Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 21, 26 May 1883 — HE WAHI KAAO O KE KANAKA LAWAIA. [ARTICLE]

HE WAHI KAAO O KE KANAKA LAWAIA.

Mokuna 11. I ka lohe ana o ke kanaka iawau i mau olelo a ke kupua weli, kulou iho la kona mau maka ilalo, holo ae la na kipona o ke kaumaha a panipu i kona houpo, a piha ioa ae kona meiiamanao kaniihu, a puilna hawanawana ae la ia i keia mau huaolelo kaukau : " Aloha no hoi oe e ke keikl Ka i no paha na hai aku na hoopilikia a me ka poino e kau mai ana maluna o kou iuaui makua nei; eia ka nau no. Ua aloha au i ou mau hanau mua, a ua minamina nui ia lakou; aole nae i piha ko'u puuwai me na manaolana maluna o lakou, elike la ine ko'u hiiinai piha ana maluna ou. Ua manao au, ia oe la hoi e ola ai neia kino hapauea, a nau la hoi e huna neia mau iwi; eia ka aole. Ua hilinai kuhihewa ka ko'u mau manaolana ana maluna ou; oiai, ma kahi 0 ke ola a'u i manaoio ai e loaa ana mai a oe mai, ke ike nei au, ke haawi mai nei oe he apu i piha me na poino a me ka make weliweli. Aka, mai manao oe e kuu keiki, no ko'u hookiekie ana ae ia oe ma ke kulana a ? u i hookapu ai no ka'u mau keiki punahele, oia kou mea e noho mana ai maluna o kou makua nei; he manao kuhihewa ia ou. Ua hala ae nei he mau la lehulehu mai kou noho mana ana maluna o ko'u home nei, kahi hoi ou mau kuaana i aloha a i hiipoi nui ai me ke akahai; a iloko o īa mau la lehulehu a'u i hoopunahele ai ia oe, aole loa au i ike i kekahi hana a ko'u naau e hiki ai ke mahalo aku ia oe. O ka hana ino a me ka hoopilikia mau ia'u kau mau hana e hoomau nei. Ua uhauha oe i kahi pono uuku i loaa mai ia'u mamuli o ka hooikaika paunho ole iloko o ka hoomanawanui i ka luhi a me ka pilihua, a ua noho ekemu ole aku au ia mau hana hookiekie au e ke keiki; a ano, ke ike nei au i ka uku au e hoao nei e kau mai nei maluna Vu no ka'u mau hana maikai ia oe. Ua lawe mai nei oe i ka elele a ka make a i ka ipuka hale nei, a hookauwa aku nei oe ia oe iho malalo o kona mana daimonio; a ke kau mai nei i ka hopena maluna o'u hala ole nei—e make koke au ano. Aka, e kuu keiki, ua lawa kau mau hana ino atoha ole ana ia'u. Ua hoomanawaniii au a ua hiki ole ke hoomau aku. A oiai ke ike nei au ia oe, aole loa e ko ana kou makemake. Ke ao aku nei au ia oe e hoihoi hou oe i keia omole kupua lapuwale i kahi au i lawe mai ai; a e noho malie oe ma keia ho* pe aku, o pau ko'u aloha nou, pau ko'u hookiekie a hiipoi ana ia oe, a kipaku aku au ia oe e hele mailoko aku o ko'u malu hale me ka haahaa o kou kulana a me ka ilihune 0 kou kino. n | Pela iho la ke kanaka lawaia i kaukau iho ai, me kona hoopaa ana 1 kona manao e hooko oia i kana mau mea i olelo al A ea ae la ua kanaka lawaia nei, a nana ae la i ke kupua, a ike aku la. ia e kau ana he mino aka henehene o ka lokoino maluna o kona mau papalina, ap ihaioa iaae la kona puuwai me ka inaina. Huli ae la kona mau maka ma ka akau, a ike aku la ia ua paapu ka aina me ka punohu uwahi eleele panopano i puka ae mailoko ae o ka omole; alawa ae la ia ma ke kukulu hema, a hoomaopopo iho la ia ua powehiwehi na mokupuni lehulehu i ka uhiia e ua uwahi haekaeka nei; huli aku la ia i ke komohana, a ike aku la ua nalopu ka moana iloko o ka uliuli o ka uwahi; aka, i kona huli ana ae ma ka hikina, ua hoohauoliia ae la kona puuwai a piha holookoa oia me ka hoihoi nui, i ka ike ana'ku i ka wehe ana'e o na ao o ka lewa, a poha mai la ka maiamalama lamaku me kona nani lua ole a pau. A ia manawa koke no i hawanawana j ae ai kekahi leo mama ma kona pepei-1 ao hema, a lohe koliuliu ae la ia i neia mau mamala olelo: u O ka malamalama ke noho alii maluna o ka pouli. n Ia manawa koke no; ua hoopihaia ae la kona puuwai me na manao koa, a hooholo iho 1a ia e hooko i kela kauoha i hawanawanaia mai ai ma kona pepeiao. Huli ae la ia a pane ae la i ke kupua, i aku ta : " E kala mai iaX a ®ai kau koke mai hoi oe i ka make malipa o'u, a na ke Akua e kala mai b oe;* a ke pepehi ? oe ia'u ano, alaila, e haawi mai no aua-| nei ke Akua i ka ikaika maluna o keka- j hi mea okoa i oi aku i kou ikaika nana | e hoopoino ia oe* w *

t " Aole a ! u mau hoolohe ana aku i j kau mau olelo. Aole loa au e kapae j ae i ke kau ana aku i keia hopena o ka j make maluna ou; a nolaila. ano. e ko- | ho mai oe i ke ano make f j mafce ai e " n umii i kei^ ' jmau hUaoleicta N ol*fc> la 1 j ia iloko ona. r \ "He oiaiohe aika,heki? 1 Ho kanaka hei ko\i a ke Ākua i hana mai ai eiike me kona mau ano a pau. He uhane hoi ko u, a ua oleloia. o ka . mea puni a e haawi pio iaia iho i kauwa na keia kupua demcna ino, aole loa ia e komo aku iloko o ke aupuni Paredaiso nani 0 ka lani kiekie, kahi hoi o rta 1 hauoli no ka manawa pau ole. Nolaila, e hooikaika no au, me ke Kokua ana 1 mai o ke Akua ia'u, e lawe pio i keia kupua, a e kipaku aku iaia mailuna aku | o keia aina nani kamahao'' alaila, pane hou aku la ua kanaka lawaia nei imua 1 o ke kupua, i aku la: " He oiaio anei ano e make ai āu ?''. " Ae, ano no !" wahi a ke kupua» 1 " Alaila: " wahl a Ite kanaka lawlia, I nia b ka l inoa h. o ihīiih kou hOaloha, 1 a me kt Kahuhipa mai kā aina e mai, e ' ninau aku au i hookiihi ninau imua ou, a e pane mai oe me ka pololei. " I ka lohe ana o ke kupua i ka inoa o Davida a me ke Kahuhipa, ua manao 1 iho la ia e haawi pio aku ana ke kanaka lawaia iaia iho, oiai ua hoopuka ae la ia . i na inoa o kona mau hoa'loa: a pane mai la ua kupua nei, i mai la : " Ae; e pane no au me ka pololei, e hoopokole oe i kau ninau. " " Pehea oe i noho ai iloko o keia j omole ? Oiai, aole i lawa kona nui no ( kou manamanalima, a pehea la i hiki L ai i kou kino holookoa ke noho iloko 0 , keia omole ? " wahi a ke kanaka lawaia. Aole anei oe e manaoio iloko au o . kela omoie, a -maiksko mai o laila i hemo mai nei au ?" wahi a ke kupua. " Aole loa au e manaoio aku ia oe aia wale no a ike maka aku au ia oe iloko o ka omole;" wahi a ke kanaka lawaia. " E hoike aku no au ia oe i pau kou wahi kanalua, " wahi a ke kupua. Ia manawa, hoohaalulu ae la ke kupua iaia iho, a hoomaka mai la ka uwahi e hoi mai a hoakoakoa ae la i kahi hookahi, pii ae la i ka lewa a kiekie a nalowale iho la ke kino o ua kupua nei, a hoomaka iho la ka uwahi e komo iloko o ka omole. Nana pono mai Ia ke kanaka lawaia a hiki i ka pau pono ana 0 ka uwahi iloko o ka omole, ia mananawa koke no oia i hopu aku ai i ke pani piula i silaia me ka inoa o Davida a papani koke iho la i ka waha o ua omole la, a paa loa iho la ke kupua iloko o kahi ana i hemo mai ai. Pane iho la ua kanaka lawaia nei: " Ano e ke kupua, pehea la kau ano make i makemake ai ? " " E hookuu ae ia'u, a nou na waiwai a me na hanohano a pau," wahi a ke kupua. Aka, aole loa i hoolohe ke kanaka lawaia i kana, aka, kau ae la ia maluna o kona waa, a holo aku la a ka moana kai hohonu, a hoolei aku la i ka omole ' kupua ilalo lilo loa. A hoi aku la ia a kona home, a loaa aku la kana keiki , hookano a hoopoino hoi iaia e noho , ana me ka nanea a me ka lealea uhauha; a pane aku la iaia, i aku la : " Ano e kuu keiki; ua hoao au ia oe; ua kaupaona hoi i kou aloha io ia'u ma ka mea kaupaona; a ua ike au, āohe ou i aloha ia'u, nolaila, ano, e ku oe a hele ■ mailoko aku o ko ! u haie nei, a mai manao hou mai oe iau he makua. Ano, ke iawe nei au i keiki okoa, he keiki hoi na'u e hookama ana, a o na hano* hano a me na kiekie a pau a'u i kau aku ai maluna ou, ke lawe mai nei au mai a oe mai, a kau aku maluna o kau | keiki hou. A o ka hooHina o ko'u aloha. ko'u mau waiwai a pau a me keia Paemoku hoiookoa, e kau aku no ia maluna o keia keiki hou. " Mihi iho ia o Davida no kana mau hana hoomainoino i kona makua; minamina iho la no kona punihei ana i ke Kahuhipa o na aina e mai; aka, ua hala e ka manawa. Ua ike kona makua 1 ka pilikia a me ka poino a kana keiki i hoao ai e kau maiuna ona, a ua pak ae oia mamuli o ka manao kupaa e kinai, ma o ka hiiinai ana maluna o ka j mana o ke Akua, a ua ko. Noho iho jla o Davida Uoko o ka ilihune a me ka (nele, me ka hoowahawaha nui ta e na | [ mea a pau; a haalele ino mai ia hoi ke j * Kahuhipa o na aina e mai iaia me ka j

11 hoinoino mat. A hala ae la he nuu la, j make iho b o DatiJa iloko o ke kauma- , | ha a me ka hilahila; a nalowale loa aku la :ke KahuMifa ona aip* c mai Ko iho !a ka 'wanana i V kau pepeiao o ke kanaka iaw^ua—" O *ka malal malama ke noho alii npa!una o ka pouL IL M * "Ka Hopena.