Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 22, 2 June 1883 — Page 3

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Melanie Leinani

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOLAHA  MAU.

E hookaa ae na Luna i na Dala o ka NUPEPA KUOKOA ma'ka lima o W. S. Lokai, ma ke Keena o ka Pepa, ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me alanui Nuuanu, a aole e aeia la hookaa ana ma ka lima o kekahi mea e ae.

 

NUHOU  KULOKO.

Ua hala i Kau Hawaii ka Luna Leta Nui.

 

Ke pahonohono hou ia nei i keia mau la ka pupupu hale o ka Oihana Wai.

 

Ua hookuuia o Gasper, keia haole nana i ki mai nei kela mau haole elua o Hilo a i make ai, i ka Poakolu o kela pule aku nei.

 

Ua huli hoi mai nei o Mr, Jos. U. Kawainui, mai kana huakai aku nei i Hawaii. Maikai a unounou kona ola kino.

 

 I keia Poakahi iho e koho hou ia ai na Luna Nui o ka Oihana Kinaiahi o keia kulanakauhale.

 

 E hooko kela a me keia i ka rula paa a ka Luna Wai, e papa loa ana i ka hookahekahe  ana  o  ka  wai no na mea kanu, ma o ka hu loa ana aku mawaho o na hora i kau palena@.

 

Ua oluolu loa o Keoni Walakahauki i keia wa mai ka hoomailo ana o ka mai fiva Taifoda i kona kino. a i kona moe, a ua hoikeia ae, ua aneane loa oia e lanakila a e kaawale aku hoi ka mai, mai kona kino aku.

 

 Ua hoikeia ae he lono, ua ili a ua nohaha ka moku kuna Mile Morris, ma na kahakai o Lanai.  He lonolono lauahea wale no keia, a o na lono oiaio aole i lohe ia mai.  A ua lohe pu ia mai no hoi, ua puka ae ka mai Kamola Poki ma Kohala, maluna o kekahi kupa kamaaina o laila.

 

 I keia la a i ole i ka la apopo e ku mai ai ka mokuahi lawe leta mai Kikane mai, a e holo loa aku ana no Kapalakiko.  Mawaena o na uhua mai ko kakou awa aku nei- Ka Rev. C. M. Hyde a me kona ohana. E hala ana iaia he mau mahina ma keia huakai mamua o kona huli hoi ana mai.  Maluna o kona hokua a me ka ohana pu ko makou kanaenae palekana a hiki i ka huli hoi ana mai a hui pa ma na one o Hawaii nei.

 

 Ma ka hora 8 me ka hapa o keia kakahiaka e malamaia ai ka hoike makahiki o ke Kula Kahunapule ma ka luakini o Kawaiahao.  Ua konoia na Kahunapule, na makamaka, a me na hoa'loha pu, e hele nui ae a e kilohi i na hana o ka la.  Ua hoike pu ia mai ia makou, aole he mau haumana e puka ana i keia makahiki.

 

 Ke paipaiia aku nei na hoahanau a me na makamaka a pau loa iloko o ka pono Karistiano e noho ana ma ka apana o Waialae, a me Wailupe, e akoakoa ae ma ka hale halawai ma Wailupe, ma na la Sabati a pau, oiai e malamaia ana he anaina pule ma ia mau apana ma na la Sabati a pau, ma keia mua iho.  Ma ke kauoha a ka Aha Luna o Kawaiahao ma o kona Komite la.

 

 Aole e hoea aku i keia pule kau mau kumu manao e Kahalewai, ua manao makou e hiki ana ia makou ke hoolaha aku i keia pule, aka, ia makou i hoonohonoho pono iho ai i na manao kupono no ka hoolaha ana ma na aoao mua o ka pepa, ua ike makou ua piha e na kolamu a ua koe kau: nolaila, ua manao makou a keia pule ae e hoolahaia aku ai.

 

 Ua hopuia, hookolokoloia, a hoopaiia i kekahi la o kela pule aku nei, o Mr. Thos. N. Puuohau no kona kalaiwa i kona kaa i ke ahiahi o kekahi la o kela pule aku nei, me ke kukui ole, ma ke alanui aupuni o Waikiki-kai, e na makai oia apana. Ua hoikeia mai ia makou, he pinepine kana hana ana pela a i keia ahiahi hoi, loaa.

 

 Eia ma na poai o ke kulanakauhale nei na nanaina kamaaina o ko makou mau makamaka a hoa'loha maikai Keoni Kalama a me kana wahine, D. Keaweamahi a me kana wahine.  Ua huli hoi mai nei o Keoni Kalama ma mai kana huakai haiolelo ma na Kona a me Kau i Hawaii, a o Keaweamahi a me kana wahine, mai ko laua kihapai o Wailuku.  He holo hooluolu mai nei keia a Keaweamahi ma, a huli hoi koke aku no ko laua kihapai.

 

 I ke kakahiaka o ka Poakolu nei i ku mai ai ka moku kaua Amerika Hartford mai na paeaina Carolina mai.  Ma Hilo oia i ku mua ai, a maluna o kona oneki i hoihoi pu ia mai ai ka hui kilo nana i kilo nui mai nei i ka pouli ana o ka I a. Ma kona ku ana mai i ka Poakolu nei i huli hoi mai ai ka Moi a me kona Puuku, mai kana huakai aku nei i Hilo.

 

 Ua malamaia he halawai i ka Poaha o kela pule aku nei e ka hui o na Kumukula a pau o ke kulanakauhale nei, mamuli o ke kuahaua a Rev. A. Mackintosh, ko lakou Peresidena.  O ke ke kumuhana i noonooia ma ia halawai a lakou, oia no ko lakou noonoo kuka a hooholo ana e waiho aku imua o ka Papa Hoonaauao he noi, i na he mea pono e kula ia ma na halekula. na buke kula o ke ano hookahi, no ka mea i ke ia wa e kula ia nei na haumana. he nui a  lehulehu na buke e kula ia nei na haumana: a elike me ka hoololi ana o ka haumana i ke kula ana e noho ao ia ai, pela no e loliloli mau ai na buke kula, a me ka nui o ka lilo.  No ia kumu ua hooholo lakou he mau olelo Hooholo a kakakau inoa lakou. a ua hoounaia aku i ke kakauolelo o ka Papa Hoonaauao.

 

 Ua make hikiwawe iho kekahi haole ma ka hale paina o Haka, "ke Kihi Kahiko," ma ke awakea o ka la Sabati nei, o Anaru Hunt kona inoa.  E hoomaka ana oia e ai i kona aina awakea, a i kona hapai ana mai i ke puna supa e hookomo iloko o kona waha, ua hehee iho la oia mai ka noho iho a haule a make iluna o ka papahele. Aole i hoikeia mai ke kumu o kona make ana.  He ohana kona aia i na aina e.

 

 Ma ke ahiahi o ka Poaono nei i wehe hou ae ai ka hui paele hana keaka o na Keiki Hawaii, i ka eha o ka lakou aha keaka ma ka Hale Mele Hou. Maikai na hana i uleleia

mai e lakou, hehe ka aka o ka poe makaikai no na kamailio hoomakeaka, paipai, kani na pio, a uwauwaia no leo himeni i meleia, a he nui loa aku na hana a ke anaina e hoike ana i ka hauoli piha.  Nui no ka poe i hiki ae, a ua loaa ka ekolu haneri dala a oi ma ia po.

 

 NUHOU  O  NA  AINA  E.

 

 Ua holoia e ka mokuahi Alaska o ka laina hooholo mokuahi Kuaina mawa ena o Nu Ioka a me Queenstown iloko o na la halo he 6, 23 hora, a me 48 minute; a o ka huakai holo loa ia i ikeia ma ka papa kuhikuhi a na manawa holo loa o na mokuahi.  He 18 me 1-28 mile ka holo i ka hora hookahi.

 Ua holo heihei mai nei he mau moku heihei o Lurlina me Halcyon ko laua mau inoa, mai Kapalakiko, a o Honolulu nei ko laua pahu eo.  Eia ae paha laua ke holo mai nei, a he mau la ku wale mai no i o kakou nei.

 Ke laha la me ka weliweli nui ka mai Kamola Poki ma Veriginia Komohana, Amerika Hui, a ua pahola ua mai Kamola Poki la ma keia mokuaina, ma o kekahi haole aeahaukae.

 O ka hoikeike nui no na ano ia a pau e malamaia ana ma ke kulanakauhale o Ladana e na haole Amerika, ua oleloia oia kekahi o na hoikeike nui loa, a e oi pakela ae ana keia hoikeike mamua o na hoikeike i hoikeikeia  ma Europa a puni.

 O kela moku kaua hao kila o Pelekane, oia ka "Iron Duke," a no hookahi miliona me ka hapaha dala ke lilo no kona kukuluia ana, he hapaha miliona dala ka lilo o ka makahiki hookahi o ke aupuni o Pelekane oiai oia ma ka moana.

 Ua huli hoi mai nei o Mude me Sanake mai Ladana, Enelani mai i Amerika Hui, i kela mahina aku nei, a iloko o ka mahina o Sepatemaba e holo hou aku ana laua no Ladana no ka hoeueu hou ana i na anoano o ka pono a laua i lu ai malaila.

 Ke hoouna nei o Rusia i kona poe kanaka akamai ma ka malama ana i na mea kanu a me na pua, (elike me Akoni o Waikahalulu) ma o a maanei o na aupuni o ka honua nei, e kuai ana i na pua o kela a me keia ano, me ko lakou mau kumu pu, i mau pua no ka ahaaina nui e malamaia ana ma Mosekao, i na la mahope iho o ka pau ana o ka poniia ana o ka Emepera.

 He 35,000,000 dala ka aie lahui o Enelani i keia wa.

 Ua olelo ae ka Haku Duferina, he hiki iaia ke hoomalu ia Aigupita me na koa Beritania he 1,147 a me 500 a oi aliikoa, oiai ke kulana kuee o Aigupita i keia wa.

 O kela maka onohi a ia o Gamabeta, kela haole kalai aupuni kaulane o Farani, he waiwai makamae ia no kekahi keiki Alii o Geremania.

 O ka pulou koloka o ka Emepera wahine o Rusia e aahu ai ma ko laua la e poniia ai, ua hanaia me ke gula, a i humuhumuia ai na kaekae me na silika a i okomokomoia me na pohaku makamae. O ke kalaunu e kauia ai ma kona poo, oia no ke kalaunu i kalaunuia ai ka Emepera wahine Katarina I me Elikapeka. He ekolu miliona rubela kona waiwai io, a ua okomokomoia me ke daimana a me na pohaku momi makamae nani loa. Ma kona umauma e anapa ana he pohaku daimana nui nona ke kaumaha he 8 Kareta, a a he kaumaha ia i oi ae mamua o ka pohaku daimana o Koh-i-Noor. He 33 kaa e ukali aku ana ma kona huakai  O ke kaa o ka Emepera wahine, ua hanaia ma Berelina, Geremania, a he kaa kahiko no hoi, i kauohaia e hana ma Berelina e Feredarika ka Nui o Geremania, a i makanaia aku e ia i ka Emepera wahine Elikapeka.  He kaa nani keia ua kinohinohiia i kela a me keia nani, a e kauwoia ana e na paa lio ewalu.

 A hiki i keia wa, ke mau la no ke kuee mawaena o na haole Amerika a me na Ilikini, a hiki no hoi i keia la, ke mau la no ka hooiliia ana o na kaua weliweli.  Ma o na lono i hoikeia mai, ua hahai loloa aku o Kenela Kuluka i na Ilikini ahiu a piena o ka mokuaina o Arigona, a aia lakou ma na pale na o Mekiko, a ma ia wahi i manao ai o Kenela Kuluka e hoopuni a e lawe pio ia lakou. ke kokuaia oia a me kona puali koa e na koa Mekiko.

 

KA  HALAWAI  KUKA  MALU  A  KAHI  MAU  LUNA  AUPUNI.

 

(Kakau ia no ke Kuokoa.)

HELU  2.

 

 I keia manawa, ua ku mai la ke kiai o ka halepaahao o Wilterveden. me kona kino loihi a pane mai la:

 "Iloko o ko'u mau la o ka noho ana e kiai i na paia o ka halepaahao ma ka aina mamao, ua nui ko'u noonoo ana no ko'u kulana; e hiaa ana i ka po a e noonoo mau ana ma ke ao.  Ua hoomanawanui au i na inea o ia noho ana, a hiki i ko'u wa i pakele ai, a ua holo mai la no Hawaii nei, a kukulu ae la i Ziona maluna o kekahi mokupuni, a me ke akamai au i hookele ai i ko'u ike mawaena o na kanaka, a i keia la ua. nohoalii au maluna o ua Ziona la. Nolaila, i kumu e hoomau ia ai ka pii ana o ka waiwai o ko'u kahua, ke ake nei au e lilo i kauwa na ke aupuni Hawaii, e kokua hoi ma ka pakaha ana i kona mau waiwai."

 "E na hoahanau o ka pauku hookahi;" wahi a Kuhina Nui.  "I keia la, ke hoike aku nei au ia oukou, ua maikai a ikaika ke kulana o ke aupuni. Ke waiho nei maloko o ke keena waiwai, na dala neo he $0,000,000 ! Ua nui a mahuahua kona mau pualikaua aina, ua nani a lilelile na pilali o ko lakou mau aahu, a maluna o ko lakou mau papale ipukai na hulu huelo popoki nani, i mea e hoike ia ai ko lakou kulana mamo na ke kia hoomanao o Kamehameha.  O na pu, he nui na ano i hoea mai.  He mau pu kekahi e hiki ke lawe i ka poka pahu mai Ainahou aku a hoea i Keomolewa, a hookauliilii aku i na enemi.  E hoomanao no hoi oukou, aia ma ke kaua nui weliweli ana mai nei ma Kohala, ua lilo ka lei mae wale o ka lanakila ole wale ma ka aoao o ua mau koa wiwo ole wale nei.  Nolaila, ma ko'u ano Kuhina Nui. Ke hoike aku nei au, ua makaukau o Hawaii e kaua aku i na aupuni nui o ke ao nei ke hoea ae he ano kuee. Ano, ua loaa mai ia'u na lono uwea telegarapa mai Butaritari mai, e olelo ana, ke noho la ka liona o Enelani iloko o kona makau weli nui, pela ko Kelemania, Rusia, Italia ma, a o Amerika hoi, ke hoonana la oia i kona houpo ailiili i kau a mea o ka makau i ko Hawaii nei kulana."

 "Huro ! Huro !" wahi a na poo lehulehu e ae o ua kupua nei.

 "Ke haawi aku nei au he ninau imua o oukou e o'u mau hoa o ka pauku hookahi;" wahi a Kuhina o ko na aina e. "Ua hoouna aku au i kekahi mau kao i Kelemania malalo o ko'u mana, i makana i ka Emepera o Rusia, a ua hoouna pu ia aku hoi he mau komisina e haawi aku i na hoomaikai ana; alaila, heaha la auanei na pomaikai e loaa mai ana ia Hawaii nei no ia mau hana akamai a naauao a'u?  Ua maopopo ia'u e loaa nui ana ia Hawaii nei ka pomaikai, he makemake nae au e hoike mai oukou i ko onkou akamai e like me ko'u."

 "He pomaikai nui ke loaa ana ia Hawaii, ua ike ko'u noonoo nowelo," wahi a Peresidena o ka Papa Ola. "E loaa ana ia Hawaii ka omole wai o ke ola hou ana, a e lawe no au a e ninini aku maluna o ka aina, a e ola hou mai no na kanaka a pau a me na ano lahui e ae a pau, a e kukuli hoomaikai mai no lakou imua o'u, no keia mea. A e hoouna mai no ka Emepera o Rusia i na olowaa Nihiliki. i piha me na mea pahu, i mau mea paani a hoohala manawa no ko'u mau la piha hauoli. Oia ka haina me ka pane o ka ninau a'u e hoike aku nei, ka mea hoi iaia ke ki o ka pahu hao o ke ola o ka lahui Hawaii."

 "I keia la, e o'u mau hoahanau o ka pauku hookahi," wahi a Peresidena o ka Papa Hoonaaupo; ua kau mai maluna o'u ka hanohano a me ka hiehie nui, i ka loaa ana o ke kahawai waikahe ikaika nui e kahe holomoku ana maluna o ka Paemoku Hawaii a e uhi paapu ana i kela me keia i ka naauao hohonu a lipolipo launa ole: e hoike mai ana i ko'u akamai ma ka hookele ana i ka oihana @auao o ke aupuni.

 "Ke hoomakauka@ u e ao aku i na opio i ka hula ku'i, ka hula olioli, ka hula paipu, ka hula pakaawili o ke kino, a me na ano hula no a pau, i mea e hoike aku ai i ke ao holookoa, he kulana piha naauao kiekie ko ka lahui Hawaii ma ka'u hookele akamai ana. Nolaila, ke hoike aku nei au, ahoe aupuni i oi ae ka naauao mamua o Hawaii nei."

 "Mahalo, mahalo neo," wahi a na leo hanehane o na poo e ae o ua kino kupua nei.

 "Auhea oukou e o'u mau hoahanau o ka pauku hookahi," wahi a Loio Kuhina no ka manawa. "Ke hoike aku nei au imua o oukou me ko'u hiehie nui a me ke kilakila; aole loa he manawa i ike ia ai ka makaukau o ko ke Aupuni Hawaii aoao ma ke kanawai e like la me ko keia mau la e nee nei.  Ua pau loa na buke kanawai i ka amu ia e ko'u loea, a aole loa kekahi hihia a pakele ke lawe ia ae imua o na Aha.

 "O ke akamai o na Loio a pau o Hawaii nei, ua haule malalo o ko'u: no ka mea, aole i maopopo ia lakou ke kumukuai o ka huluhipa, a me na keneta e kaki ai. Aole o'u makemake i mau kokua. i hele wale aku no au e ninau i ko lakou manao, aole hoi e kii aku e lawe ae i ka oihana, i mea hoomeamea wale aku no au. Pehea la au e kii aku ai ia lakou oiai owau no ka oi ma ka ike kanawai, ua ao ia wau oiai ko'u manawa e noho ana mawaena o na powa o Iava ma me kuu hoahanau oia o Lakamana, ke kanaka huluhulu o Sumatera."

 I keia manawa, me ka leo nui, i pane mai @i ka Moi o Hawaii no na la ia'u ka mana, i mai la.  "Ke hai aku nei au i ke kuahaua; oiai ua lohe ia ae nei ka ikaika, ka naauao, ke ola hou ana, a me ka mana o ka lahui me ke Aupuni Hawaii, nolaila, ke kauoha nei au e haawi mai na mea a pau i ko lakou mahalo a me na hoohiwahiwa kiekie ana ia'u nei, ka mea iaia ka mana o na poo a pau e waiho nei maloko o ko'u poho lima. E wehe hamama ia ka ipuka o ka pahuhao, a e hana aku au e like me ko'u makemake me ka nana ole aku ia hai."

 "Kokua ! kokua;" wahi a na poo e ae o ua pauku kino kupua nei.

 I keia manawa, owaka mai la na omaka ahi uila ma ke kukulu hema o ka lewa; holo paapaaina ae la na pohaku hekili, a nakulukulu ae la na pali a me na awaawa: a lohe ia aku la kekahi leo weliweli i poha mai mailoko mai o na ao o ka lewa i ka i ana iho:

 "Ano i ka la o kou hauoli ana, e hoomakaukau oe no kou kaumaha ana!" A ia wa, meha iho la na mea a pau, a nana hou aku la ka makou kiu meahou, ua nalo aku la ua kupua nei a me kona mau poo; a hoi mai la oia a hoike mai ia makou i keia wahi nuhou kupaianaha.

 

HE  KAHUNA  HOOPUNIPUNI.

 

 Eia ma Ualapue, Molokai nei, kahi i noho ai kekahi kanaka o Nahalau kona ihoa, he kahuna hoopunipuni oia. Penei kana olelo: He ona akua, a o Keahinohoikauka kekahi o keia mau akua, he wahine hiu i-a. Kahaha! nui ke akua, nui ke ola, nui ka mana, nui ka ike!

 Ma ka po Poalua, la 8 o Mei, ua hoao oia lapaau mua ia Kahiamoe, (k). Ua olelo oia he kahili lau-ki ka laau e kahili ai i ka maka o Kahiamoe, a ina e pau ka awa a me ka rama i ka inu ia e ua wahi kahuna la o ke ola no ia o ka maka.  Ea, pau ka awa a me ka rama, a me ke kupa moa, a me na mea ai i hoolakoia no kana oihana, aohe ola o ka eha o ka maka o Kahiamoe.  He hoopunipuni keia hana ana. Ma ia po no, ua lawelawe hou oia e lapaau ia Hoomaniha, (w.) Penei ke ano: Ke inu nei au i keia kiaha rama, a ina e pau kuu papa-hana i keia po, alaila, o kou ola no ia, a ku oe a hele i keia po ma o a maanei. Pau ka rama a me ka papa-hana, aole he ola iki, ke ku nei no ka puu nui ma ka opu o Hoomaniha. He mau hana hoopunipuni keia.

 Ma ia po no, ua olelo hou ua wahi kahuna la e inu ana oia i ka apu awa a me ke kiaha rama, a me ka apu kai, alaila, e make ana o Kamai, wahine a Kahiamoe.  Kahuhu! eia no o Kamai ke ola maikai nei a hiki i keia la. Nolaila, ua maopopo ka hoopunipuni o keia kahuna.  Ea, auhea la na makai makaala ole i na hewa o ka apana, eia ka lawehala la o Nahalau, he kahuna hoopunipuni!

 Nolaila, mai puni ko Molokai kanaka i keia wahi kahuna; aole he laikini o keia wahi kahuna e lawelawe nei i ka oihana lapaau; ea, e hoopaa koke i ka halepaahao ma Pukoo, a i ole ia, e hoihoi aku i Pauoa, i kona wahi, anoai paha ua maa no ko laila poe kanaka i na hana hoopunipuni a keia wahi kahuna.  Nolaila, o ka lohe ko oukou a makaala, o puni auanei i na hoohei a keia wahi kanaka kahuna! He hoike makou no ka oiaio.

      J. MAKAOLEHUA,  OPIO.

 Ualapue, Molokai.

 

NA  NUHOU  O  KA  PANALAAU  O  NA  LEPERA.

 

 He maikai no ke ola kino o ka hapa uuku o na mai Lepera i keia wa, aka, o ka hapa nui he nawaliwali a he ku i ka mainoino, a pela aku.

 He nui na make i keia mau la e noho ia aku nei, ma ko'u koho ana aku, no ke kamano mai ke kumu, a me ka nele i ka ai i kekahi wa.

 He pakolekole ka ai i keia wa, a he aumeume ka loaa o kahi paiai. O ka poe ikaika loaa ka lakou, aka, o ka poe nawaliwali hoi nele lakou, a he nui ko'u aloha no ia poe i alualuia ko lakou hopena e ka pilikia a ka ai.

 He bipi a me ke kamano ka i-a e haawiia nei ia makou i keia wa, auwe, ka hopena waliweli e! Ke ninau mai nei paha na Hawaii aloha oiaio, mai ka wai hooipo a ka hinano a hiki i ka limu pahapaha o Polihale, auhea na dala he kanaiwakumamalima tausani ($95,000) i hookaawaleia no ka panalaau o na mai Lepera? Haina: aia iloko o ke eke a Ha@ai, ke puliki ia mai la e na lima o Pukaiki. Owai ko oukou mea nana e kumakaia nei? O Iuda Isekariota a me kona mau hope, o Lokoino. aloha ole, hoopau dala, a pela aku.

 Ke kalokalo aku nei keia huna lepo ia oe e Kalanikaulilua.. ina he mae oluolu ia oe e kou kiekie ke kaupaona pono ana i kou lahui nawaliwali nei me W. M. Kipikona, alaila, e ike no auanei oe i ke kino wailua o W. M. K. e heluhelu ana i keia mau huaolelo oloko o ka Baibala, "Mene, Mene, Tekela, Uparesina."  Aole no kekeue, aole no ka hoopalaimaka, aole hoi no ka opukeemoa, aka no ke kaumaha o ka  naau i ka lumai ia o makou ka poe nawaliwali iloko o na ale kupikipikio a ka pilikia.

 Oiai i ka manawa o na Peresidena mua iho nei, ua malamaia makou malalo o na rula naauao, aka, i keia Peresidena hoi hoololoia makou me he ilio la ua kawa-u ka lakee ma ke kuono.

 Ua haalele mai i keia ola ana ka makua Rev. J. Kahuila, a ua hoi aku ma ka aoao mau o ka honua. "O ke kanaka i hanauia e ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha i ka popilikia," wahi a Ioba. Ko'u luuluu me ka wahine i hooneleia i ke kane a me na keiki i hooneleia i ka makua.

 E hilinai iki ae au me kuu Mude, NUPEPA KUOKOA, o na la opio.

    JAMES  K. AWIHI,

 Kalawao, Mei 22, 1883.

 

HE  HOALOHALOHA  ALII.

 

I  KA  MEA  KIEKIE  HON. MRS. C. R. @BIHSOP, KEKAHI  O  NA  AII HANAU  O  KA  AINA.

Aloha oe;-

 Ua oluolu i ka Makua Mana Loa ka lawe ana aku i ke ola o kou Kaikuaana hoahanaa ke Alii ka Mea Kiekie R. Keelikolani mai keia ola ana a i ka hopena mau o na mea a pau.

 Nolaila, o makou o na Hoahanau o ka Ekalesia Makua o Kawaiahao, ke komo pu aku nei makou me Oe iloko o ke kanikau kumakena no kou hoahanau Alii i aloha nuiia. Nolaila,

 E Hooholoia:  Ke hoike aku nei makou i ko makou Aloha Alii ma ke komo pu ana aku me Oe iloko o na wa kumakena no ka make ana o kou hoahanau Alii.

 Hooholoia: Ke kulou haaha aku nei makou imua o ka Mea Mana Loa, a ke nonoi aku nei i Kona Lokomaikai e hoomama mai i kou naau kaumaha, a Nana e kokua mai ia Oe i na manawa a pau o keia mau la kanikau. Ma o ko makou Komite,

     S. L. DESHA,           }

     J.  WANA,               }  Na Komite.

     J.  NALUA,              }

    G.  KOLOPAPEL .  }

 

HE  HANA  KARISTIANO  ANEI  KEIA ?

 

 Heaha ka hana pono a ke Karistiaano oiaio, a i ole, e hoololi hou ae paha ka ninau, penei:  He hana pono anei ia na ke Karistiano oiaio ke kipaku ana aku i na Komite, e imi ana no ka pono o ko ke Akua hale me he mau holoholona 'la?  Me ka olelo aku, eia ko hapalua, hoi, hoi. Me ka loiloi iho i ka pono ole o ka hana ana i ka palapala Komite, e hoike ana mai he pilikia no ko makou e noho nei, a papa ana aku i ka lokomaikai o na hoa aloha, no ke kokua ana i ka ke Akua hana &c.

 Oia anei na hana kupono i ke Karistiano oiaio? Pela anei kakou e hana ai i loaa ia kakou  ka pono nui i hoomakaukauia e ko kakou makua i ka lani, ka mea a kana keiki i hai nui iho ai i ko keia ao holookoa a lohe na mea a pau, oia hoi, i hoikeia ma ka Baibala. "Ke hoi nei au i ka lani e hoomakaukau i wahi no oukou ma kahi o ko'u makua?" Ua loaa anei keia wahi i ka poe e hana ana me keia? Ke manao nei au aole e loaa, ole loa no.

 Ia oukou e o'u mau hoa Karistiano mai hoaahu ia kakou me ka aahu o ke Karistiano, a huna i ka nahesa maloko o ka aahu nani o ka noho hemolele ana.

 E hoomanao kakou i ka ka Haku i olelo mai ai. "E haawi ka ke Akua i ke Akua.  E haawi ka Kaisala ia Kaisala."  Ke manao nei au, ua haawi hewa mai paha o'u mau hoa Karistiano i ka Kaisala i ke Akua.  Ma keia wahi, mai hoohuikau kakou i ka haawi ana i ka Kaisala i ke Akua i ka ke Akua hoi ia Kaisala.

     S. K. KUEWA.

 

KAHI  MANU  KANIKANI.

 

E KUOKOA; Aloha oe-

 Ua hoea mai nei o Kaulainamoku, ua hele a kuululu.  E hoike ana i kona manao hilinai ia Kipikona a hilinai ole ia Rev. H. H. Paleka.  Ea ! nani ka hanohano o Kipikona i ka hilinai ana o ke kilo nana lima o na poopoo o Kepohoni.  A e poino ana paha o Rev. H  H. Paleka no ka hilinai ole ana o keia kakaolelo kaulana o na pipa alanui. He keu no hoi o B. W. Kaulainamoku. Nui kona hooio. E kaena mau ana i kona naauao. Oia anei ka mea i loaa ole ai kekahi oihana kiekie a naauao iaia?  Oia anei kona noho ana maloko o kela poopoo ma Kepahoni? Ua oi io anei kona hilinai ia mamua o Nalimaapa ma? Hilahila ole, ka hele auwana wale ma na ipuka hale e noi dala ana no ka nana ana i na kahakaha o ka lima a hai hoopunipuni ae la - e waiwai ana oe; e mea ana oe; e mea ana a mea iho a mea ae. Ka hupo nui. E ka haukae, ua kaupaona ia oe a ua hooiaio ia kou olohaka. Mai hokae hou.

     MEAKAUPAONA.

 

NA  HOOLANA  HOU.

 

OLELO  HOOLAHA.

 

 Ua lawe aihueia  mai Kaneohe aku i ka oa Poalima ka la 18 o keia mahina. he lio hulupala keokeo ma ka lae. a he hulu piipii ma ka aoao o ka ai. ua paa na wawae a pau me ka hao. a i kuniia @ ma ka uha hope akau.  O ka mea e lo@a ana keia lio a hoihoi mai i ka hale o ka mea nona ka inoa malalo, e uku makanaia no ia $5.     ROBERT  BROWN.

Kaneohe, Koolaupoko, Mei 12. 83  1121  32*

 

MAKEMAKE  IA.

 

 Ke hoike ia aku nei na mea a pau e makemake ana e loaa na PAI  AI ma@ka PAKEKE a me ka PAHU paha, e kauoha mai ia'u ma ka leta no ka hoolawa ana aku i na kauoha Ai a puni keia mau Paemoku; o na kauoha no ke kulanakauhale, e lawe ia aku no e like me ka makemake o ka mea kauoha ma ka ipuka o ko oukou mau hale. no ke kumukuai haahaa loa.  E waiho ae i ka oukou mau kauoha ma na leta ma ka Hale Leta.

     ALBERT  K.  KUNUIAKKA

 Honolulu,  Mei 12, 1883.  1119 tf.

 

KA  BUKE  HIMENI  KULA  SABATI  KA  HOKU  AO  NANI.

 

  Ua loaa hou mai nei ka Buke Himeni Ka HOKU AO NANI i paiia me na ili nani loa, no ke kumukuai oluolu loa, a e kuaiia aku ana me ka makepono loa ma ka Halekuai o A. L. Kamika-opio.  Helu 44 ma ke Alanui Papu, e pile pu ana me ka Halepaikii o A. A. Monatano, ma Ewa mai o ka Halekuai o E. O. Hall & Son.

    EIA  NA  KUMUKUAI.

 O na buke me na iliulaula nani     75 c't

 O na buke me na ili kahiko         50 c't

 He mea pono i na Kula Sabati a me na Anaina Hoomana i koe, e kauoha koke mai.

 1119   4t

 

NA  HOOLAHA  KUMAU.

 

W.  A.  KINI

LOIO !    LOIO ! !

 

Keena Hana Helu 15, Alanui  Kaahumanu, Honolulu.    1121   tf

 

KA  LAINA  HOOHOLO

KAA  UKANA  A  OHUA  O

KAUAI.

 

 E haalele ana i ke Awa o NAWILIWILI no KOLOA me KAPAA ma na POALUA a pau, mahope iho o ke ku ana aku o ka MOKUAHI, a e hiki hou ana ma kahi i hoikeia maluna no ka halawai ana me ka MOKUAHI ma na POALIMA a pau.

 

UKU  AUHAU  NO   KELA  A  ME  KEIA  HUAKAI,

     $2.50

 A   ma na apana mamao iki aku, e like me ka Aelike.

 

NO  NA  UKANA, HE 10 Paona aole Uku.

 

E hoolakoia no na Lio ina i Makemakeia.

       W.  H.  RICE,

                   ONA.

   1118   3ms.

 

LOLE  MAKEPONO

Ke kuike e loaa no ia ma kahi o

Kakela me Kuke.

- E laa na-

AHINAHINA,  KALAKOA,  KEOKEO, LEPONALO, PENA, AILA, AIIA HONUA, ANIANI.

 

NA  MEA  PIULA,

Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke,

Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu

Palahi, na Palumi, ahe agena

no na mokupuni o Hawaii

neino na Lainakini-nao

Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa,

Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i

ka Wawae, Palule Huluhulu,

Na Lole Huluhulu, Na

ka hoohelo ana, Li

Lole no pini,

Lihilihi, etc.

A  ME  NA

 

Mikini  Humuhumu

MAKEPONO  LOA.

 A he mau

MEA  AI  KAHI:

 KA  PALAOA, KOPAA

 RAIKI,  PIA,  HOOHU

 PAAKAI,  HUAALA,

 PIA  KULINA,  KOPE,

 - A  HE -

Laau Lapaau Kaulana Loa

 A  DR.  JAYNE.

LAAU  HOOMAEMAE  KOKO

LAAU  HOOPAU  NAIO,

PENIKILA,   HUAALE,

LAAU  KUNU,

Me na Laau Hamo, a Pela 'ku.

 340-tf

 

HE  NUI  ANEI  KOU  MAKEMAKE  I  NA

Mikini Humuhumu Lole !

Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai o

Kakela & Kuke !

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano

Mekini a WHEELER a me WILSON

mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai ka mea hookahi.

NA  MIKINI  A  SINGER !

ma ke $50 pakahi me ke ano

MIKINI  A  WILCOX  ME  GIBBS

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai. I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka no ke kupono o keia mau Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.

 608 tf

 

NA@ HOOLAHA  KUMAU.

 

NU  HOU !    NU HOU !!

 

Eia aku nei o Charles J. Fiahei@ i Amerika

Haipuia a me Europa, no ke kua

ana i waiwai hou o na lako aa-

hu o na kane me na wahi

ne a me ka oihana hu-

muhumu me ka

emi loa.

 

Ua loaa mai nei hoi ma ke "S@" kekahi

ia mau waiwai, a e kuai ia aku ana i

keia Puaono me ke emi loa ao ka

manawa mua.  E hele mau

a e wae no oukou iho.

Na ka hikimea no

ka loaa mua.

   1115 tf

 

MAKANA  LA  KULAIA  KUAI  !

MA  KA

HALEKUAI  LOLE  NUI  O  HONOLULU  NEI.

E makana waleia aku ana he

mau kii pena i ka mea kuai mai

a hiki aku i ka $1.00 a oi aku ka

lilo i ka wa hookahi.

EWEHE  MUAIA  ANA  IKEIA  LA

MA  KA  HALEKUAI  LOLE  NUI

          O

HONOLULU

 

He Kuai Manuahi Launa ole.

He Kuai Hoopoho a Hoopakika.

E hele nui mai e na makamaka.

E wae oukou e like me

ko oukou makemae

iho i@na 

waiwai o kela a me

keia ano he nui

wale.

 A. M. MELEKI.

HELU 104 ALANUI  PAPU

 

NU  HOU !    NU  HOU !

 

Na Waiwai Hou Loa !

NA  PAIKINI  O  KEIA  AU.

 

E Loaa no ma ka ha Halekuai e

 

DILLINGHAMA  MA,

 

Ma  Alanui  Papu.

 

 Oia na waiwai malalo iho nei:

Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala,

Piki, Oo, Koi, Koilipi, Na Hama-

re Kamana o na ano a pau,

Na mea Hana a na Ka-

mana, Poe  Hamo

Puna, na Am-

ara a me

na mea

hana o ka

Poe Akeakamai

a pau. Pena Aila,

Vaniki a me na Palaki,

Pauda, Poka a me na Kukae-

pele, Palaki Hamo Puna, Pulumi,

Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papa

 Holoi Lole, na Iputi,

 na Pa Palai, na Ma

 kau Lawaia, Na

 Aho Lawaia o na

 ano a pau, na Kaula

 o na ano a pau, na

 Paki, O, a me na

 Puna, a he nui aku

 no na mea i koe.

I  KUPONO  NO  KA  HOOHIWAHIWA  ANA !
  NA  HALE

 

I hiki ole ia makou ke huai pau aku aka, na oukou no e hele mai a e hoonuu iho.  O keia maluna ae, e loaa no ma ka halekuai o

    Dilinahama Ma,

1036-3m] Ma ka helu 37, Alanui Papu.