Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 36, 8 September 1883 — KA MOOLELO O NA LA O NA ADIMARALA BERITANIA OIA HOI MA KAHI OLELO ANA. Na Liona Au-moana O ENELANI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c., ,&c. [ARTICLE]

KA MOOLELO O NA LA O NA ADIMARALA BERITANIA OIA HOI MA KAHI OLELO ANA. Na Liona Au-moana O ENELANI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c., ,&c.

Kahi Ru!a maikai kahiko, N'ana i hoolawa mai ru kuhikuhi, Na ka mea Oi o ka Ikaika,— Xana e Noho Alii ka Moana, A owai la ka mea hiki ke aa mai? 0\VAI LA? —Makia o hji ."I u*rtjku B*ritanit*.

KA HAKU KOKERANA

NO KA loihi loa o ka Lutanela a ka Haku Kokerana i hoouna aku ai, nolaila, kauoha ae la ua Kokerana nei e huki koke ae i ka hae hoailona iluna, a e kahea aku ia Lutanela Meade, heaha la kona mea e loihi loa nei iluna o kela moku Farani, malia paha ua hoole ia mai la kana kauoha ana i kamailio aku ai i ka moku Farani maloko o ka o-le puhi, me ka olelo ana, ua loaa mai iaia he kauoha mai kona Alihikaua Nui mai, e huli ia luna o ua moku ia no kekahi mau koa i lawe ia. Oiai ka hae kahea hoailona e kau ana a ka Haku Kokerana, ua ike*ia aku la ka Lutanela Meade e iho iho ana ma ka aoao o ka moku Farani a kau iluna o ka waapa, a e lawe n)ai ana oia i kekahi palapala mai ke Komodoa Farani mai. I ka wa i pili mai ai nija ka Lutanela i ka palapala i ka Haku Kokerana, a ia wa i wehe ae ai oia a heluhelu i na manao o ioko, a e olelo ana ua leta haina kauoha nei a Komodoa Bailona i keia mau olelo : " O ka leta kauoha a kou Alihikaua Nui au i hoouna mai nei, ua hai ia na inoa o kekahi mau koa i nalowale ; a o ia mau inoa i hai ia ae la, aole loa he kanaka hookahi i kapa ia ma ia mau inoa, oiai keia moku e lawe nei i ka hanohano o ko'u hae. " A e like hoi me ke ano mau o na aupuni mana nui, pela au e hoole aku ai i ke kauoha a kou alihikaua ia oe, e hele mai a e huli me ke kuleana ole, — ke ole au e ae ia mai e ke keena kaua o ko'u aupuni. Komodoa Bailona." 0 keia mau olelo a keia Komodoa Farani i ke kanaka e like me ka Haku Kokerana, ua kuhihewa loa ia oia, he kanaka makau wale la a he hooko ole i kana kauoha. O ka palapala kauoha a Adimarala Bekele ia Kokerana—e hele e huli ia luna o kela moku Farani —o ia mau olelo kauoha, nana iho la ka Haku Kokerana i ka palapala a ke Komodoa Farani, a ua olelo mai oia, aole he kuleana o kekahi aupuni e huli wale ai no ia luna o kona moku. O ka hooko kauoha, ina ua hoole ia kou makemake, alaila, aole he mea hookahi e hiki ai ke hooko ia, aia wale no a hoohana ia ke kauoha ma ka waha o na pukuniahi, alaila, hiki ke hooko ia. Haawi aku la ka Haku Kokerana i kana kauoha i kona mau koa, e ku lakou me ka makaukau ma ka oneki, ina e hoole ia kona makemake, e kaua ana oia i keia moku Farani i mea e hooko ia ai ka piha pono ana o ke kauoha a ka alihikaua iaia. Aole i olelo mai ka aiihikaua maloko o kana ieta e kaua aku i ka moku Farani ina e hoole ia kana palapala kauoha. aka, o ka Haku Kokerana, he kanaka oia e hiki ai ke hilinai ia r he hooko pololei i na kauoha e haawi ia aku ai e hana. * 1 ka makaukau ana o na mea a pau, pinana hou ae la ka Haku Kokeraru maluna o ka rigini o ka moku, a e paa ana oia i kana o-le puhi ma kona lima, huli aku h oia i ka moku Farani a kamailio aku la me keia mau olelo : u E Komodoa Bailom%"' wahi a ka Haku Kokenma me ka leo nui, u e hoomanao iho oe, eia au malalo o ka hooko i ke kauoha mai ko'u alihikaua mai, a ua manao hoi au, e hooko mai ana oe i ka mea a'u i kauoha aku nel° O keia mau olelo a ua Kokeiana nei, ua lohe na mea a pau maluna o kela

moku Farani, a o Koifto<ioa Bailona hou aolē"oia i pane mai no keia kuhea hou ana aku ia a ka Kokerana. Kauoha ae ia ua Farani nei i kana kauoha, e hoopāk ia na pea i : ka makani, a e hooiho ka ihu o ka muku i ka makani. a oiaika moku j Farani i hooiho aku ai, ike mai ia ka Haku Kokeiana ua pa!t ia kana kauoha, alaila, ku'nea hou ka moku Farani no ka man; wa i kela mau olelo: " E Komodoa Eailon s ,'». *ahi 0 ka Haku Kokerana, "he Wmaka oe maluna oke kulana keoni oana ple, ae akahele hoi oe, eia aif: malalo o ka hooko i ke kauoha mai Lo'u alihikaua mai." I ka pau ana no o ktia mau olelo, aole i pane ia mai e kela moku Farani, nolaila, haawi koke ae la ka Haku Kokemna i kana kauc*ha, a hooiho pololei aku la ka ihu o ka moku ma ka hope o kela moku e holo ia, a i ka hala ana o ka hapalua hora epahope mai o ia manawa, kau like a£ la na moku elua ma ka laina hookahi, a iloko o ia manawa i ki aku ai ka mokukaua Beritania i ka moku Farani, a he kanakolu pukuniahi i ki ia aku i ka manawa hookahi, loaa aku la ka moku Farani i keia mau poka, a nahaha liilii aku la kona mau waapa kau aoao a me ka palekai. O kela moku Farani,> aole oia i manao e kaua ia aku ana oia, nolaila, aole i makaukau kona mau pukuniahi ma ko lakou mau wahi, a nolaila, oiai lakou e hoomakaukau ana i na mea kaua, ua iliki hou mai la ka moku Beritania i ka lua 0 kona papa pu, a na ia mea i hookauliilii aku i na k<ja Farani e holoholo ana riia ka oneki, a ki mai la kona mau wahi pu i makaukau mamua oka ihu, iōē ka hoopoino uuku ia o ka moku Beritania, a iloko no hoi o ia manawa, ua ki hou ia aku pokole mahope iho, ua kuu ia iho la ka hae Farani ilaio, a kuhea mai la hoi 0 Komodoa Bailona maloko o ka o-le, 1 ka i ana mai: " E Adimarala Kokerana," wahi ana i pane inai ai, "ua ae ia ke kauoha a. kou alihikaua e kii mai i na pio iluna o ko'u moku." No keia leo kahea haawi pio, ua hooki ae la ka Haku Kokerana i kona ki ana aku i keia moku Farani, a kauoha ae la oia i kona lutanela ukali me na koa eono, e holo aku iluna o ka moku o ke komodoa, a e lawe mai i na pio i lawe malu ia e na aumoku Paniolo ma na kahakai o Amenka. Flolo aku la ka lutanela a hiki iluna 0 ka oneki, a ike aku la oia i na koa Farani e ahu inokaki mai ana ma ka papahele, a aole paha i emi na poe ana 1 ike aku ai ua make malalo o ke kanakolu i make a hoeha ia, a e ku ana hoi ka moku me kekahi poino nui e hiki ole ai ke hana ia a paa īloko o na pule ekolu. Lawe ia mai la na pio Pelekane mai lalo mai o ka moku a hookau ia aku la iluna o ka waapa, me ka wehe ia ana ae hoi o ko lakou hao i hoopaa ia ai; a o na hana a keia aliinioku kiekie Farani o ka huna i ke pio a kekahi aupuni i enemi ole aku iaia e like me Enelani, oia kekahi hana hoohaahaa loa i ke kulana o na mokukaua o ia aupuni. ' Mai keia wahi i haalele aku ai ka Haku Kokerana i kona manawa hope loa ma ka moana Atelanika no Enelani, a mai ia manawa mai hoi i paa ai ka inoa o ka Haku Kokeiana iloko o ko. lakou moolelo, oia kekahi o na Liona Au-moana o Enelani, i malama a hiipoi i kona inoa, a aole hoi oia wale no, aka, he haawina ia na na opio 0 Enelani e hahai ai ma ia kulana o ke koa a me ka wiwo ole. O keia iho !a ko kakou helu hope no keia koa kaulana, oiai, ua hoi oia i kona aina hanau, a aole nae oia i hele 1 hou i ka moana mahope mai o ia ma ! nawa. Ano keia helu ae, e heluhelu Ino kakou i ka moolelo oke kipoka ia j ana o na aumoku kaua o Atgup»a a jme kona mau kahakai, e Adimarala ka j Haku Edewada Pellew E&*tarouta, ka |aiihikaua o na aumoku Beritama i Ikokua e hoopakele ia na Karisttano I ma A!exanderia. i (AeUiMu.) | l Ma Puueo-uka, Hiio, Hawaii, ua maike o Kane k. iloko o ke 93 o kona ! mau makahiki He kanikoo maopopo | keia. Ua hoikeia mai keia lono malu|na ae e J. L Kanoa o ia wahl