Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 26, 30 June 1883 — NO KA NOHO MANUAHI. [ARTICLE]

NO KA NOHO MANUAHI.

Eia maloko o rui buke kanawai o ko kakou aina nei, mawaena hoi o na kanawai i kau ia, he kanawai e papa ana i ka moekolohe, a me ka noho pu *"ana o kekahi kanaka me kekahi wahine me ko laua mare oleia, ma ke ano t Jkjffie a wahine i māreia. He kanawaf maikai keia; e makee ana ika nQho ix>no me ka maemae, a he inea hoi i ke kulana o ka lahui. s Aka, a hiki mai la, ke waiho wale nei keia kana\vai me ka%ooko ole ia o kona makem*e. Ke noho mau nei he lehulehu wJfe o na kane me na wahine n\e ka marfc oleia: me ka wiwo ole a me-ka noho ikea imua*b ka lehulehu a jiau; ake laftaki!a mau nei keia hana ma kela a me keia wahi o ka Paemoku holookai. Ke ; noho huikau nei keia mea iloko o na ohana lehulehu, ke launa pu nei ka poe noho pono me ka poe noho hewa, a ua nui a lehulehu keiki i loaa mamuli oka noho nianuahi. O keia mau mea a pau, aoi akn, ua ikeia. a ke ikeia nei i na la a pau. Ma na kau kiure a pau, ina ma Honolulu nei a ma na apana kuaaina paha, e lohe mau ia ana na hoopii oki mare, ama ka ninaninau ana, ua hoomaopopoia, o ke kumu nui o na oki! mare mawaena o na Hawaii, oia no ka haaleīe o kahi, (oia ke kane a i ole o Ha waliine) a noho aku la me ka mea okoa ma ke ano manuahi no kahi ma nawa loihi. Ma neia mau ninaninau ana imua o ka aha, e ikeia no, ua noho manuahi kahi poe no ekolu a hiki ika j umi makahiki me ka lanakila, aole loa i | hoaoia e hooko i ke kanawai e papa j ana ia ano noho'na maluna o lakou/ Ua lohe mai makou. ma ke kau Hoo-1 kolokolo ma Wailuku mai nei i kela pule. ua laweia ae imua oka I.unakanawai Kiekie he aneane īwakalua mau hoopii oki mare, a o ka hapanui o na kumu oia mau hoopii, oia no ka haalele ana o kahi i kekahi a noho nianuahiakula me ka mea okoa no kahi mau makahikl " *

t"a haiia mai no hoi ta makou, o na oki mare i boca ae imua o ka Lunakanawai Kiekie ma U ailuku, ■ he mau kanaka kuonoono Waiehu, j he mau hoahanau laua ma ke ano hanauna pOipono, he kaikuaana a he kaikaina . ua mare iaua i ka laua mau wahine iloko o kekahi makahiki mahope mai o ka 1850, aka. ua kuapo nae iaua mahope mal o ka wahine a ka mua, ua haawi i ka muli, a pela hoi me ka ka mulL ua haawi i ka maā. Ua noho keia poe ma ia ano no aneane umi ma- j ! kahiki me ke keakea oieia, me ka lana- i kila imua o ka poe noho maemae a ma-1 luna hoi o ke kanawai. a aole loa lakou i hopuia no ia ano hana a hiki wale no i ka wa i hoopii ae ai imua oka aha e oki ia lakou. Ua nui ke kahaha o ka Lunakanawai no keia mau ano noho'na me ka lanakīla, oiai, he mau kahu kanawai lehulehu ko ia apana; aka., aa hookuu waieia keia mau hewa" maopopo e noho me ka hoao oleia e kinal Aole no hoi o ke~ ia wale, aka, he lehuiehu wale aku N r o keia ano hana, ua hoopuka ka aha i ka olelo kauoha e okna keia fnau mea o Waiehu, a hoopuka aku la i na olelo ao ia lakou, me ke )cauoha pu aku e male'lakou e like mt ke ano o ko lakou noho'na iloko o na hora he 48 mai ia manawa aku, a ina ao)e e hookoia ia kauoha, alaiia, e kauoha kokeia ka Makai Nui o Maui e hopu ia lakou. A ua hookoia ke kauoha. Aole wale no mawaena o na Hawaii kela ano noho ana, aka, he lehulehu wale o na haole ke noho manuahi nei ine na wahine Hawaii, a ua hanau keiki kahi poe. O kekahi poe haole no kahi i manaoia he poe maikai a kiekie o ke kulana, he poe hoi kahi e lawelawe ana i na oihana o ke Aupuni, a he poe makai kahi ke noho manuahi nei me ke keakea oleia a me ko lakmi wiwo ole. He oiaio, o keia ano noho ana, he kumu inoino loa, a he mea lapuwale maoli. Ua lawa kakou me na kanawai a ua makaukau me ka poe nana e hooko ia kanawai, aka, aole loa nae he hanaia o kahi mea e kinai ai. Nawai la ka hewa ? Ke manao nei makou aia me na poo o ke aupuni kahi hewa; me ka mana hoi i wiwo waleia e ka poe wiwo wale. No ka mea, ke hele mai nei ka oi o kahi mau kanawai a kumumu, i ka hookui mau ia e ka leo papa a kekahi mana nui; a oka lilo aku koe i mea ole loa ke hoomauia pela. O na punahele aol'j e kau ke kanawai maluna 0 lakou, aka, e kapae waleia no. He mau hana kupono ole loa keia. He pono e hookoia ke kanawai ke kue ia kona makemake; ina he mea kiekie * haahaa, 4na hd mea a ilihune, a ina kie naole a kanakā Hawaii paha. O ka haihai ana a ka mea iaia ka mana oia no ke kumu ao a ka lehulehu e ukali aku ai, a o ka hopena, o ka lilo o ke kanawai i mea ole loa.