Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 26, 30 June 1883 — HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA.

V» ■ ■ I i [Mai ka p<ni a ka mea Hnuki me«U'o » "Bt n'ana k& Wit*o O/e, ame MaMont kt AW. S '}

MOKUNA V.

[E na makamaka helehelu o ke To wera, ua haalele kakou ma ka helu hopeipukaaku, ma ka luakini o Sana Petero ke aliiwahme lane e pule ana; a 0 na hoakaka ana no ka maiama pono Li ana o ka luakini me ka maemae, i hana aelike ia i ke au o ka nohoalii ana o Edewada I, aole i komo ma ia puka ana e like me na olelo ma ka pauku hope; aka, e hoomanao f ka mea heluhelu, ma keia helu e it& ia ai ia mau hoakaka me ka moakaka jx»no o ka heiuhelu ana. O ke kumu i komo ole ai o keia hoakaka ana ma ia puka ana, ua keakea ia ka mea kakau e ka piiikia 0 ke kino; a ma keia mau keakea ka mea kakau e hoike mua aku nei 1 na makamaka e kaana pu nei i na hiona weliweli o ke Towera, mai haoliao a kaniuhu ke puka ole aku ke Towera j no kekahi manawa; e hoomanao iho ua hoalii iho ka nawaliwaii i kona mea kakau; i ka wa o na kijx>na o ka maha e hekau iho ai iluna o'u, e hoolawa ia aku no ko oukou mau iini a pau. Kakau moolelo. J u N T a ke alii ka Moi i na kiai o ke Towera, ke hoouna nei, aloha: Ke kauoha aku nei makou ia oe e hoomaemae a hamo jx»no i ka puna me ka maikai a me ka napi i kal>i o Saya Mere o ka luakini o Sana ~Petero na j>alena i noho mana ia e ko makou To-< wera nei o Lidana, a me kahi 0 Sana Petero iloko o keia luakini hookahi; a mai ka ipuka mai o Sana Petero. nona ke akea eha kapuai ke kaawale mai kahi i hana ia nona a me ko makou moiwahine iloko o keia luakini hookahi; a e p>ena ia keia wahi me ka maikai. A o na kii o Maria a me kana kamalei, Sana Petero, Sana Nicolasa, a me Katarine; a o ke kua e moe ana i ke kuahu o Sana Petero, a me na kea liilii i hoopaa ia me na kii, e hoonani ia me na waihooluu hou i ku i ka maemae. A e hana jju ia no hoi ke kii o Sana Christopher e paa ann me ka hali ana ia lesu, i hanaia :iv. ka maemae a j)ena ia ma ka luakiny olelo ia. A e hana pu ia no hoi i elun m iu [wkaukau nani me ke f>ena ia rna waihooluu nani loa, e hoike ana i ka inoolelo o na mea i hooj>omaikai ia N r icolasa a me Katarine, ma ke alo iho o na kuahu o na lunaolelo maloko o keialuakini i olelo ia. A e hana pu ia no hoi i eiua mau kerubima, a ku ana ma ka akau a me ka hema o ke kea nui maloko o keia iuakini; a peia no hoi, i hookahi ipu mabela bapetizo me na kia pohaku mal>ela i kalai hoomaikai ia." O keia iho la na hoohiwahiwa mahalo ana i ka luakini kahiko. A o ka luakini hou, he wahi haie pohaku uuku ia f i hookaawale ia mawaenakonu o na pio oioi, a i hoopaa ia mai e na kia pohaku nani nuL O ka hana ano nui nona, oia ka piha kui ana o kona mau pa- ] ia me ka poe make. „ j Ma keia wahi i waiho ai ke kino ku-! papau o ka Bihopa o Rochester» o lo- j ane Lawaia kona inoa, nona ke jxk> i | oki ia i ka 1535 no ka hoole ana i ka! ieo kauoha alii: he kanaka naauaooia: a me ke kiekie. Ua koho aku ka Po-! peiaia o kekahi o kdjai mau Kadinela, me ka hooima ana araikona papale o ' kaoihana hoomana e loaa aku ia loane. aka. n>amua o ka hiki ana aku o; | ka papaie, ua ajxihu e ia kona poo liiaai kon*ii»oae, a noiaiia. ua haiawai Jole laua. Uk> o loane, o Sir {Thoma» kekahi i hoopoa Ls ma ! keia heiau hookahi o kona mua i waiho ' ai, ka mea i keha ae iaia īho maluna o |! ka amana a oki poo i kona mau jhoia hope toa; ma keia wahi no hoi i :| hoopaa ia ai ke Cauna wahine Magare , i (ta, ka mea i hoole paa aole e ae i kona l l poo e hoomoe ia maluiia o ka paepae 'loki poo, me ka puana ana ae, **ua ku(j pono no ka poe kipL aka, aole no'u." • | He eha mau luakupapau e waiho mai , 'ana mawaho ae o keia wahi, a ota mau

Ae % nona na kino iehu e moe ana. iloko. kekahi i komo nw keia mooleio. oia o Edewada Sevmour. Kararinc Ho«;iru. Ane Boierui a me Kamaki Seymour. i hoikeike n»ua ia ae nei uia kekahi mokuna o ka moolek» i haia. Mawa-; ena o ko Ane Bolet\a '** a me ko Ka- ' Hiaki Sevmour. kekahi "V waiho waie i • hoomakaukau mua ia, :i ma keia lua i; waiho ai ka apahu kino poo ole o ke | I)uke Noahumberiand, a eono j.Hiie mahope mai o kona make ana i kakau ia ai keia mooieio a kakou e ike nei. I ka j>au ana o ka pule a ke aliiwawahine a e makaukau ana oia e hiM, hele aku la o Simona Renada e hak\wai me ia; a iaia i haawi aku ai i ka hoo maikai i ke alii*-ahine. ua kukai pu ia mai no hoi me ka puniehana. aka nae» ua hookahaha loa ia o lane no ka ike ana mai iaia, a ninau mai la OLI i ke kumu o kana huakai. "Maiia ua loaa ia'u ka manawa a me kahi kujx>no no kekahi anaina kukakuka me oe oe e ke 'lii," wahi a Renada me'ka leo nahenahe a waipahe. i4 Aka, he mea j>ono ia u e hoike mua mai i ka lohe ia oe, nolaiia au i imi mai nei i kou wahi e loaa ai ia'u. U E hoike koke ia mai ano," wahi a ke aliiwahine. Kaulona pono aku la ka nanaina ana a Renada imua o lane, a hoomaojx>jx> koke mai la oia i kona manao, nolaila, kauoha aku la o lane i kona mau hoahele e hoookaawaie iki aku ma kahi mamao. a j>ela laua i hooko koke ai. Ma keia manawa kekahi o na ukali o | lane, oia ka I.ede Hastings. i hoouna koke aku ai 1 kekahi elele imua o kona makua. e hoike aku ana iaia no keia halawai kuka-pu ana o ko laua haku: alii, e like me ia maluna ae. Ia Renada me lane ma keia wahi, 1 hoomaikeike aku la oia i ke ano o kana huakai imua o. ke aliiwahine me na olelo hoanoano o ka eehia a me tya wiwo ole. e hoike ana i ka hoj>end. manaonao a weliweli no kona ola, <; hoo;lialua iai Ua mea :u:a i mat ao ai ►he kokua nona i ka wii o ke pih iia: a no keia mau olelo a ke kanaka i weli ia, un liio ia i mea e welenia ai kp- manao o ke 'lii; aole hoi oia wale. aka, ua hoano e koke ia ka nanaina ohelohelo ula o ke aliiwahine me ka hoike ana mai o kona helehelena a j>au i ka haikea lena o ka hopohoix>. Ia Renadae ike nei i keia mau ouli ano e o lane. ua kokolo inai la ka lia iiuna ona i ke aloha nona, no ia mea i keehi iho ai oia i kona wawae me ka ikaika iiuna o kahi ana e ku ana, oia hoi ka he \ hoomakaukau ia, a j>ane aku la me ka ieo nui moakaka lea e lohe ia ai e na mea a pau t4 Aole loa oe e ke lii e papahi iho i kou leialii me ka maiuhia, ke ole ke Duke Nouthuml)erland e waiho ia malalo o keia wahi a'u e ku nei." Mamua na6 o ka wa kupono e j>au jK)no aku ai keia mau oleio, aia hoi, ua hamama koke mai la ka ipuka oka luakini, a komo n\ai la ke Dule ia wa. Ua oki j>u ia ae la keia mau kukai olelo ana, a halii iho la he nanaina ano e maiuna o Renada; aka, uahooj>au kokeae la nae oia ia mau ouli a hoi ae la no i koiia kulana mua, me ka pukui malie ana i kona māu lima lawakua ma umauma mele kali ana i ka hoj*.na. No ka hiki ole i ka uhu hae kokel)uke manao ke uumi iho. 3P hele jK>ioiei aku la oia imtia o iaua me ka paki ana aku i kona wahi j>apale hooiuoiu i kinohinohiia i |ka j)apahele, a unuhi ae la i kana pahi--1 kaua. • "E Simona Renada, wahi ana i j>a- | ne aku ai, "he kipi maojx>po oe !** j u la wai, e kuu haku i pane aku ai | o Renada me ka oiuolu. | *Ta'u a i ke aiiiwahine/' wahi a ke ! Duke. | ina o ka enemi a kou kiekie. he 1 mea ia e lilo ai i kipi, aiaila, ke ae nei au j o kekahi oia jx>e, " i jxine aku ai o Re ; nada me ka hojx> ole. "Aka, aole ioa sau he ki|>i i ke aliiwah»ne.~ l "He hoopunipuni oe ' i j«ne aku |ai ke I)uke me ka huhu nui w He lenemi ino ioa oe me ka maka welaweia [ i ke aliiwahine. V mamuli o kou kol mo ana maioko o ka malumalu o keia j wahi laahia. nana i ka-ua mai ia u i ka hookau ana aku i ka hopena manaomaluna tnL I "Na kou manao j»ihoihoi wale i l hoojKikele i kou kiekie. T wahi : a Renaka i pane hooluolu aku al . iie mau oiek» hookano keia *" wa j hi a ke Duke i pane aku ai me ka ina i ■ in* wela e hiki ole ai ke hoomaaiilL E

i Uu {ahikaua -i c ;aU' nou 3 ī v' Ajk> s ho nv»<c n-> «x- ma k>> u nuis kaj••■';; iL 'K lu t kau t kuu ha ku, w-ihi ,t iane. i '-ia . aiu\ avx 'waeiu « i Ui?2a. 'l".t iMuka w -v. imua k ou ai e uei. "AoU ' *ahs ,i N*r«Hhuu\tvrUnd, | Moie au i iwlaka. Au no au i ke aio 0 ka n\ca nona ka nuiu \ a*e nui a'u. a e |»aa nei hoi i ka j*oho o kona linu ma o'u nei wale mx A ota inana hix>kihi ka mea i h<x>lilo akn u <>e i imnwahine, ke hiki e h<v>pau ae ia oe nwn ia wahi ae. "E hiki i kou kiekie e ke lii ke htn> maopopo lea. owai la o maua ke kipi. *i pa«e aku ai o Kenaih "l'a hoomaopoj>o au. wjhi a lane *'K.e kauoha nei au i kou kk'kie. wahi a lane i pane aku ai i ke l>uke. "e haa lele koke «>e i ka liukini nei ano. "A |*hea ke hoole au i ke kauolw v 1 (xine aku ai ke I Hike "O ka mea maikai wale no i kou kiekie o ka hooko. aole o ka htK>naukiukt mai ia u," wahi a lane. "K hoc»lohc mai ia'u, a i ole, e loaa no ia »>e kekahi mau haawina kupono ole.' "Heaha ia ia mau haawina 1 " t nuuu aku ai ke IHike me ka hookanu "0 kou hopu ia a paa.' waiii a IV meberoke, iaia i hele mai ai imua me kona iima iiuna o kana pahikaua. 'lna aoie ke Duke e haawi iaia iho maialo o ka mana o kau kauoha e ke iii. aiaiia, na makou auanei e hookikina iaia e iia na aku pela.' Pane aku ia ke ihike. "e lane. e hoomaopo[>o koke oe mamiu", o ka hala ana oka manawa kupono. Kia oe iio !ko o na lima o ka poe nana «x 4 e ku makaia.' Pane aku ia o Renada, il eia ke aiiiwahine iioko o na iima o ka poe nana ia e kiai a kokua me ka hookau ai\a i ka hoojxii ou." i ,k K hoopau i keia mau kamailio ai\.i," jwahi a ke aliiwahine. 'ina oiua he I mau makaainana oiaio no'u e l|ke me Wa hooiaio maiai, aliiia, v hiki ia oiua iie hoopau i keia mau kuee ana." 'Woie ioa ! " wahi ake I)uke. "K nana mua o Kenaeia iaia iho." **A i hoea hou mai he olelo (>akike T e kuu haku, wahi a lane. 'alaiia, e r haawi no au ia oe i kr> !ima o ke kanawai.'' •'O ke kanaka hwiohe. he ola ioihi kona,' wahi a Renati:i. 'Ke nonoī laku rtei au ia oe <? ke iu .».«ic e hookau {aku i kekahi alina o ka maewaewa ma iiuna o kona kiekie." U E oluoiu anei kou kiekie eke 'iii e kuka pu ak\i au me oe ?*' wahi a ke Duke NorthumberLmd i |>ane aku ai. me ka hoihoi ana iho i.kana pahikxia iioko o ka wa-hi. u Aoie i keia wa e kuu haku,' wahi a lane. "J£a ka ia apopo, imua oka aha kuka e hooiohe piha ia ai kou mau manao. Ake kanoha r\ei au ia «»e ma laio oka hanohano o kou kulana, e hoo|Kiu loa i tia ku£. i'. I«> he anei au i kau huaolelo o ko ku bna naiia no keia rnea ? "Ae," wahi a ke Duke i pane aku a» maho()C iho o kona kali iki nna. "A peia (>u anei me oe e Sitn<»na Renada ? " wahi a lane i ui auiaia. "I ka a kona kiekie i haawi aku at i kana huaolelo, aoie ioa e hiki ia u ke I kaohi iho i ka'u," wahi a Rctudx * .Vka, ke haawi nei au i ka'u jane «re ka manao haahaa o ka hauoli." Pane aku ia o lane. 'aeiie kou kie i kie e haule i ka hui pu ana nie ka uha | kukakuka i ka ia apopo. j is lna o kou makemake ia e |aoie au e hooW," w .I»t a ke iHike. I "Aka, mamuli o kou iawe atta e hn>okō j i ka'u mau kauoha. he mea makehewa (paha no'u ka hui pu ana aku me u ja naina. j "O ko u inau makemake a me ka'u 'mau kauoha, oia kou hui (hi ae me u lanaina," i («īne hou aku at o lane. i "O kou raau makemake he mau kau|oha ia, a e hiki aku ana au īlaila, wahi ja ke Ihike. \ *'L'a lawa keia/ wahi a lane. K Mr. \ Renada. e kauk<»"» jhi mai oemea'u no ! ka haieaiii. la Reiuda e iiuliu ana ru> ka ukali ; aku ia lane. ike iho la oia e waiho ana Ino ka papaie o ke Ihike i ka papahek. Pane aku «a o Renada i ke I>uke, "e ;ka mea kiekie, eia !co rapale," iaia i 1 kuhikuhi aku ai * kona hnu \ hulf ae la oia ia lane hawanawana aku !x ' "Ina no hoi oke poo kekahi ona *k> kou" if Ha ! i hooho ae ai ke l>uke. me |ke kalele ana iho o kona lima iluna o |ke kuau o kana pahi, "ua (>akcU- oe : ano a hiki i ka la apopo ' * Ao4e o Renada i panj? aku. aka, mino aka aeiameka ukali ana ik» i ke j aliiwahine ia bkou e haaleie ana i k* hiakini ( Aele i frau.j