Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 39, 29 September 1883 — HUPO POELEELE KA ELELE. [ARTICLE]

HUPO POELEELE KA ELELE.

Ua ike iho au i na manao hupo awawa i hoolaha ia ma ka EMle, e ke alakai oia a me ia manao au i heluhelu ai, ua ike au i na manao o ua alakai poeleele la o ka EUIe, e hapala ana ia Nawahi, Pilipo, Haole i ka lepo, me ka manao paha o na wahi taata la, he poe puaa makou, e like la me ia, a ke noke hala ole mai nei ia Haole, ms na olelo pelapela, i hoolimalima ia e Kipikona me ke dala, me ka manao oia hoolimalima ana, oia ka rnea e ko ai o ka Kipikona mau manao ekaeka, ina pela ka manao o ke poo oia pepa, e hooiimalima i ke alakai oia pepa me ke j da!a, i mea e hooko ia ai kona mau | manao ino, ina kanaka i aloha ia ai pa-1 ule!e ia e na poe maikai o ka aina. A i | ole ia, ua |>apatc paha ke alakai oia pe- j pa, a i ole, ua oiia |>alia i ka r&m&, i i hui pu ia me ka baka nau kuha hohono, no ka mea, ke hau mai tm ka wa-1 ha, elike me ke keko apiki, alaila, ua pololei ka mea i olelo ia maluna, he alakai poeleele ke poo o ua pepa la, a ua pono no ke o!ek>ia e ka lehulehu, he palu kuha nui oia no ka honua neū a me Kipikona» \ia oi aku ka pono e hoi mai i Wailuku nei i kalaiwa kaa na 1 Haole e aho ia ola ka noho ana, a me ka ohana, a he wahi dala maemae ia» aka, manao ae e o kau olelo pelapela 1 pupuka ana imua o ke ao holookoa oia * ka mea aJoaa ai kau, ea, ke hai aku I nei m ia oe, aok oe i ike i kau nwa e * kamailio nei. no ka mea» ua like ka po uli me ka malamalama ia ua like . no ka ono o ke pilo a me ala i kou puu t - no ka mea, ua hookomo oe ia mau mea i a pau iioko o kou aklo, e paiu mau ana . koa akk» i m hupe o kou mau puka i ihw e |vikek> iho o b aiea kani i o kou makau i j Ke ninau mai nei ua vahi pa!u ku--1 ha nei a Kipikona. Owai la o Haok ? II He ninau hoohenehene keia, ua ike m> . j v» wahi kanakm la bia a ua kamaaina

1 " l : ' 1 ] RO, ua kamailio a i keia ua maIkapaa, a no ia makapaa, makapaa la % l keaha ? I ke ehia hoi paha a Kipiko-. na a ua wahi taasa im haawak la e pai- | nua nei Eia ka haīna meakaka, oia • m> o Hao?e o Wailuku» inokopuni o | Maui He kanaka polu kuha ole ia, : he kuokoa kona, he mea alakai i ka. le- | hulehu ma ke kalai manao iloko o na j nupepa, e hek imua me ka wiwo ole. j He pukuniahi, aohe wai e pio ai ke | oleio hou mai nei ua wahi EUU hu ua | paapu ka ka niaka o Haole i ka lepo o i Puakaiaino ke he'e la a *i!i ka ea i ke j I kuhihewa, ke nunao nei aa o oe ka i kuhihewa poeleeie ike ole, aha, pela io: no, o kou ano no ia. Ke nana nei o Haole i ke kekee o na kuhina, no keaha ? wahi a ka ninau. Eia. eloa Aha« i olelo i hoohoio i kekahi mau haawina i I Haia no ka hale makeke o Wailuku,; | ahea hana ia ke alanui pali ? ahea b j ) kukuluia ka haie makeke ? Eia ka ha-« j ina, aole he daia i koe o ka waihona la- j \ huū ua pau ia wai ? Ia wai hoi, aia i l hea kahi 1 hookahe ia ai o keia tnau dala ? aia i heka, e pono e hai koke mai i kahi i hookahe ia ai o kela mau dala, a heaha la ka mea i hana ole ia ai ke alanui paii o Aa'aloa, aoie i maopopo ia makou ke kumu oia hana ole ia ana, a pehea ia, manao anei ka EUU ua hiamoe, a ua paa na maka i ka lepo e iike me ka ka EUU e olelo hoohene•hene mai nei, i ka nui paha o kou nianao, nui ole waie, i ka manawa e noho kuhina Kaiaiaina ana o Hutchinson r ua hoomaka oia e hana i ua alanui ia mai Kamaaiaea a hiki i Keanapaakai, pau e kahi dala i hookaawaleia ai e kekahi kau Ahaolelo mamua, no ka mea $10000 wale no i hooholoia ai, aka, i keia manawa ua hookaawaie ia $3000 no keia alanui pali, aia mahea ua mau dala la kahi i waiho ia af, aole anei ia he kekee ia o na kuhina, aole he hoohana 1 ke dala i kahi a ke kanawai i kuhikuhi ai Ke manao nei anei oe, ua hiamoe o Wailuku, aole lakou e hiamoe ana a huli keia honua, aka,' o kau olelo e EUU e hu ana ia ma kapa alanui, kahi u na Aeto maka loioa e kiei mai nei. Ke makaala mau nei ko Wailuku i na hana kekee a na luna aupuni, a me ko lakou hooko ole i na kauoha a ke kanawal Eia keia mea kamailio nui a ua wahi EUU nei, mea ae no he poai kue aupuni, a kue Moi, a me ka hoina i ke aupuni, me he mea la, o oe me Kipikona he mau lima lawelawe olua no kekahi poai okoa aku a makou i ike ole aku ai, e manao ana e hoopau i ke kuokoa o Hawaii, aka, aoie e nalowale ana ka olua, a no ka oukou mau hana. Ke olelo mai nei oe, he alakai aupuni maikai o Kipikona, he aloha a me' ka lahui, wahahee, auhea ka hoike o kona aloha ia Hawaii, a me ka Moi, aole au i ike i na hoailona o Icona aloha Moi a me ka lahui, aole hookahi iniha, eia wale no ka mea i ike ia, he uhauha dala no kahi hana i kauoha ole ia e ke kanawai, nolaila, he nui ka haohao o na makaainana 0 Wailuku no keia mea, ma ka nana ana i kela puu daia i hookaawale ia ai, oia hoi he 3000 he mau dala mahuahua ia e hiki ai ke hana i kela alanui ino, e pii ana i na pali e iho ana i na awawa. Eia kekahi, | aole hele mai kahi kuhaina e nana ina j hemahema o ka mokupuni, aka, hooka- i hi wale no wahi e noho ai. Heaha ka : hana ma ia wahi ? hookahi hana he palaualelo maopopo, poho ke dala a ka j lahui. E nana ia Waiia, kela kuhina! Kalaiaina maikai,manaoio hana, hele oia io ia nei e makaala 1 ka hana a na hope ma kela wahi keia wahi, pela no 0 Moehonua, he Hawaii oiaio, ua iike ka laua hana o Waila. Pehea o Bush 1 noho kuhina iho nei, aole oia i hele e like me keb mau kuhina a hiki i kona pau ana. Eia ka'u niea i ike, aia ma kahi o na hoaaloha malaila e hele ai e launa, aole he hele ma ke ano o ka oihana. A pehea ia la e EUU poeleele au e painuu nei, Heaha ia ka waiwai 0 keia mau puu dala nui i haawiia ai 1 na kuhina noho wale i kahi hookahi. aole he hele e nana i ka hemahema, a i ole i ka makaukau paha o ka hana, a na hope ma keia wahi keia wahi, eia ka mea maopopo, no ka mea, na hai e hanai ia lakou, eia wale no ka iakou hana 0 ke kali a hala ka mahina iho ana na lima huluhulu ilaio. Aka, i na na lakou ponoi ia hana aole e hiki ia lakou ke noho wale o pololi auane», aka, na | hai ka hana, a na hai e uku ana ia laj kou. Pehea hou ia e ua EUU poeieele j nei 7 Ke hai aku nei au ia oe, mai j pai oe i ka maikai o au mau kuhina» 1 manao anei oe he nalowale kau mau j hana, ka lakou mau hana, a me ka ouj kou mau hana ia makou. ua like me ' ke aniani kilohi na hana ma Honolulu Jia makou o waho nei ke nanaaku, hoo~ | kahi a u *nea minamina» ua poholoa > | na kukuna o ka la i ka ike ana i na alei \ lo o kela EUū* ina he hiki i ka wela o | ka h ke haawi mai i ahi e hoopau ai ia ' { pepa a liio i lehu ua oi aku ia mamua Jo ka hele aaa o ua pepa h, imua o ka 11 lahui opio o keia au, me na manao piu lau e hoomaea ai i na puka ihu o km tilahui» i maa t ka tke ana i na manao 1 f waiwai o ke Kvokoa a me ka j oa waha olelo hookamani ole i ka hai -Uku i ka oiakx mt ka manao wiwo ole * J imua o aa hoku he lehulehu wak, hiki >jole ke helu aku. Holaila» pebea iiU i poka mai ai keia ma» eanao

<:mai loko mai «**, ae Im i aa keiki iae oo i c&ti& s ? h«ar 1« | kou wahi i ao ia sū t aku ] - ia H!ipo i ka pau © ke dsia o ke ; m ī 1u aihue u. i i Lum Aa-1 ' hau ai, ke roanao ssei af4S He imhaliee j j ina piha i aihsie o Pilip& m isa hcN>pii ū oia, aka. aok i lo&e ua hoopiiia, ma keia oltlo ana. ats peb,. tsa maopopo ? u 51. ua |Hj.p.ule hapo !ca oe, a ea poho :ka nnLimabma o ka ki ka haa«ri ami | maiuiu ou» oiai oe «■ homo ana i na J mea 2 ka siubxnaama i. makemāke ai j A heaha hoi ko Nawahi hewa aa i olelo ino 11. aok iai ike ea kuamua ,mu ia o<e, aka. he inau delo imuao kana i hookuu iho nei i fce akea e paio lme korui hoa i,ahainal«na ok hoi o {Puuohau; nae peu e no ia Ekl< pojelee!e na hookauhua ana o ko makou : nxau !a hanau. okaniai ne ka helu ana I poloki. nawai !a i ao ia oe pela e olelo ! wahap€;e ai, "ae ua ike au f w na kekahi j diabolo mai loko mai o ttr ilina, a ke o!a nai no na hanauna, o KUl< kekahi o ia poe, ea, aoW keia he nuku T aole »0 he paio, aka. he oielo hoakaka i ke ano o ke kulana o ka manao a me ka olelo. ka'u olelo hope loa keia me ke aloha, aole au e haliu hou ana e*kamailio ke pane ia maL losia. Haole. Wailuku, Sept 22, 1883.