Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 40, 6 October 1883 — KA MOOLELO O NA LA O NA ADIMARALA BERITANIA OIA HOI MA KAHI OLELO ANA. Na Liona Au-moana O ENELANI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI [ARTICLE]

KA MOOLELO O NA LA O NA ADIMARALA BERITANIA OIA HOI MA KAHI OLELO ANA. Na Liona Au-moana O ENELANI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI

MAU PAPU LAAU, &c., &c. Kahi Rula maikai kahiko, Nana i hoolawa mai na kuhikuhi, Xa ka mea Oi o ka Ikaika, — Nana e Noho Alii ka Moana, A owai la ka mea hiki ke aa mai ? OWAI LA? —Makia o na Aumokn Btritania.

KA HAKU ESETAMUTA

MA ke kakahiaka o ka la 130 Augate, ua ike ia aku la ka moku kialua Setalite, Kapena James Murray, e hoopuka mai ana oia mai ke kaikuono mai o Ahokia no na aumoku. He hookahi hora a oi o keia holo ana mai la, hiki mai la oia i ke kulana a na moku e kalewa nei, a ilaila hoi i hoikeaku ai o Kapena Murray i ka Haku Esetamuta, ka alihikaua o keia mau aumoku, i kana papa hoike no na mea e pili ana i keia huakai iloko o Aikupila. 0 ka elua o na moku i hoounaia ai e komo loa iloko o ke kaikuono, a e imi aku hoi i ke kulana pilikia o ke Kanikela Beritania e noho ana ma ke alo aiii o ka Moi o Aikupita, aole i ikeia aku kona huli ana mai i keia la. Ua manao waleia, ina aole oia e huli hoi mai ana i ka la apopo, alaila, he mea maopopo loa, ua hui keia moku lawe oielo me kekahi mau keakea ma kona alahele. hi la ae, aole no he mau hoailona no kona ikeia aku e huli hoi mai ana, a ma ia kakahiaka no hoi o ia la, haawi ae la ka Haku Esetamuta i kana kauo- 1 ha i na aumoku kaua hui, e hooinakaukauia na moku no ka hookokoke ana aku i ka nuku o ke awa, i kumu e hiki ai ke ike ponoia aku na kahakai o ke kulanakauhale o Alekanedero. No ke ano ikaika ole o ka makani ma ia koena la, aole i huki ae na aumoku kaua hui i ko lakou mau heleuma, a hiki i ke kakahiaka o kekahi la ae, ua pa mat la kekahi oaniani makani kolonahe mai ka hikina-akau mai, a hooiho j aku la na aumoku ma na lihi kahakai o Aikupita, a iloko no hoi o ia kakahia-1 ka i ikeia aku ai ke kialua Poremetise, | Kapena Wm. B. I)ashwood, e hoopuka s mai ana mai ke kaikuono mai o Abo- j kia, a e welo ana kekahi hae ma kona i kia hope, e hoike mai ana, e lawe mai j ana oia i kekahi mea hou o ke alo alii o Aikupita. 1 ka wa i hiki mai ai o ke kialua la-1 we olelo, ua ikeia aku la, ua lawe mai oia i ka wahine a ke Kanikela Beritania Mc Oonela a me na keiki, a o ke Kauikela nae, ua aua hou ia aku ia e noho hou aku i mau la me ia e hooponopono ai no kekahi kumuhana, oia hoi no ka ike ana mai o ua Moi De la o Aikupita i na aumoku Beritania e kalewa aku ana ma kona mau kahakai, a manao ae la oia, he hana ka keia mau aumoku o ka hiki ana mai i kona mau kapakau

Ma keia wahi, e waiho iki kakou i na aumoku kaua hui e kalewa ana iwaho o ka nuku o ke awa ma ke ahiahi o ua la nei, a e heluhelu iki hoi kakou i ke kulana kaua o uka o ke kulanakauhale o Aiekanedercs oiai lakou e hoo makaukau ana i ko iakou kulana me ka puahi nui. Me ehiku ka nui o na pakaua o Aikupua nam e hoopakele ike kulanakauhale mai na enemi aku, a ehiku haneri na pukuniahi i kau ta iho maluna o lakou me na koa he ekoiu tausani inalalo o ke ahkai ana o kekahi mau Keneh i kauhna no ke koa. Mawaho ae o keia ikaika i oieloia ae la, he 13 mau papu lepo i kukuluia ma ka aoao akau a heim o ke kaikuono me na pukuniahi he eha hanen, aua hoopihaia hoi e na koa he 15001 Alai maaku ona pohaku e hoopuni ara ike kuhnakauhale» aia malaib* na puali o ka Moi kahi i ku ai me ka makaukaukau nui» no ka wa e haawiia aku ai o kekahi kauoha e hoouka ike kaua- O na papu iepo i kukuluia ma ke kowa ©ke kaikuono, he mau papu pohaku malaila i aa makahiki e loana ka Hak u Nelekona ma ke Km-

waenahonua, a i kona ke kaua ma ka nuku muliwai o ua ki{>okaia ia mau i a P y e Nelekona i kona wa e mc kona niau aumoku iloko kuoon o Ahokia. A mahope 'IHn ia manawa, ua kukuluia na papu||H| a oia keia mau papu lepo a kakfj9B&mailio nei i keia manawa. . Esetamuta a me kana mau hana i hana ai iloko o keia la ame ka Ja apofX). He mau la keia kali ana o na aumoku no ka hookuuia mai o ke Kanikela Beritania MeOonela, a ma kv. kakahiaka nui o ke kolu oka la, hoouna aku la ka Haku Esetam.uta i kona koa Lutanela ukaii, oia hoi o Lutanela Hon. Sam. Burgess, e iawe i kana palapala imua o ka De o Aikupita, a e hoike ana hoi ua leta la i keia mau pauku i hoomakaukauia i ko lakou wa i hikl mai ai ma keia mau kahakai, a e heluheluia.ia mau pauku penei: [Leta.] " Mokukaua Moiwahine KAlota, ) " Aug. 27, 1816. f " Oiai, ua loaa mai na lono mai ke Kanikela Beritania MeOonela mai, e noho ana ma kou aloalii, no ka hoopaahaoia ana o na Karistiano a me ka pepehi waleia ana me ka hala ole ma ke kanawai, a me ka hao waleia ana o na waiwai 0 na kanaka o na aina e e noho ana iloko o kou aupuni, nolaila, j ua kauohaia mai au e ke aupuni oi Enelani, e holo mai i kou mau kaha- j kai, a e hooponoponoia keia mau kumu a'u e hoike aku nei ia oe malalo iho nei, a e hoike mai hoi oe ika manao o kou aupuni no keia palapala koi mamua o ka napoo ana 0 ka la ma keia ahiahi, penei: " E hookuuia na Kaiistiano i hoo paaia me ke kumu ole ma ka halepaahao : E hopi'iiii an.-^h&oma-. na a pau e komo ana i aupuni me ke keakea oleia ; E hoiho?iit ke poho 0 na poe a pau i hoopoino{i ko lakou mau waiwai e na kanaka j> E hoopau ke kanawai hookuapaa o 'pa kanaka 0 na aina e; E hookuu mai oe i ke Kanikela Beritania jne ka uku ana i kona poho ; E kuikahi ,kou aupuni me ke aupuni o ka Moi o a e noho hoi na aupuni elua 2oko o ka noho aloha a me ka maluhia. " Haku Esetaj|uta. " O keia palapala a ka Halii Esetamuta i ka Moi o Aikupita, ho&na aku la oia i kona Lutanela ukali Hon. Sam. Burgess, e lawe i kana I|ta noi i ka Moi, me na kauoha waha &j(a Haku Esetamuta iaia, i ka wa e h{p>leia ai kona makemake no keia palapaia noi, ma ke ahiahi o keia la, e kau mai oia i kekahi hae hoailona i na aumokū, i komo aku lakou e hooko i ka apa*ia hana a ko lakou aupuni i haawi maial Haalele iho la ka Lutanela Ēlele i na aumoku, a kau aku la oia maluna o kekahi waapa, a e kau ana kekahi hae keokeo mamua o ka ihu, e hoike aku ana ia uka, he waapa keia e lawe aku ana i na kauoha mai ka Alihikaua Nui mai o na aumoku. Ma ka hora o keia kakahiaka, ua pae aku la ka Liitanela Elele iuka, a hele pololei aks Ia oia a hiki o kahi o ka Moi, haawi sku la oia i ka ieta a kona Adimarala. ( Aolei pm.)