoloka, kau aku la laua iluna o ka waapa.

            Ua ukali mai mahope o laua na kanaka puhi o-le elua me ka hoonaniia o ka laua mau ohe me ke kilakila i wili pu ia me ke kilika maikai loa, a i hoopaa ia aku me ka hoailona kaua aupuni e pulelo ana i ka makani; a mahope aku o laua he aliikoa o kekahi mahele koa, iloko o kona aahu halena veleveta eleele, me ka opuu wai dala i ka piko o kona papale muouou, oiai, e iho iho ana oia mai luna iho o na anuu alapii, a kukala mai la me ka leo nui moakaka lea, ua makaukau ka mea Kiekie ka Moiwahine e ee aku maluna o kona waapa; ua pahola koke ae la keia lono me ka apo koke ia e kela a me keia me ka hauoli, a oia ka mea nana i hoopioloke nui ae i na nune ana iwaena o na makaikai.

            O na hoewaa e hoolai malie ana me ka lakou mau hoe e hoomaha ana ma kahi mamao aku, ia lakou i lohe ai i keia leo kukala, ua hoopihoihoi kike ia ae ia lakou me ka pioloke nui e loaa kahi kupono no ka ike ana aku i ka huakai waa, nolaila, ua nahole mai la keia a me keia waa mai keia a me keia aoao mai o ka muliwai; iloko o keia uluaoa o lakou, ua loaa iho la he ulia poino nui iwaena o lakou; ua hookui aku la kekahi waa me kekahi, hulihia iho la kekahi mau auwaa a lilo la na hookele waa a me ka lakou mau ohua i mau olulo e lawe ia ana e ka wai, o kekahi poe o lakou, ua ume oia aku la iloko o ka opu hohonu o ka muliwai, a o kekahi poe hoi, e lana wale ana iluna o na apana papa a me na hoe.

            Iwaena o keia mau uluaoa o kela a me keia no keia poino, ua loaa kike na kokua, a emoole ua hoopau kike ia me kekahi ola ole i poino, koe ka poe i piholo, ua hoihoi ia i kula, a halii hou iho la ke ano meha hauoli maluna o ka ana kanaka.    

            I ka wa a Jane i hoea mai ai, ua maluhia na mea a pau; aka, o ka haawina e kau mai ana iluna ona, aole i ikeia aku ke ano e ae o na manao nonohua o ka aha kanaka, a i ole, ua makili ae la hoi ka ikaika o ko lakou aloha nona, aka, he lana malie wale no.

            I panai pu ia mai me keia mau ano, ua ike ia aku ka nee hikiwawe ana mai o ka ino nui a hohola iho iluna o lakou a i ka wa i ne-i nakolo ae ai ka leo o ka pu no ka lua o ka hoailona mai na paia pohaku mai o ka pa alii, a hoholo aku la kona halulu i kahi mamao, ua lohe ia aku la ke kupinai kike ana mai o ka leo o ka hekili.  Ma keia wa, aole i kaulua hou aku ka huakai auwaa e aolo nei me ka hanohano i ka Aliiwahine.

            Palau mai la ka waapa alii i hoonani ia me ka malie i ka iliwai, me na pahu hae elua, a e welo ana ka hae i ka makani, me ka hoailona o ke aupuni i hoopaa ia me na kinohiohi e ae ne nui.  O ka aoao o ka halelana alii, ua kuuwelu ia me na kahiko hoonani e anapa ana i ka la, a i kukai pu ia mai hoi e ka alohilohi o na ohua o luna; oia ka Moiwahine a me kona mau ukali; o na nohona o ka waapa a me na wahi e ae, ua halii ia me ke kilika kumukuai pii loa; e ukaliia ana ka waa alii me elua mau auwaa liilii i kapaia ka inoa o kekahi, o ka "Bachelor;" iluna o laila na keikikane opiopio a ka poe kiekie, a o ka lua o na waa, no na wahine maka hanohano.

            Maluna o keia waa elua, ua hookau ia kekahi mea nui, me he puu la ke ano; a mai waena ae o keia ahua, he kumulaau dala ke ulu ana, a e kau hoolailai ana kekahi manu nunu me ka lei kaimana e hoopuni ana i kona a-i, e lawe ana ina huaolelo kumu no ka hoohanohano ana i ka Moiwahine, me ka lei alii maluna iho o kona poo.  I ka pae ana aku o ka waa alii, ua hookipa ia ku la e na keonimana he iwakalua ka nui, i aahu ia me na lole veleveta eleele a me na kaula gula.  Ua ukaliia lakou e na kanaka opiopio eono, i aahu ia me na puliki wai gula; mahope iho o lakou ka Earl o Northampton; ka haku puuku iho, e hali ana i kekahi laau kookoo keokeo; mahope iho ona ka Lede Herbert, ka pokii o ka Moiwahine i ukaliia e ka Lede Hartings, ka muli pokii kaikuahine o ka Haku Guilafoda Dudele.

            Mahope iho o na muli pokii, ke Kama Haku Alii ka Moiwahine; e paa ana na bihopa o Rochester a me Winchester i ka welowelo o kon aahu; a o keia kekahi o na huakai loihi me ka maikai loa.  Ma keia mau ano i ike ia, me he mea la, e hoaiai mua mai ana oia i na kahoaka o kona komohia ana aku iloko o ka popilikia a me ka poino no ka mea ana i ae ai, oia ka nohoalii.  He umi kumamaono wale no ona mau makahiki.  

            Ma kona aoao akau kana kane, ka Haku Guilafoda Duele, he kanaka ui opio kulana kiekie, i ukali aku no i ke kulana a me na helehelena nohea o kona makuakane me ke koa, me ka manao haaheo a me ka inaina welawela; aka, aole nae i loaa aku kona akamai a me ka maalea.  Ua aahu ia oia me ka aahu gula keokeo me ke kahei lei daimana.  Mahope iho o ka Moiwahine, he huakai loihi o na kaikamahine opio, na opio kane kulana koikoi, na hai-a kane opio, na naita, na keonimana a me na luna hookipa, a i panina ia mai e ka lua o na mahele koa.

(Aole i pau.)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KA MOLELO

----------

PILIPO KEKOA !

Ka Makai Kiu Ilikini

-----------

AMERIKA HUIPUIA !

---A O KA---

NANE HUNA O KA 1776

(Mai ka peni a ka mea unuki moolelo e "Onila Maka, ka Makai Kiu Kaulana o Enelani,")

MOKUNA V.

KA HAPA PULIMA WELIWELI.

            Iloko o ia sekona, ua hiki ole ia Beramile ke pane ae, no ka mea, ua auhee aku kone noonoo maikai.

            Ku iho la ia malaila me ka helehelena weliweli e haka pono ana i ka mea e waiho mai la imua o hona alo.

            A mahope iho, pane ae la ka Makai Kiu:

            Ua hai mua aku aua ia oe e hoike aku ana au i kekahi mea weliweli, malia o keia wahi koena manaonao o ka pulima, he hoailona ia no ka pomaikai.

            Ia wa, huli ae la o Beramile a nana aku la maluna o ke kanaka e ku ana ma kona aoao.  Aka, aole nae e hiki iaia ke pane aku, no ka mea, ua nui loa ia kona kaumaha.     

            Aka, ua hoomaopopo koke iho ia nae ka Makai Kiu i kona wa i nana mai ai iaia, nolaila, pane aku la ia:

            Aole o'u makemake e hai aku ia oe i na mapaolani palaualelo, aka, aole nae ia o ke kumu e haule loa ai kou manaolana.

            Ia wa, hoao ae la o Beramile e pane me ka leo ailiili:

            Heaha kau mea e olelo nei?

            Eia ka'u mea e olelo nei, malia he ano ohumu keia hana me ka manao ino aole hoi he lawe ola.

            Heaha ! wahi a Beramile i puana ae ai me ka kahaha.

            Aole au e hai aku ana ia oe i keia me ka manao koho wale.

            Iloko o ia hora, ua poha ae la kekahi leo nunulu.

            Ia wa, puiwa ae la o Beramile a huli ae la ia ma kahi ana i lohe ai i ka leo nunulu, a ike aku la i kekahi ilio nui e ku ana ma kona aoao.          

            E haka pono ana na maka o ua ilio la maluna o ka hapa pulima iloko o ke kiowai.

            Auwe ! maihea mai nei kela holohololona ino?

            O ko'u hoahele hoomanawanui ia o Nelo, wahi a ka Makai Kiu.

            Aohe au i ike mua aku nei iaia.

            Pela io no, aka, mai ko kaua wa i hoomaka mai nei e hele, e ukali mau ana kaua mahope ona a hiki ianei, a mamuli no hoi o kona leo nunulu i ike mua ai au e loaa ana ia'u he mea kamahao e hoike aku ai imua o kou hanohano.

            Ia wa, noonoo iho la o Beramile, eia oia ke ku nei me ka hana ole, nolaila, pane ae la ia:

            Aia malalo iho o keia lepo poho ke kino aloha o kuu kaikamahine kahi i waiho ai, nolaila, e kii ae au i mau kokua, a hoihoi aku i ka hale.

            He makehewa kou kii ana aku i mau kokua.

            Aole e hiki ia kaua like ke hapai ae i kela kino, wahi a Beramile.

            O ke kino o ko kaikamahine au e manao nei, aole oia kela au e ike aku la.

            Heaha kau mea e olelo nei?

            Auhea oe, aohe kino o lalo iho o kela pulima, he hapa wale no kela o kekahi kino.

            Alaila, aia ka ihea ke kino o kuu kaikamahine?

            E hoomau aku paha kaua i ka imi ana i ka meheu.

            Alaila, ua ike mua no oe i kela pulima, nolaila, alakai mai nei oe ia'u ianei?

            Aole.

            A pehea ka i maopopo ai ia oe, aole ke kino o kuu kaikamahine malalo iho o kela lepo?

            Ina aia malalo iho o kela lepo ke kino o ka kaikamahine, ina ua hoike mua mai la keia ilio ia'u.

            Pehea ia e ike ai?

            Ma ke ano o kona leo.  Ina aia io malalo o kela lepo ke kino, ina ua wawalo keia ulunahele i kona leo uwe hanehane.

            Ia wa, huli ae la ua Ilikini la, a pane aku la i ka ilio me ka leo huhu:

            E Nero, emoe iho ilalo@

            Aole nae i hoolohe mai ka iho, aka, ua hoomau aka la no ia i ka hanu ana i ka lewa me ka nunulu huhu.

            Ia wa, ua au ae la na maka o ka Makai Kiu Ilikini a pane aku la:

            E moe iho oe ilalo, ua ike ia kakou, a ke kiai ia mai nei kakou e kekahi poe me ka ukali pu mai ma ko kakou mau  meheu.

            I ua Ilikini la i olelo ae ai pela, pale kike ae la ia i ka pale o ka ipukukui a pouli ae la.

            Iloko hoi o keia wa, ua malie ae la ka pa ana o ka ino, a oili mai la na ho ku o ka lewa me ka hoomalamalama ana i ka pouli me ko lakou malamala ma.

            Malalo o ka malamalama o na hoku e uiuiki ana, nana aku la o Beramile i na hana ano e a kona hoahele.

            Ia wa, ike aku la ia i ka Makai Kiu i ka unuhi ana ae i kekahi kaulahao mai loko ae o kona pakeke, a hoopaa aku la ma ka a-i o kana ilio, a hoopaa aku la iaia ma kekahi kumu laau, a pane aku la ua Makai Kiu la iaia me ka leo haahaa, me kekahi mau hoailona ano e imua ona.

            Ia wa no, ua pau koke iho ia kona nunula ana, a moe malie iho la ia ilalo.

            Iloko o ia wa, ua kokolo ae la ke anu iloko o ko Beramile puuwai, me ka ulu mai o na manao kohokoho iloko ona.

            Oiai iloko o ka uluaoa o ka wa e ha hai ana i ka meheu, aole ia i hoomaopopo pono aku i na hana kupaianaha a kona hoa, nolaila, ua ulu mai la ka noonoo iloko ona no ka manawa o kona hoa i komo mua mai ai iloko o kona keena helehelu buke.

            He oiaoi, ua pepehiia kana kaikama nine hia ke ano kupaianaha loa, nolaila, aole kanalua ana i kie ma kona aoao no ka imi ana aku i mau hooiaio hou, ina eia oia ke ku nei imua o ka mea nana i pepehi iaia.

            Ina ua oiaio keia manao koho, alaila, hookahi kumu nana i hooia mai i keia, oia hoi, ua ake keia kanaka helehelena eleele, e pepehi hou i kekahi mea hou aku.

            No ka mea, ua hopu koke iho la o Beramile i ke kumu o kana pu panapana iaia i ike aku ai i ua Ilikini la i ka unuhi ana ae i kekahi pahi loihi mai'oko ae o kona kuka.

            Aka, o keia mau manao koho wale a pau iloko o Beramile, ua lilo iho la ia mau mea i mea ole, mamuli o na halia iloko ona no na hana a kona hoa iloko o na sekona pokoli mamua iho.

            I ua Ilikini la i unuhi ae ai i kana pahi, ua haule iho la ia maluna o kona mau lima a me na kuli, a pane aku la me ka leo haahaa:

            E noho iho oe ma kou wahi, mai hele oe, o loaa nai oe i ka poe powa, aka, e moe iho ma ka aoao o ka ilio a e pakele auanei oe.

            Owai kau e makau nei? wahi a Beramile i ninau aku ai.

            Aole.

            A heaha ka kou mea o ka olelo ana mai ia'u pela.

            I pakele ai kakou, no ka mea, aole kekahi o kaua i ike i kahi e hiki mai ai o ka pilikia.  Nolaila, e moe iho ilalo, a e hele ae au.

            E like me ka nahesa e kolo ana maloko aku o na mauu loloa, pela no ka Makai Kiu i kolo aku ai imua me ka haalele ana aku ia Beramile e moe ana ma ka aoao o ka ilio.

            He oiaio, he kanaka kupaianaha o Pilipo Kekoa, ka Makai Kiu Hapa Ilikini.

            No ka mea, ua loaa iaia ma ka aoao o kona makuahine na hoomanawanui ana o kona mau ohana Ilikini, i hui pu ia me ka naauao o ka aoao o kona makuakane.

            No ka mea, na kona ,akuakane ponoi no ia i hoonaauao ma ke ano he ili keokeo, aka, make e aku la nae ioa iloko o ka wa opiopio o kana keiki.

            Nolaila, mamuli o kona make ana, ua hooneleia mai oia i na pono o keia ola ana; aka, mamuli o na ulia pomaikai, ua loaa iho la iaia keia oihana, a he hana hoi i kupono iaia.

            Iloko o ka wa a ka Makai Kui i kolo aku ai ilalo, ua maopopo mua iloko o kona noonoo, me he mea la, ua piha ka ea o ka lewa me na hanu hohono o ka poe ana e imi nei, nolaila, ma kona noonoo iho, ua hiki e iaia ke ike aku i ka lima koko nana i hana keia mea manaonao.

(Aole i pau.)

            A keia pule ae ka moolelo o Kapena Pelelika.