Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 26, 30 June 1883 — HE PAUAHI NUI. [ARTICLE]

HE PAUAHI NUI.

AOHK. \V\I K KINAI» AI, KA HKMAHKMA NIM 0 KK Al PUNI Ma ka hora 2:30 paha o ke kakaliiahiaka Poaha i hala, iui hoopnoho ia ke kulanakauhale nei e ke kani ke kui ke ana a na l>ele pauahi o ka oihana kinaiahi, e hoike mai* ana ke.>ani ana a ka l>ele nui o ke towera, aia 1 ka maheia huina helu elioia Jfeāhi » puoho ae ai o ua enemi ana Iloko o ka nawa fH)kole Io&, ua oili ae la na keiki eleu o ka oihana kinaiahi me ka lakou maukaameka makankau, ma kahi o ke ahi, a ua hooikaika iho lakou e paig aku me ka ula lajx\lapa ē nome ana i na mea a pau epa'aku alela O keia ahi, ua ike mua ia e Mr. Kalaikoa. ka makai iaia .ke kiai o ke kihi alanui Moi me Alakea, e uiuiki liilii ana iloko o ka h%le kuai mea ai o Mr. \Yolfe, ma ka aoao niakai o ka home o ;ke alii Bihoj>a ma alanui Moi. Ika hoomaka mua ana, ua manao ka makai he kukuu aka. aole no i liuliu loa, ua hoomaopopo koke iho la ia he pauahi j maoli. Ia manawa oia i hoio aku ai |ma eauhale e hooho ana 'he ahi, he ahi,* me ka leo nui, a hoea ika hale kaawai oka Helu I, a puka mai la f Mr. John Keakaokalani me Mahiai, a hoomaka kekahi e huki » ke kaa me ke kokua o ka makai, a o kahi hoi hooka ni ika bele. I keia manawa epa «ia he vvahi ahe makani malie, a i ka hoea ana aku i kahi o ke ahi, ua ike ia akvi ua holapu sa aela ka hale kuai mea ai, kahi hoi a ke ahi i hooinaka n»ua ai, a ua kau aku la iluna oka hale pena 0 Rowe e ku koke ana ma ka aoao nia Ewa. 1 keia manavra no hoi, ua hemo na

iliwai a na keiki kinaiahu a ua makaukau no ka hana, aka, ua neJe na paipu wai i ka wai ole, aole loa he ioaa kulu wai iloko oia nianawa. Oke kumu o keia. ua pani mua ia ka wai oke paipu ku rau i ke ahiahi okoa. mamuli o ke kau oha a ka Luna Wai Nui, no ka emi a uuku oka wai oka lua waL N'oliila, aohe mea a ka poe kinaiahi e hana ko ke aku ai ia manawa, o ke kali wale naa hookuu ia mai ka wai mai ke paipu ku mu wai o ukx Ua piha ae ia a lehulehu na kanaka i keia manawa, a ua kukulu ae la hoi na Luna Nui kinaiahi i na kaa ahi me ka makaukau no ka manawa e hiki mai ai oka wai. Oke kaa ana Pake, ua hoihoiia lakou ma ke kihi o alanui Fapu me Kalepa?- a ua loaa ia Lakou ka wai ika hora 3:20. Ua kau kokeae la ka Luna Wai Nui*Wiison maluna o k#na lio, a holo awiwi aku la e nana i ka hooko pono ia o kana mau kauoha no ka hookuu koke mai i ka wai. Ke pihoihoi loa nei na mea a pau, no ka mea, oka nanaina„ r o na mea a pau iloko o ia manawa, ke mau ka nele i ka wai a me ka pa ana o ka makani kololio mauka mai, he mea maopopo, e lalapa loa aku ana ke ahi a e hoea ana i Ainahou, me ka pau pu o ka pa papa o Lui ma, a koe lehu kela mau kauhale mawaena o alanui Papu me Alakea, makai hoi o alanui Moi a hoea i ka aekai. Ke ke ahi i ka nome hala ole i keia mau hale, a ke hoomaka aku la e lalapa iluha o ka hale noho o Mekia C. T. KuiikV ia wa i wahiia aku ai ka ipuka e na makai, a ua hoomaka ka laweia ana o na ukana iwaho me ka awiwi. Ua hoomanawanui na makai a me kekahi mau koa kumau a me kahi poe okoa i hoea ae, ma ka lawe ana i na ukana iwaho, me ka nana ole 1 ke enaena o ka wela, a i 'ka wa i puni ai ua hale nei i ka lapalapia, ua pau na waiwai i ka laweia iwaho, a koe kekahi mau mea kakaikahi a me kekahi piano nui. I ka hora 3:20, he kanalima wale no ininute mahope o ka ike mua ia ana 0 ke ahi, ua pau iho la i ke ahi ka hale kuai mea ai o Wolie, ka halekamana o 0 Way, ka halepena o Rowe, ka halenoho o Mekia Kulika, na hale ekolu o Kanuha, a me kekahi mau hale liilii e iho iloko okapa o Mahuka. He hoi» ke keia no ka hoio launa ole o ka ai ana o ke ahi, a koe lehu keia mau hale. 1 keia manawa, ua hoomaka ka pa ane ikaika ana o ka makani, a -ua j lalapa ae la ke ahi, aka, ia manawa koke no i hoea mai ai ka wai; a iloko o ka I manawa pokole, ua pio iho la ke ahi, a pakele na kauhale lehulehu a me ka pa papa nui o Lui ma. Aole i lohe ia mai ka nui o ke poho mamuli o keia poino; 1 aole no hoi i maopopo ke kuinu 0 ke ahi. Ke olelo nei kahi poe he ahi kolohe maoli no; a o kahi poe hoi, ke alelo nei he ahi koe i loaa i ka lole. Aole no i maopopo; no ka mea, he was ahi kupanaha keia. Ano, ua kamailio nui makou no ka hoohemahema o ke Aupuni i ko kakou oihana wai; no ka hoolako ole me ona mau lua wai'hou; a ano, ke hooiaio ia mai nei ka pololei o ka makou mau paipai ana ike Aupuni no keia mea. He mea maopopo, i na i pa ka makani me kona ano mau i maa ia kakou, a pela i ka wai, i na la i keia wa, ke waiho nei he aneane hookahi hapaha o na kauhale o Honolulu nei he puu- lehu. A ina no hoi he wai kekahi i loaa i ka wa o na kaawai i hoea ai malaib, i na la aole e pau na hale e ae i ke &hi, a jcoe hapa no paha ka halekuai o o Woue. v, Aka, ua hoohemahema ke Aupiāni i ka~ hoolako ana i keia mea nui, nolaila, ua: loaa ka, oi mamua o ka mea e mai i na i niakaukau mua ia i mau lāuwai hou. ina o na puu dala 1* hoolei wale ia 110 ka Poni Moi; na pu4ljkoa ole u'akj kukulu kia- na oh' na |iilali lilo; a me nj puu dala lehuiehu e fte i nhaSha j#ie ina o ia i)K»u;dala a i hooliio% noka hoomahiSf\ua iina pono ia ai ka4&*lehu nō kino a me na wa ulia pilikia e like ua ix>maikai ka aina, pomaikā ke Aupuni, pomaikai ka iehuieiui. a makepoho ka hooliio ana i ke dala o ke Aupuni; a kupono ka malWlo ana aku i ka poe hana me ka ike no i I?eia mau* hemāhjn|i T »me" ioi ike no i krf nele, me ka f aohe i lawa ka wai no ka iehulehu o keb kapae ia e ia mau x hoolei wale ia' noiee k huiehu i ka mea >wah\>\r oie me uhauhaana t na !uma lunkeike wale iho no *ne Vahi [x>maikai o!e t k>aa mai ana. KolaiU m.i keh. «sea. me he la* kan ka ahewa $$a oke \upunt no^ka keta ahi, '* ;na a ana ko 1 |E mau pahoUJ^^^^^ iahi a hailoa: ■ Ke manaolanā nei keia i Ike Aupuni, a e noho flßlukau^aku 1 ana ma keia hope, m ¥