Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 24, 16 June 1883 — Page 2
| This text was transcribed by: | Ruth Iwata |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
KUOKOA ME KE AU OKOA.
[1 Hutia.]
No ka Makahiki $2 00
Eono Mahina 1 oc
Dala Kuike ka Rula
POAONO. JUNE 16, 1883.
KA HOIKEIKE NUI.
Ua weheia ka hoik@ika holoholona a me na mea ulu makai o ka aokai ma Ainahou. i ka Poak@lu nei. a ua hoomama a hiki i ka Poaha nei. Ua lehulehu no holoholona na lio, hipi, a mena ilio a @ mahalona ko lakouo ano. Ua haawi @ha maka a i na oi, a pela no hoi na ikea ulu @@ haawiia na makana.
Ma ke makau a ekaikai ana ua ku nui ka mahaloia na mea a pau. Malahia ai kealii ka Moi a na puhi ae ka puahipuhi ohe ik@ lakou mau leo mele.
Oa ikeia he mau huihui waina maikai a nunui i@ @h@iaia e Mr. J. Milton inaloko o kona paiina Kulaokahua. He hoike ana nani keia he hiki no ke hoouluia keia hui oa i ke paa ka naauao o ke kanaka no ka nana a me ka makaala ana.
Ua hoikeikeia he mau kalo na Hon. J. Moaniuli he mau kalo nunui a mai kai, a ua mahalo nui ia.
Ua lilo la lihilinahama ma ka makana mua no na lako mahiai maikai loa; a ia @ O. Holomaka makana no na ano palau maikai.
Ua lilo ia Kakela me Kuke ka makana no ke kope e hoomaemae alanui: a o ka mokini kanu ko ua lilo ia C. C. Kolemana. No na kamaa lio ua lilo ka makana mua ia J. McLain, a o ka makana elua, na lilo ia K. Doyle.
O ka makana no na kaa lealea a me na kaa nunui e like me ko Kimo Doda ua lilo ia g. West, a no na kaa e ae ua lilo ia F. J. Wiggings.
Ua hoikeike ia ae e Wong Icong & Co. he mau hi@ i Pake a na nui ka mahaloia. Na keia mau hipi i palau ke kalu apana aina a pau i ka la hookaia, he ekolu eka.
Ma keia mau hoikeike ana, ua hoike ai he mea hiki no ia Hawaii nei ke hooahi i na hua wawai a me na pua nani.
HEAHA KA HOPENA! A HEA
HOOKO PONO IA!
He mea kaumaha a luuluu hoi no makou ka hoomanao mau ana no keka hi ulia weliweli e kau nei maluna o ka lahui Hawaii: a i na manawa a pau a makope ike aku ai i ka hoa kino uhane ua kau ke alina o ka mai lepera maluna o kona kino, he mea e ke aloha aime ka minamina. 'Hoi aku la ka noonoo ana i na la e laupai ana ka aina me na kino lanakila mai keia mai ino; a ake nai ae la ka manao e hoea mai ka la e lanakila hou ai o Hawaii mai ka la e lanakilo hou ai o Hawaii, mai kipona eleele o ka poino weliweli, a keia kupuino e lawe ola nei me na helehelena o ka manaonao i na wahi kauna kakaikahi i koe iho no ke kahua kupapau o Kalawao. Hu mai la ke aloha no ka ohana i haehaeia a mokuahana: na keiki i hoonele ia i ka makua, ka maweheia ana o ke aloha pilipaa mawaena o ke kane a me ka wahine, ke kaili loa ia aku o ka makamaka mai ke ao a pau, a noho i kela kahua hoomoana o ka make e kali wale aku ana no o ka hoea mai oia hopena; a he le halehu wale na hiohiona o ke aloha e kau mai ana imua o na maka, mamahi o na hana a keia mai. He oiaio he haawe luuluu nui keia a Hawaii e uwe kaniuhu nei no kona mau oiwi, a he mea hoi na ke ao holookoa e nana mai nei me ka minamina nui.
Mamuli o keia mau hiona kahakana o ka eleele e kau nei maluna o ka aina: mamuli o na nanaina paupauaho a maaliawa o ka lahui Hawaii: na kau mai maluna o kela a me keia i pakele mai ka hauna ana a keia enemi, ka pane ana i ka ninau nui o ka la "E kinai ia anei ka mai Iepera? A i ole, e kau lanakila ia paha?" A heaha ka pane? Ua maopopo no i ka lehulehu a pau ka haina, no ka mea, owai ka mea kino ola e ku a olelo nona iho "o ko'u makemake nui, e loaa au i ka mai lepela!" Aohe, aohe kauna, aohe lolu, aohe lua, aohe kahi; he ole aole loa no.
Ke lohe ia aku nei na leo paiauma o ka naauaua, e uwe helu ana ma o a maanei o ka aina: e wawalo ana ma na kualono; e pa hanehane ana ma na awawa kuono; e olo kumakena ana ma na aekai: a me he la, ua haehae ia na omaka ahekehau o ka lewa, e neia mau leo ehaeha o ke kupilikii a me ke kaumaha.
He mau makahiki ae nei ka pa ana o keia kikiao makani uluku ma na kaiaulu o Hawaii, a e like me ka panee ana o ke au manawa a lehulehu aku na la o ka noho'na, pela no i hoomahuahua mau ia ai keia mau kanikau ana, a hiki mai la i keia la, aole loa i ike ia kona kaehai ana mai, aka, ua maopopo kona oi pakela loa ana aku. Aloha: aloha ka lahui kamaaina, na mamoe na kupuna no lakou ka lepo; a aloha hoi ka aina. i ka hooneleia me kona mau pulapula ponoi.
Me keia mau pakaha ana a ka ehaeha i ka noho'na oluolu o ke ola maikai me ka lanakila me keia mau poino nui. ua loaa ia Hawaii ka hana nui o ka hoioana me kona ikaika a pau: me ke kuokoa a me ke aloha oiaio iaia iho. e ku lanakila a maloeloe ae hoopakele i kona aho makamae ma ka hooko ana i na mea a pau no ke pale ana aku i keia mai luku.
A pehea e hiki ai? nau kupono keia e noonoo akahele ia. He mea ehaeha ka hookaawale ana i kahi mea mai kona ohana aku a noho pio ma Kalawao aka i kumu e pakele ai ke koena o ka lahui e aho kona hookaawaleia ana mamua o ka pau pa ana me kona ohana holookoa.
Ke laweia nei kahi poe makamaka i Kakaako e lapaau ia ai malia he hana maikai no iai aka pehea la e pakele ai kona ohana ina e hookuu hou ia ana iwaho nei mamali o ke kauoha a ka Moi? Pehea e pakele ai ka lahui ina e hilinaiia ka olelo a kekahi kauka hookahi a ke pale ia ka ike a kekahi mau kauka naauao a akamai elua?
O ke kane i noho pa me kana wahine i loaa i ka mai lepera, he hana pono anei ka hookuu wale ana i ua kane nei ma ke akea, a o ka wahine ke laweia? Aole anei i komo iloko o kela kane na alina a ka mai maloko o kona kino? Eiae ia no auanei ia knaka e noho mawaho nei a e hokae iaia iho me ka poe no lakou na kino e noho paumaele ole ana?
He hana pono anei ka hookuu ana i na punahele a ka poe kiekie me ka maopopo no ua puka a maka ka mai a o ka poe hoi aole i komo iloko o ka upena a ka punahele ke ulupaia a noho malalo o na hoomalu ana?
O ka wahine i noho ma Kalawao no kahi mau makahiki me kana kane i loaa i ka mai lepera he hana ku anai i ke pale aku i ka mai mai keia lahui aku, ina e haawi ana ka Peresidena o ka Papa Ola i ka ae iaia e hoi mai iwaho nei, a e noho pu me ka poe mai ole?
Ke kamailio nei makou, aole me ka manao ino, aka, me ke aloha. E ake ana makou e hoopakele ia ke koena o ka lahui. E hoike aku ana makou ina hana pono ole, i na kumu hoi e pio ole ai keia mai; a ke hoomau ia pela, alaila, e lohe mau ia ana no ke kani-ke kui-ke ana o ka hele kanikau no ka lahui Hawaii a hiki i ka nalo ana: aka, ke hoopau ia nae ia mau ano lawelawe kupono ole: ke hookoia ka hana kupono a e hoomaluia na mea a pau me ka maluhia, alaila, e loaa auanei he kulana no Hawaii e hookahua iho ai i na nanaolana maluna o ka noho'na maemae a me ka malama pono i ka nohona akahai.
NA HAIOLELO MAKAHIKI
Mamuli o ka hooholo ana o ka Ahaeui Euanelio o ka Paeaina Hawaii nei ia kohoia o Rev. J. W. Kaapu o Hauela, Koolauloa, Oahu, i mea haiolelo e pili ana i na oihana misionari kuloko: e malama ia na haiolelo nei maloko o a luakini makua o Kawaiahao. ma ka hora 11 o ke Sabati i hala iho nei. A ia koho pu ia o Rev. S. P. Kaaia o Puna, Hawaii, i mea haiolelo no na nea pili oihana misionari kuwaho, ma a luakini o Kaumakapili ia po ana iho ka hora 7 o ke ahiahi.
Elike me ka hoolaha ia ana he mau alawai hui keia o ia mau ekalesia a elua, pela no i hui lokahi ae ai na mea pau a lehulehu loa, maloko o na luaini, a ma na manawa hoi i hoikeia.
I ke kakahiaka, maloko o Kawaia ao, ua haiolelo o Rev. J. W. Kaapu i ana haiolelo ma Halelu 44:26. Penei.
E ku mai oe e kokua no makou, a e oola ia makou no kou aloha.
Ua wehewehe moakaka mai ka mea aiolelo i na ano o ko ka Haku hoike na i kena aloha i ko ke ao nei me ka aipai nui ana me ka ikaika, mamuli o a hoopili ana i ke kahua kahi o ke imumanao, i ke anaina e akoakoa ia e hoohalike aku me ka Haku. a e oike i ke aloha ma ke kokua ana i na ina a pau i ka hooholomua ana i ko ke Akua Aupuni ma na hana kuloko o kou nei. Ua ikaika a koikoi kana au olelo imua o ke anaina. a ua maloia, me ka uhola aku o ka nanaina o moni ia o kana mau @uakaka ana eka e i akoakoa ae.
Ma ia po @@ maloko o Kaumakapielike hoi me ka mea i hoolaha mua ua hui akoakoa hou ae na ekalesia elua a ua piha pono ia luakini. Ua he mai ka Rev. S. P. Kaaia i kana olelo no na mea pili kuwaho ma hana 20:1, hapa hope.
A puka aku la oia iwaho e hele akedonia.
Ma kana kamailio ana, ua hoomaopoia ka oiaio o ka leo kauoha e na aku kakou i ka poe e noho ana ko o ka pouli. Ua hoike ia ka hoonawanui ana o ka poe i kupaa ka nao mamuli o ka Haku, iloko o na kahiko, e alo ana i na hoino ia a me inea me ka hoea ana mai o ka la@ila mahope, a ko ai ko lakou mau naolana mamuli o ko ka Haku aoao. hoolohe akaheleia keia mau paipai @, a ma ka nanaina o ke anaina i @akoa ae, ua apo ia kana mau hoaka ana me ka makemake nui ia.
KA OIHANA WAI.
He nui ka nuku o kahipoe noka oihana wai. Huhu kahi poe no ka loaa ole o ko lakou wai@a nuha hoi kani poe no ka uuku o ka wai. He wahi ano kohu ole ka huhu ana i ka oihana @wai no ka @uku o ka wai. no ka mea. aole no lakou ka hewa aole lakou i papa aku i ka ua aole make haule mai ka lewa mai. O kahi poe no ka hewa i ka hookuu wale i ka wai e kahe me ka uhauha nohe manao ae he mea pau ka wai kahi manawa.
Aka ke manao nei nae makou ua hiki no ke ahewa ia ke Aupuni no ka hoomakakau mua ole me na lua wai nui kupono no ka hoolawa mau ana i ka lehulehu me ka wai. I keia manawa e maloo mau ana ka lua wai o Nuuanu no ka pau o ka wai aole i lawa no ke kulanakauhale nei. A ina e hoi mai ke kau o ka makalii alaila e maloo loa ana a nele i ka wai. Ina e hoea ae kekahi ulia pau ahi alaila e ike ia ana ka pilikia nui. Nolaila, he mea pono i ke aupuni e hoolawa iaia iho me ka makaukau kupono no ka hoolako ana i ka lehulehu me ka wai.
Ua hoomaopopo ia ke ano hoowahawaha o ke Aupuni i ka oihana wai ma ka hoilihune ia i ka haleoihana kupono ole. O ke kahua o kahi pupupu hale e ku nei he wahi kupono loa no ke kukula ana i hale uinihepa nui i hookahi hale iluna, a i hookahi hale ilalo a e mahele ia o luna i mau keena oihana; i hookahi rumi no ka Luna Nui o ka Oihana Wai; hookahi no ka Luna Nui o na hana Aupuni: hookahi no ka Luna Kiai o ke awa a i hookahi no ka Luna Alanui. A iloko o ka hale olalo e hookaawale ia i mau keena kukaawale no ke Kakauolelo o ka Oihana Wai, a me kana mau pono hana, a pela me na lako o ka oihana wai; a ma kekahi mahele e hookaawale ia no ka Luna Auhau a me ka Luna Helu.
Ke kukuluia i hale e like me keia, alaila. e pau pu ana keia mau oihana a kahi hookahi a e loaa ana he hale maikai i kupono no ka hana a ke Aupuni.
NA UKANA O IWALANI
I keia a me keia huakai a ka Iwalani e ku mai ai i Honolulu nei mai na Kona a mai Kau mai, ua nui ka hoohuoi o na ona mea ukaua. i ka nalowale pinepine o ka lakou mau pahu ukana i hooiliia mai. Ua hoakaka pu ia mai no maloko o na leta i ke ano o na wahi pahu ukana, a ma ke kii ana aku ma ka uwapo kahi i hoahuia ai o na ukana i hooleleia mai ka moku mai a ma ka huliia ana iwaena o na ukana e woiho pualu ana, aole he wahi @ a @aa'iki. @ hoke ka mea ukana ka huli, a he pomaikai ka loaa.
I keia mau la iho nei, ua haiia mai ia akou i ke kumu e nalowale mau nei na wahi ukana o ka poe mea ukana, kekahi o ko makou mau makamaka, benei kana i hoike mai ai:
I ka wa e hooleleia mai ai o na ukana mai ka moku mai, hele aku la kekahi poe o ke kulanakauhale nei, (a o ka poe ia na lakou e kalohe nei keia mau ukana) a i na pahu e waiho mokaki ana ma ka uwapo, kapili aku la i ka apana pepa i kakauia ko lakou mau inoa a noa kapakapa paha, mawaho o ka apana pepa inoa mua o ka inoa o ka ona maoli o ua pahu ukana la, alaila, hele aku la, a hoike aku la i ke kupakako me ka uku pu aku i ka uku moku. A i ka wa e iho aku ai a huli ka ona maoli o ua pahu ukana la a mau pahu ukana paha, aole iho la. He pinepine na hana ana o keia ano a keia poe kolohe, i manao ai ma ia ano iho la e loaa ai ko lakou mau kumuwaiwai, a he pine no hoi ka nalowale mau ana o na pahu ukana. He nui na hoohalahala ana i hoikeia aku imua o na kupakako, aka o oka pane e paneia mai, aole i ike.
I kekahi mau pule aku nei, ua hopuia a ua hoopaahaoia kekahi kanaka i loaa pono e hana ana i keia hana. Ua hana oia i na hana i like me na hoakaka ana maluna, a ua lawe aku oia a kuai i ka makeke i kekahi pahu ukana - a ua waiwai oia i kona manao ana. Aka, mahope iho, ua hookoloia aku oia e ka ona oiaio o ua ukana la a ua loaa, hopuia, a hoopaahaoia, elike me na hoakaka ana maluna. I keia ku ana o ua Iwalani nei i ka Poakolu o keia pule, ua ikeia no na hana ana o ia ano a ua nui no na pahu ukana i lilo, a ua hoikeia mai ia makou, he hana nui keia e hanaia nei mawaena o na ona ukana a me na ona o ka moku.
Ma keia mau mea a pau i hoikeia ae la maluna ua komo iho na manao kahaha iloko o makou, a ua ninau iho. ma o wai la e hooiliia ai na hoahewa ikaika loa ana a ke kanawai? Ma o na Kupakako anei o ka moku, a i ole. ma o ka poe kolohe paha? He oiaio naluna o na Kupakako e hooiliia ai kekahi hoahewa ana, no ka mea aole laua i malama a iai pono i ka waiwai o kekahi hapa o ka lehulehu i waihoia ma ko laua lima e malama, aka, e oleloia mai auanei paha, he nui ka hana a na Kupakako, a e lilo ana laua ma o a maanei, a pela wale aku na la wena kamaiho ana.
Ina iho la pela ka manao ana o kekahi poe, alaila, ke i nei makou, ua huhewa loa ia mau manao ana, aole o ka lilo ana o na Kupakako ma o a maanei he kumu ia e kaawale ai laua mai na heahewa ana aku aole loa pelai o kana hana ia o ka hoonohoia ana ma ia wahi aia maluna ona ka hooponopono ana o na ukana a pau e ka moku nana e malama na ukina a pau a maluna o na mea a pau he mea pono e malama a e kiai pono oia i na ukana a pau ka heahewa ikaika loa ana e hli no ia maiana o ka mea a mau mea paha e hana ana i keia hana i ku i ke kanawai o ka Aina. He mea pono e makaalaia keia poe kolohe a he mea pono e hoopaaia lakou ma kahi paa i uku no ka lakou hana kolohe i hana ai.
KA HALE AU E NOHO OLE NEI
Maloko o ka Elele Poakeiu o ka Poakolu o keia pule i hoea ae ai kekahi wahi ano moolelo, e hoike ana i kona kaona imua loa, a moakaka e na kukulu niau a ka mea paopao.
Eia na olelo a ua apana pepa Elele nei ma kona mahel I:
"Ua kukolu o Kamehameha I, i ka Home kulaiwi, ka Aina makamae, malaio o ke kaupaku hookahi, a hoonoho i kana mau keiki ma na rumi he 12 me kana olelo makia, "e hele ka elemaku@ a moe i ke ala, e hele ka luahine a moe: ke ala, e hele ke keiki a moe i ke ala. Aole noe i hoohiluhiluia ka hale me na kinohinohi, aole no i lako me na mea e oiuola ai ka noho ana. a he nui ka hemahema a me ka pelapela o ka hale; aole mau ipukukui e malamalama ai aka, he mau hua kukui wale no i mau ai ia i ka niau, a he alii i hiahiaia i ka aulima. ma ke poo o ka alae kaniaamoe i loaa ai ke ahi. e hoopau ai i na pilikia o ka hoomo'a ana i na mea ai, a e pulehu ai i ka luau ka ia iwi ole a Kamehameha. Aole na moe me na pela nolu, he nele nae i na pakaukau me na noho hilinai. aohe puka aniani e ani ai ka makani, a he uhi paahu na puka komo. Aka, he ku moena wale no i uholaia iluna o ka honua. i halii ia i ka mauu; he mau kuina paupau me ka Ouholowai o Olaa na kapa moe, he malo me ka pa-u ka mea e uhi ai i na wahi huna, oiai e ohelohelo ana na mea a pau."
He mau wahi hoakaka ka makou no keia mau mamala olelo maluna ae. He oiaio, he 12 mokupuni o ka Paemoku o Hawaii nei, a ua oleloia no" e hele ka elemakule a moe i ke ala. e hele ka luahine a moe i ke ala."
"Aole nae i hoohiluhiluia ka hale me na mea kinohinohi;" wahi a kahi kaao a Elele Poakolu! Aole loa i ake nui o Kamehameha i na mea mae wale. Ua hele oia e kaapuni i neia Paemoku me na pono i loaa iaia. ua kaua oia a lanakila, a ua unu mai i ke aloha o kona lahuikanaka i ona la mamuli o kana mau hana aloha ia lakou. He kiekie a kamahao kona kulana; e hoao waleia no e na alii o Hawaii nei a hoea i ka hopena; aole loa e loaa aku ko Kamehameha I kapu, kona kiekie, a me kona aloha huliamahiia e ka lahui; a o kona hale aole i kinohinohiia me na mea nani ho@@iiea wale ino no, me ke kohu ole; aka, elike no me ke kapu o kona alo, pela no i kapu ai kona hale.
"Aole no i lako me na mea e oluolu ai ka noho ana; a he nui ka hemahema a me ka pelapela o ka hale, "wahi hou a ua wahi kaao nei o ka Elele. Pololei. Aole na noho silika me na moena hulumanu maloko o ka hale o Kamehameha, a he niau ka mea nana e hoomaemae, aole hoi me na hulupalaki kumukuai nui, aka, me ia mau kulana, aole no i piikoi aku ko Kamehameha akahai i mau mea oi aku, no ka mea, ua ike no kona noonoo maikai, ua lawa ia mau mea elike me ka mea i loaa iaia a i kupono hoi na kona lahui e hoolako. A me keia mau mea a pau, ua malu a maemae kona hale mai na komohewa waleia e ka poe hookae i kona lahui ponoi, a ua malamaia ke kapu a me ka maemae o kona naau alii.
"Aole mau ipukukui e malamalama ai:" wahi a ua moolelo nei. Pololei. Aole na ipukukui mahu, aole na ihoiho me ko lakou mau kuau wai gula maloko o kona hale; aka. me kona kulana koko alii oiaio; me kona manao aloha kupaa, a me ka maikai o kona noonoo, ua uhola oia i ka papahele nani o ka lokahi maluna o keia Paemoku. e kono aku ana i ka malamalama oi aku o Kristo, e hele mai a e hoonaauao i ka lahui Hawaii me kona nani, ka mea i oi ae mamua o ka malamalama o na ano kukui a pau o keia ao, a ua mau ka pa konane ana o na kukuna o ia la kamanao a hoea mai i keia la a ka lahui Hawaii e ola nei.
"Aole na moe me na pela nolu. he nele i na pakaukau me na noho hilinai, aohe puka aniani e ani ai ka makani, a he uhi paahu na puka komo: "wahi a ua wahi kaao nei. Pololei. Aole io no na pela nolu, aka, maluna o ia mau pela nolu ole i hanaiia aina kupuna a me na makua o ka Kamehameha mau mamo ponoi. Aole maluna o na pakaukau, aole me na noho hilinai, aole me na pahi me na o wai dala i hanaiia ai ka Kamehameha mau pulapula oiaio; aole hoi me na puka me na aniani kinohinohi i hooluoluia ai ko Kamehameha hale. Aole. Aka, iluna o na hu'a moena palupalu o ka olu, me na wawae i pelu ia; me na mea ai a na a'i puupuu aloha alii, a me na kahili kapu o na alii oiaio o ka aina; hanaiia ai ko Kamehameha hale, a i hooluoluia ai hoi. A me ia mau mea a pau o ia au o ka noho lanakila ana, ua kapu, ua eehia, a ua alohaia ko Kamehameha hale e ko na lahui.
"He mau kuina paupau me ka Ouholowai o Olaa na kapa moe, he malo me ka pa-u ka mea e uhi ai i na wahi huna. oiai e ohelohelo ana na mea a pau: " wahi a kahi kaao a ka Elele Pololei. Ua kaena ka lahui Hawaii o keia la i ke kapa o ko lakou mau kupuna. He uaku ia wahi aahu. aohe he mau pilali gula i hoopii waleia aku. aohe na kalunu, a aohe na hoku me na kea. Aka. me ia mau nele, ua alohaia a hiki i keia la ka inoa "Ouholowai o Olaa. no ka mea. me ia aahu o Kamehameha i kukulu ai i kona hale a ku. a ku ai kaena a hai - "he haia ko'u e noho ai: a he malumalu ko'u e malu ai: ua maluhia au, no'u kahi."
(A ho@hou aku.)
KA LA O KAMEHAMEHA.
Aole i hoomanaoia ka la 11 o June nei, ua hoopaneeia a keia Poakahi ae. oia ka la i@, no ka make ana o Alii Keelikolani. K malamala ana he heihei ma Kapiolani Paka, a he mau wahi ahaaina kahi ma ke kulanakauhale nei. Ke menemene nei makou no ia la. Me he la e nui ana ka ona me ka haunaele ma kahi o ka heihei. Aka, he mea maopopo e makaala ana ka poe ia lakou ka malama ana i ka maluhia a e makaukau e ana no lakou no ka hooko ana i ka hana ma ko lakou aoao.
KA LA 4 O IULAI.
Ka la 4 0 Iulai e hiki mai ana ka la hoomanao hauoli nui o na pauwai Amerika a puni ka honua nei ka la hoi i loaa ai he kuokoa i ko lakou aupuni mai na hookaumaha wale ana a Beritania. Ma ia la e malamaia ana he mau lealea hoomanao elike me na hoomanao ana o kela mau makahiki aku nei. Ua hooholoia e na komite na lakou e hooponopono na hana o ka la he kipa ana ma ke kakahiaka awakea a me ke ahiahi, he hookahakaha nui o na puali hoakaaka, heihei waapa hoehoe a me waapa pea: a ma ke ahiahi he hulahula Europa nui ma ka Hale Mele Hou. He mau lealea e ae no kekahi e malamaia ana ma ia la. Ua malamia he halawai o na komite ma nehinei a ma ia halawai e hooholo loa ia ai aku ai a e hoonohonohoia ai ka papakuhikuhi o na hana o ka la.
KE ALII KEELIKOLANI
I ka la apopo, hora 2. e hoonohonohoia ai ka huakai o ka hoolewa o ke Aliiwahine Kiekie R. Keelikolani, ma alanui Emma, a e hoomaka ana ke kai ana i ka hora 3 ponoi, e iho ana maki a hoea i alanui Beritania, a malaila a alanui Nuuanu, alaila pii po lolei a hiki i ka hale ilina kupapau o na alii. O keia ka hana hope loa, a nalo aku ke koepa o pa Kamehameha a waiho pu me na lani i hala mua.
KA MEA KUPAIANAHA.
(Kakauia no ke Kuokoa.)
Ua weheia ka Aha Hoikeike nui o na mea ulu na mea ulu ole, na mea eheu, na mea eheu ole, na holoholona o na ano a pau, a me na mea kolo o ka aina a me ke kai, i ka Poakolu nei, a ua hoomauia a hiki i ka Poaha nei.
Maikai no na mea a pau i hoikeikeia a ua mahalo no ka manao o ka hapanui o ka lehulehu i ka hoomaopopo ina iho, ua maikai na mea a pau. Maaila i ikeia ai na holoholona lio, bipi, puaa, a he mau holoholona wawae lua.
Malia paha e ninauia mai ana, heahala keia ano holoholona wawae lua?
Ae; he mea hiki no ke hai ia a hoakakaia ke ano o keia ano holoholona: i hiki ai i ka lehulehu ke hoomaopopo.
Eia kona ano: He elua wale no wawae o keia ano holoholona he mau wawae loloa nae; a he hiki no i kekahi ke helu i na manamana o kona mau wawae, e like no me ka nui o na manamana o ke kanaka maoli nei. He mau peahi kona e ulu ana ma ka aoao akau a ma ka aoao hema, e like no me ka ulu ana o na oiwi lima o ke kanaka maoli nei. He helehelena kona, he mau papalina, he mau maka, he ihu, a he pepeiao; elike no me ke ano o ke kanaka maoli nei. O kona alelo nae, he ano okoa loa, ua maheleia kona alelo iloko o elima mana. O ka mahele mua aia ilaila he wahi ekeeke uuku kahi i waihoia ai ka laau i kapaia he "maalea," o ka mahele eha he wahi puolo ka i laila, oia kahi puolo o ke "aui:" o ka mahele ekolu, he wahi kulu iki kai laila oia o "kaalo:" aia i ka mahele elua e loaa ana ka wale o "ka mali:" i ka mahele ekahi, ilaila e loaa ai ka hiu. oia hoi kahi e pelu hou mai ai ua huelo nei a nahu i ke kumu.
He wahi ano holoholona ano kupaianaha keia: Aole ona ai i ka mauu, aole no hoi ona ai i na lau: aia kona ma nao nui o ka hua, ka mea i hanau ia e ka manu maloko o kona punana.
Aole makou i ike i ke kumu i hoike ike ole ia ai o keia ano mea, aka, malia paha ua hopohopo ka poe ia lakou ka hana o makau ka lehulehu: a i ole. ua mamina no paha ka poe ia lakou ka hanai ana i keia mea kupaianaha, nolaila, ua huna ia mai ka hoikeike pu ana me kona mau hoahanau holoholona.
Inehinei i hoike ai ke kula o Kaakopua, malalo o ke alakai ana a Mr. A. T. Atkinson.
NA HOOLAHA HOU.
Aha Na @ie o ka Hawaii Pae Aina. Moku puni o Oahu ke Hawaii @ac Aina 58. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o H. H. RUTH KUELIKOLANI e Honolulu i make. I Hela Kauoha e koho ana i la e hooialo ai ka Ualapala Kao @a, a ne ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka h@ 31 o Mei M. H. 1883. ua waiheia mai imua o ka Aha, Kekahi Palapala i oleieia oia ne ke Kaaoha Hope Lyman H. H. Ruth Keelukolani i make aku la. A me ka Palapala Hoopiii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hou puka hoi ka Palapala Luna Hook@ no Charles R. Bishop a me Rudolph W. Meyer, ua waiheia mai e laua.
Nolaila, ua Kanohaia o ka POALIMA. oia ka la 22 o IUNE M. H. iSSg ma ka hora 10 Kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Honolulu ma ka moKupuni o Oahu. eia ka la a me ke hora e hooiaieia ai la Palapula Kauoha. a e hoolohe hoi no ia noi ana mai. a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha. a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooke.
A ua Kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pale ekelu hoko o ke Kuokoa me Hawaiiae Gazette. ha mau nupepa i paiia a i hoolaheia ma Honolulu.
A ua Kauoha hoii ia. e hooipukaia na Paiapala Kanai pona hoike no ia Palapala Kaueha, a me na hooiliia a ka mea make, ma keia Aupuni e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. Mei 31. M. H. 1883.
A. F. JUDD.
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH Hope Kakauolelo.
1122 3ts.
Aha Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii: Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o S. KALAWAIA i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapaia Noi a me ka Papa Hoike o P. R. Hoh. Lunahooponopono o ka Waiwai o S. Kalawaia no Waimea, Kauai i make e noi ana e aponoia na hoolilo he $_____a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia he $_____a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana aia kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookae ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka POAONO, la la 30 @ IUNE M. H. 1883 ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Lunakanawai Ia, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i kohola ai no ka hooiohe ana i ua Nei la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae oleia ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai noleloia.
A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii e paiia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa ko Hawaii Pae Aina. i keia la 24 o Mei M. H. 1883. J. HARDY.
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1122 31
Aha Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o PAKAUA k. no Haiku, Kauai. i make. Imua o ka Lunakauawai Kaapani ma ke Keena.
No ka mea, ma ka la 19 o Mei M. H. 1883. ua waiheia mai imua o ka Aha. kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Pakaua k. i make aku la. A me ka Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no A. K. Mika na waihoia mai e Maria Keaupuni.
Nolaila, ua Kauohaia, o ka POAONO eia ka la 23 o IUNE. M. H. 1883. ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha ma Koloa, oia ka la me ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili. e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana @ @ @ i ka i anapaia @@ ilooko.
A ua Kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua Kauoha hou ia, e hoopukaia ka Plapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha a me na hooilina o ka mea make, ma Hawaii nei, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Kola, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, Mei 19, 1883. J. HARDY.
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1122 3t.
HOOLAHA KUAI WAIWAI PAA A
KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Mamuli o ka mana o kekahi Palapala Kuai i hoopukaia e ka Hon. B. H. Austin, e noho ana he Lunakanawai Hooponopono Waiwai, ma ka la 21 o Mei A. D. 1883, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke Kudala Akea, ma ke alo iho o ke Keena Oihana o D. H. Hitchcock, Luna Kudala o Hilo, mokupuni o Hawaii. ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka POAONO, ka la 23 o IUNE, 1883, no ka dala Kuike, no na Palapala Sila.
1 - Kela mau Hale noho Laau Nunui Ekolu a me na hale liilii iho ekolu, i kukul;uia ma ka aina e waiho la ma Maulili, Hilo, a i hoakaka ia ma ka (Apana Helu 2.) E hooneeia keia mau hale mai ka aina aku e ka mea kuai iloko o na mahina elua mai ka la kuai aku. Hookahi o keia mau hale nunui, he hale noho oha na a he halekuai, a he hiki wale no ke hooneeia.
2 - Kela apana aina e waiho la ma Maulili, Hilo, Hawaii, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1655. Aia ma ka muliwai o Waimea kekahi palena, a nona na eka he 24. E kuai waleia ana no ka aina aole o na hale kekahi.
O na waiwai i hoikeia maluna, kekahi no ia o na waiwai o Pelero Wahakane i make. Maikai na Palapala Sila. I ka mea kuai no na lilo o na Palapala Kuai. O ka uku auhau no ka makahiki 1883 - S4. e ukuia no e ka mea Kuai.
No na mea aku i koe, e ninau i ka mea nona ka inoa malalo ma Honolulu, a i ole ia D. H. Hitchcock. Luna Kudala o Hilo Hawaii.
W. AUSTIN WHITING,
Lunahooponopono o ka Waiwai o Petero Wahane i make. 1122 3t
HOOLAHA PAPA.
O ka poe a pau e loaa aku ana e hahai a hoohuli holoholona maluna o ka aina o Aeanui, Maui, a maluna paha o kekahi mau aina e ae i onaia e ka mea nona ka inoa malalo, a i hoolimalimaia paha, e hoopiiia no elike me ke kanawai. T. K. CLARKE & CO.
Kipahulu, Maui. Mei 10, 1883. 1120 4t
Aha Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o PUNIWAI k@ i make. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena.
No ka mea, ma ka la 7 0 Mei M. H. 1883. na waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o PUNIWAI i make aku la, a me ka Palapala Hoopii, e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha, a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no A. K. Mika, ua waihoia mai e Akenaka Popolani wahine kanemake.
Nolaila, ua kauohaia, o ka POAONO, oia ka la 2 0 IUNE, M. H. 1883, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Koloa, oia ka la me ka hora e hooia ioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe no ia noi ana inai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopeka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pale ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua kauohaia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kanoha, a me na hooilina o ka mea make, ma Hawaii nei, e hele mai a kue i keia Palapala Kanoha i ka wa i olelaia.
Kakauia ma Koloa ko Hawaii Pae Aina, Mei 7, 1883.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 1120 3t.
NA HOOLAHA HOU.
Aha Kiekie o ko Hnolulu @@@
puni o Oahu Hawaii @@@
Hooponopono Wa@ @@@
JULIA PAPA DAVIS @@@
Kauoha e koho ana @@@
paia Kauoha, a me ka @@@
No ka mea, ma ka @@@
ua waihoia mai imua @@@
la i oleloia, oia no @ K@@
Iulia Papa P@@ K@@
Palapala Hoopul@@@@
Iapala Kauoha a e hou @@
Luna Hooko p W @@
mai e G. W. Pal@@
hooilina.
Nolaila, na kawah@@@
ka la 20 IUNE M. H. @
M. ma ka Kumi H @@
Aliiolani Hale ma H@@
hora e hoo@@@
hookahe hoi p@@@
pau i pili, e kae ana @@
ma ka hoopuna ama@@
ko.
A ua kauoha hou @
na pule ekola @@@
paiia a i hoolah@@@
A ua kanoh@@@
ia Kona no@@@
me na hooiliia @@
ni e hele mai @@@
ka wa i oleiora.
Kakauia ma Hon@@@
lene 4. 1883.
Lunakanawai A @@@
Ikea: Henry Sp@@@
Hope K@@@
HOOLAHA HOOKO MURA@
KE KUAI
Mamuli o kekahi @@@
ko o kekahi palapala @@@
na o Laika K. Kep@@@
honi kana kane mai@@@
o Oahu ka aoao mu@@@
Honolulu i oleloia no@@@
la 15 o Dekemaha M. H. @
ka buke kope 73 @@
uhakiia ana @@@
oleia a ka uka pan@@@
palapala moloki h@@@
nei e ka mea nona k@@@
oia ia mana kuai, a u@@@
kudala akea @@@
moraki ma ka @@@
ma ke Keena kulai @@
nolulu i olelai ma @@
Penei na @@@
apana aina a pau @@@
lua, a me Keauhou, K@@
ioleloia, no luna ua @@@
Kakia mana Palapala @@
me 670.
Hanaia me Honolulu @@
Aia ma kahio J. M. M@@@
na hoakaka no keia @@@
HOOLAHA
Ma ke Keena o ka l@@@
Apana Ela H. P. A. @@@
Eike auapei na kana@@@
kolokoloi hoolaha na@@@
hihia imua o keia ala,
me 20, o Mei, a me ka @@@
Ma keia ua hoolol@@@
hihia a pau penei:
Ma ka Waiwa@@@
ne 27, waiwai @ K@@@
27, waiwai @@@
ne 27, waiwai o Ka @@
27, waiwai a NA@@@
wai@ B. KUKUA k. n@@@
wai@@ OPUNUI k. M@@@
o@ HO@@KOAN, no K.@@
E hooleheia ana no L@@
ma ka Hale Hookole ko@@@
Ma ka Waiwai o A. I@@@
Iulai 3. waiwai o B. H. @@@
lai 2.
E. hooloheia ana k@@@
Hookoiokolo ma Makaw@@@
Lunakana
Hawaii Pae
Lahaina.
HOOLAHA WAI
O na auhau wai a pau @@@
ka Oihana Wai, e uhe @@@
o Honolulu kihi o @@@
hine, ma ka, a man@@@
1883, a i ole e hoipa@@@
hoike laou ole ia aku @@@
CHAS. B. W@@@
Apaneoia. J N. @@@@
Kuhina Kai@@@
HAULE ' HAULE
Ua haule he noia kik@@@
keia mahina, no $48 @@@
no ka pomaikai a H@@ L ei @
Ong, i kakauia ma @@@
kakae kua ia e Wong I@@@
nei ka poe a pau ma@@@
palapala la. O ka mea @@
kanaia ke hoihoi ae ma @a ha
Wo Chong aco, alanui N@@
Honolulu Iune 4 1883
HOOLAHA HOOKEI M@@
KE@KI@
Mamuli o kekahi mana k@@
ko o kekahi palapala @@@
o S. M. Kinimakalehua o ko@
ni o Oahu, o ka Aoao n. @@
Kahu Malama Waiwai na ke @@
Naone i make o ka @@@@
Dekemaia 1883, I Kokaa S@@@
69 aone 47. 58 a mainali@@
kumu aelike a kela ta ka @@@
haia aku nei e J. M. M@@@
lama Waiwai hou o@@@
Naone i make e l@@@@
nia ia nooko ana, e @@@
na i hoikeia ma ia n@@@@
M. H. 1883. ma ke @@@@
Levey, ma Hot@@@@
Aia ma kahi o J. M. M@@@
ka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 @@@@
J. M. N@@@
Kahu Malama Waiwai @@@@
Hao Naone i make.
Penei na ama e k@@@@
na a pau ioa o S. M. K@@@@
oia hoi he hookahi @@@@@
ko o kela aina a pau @@@@
pau, Koolauioa, M@@@@
kaia na palena ma ka @@@@
Helu 233, i haawiia @@@
eka he 123 a oi a emi @@@
HOOLAHA HOOPONOP@@
Ke hooleha aku nei @@@
malalo, ua kohoia laua i n@@@
no ka waiwai o Ahuli @@@@
laila o ka poe a pau @@@@
mai lakou i ka lakou @@@@
Koko'o na mahina @@@@
ole, e hoole mau loa m@@@
wai A o ka poe i a@@@
na niea nona na inoa @@@
na o W. K. Kakela
NAOMI W. N
Honolulu, Mei 26, 1882.
OLELO HOOLAHA
Oiai ua hookohu ponoia @@@
ka inoa malalo i Lunaha@@@
ka Waiwai o Kaaholu na @@@
hoolahaia aku nei i ka poe a @@
wai o ka mea i make, @@@@
ka poe a pau he kule@@@
o ka mea i make, e hooke m@@@
mau palapala hoolaio kipap@@@
ka inoa malalo, a i @@@ W. A. @
Loio, ma kona keena hana ma @@
na eono, a i ole, e hooie m@@@
Honolulu, Mei 29, 1883.