Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 22, 2 June 1883 — KA HALAWAI KUKA MALU A KAHI MAU LUNA AUPUNI. [ARTICLE]

KA HALAWAI KUKA MALU A KAHI MAU LUNA AUPUNI.

(Kakau ia m* Knok&o. } Helu 2. I keia manawa, ua ku mai la ke kiai o ka ha!epaahao o Wilterveden. me kona kino loihi a pane mai la:

'•Iloko o ko'u mau la o ka noho ana e kiai i na paia o ka halepaahao ma ka aina mamao, ua nui ko'u noonoo ana no ko'u kulana; e hiaa ana i ka po a e noonoo mau ana raa ke ao. Ua hoomanawanui au i na inea o ia noho ana, a hiki i ko'u wa i pakele ai, a ua holo mai la no Hawaii nei, a kukulu ae la i Ziona maluna o kekahi mokupuni, a me ke akamai au i hookele ai i ko'u ike mawaena ona kanaka, a i keia la ua nohoalii au maluna o ua Ziona la. Nolaila, i kumu e hoomau ia ai ka pii ana oka waiwai o ko'u kahua, ke ake neī au e lilo i kauwa na ke aupuni Hawaii, ' e kokua hoi ma ka pakaha ana i kona mau waiwai.'" "E na hoahanau oka pauku hookahi;,? wahi a Kuhina Nui. "I keia la, ke hoike aku nei au ia oukou, ua maikai a ikaika ke kulana o ke aupuni. Ke waiho nei maloko o ke keena waiwai, na dala neo he $0,000,000 ! Ua nui a mahuahua kona mau pualikaua aina, ua nani a lilelile na pilali o ko lakou mau aahu, a inaluna o ko lakou | mau papale ipukai na hulu huelo jx>po- j ki nani, i mea e hoike īa ai ko lakou kulana mamo na ke kia hoomanao o Kamehameha. O na pu, he nui na | ano i hoea mai. He mau pu kekahi e hiki ke lawe i ka poka pahu mai Aina- 1 hou aku a hoea i Keomolewa, a hookauliilii aku ina enemi. E hoomanao no hoi oukou, aia ma ke kaua nui weliweli ana mai nei ma Kohala, ua lilo ka lei mae wale o ka lanakila ole wale ma ka aoao o ua mau koa wiwo ole wale nei. Nolaila, ma ko'u ano Kuhina Nui. Ke hoike aku nei au, ua makau- j kau o Hawaii e kaua aku i na aupuni | nui o ke ao nei ke hoea ae he ano kuee. Ano, ua loaa mai ia'u na lono uwea telegarapa mai Butaritari mai, e olelo ana, ke noho h ka liona o Enelani iloko o kona makau weli nui, pela ko Kelemania, Rusia, Italia ma, a o Amerika hoi, ke hoonana la oia i kona houpo ailiili i kau a mea oka makau i ko Hawaii nei kulana."

"Huro ! Huro !" wahi a na poo lehulehu e ae o ua kupua nei.

"Ke haawi aku nei au he ninau imua o oukou e o'u mau hoa o ka pauku hookahi;" wahi a Kuhina o ko na aina e. "Ua hoouna aku au i kekahi mau kao i Kelemania malalo o ko'u mana, i makana i ka Emepera o Rusia, a ua hoouna pu ia aku hoi he mau komisina e haawi aku i na hoomaikai ana; alaila, heaha la auanei na pomaikai e loaa mai ana ia Hawaii nei no ia mau hana aka-

mai a naauao a'u ? Ua maopopo ia'u e loaa nui ana ia Hawaii nei ka pomaikai, he makemake nae au e hoike mai oukou i ko onkou akamai e like me ko'u."

"He pomaikai nui ke loaa ana ia Hawaii, ua ike ko'u noonoo nowelo," wahi a Peresidena o ka Papa Ola. "E loaa ana ia Hawaii ka omole wai o ke ola hou ana, a e lawe no au a e ninini aku maluna o ka aina, a e ola hou mai no na kanaka a pau a me na ano lahui e ae a pau, a e kukuli hoomaikai mai no lakou imua o'u, no keia mea. A e hoouna mai no ka J£mepera o Rusia i na olowaa Nihiliki, i piha me na mea pahu, i mau mea paani a hoohala manawa no ko'u mau la piha hauoli. Oia ka haina me ka pane o ka ninau a'u e hoike aku nei, ka mea hoi iaia ke ki oka pahu hao o ke ola o ka lahui Hawaii." "I keia la, e o'u mau hoahanau o ka pauku hookahi," wahi a Peresidena o ka Papa Hoonaaupo; ua kau mai nialuna o'u ka hanohano a me ka hiehie nui, i ka loaa ana o ke kahawai waikahe ikaika nui e kahe holomoku ana maluna o ka Paemoku Hawaii a e uhi paapu ana i kela me keia i ka naauao hohonu a lipolipo launa ole; e hoike mai ana i ko'u akamai ma ka hookele ana i ka o keaupuni "Ke hoomakaukeu e ao aku i na opio i ka hula ku'i, «ta hula olioli, ka hula paipu, ka hula pakaawili o ke kino, a me na ano hula no a pau, i mea e hoike aku ai ike ao holookoa, he kulana piha naauao kiekie ko ka lahui Hawaii ma ka'u hookele akamai ana. Nolaila, ke hoike aku nei au,

aohe aupuni i oi ae ka naauao mamua o Hawaii nei." "Mahalo, mahalo neo," wahi a na leo o na poo e ae o ua kino kupua nei. "Auhea oukou e o'u mau hoahanau o ka pauku hookahi/' wahi a Lok> Kuhina no ka manawa. ,4 Ke hoike aku nei au imua o oukou me ko'u hiehie nui a me ke kilakiia; aole loa he manawa i ike la ai ka makaukau o ko ke

j Aupum Hawaii aoao ma ke kanawaī e like la me ko keia mau la e ne« nei Ua paa loa na buke kanawai i ka amu ia e ko'u loea, a aole loa kekahi hihia e pakele ke la*e ia ae tmua o na Afea. ki O ke akamai ona Lok> a pau o Havaii nei, ua haule malaio o ko r u; no ka mea, aoie i maopopo ia lakou ke kuka huluhipa, a me na kenela e kaki al Aole o'u makemake i mau kokua. i hele wale aku no au e nmau i ko lakou m-iruo, aole hoi e kii aku e fa«re ae ika oihana, i mea hoomeamea *ale aku no au. Pehea la au e kii aku | ai ia lakou oiai owau no ka oi ma ka ike kanawai, ua ao ia vau oiai ko'u ma~ nawa e noho ana mawaena o na powa o lara ma me kuu hoahanau ota o T akamana, ke kanaka huluhulu o SumalenL" I keia manawa, me ka leo nui, i pane mai-ai ka Moi o Hawaii no oa la ia uka mana, i mai la. "Ke hai aku nei au ike kuahaua; oiai ua lohe ia ae nei ka ikaika, ka naauao, ke ola hou ana, a me ka mana o ka lahui me ke Aupuni Hawaii, nolaila, ke kauoha nei au e haawi mai na mea a pau i ko lakou mahalo a me na hoohiwahiwa kiekie ana ia ? u nei, ka mea iaia ka mana o na poo a pau e waiho nei maloko o ko'u poho lima. E wehe hamama ia ka ipuka o ka pahuhao, a e hana aku au e like me ko'u makemake me ka nana ole aku ia hal s> I "Kokua ! kokua;" wahi ana poo e ae o ua pauku kiuo kupua nei. I keia manawa, owaka mai la na omaka ahi uila ma ke kukulu hema o ka lewa; holo paapaaina ae la na pohaku hekili, a nakulukulu ae la na pali a me na awaawa; a lohe ia aku la kekahi leo weliweli i |X)ha mai mailoko mai o na ao o ka lewa i ka i ana iho: "Ano i ka la o kou hauoli ana, e hoomakaukau oe no kou kaumaha ana !" A ia wa, meha iho la na mea a pau, a nana hou aku la ka makou kiu meahou, ua nalo aku la ua kupua nei a me kona mau poo; a hoi mai la oia a hoike mai ia makou i keia wahi nuhou kupaianaha.