Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 44, 4 November 1883 — Page 3

Page PDF (1.37 MB)

This text was transcribed by:  Chantrelle Waialae
This work is dedicated to:  Waialae 'Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

Nuhou Kuloko

 

            Ma ka hapa ka la i ka Poalua nei.

            I ka Poaha nei ka holo anu aku o ka @@@@ Alameda no Kapalakiko.

            Ua ku mai i ka Poaha nei mai Pila @@@ mai ka mokuahi hou o Waila @@@@ o Kinau.

            Ua ae ia o Albert C. Smith e lawela i ka oihana loio imua o na Aha Ho@@ a Aha Apana.

            O kau haiolelo e Kaimana o Kohala @@@ pali ana no ka waiona ua kau@@ a keia pule ae.

            Ua @aina nane ke waiho nei ma ko @@ keena e pili ana no ka nane a Hawaii o Waiamea, Hawaii, a keia pule @@ @@@@@kaia aku ai.

            @a ae ia o E.W. Tucker (Taka) ene@@ ma o na aumokuahi o Waila ma ka hoomaha a i ka Poaha nei kona ho@@@ aku ma ka Alameda .

            Ua ku mai i ka la Sabati nei a ua homaka no ma ia la no Kikane mai Kapalakiko mai ka mokuah i Zearandia .   @@@@@ ona i hoi mai ai o Hiue Makinani.  Makinani, a me kekahi poe e @@.

            Ua hooiaio loa ia mai makou ko Keaka holo balota ma Kona Hema Hawaii.  no keia kau ae.  Aka, hoike hou a mai ia makou, ua hamabaka hou ua moku nei: pela io no paha la!

            Ua makana ia aku e ka hui o G.W. Mclarlane he moena huluhulu no ka @ halawai o ka hui Opiopio o na hao a ke kulanakauhale nei, a na ia mo@ nani i hoohiehie loa ae na nanaina ka loa ae o ka awai o ua hale halawai

            O kau haina nane e Isaac Kihe, kau @ Nawai, a me ka olua e Ulele, no kona nane a J. Kaleimamo o Koa, ua like no ia me ka haina nane e iho nei ma ko makou pakaukau, oia "Kaliholehuaomokaulele."

            Ua hopu hou ia mai nei e na makai holo he mau pahu rama hou no M. mea i ka Poalima ka la 19 o kela hana.  Me he la i ko makou hoomaopopo iho o keia M. Correa e oleloia @ o ke Correa no keia ka mea nona kekahi wahi halekuai ma Kipahulu Mauka ua haalele ia Kipahulu no Hilo.  A aole keia, alaila, e kalaia makou no keia

            O ko makou manao i manaoia ai e puka aku ana i keia pule e like me ka pule i kela pule e pili ana no kela hu@@huna mea hou e pili ana no Wahineaua, ua kaulua loa ia no kekahi manao okoa aku, no ka mea, e like me ko makou waiho hamama ana i na kulamu o ka pepa nei no kona manao, pela makou i ho ko ai, a i keia pule ke  puka aku nei ko Wahineaua manao e pa'a ana no kela mea i puka ai ma ka Poaono ka la 20 o kela mahina.

            E nana iho e ko makou mau makamaka i na moolelo e puka aku nei ma na aoao mua o ka pepa.  Ohuohu pono ka aoao ekahi i ka moolelo o ke Toweta, a ma ka aoao eha ka moolelo o ka Hapa Hikini.  Aole na helehelena o ka moolelo o na Adimarala he pilikia i na hana oihana ka mea unuihi moolelo ke kumu i loaa ole mai ai o ke kope ia makou a e puka ole aku nei, e hoomanawanui mai no nae kakou.

            I kuu mau hoa lawe NUPEPA KUOKOA e noho ana i ke ahe a ka makani Kihoopu o Waihee, aina kuahiwi lua, ALOHA KAKOU.  E uleu mai kakou e hookaa i ko kakou koena aie o ko ka pepa o keia makahiki, oiai he mau la wale no koe a loaa hou ia kakou ka makahiki hou.  E wiki ke holo nei ka manawa i mua.

            Mose.  Kekolohe.

            Luna Nupepa, Kuokoa

 

 

            E halawai ana ka Ahahui Kula Sabati o na mokupuni o Maui ma ka luakini Kaahumanu.  Ma Wailuku, ke hiki aku i ka Poakolu mua o Novemaba la 7 1883.  No laila, ke paipai nui ia aku a i na Kula Sabati a pua o Maui me Molokai, e hoouna mai i ko oukou mau Kahukula Sabati a me na elele me ka makaukau pu i na haawina o ko oukou mau kula Sabati.

            Isaac D. Iaea. Kakauolelo

 

            Ma ka wanaao o ka Poaha ka la 25 o kela mahina i pau ai i ke ahi ka halekuai pake o ka hui o Kong.  Hong ma Puehuehu, Kohala Hawaii.  I loko o ka hale ponoi ka hoomaka ana o ka ao ke ahi, a i ka ikeia ana, ua nui loa ka a ana o ke ahi, a iloko o @ hora wale no, ua lilo ka halekuai holookoa i puulehu.  Aole ikeia ka mea nana keia ahi puhi kolohe.  Ma ka nupepa Gazette ua ike iho makou i ka hoolaha a J.F Hackfeld me Mow Kong, na luna hooko o ka waiwai onka hui o Kong Hong, e haawi makana ia ana he $500 i ka mea a mau mea nana e hoike a kuhikuhi i ke ala e hiki ai ke hoopii i ka mea a mau mea nana i puhi kolohe ua halekuai nei.  Puu dala nui keia e ko Kohala poe, imi'a mai ke kolohe.

            O kau e Keaniani, no kahi wa kuono aku.

            Pau i ke ahi i ke kakahiaka o ka Poalua nei ka hale puhi palaoa o Honema ke alanui Hotele.  Ua pio no ke ahi mahope iho nae o ka hoopoinoia o kekahi mau hale e pipi pu ana.

            Mawaena o na ohua o ka mokuahi Alameda i holo no Kapalakiko i ka Poaha nei, ua ike iho makou i na inoa Hon. C. R. Bishop, H. J. Akanu, A. M. Meleki, a me kekahi poe e iho.

            Ua ku mai ka mokuahi Bell Rock i ka Poaha nei me na paahana pukiki he 1411 no ko kakou mau mahiko.  Ma ka huakai mai nei a keia mokuahi ua make ehiku poe he eono keiki a he hoookahi kane, ua puka ae no hoi ka mai ulalii mawaena o lakou 49 poe i loaa aole nae he poe i pilkia a au ano pau loa ae na hiona o ua mai la.

            Na M. Kekalohe i hoike mai i keia malalo iho;  Oct 22 ua hopuia o Ahu (pake) no ke kuai waiona, a ua ahewaia no $100 hoopai.  Ma ka la 23, ua hopuia 4 kanaka no ka on a, ua ahewaia no $6 pakahi, a ma ka la 27, ua ike ia kekahi waikahe nui ma Waihee, a ua lilo pu ka uwapo i ka wai, ua halanaia no hoi kekahi mau aina e keia waikahe nui, ua olelo na kamaaina aole lakou i ike kekahi waikahe nui e like me keia.

            Ma ka hooleleia ana mai o ka eke leta mai ka Likelike mai i ka la Sabati la 28 o kela mahina, ua ikeia ua okioki ia kekahi o na eke leta o Wailuku mai  a ma ka nana ponoia ana o na waiwai o loko o ka eke, ua ike hou ia ua lawe aihueia he mau dala he 198, ua hoike ae kekahi o na nupepa o ke kulanakauhale nei, ua loaa a ua hopuia ka mea nana i aihue.  No keia kumu a no kekahi mau kumu e ae paha.  Ua ike iho makou maloko o ka Hawaiian Gazette ka hoolaha a ka Luna Leta ni e papa ana i ka poe a pau aole e hoouna hou ia na dala maoli maloko na eke leta, a e papa pu ana i na Luna leta aole e ae i ka lawe ana i na puolo dala no ka hoouna ana maloko o na eke leta.

            Ua hoike pu ia no hoi, e ili no ka poino a me ke poho maluna o ka mea a mau mea e kue ana i ka manao o ua hoolaha la, a aole maluna o ke aupuni a me ka Hale Leta.  E hoomanao e ko makou mau makamaka.

            Mai ia Jno. S. Kukahiko i loaa mai ai keia manao mahalo malalo:  Mahalo piha ia Mrs.  Kanalulu.  Ma ka nana ana i na hana a ka makuahine Kanalulu i na makahiki i hala ae nei, ua hoopihaia ka naau me ka hauoli nui i a hoolohe ana i ke poolelo i haiia ma Kawaiahao i ke Sabati iho nei penei:  "O ka mea hoohuli i na uhana, oia ke akamai."  Sol.  11,30.  Ua ikeia a kuluma na hana maikai a akamai a ka makuahine hoola i na uhane o na keiki opiopio auwana wale o kekahi hapa o ke kulanakauhale nei, ma ka hoomanawanui o keia makuahine i ka hoohili a me ke alakai ana i na keiki, nolaila, pakele ai na keiki i ke kipuka a Satana i na la noa me na Sabati a pau ka pule e hoomau loa ia aku keia hana maikai a Kanalulu, ke kanu me ka hookahekahe a hiki i kekahea ana mai a ka mea nana e hooulu.  Ina e hoohalike na mauahine e ae o na ekalesia o keia kulanakauhale me keia makuahine, alaila, aohe mau keiki auwana ma na alanui i ka po me ke ao.  Ke malama mau nei keia makuahine he halawai no na opio ma ka hale halawai o ka apana o Kakaako i ka po kekahi manawa, a i ke ao kekahi.

            Mai ia Chas. H. Naope o Hookena Kona Hema, Hawaii i loaa mai ai keia mau lono malalo nei:  Ma ka Poaha o ka la 18 9 kela mahina, ua kahuli a nahanaha ka waapa o ka halekuai o Akema ke awa pae o Waikini, me keia kahi moolelo pokole:  Ma ke kakahiaka o ka Poakolu Oct. 17, ua makaukau iho la ke kupakako o ka halekuai oia o William Maxwell e lawe i na waiwai kalepa ma na wahi i maa mau iaia i ka holo ia mamua aku, oia a me kona mau kanaka, a pae mua ma ke awa o Hoopuloa.  Haalele ia laila no Waikini, pae lakou malaila, a ma keia pae ana o lakou, ua makaukau o W. Mazwell e lele iuka, ia wa ana aku la kekahi o kona mau hoa mai lele iuka me ka olelo pu aku o kekahi o laua oiai ke lele iuka; hoole mai la kela a o ko iala lele no ia a koe iho la kanaka elua.  Aole i hapaha hora ma ia hope iho, ua ku koke mai la ka nalu nui ma kahi o ka waapa e lana ana, a hala aku la ia nalu, kuhou no he nalu, o ka wa no ia i lele aku ai na kanaka iloko o kekai a i ko laua puoho ana ae aole ka waapa.  Na keia nalu i oki pu iho i ka hapalua like o ka waapa, o kekahi hapa ua nalowale loa, a o kekahi hapa ua koe mai.  Eia ka mea laki aole kekahi ukana i nalo aku ua akoakoa no me ka poino ole; aole i liuliu iho ua ula mai la ke kai, me he la he koko no kekahi ia nui i pepehi ia malaila, ma ia hope iho aole i ike hou ia he nalu nui a hiki i keia wa.  Ma Kealia, elua mea imake o Kaaipuaa a me Kama i kela mahina, a ma ia wahi hookahi no ua hanau na Koahou me kana wahine, he elua keiki, hookahi i make a hookahi e ola nei.

 

NUHOU O NA EKALESIA

            Ma Kaumakapili ia Waiamau ka haiolelo o ke awakea o ka la Sabati nei ma i Koneto. @ 18 kona poolelo "O ka olelo no ke kea he mea lapuwale ia i ka poe make; aka, ia kakou i ka poe ola, oia ka mana o ke Akua."  I ka po iho, ia J. T. Walakahauki Makua ka haiolelo, a na Laiki o Lihue, Kauai, i mahele mai aia ma Lunakanawai, @, hapa hope o ka pauku ka poolelo.  "Ka pahikaua a Iehova a me Gidena."  Ua pili na kamailio ana a Walakahauki no na mea ana i ike ai ma na aina e.  Ma Kawaiahao, ua haiolelo o PAleka ma Na Solomona, 11;30.  "O ka mea hoohuli i na uhana, oia ke akamai."  Ua haawi ae ke kahu o Kaukeano he haiolelo e pili ana no "Ka olelo a ke Akua, he pomaikai ia no ka lehulehu," aia ke poolelo ma Mareko, 12; 37.  "A lohe ae la na makainana iaia me ka olioli."  Na ke kahu o Polelewa i hai ka olelo ma ia luakini.  Ma ka luakini Bihopa na Mr.. Wallace i hai ka olelo i ke kakahiaka a me ke ahiahi.  MA Lihue, Kauai, ua haiolelo o J.B. Hanaike, aia kana poolelo ma Luka, 16;8.  "UA oi aku ke akamai o na keiki o neia ao i ka lakou hanauna mamua o ko na keiki o ka malamalama."

            ---Ke i mai nei o Kalama, ua maluhia ka ekalesia o Haili, a ua kuikahi, a me ka holo o na hana, wahi ana.

            ---Ua lulu dalla io nei ka ekalesia o Puula, Hawaii, i hale o ke kahu, a ua loaa he $162.  75.  Ua haawi o Mrs. M Shipman a me na keiki he $13, Miss.  A. $7, Miss. C. $5, E. K. $5, ekolu keiki a amoku $15, Kaonohi $2, apana o Olaa, $38.  50, Puula, $74.25, a he mau mea e ae kekahi piha ai ka huina i hoike ia maluna.

            ---Ke hele mua nei ka hana o na Pake ma Kohala; ua paa loa ka luakini me ka aie ole, a ua piha ka hale me na Pake i na la Sabati, o na wahine me na keiki ma kekahi aoao, a o na kane ma kekahi aoao, pela iho la ka noho ana.

            ---Ua mahele lua ia ka manao o ko Waialua poe no ko lakou luakini kahiko.  Ke olelo nei kahi poe e wawahi loa ka hale kahiko, a maluna o kona kahua e hoala ai ka luakini hou; a ke i nei kekahi poe e waiho malie no pela ka hale kahiko, a e kukulu no ka hale hou ma kahi e kokoke ai i ka hale kahiko, a e kukulu no ka hale hou ma kahi e kokoke ai i ka hale kahiko, oia no ko ke KUOKOA manao.  Aloha na me kahiko  e nalo aku nei, na hoike o na hoomana.

            ---Ma ka la Sabati nei, ua lulu dala ka ekalesia o Ewa no ko lakou luakini hou, a ua loaa ma ia la he $243.85, ke hui pu ia me na dala kokua mai Honolulu aku nei.  E lulu hou ana lakou i ke Sabati mua o Dekemaba.

            ---Ma ka haiolelo ana a Walakahauki Makua i ka po Sabati ma Kaumakapili ua haawi ae oia he $600 no na koena hana e paa ka luakini.

 

KA HOOKUKU KINIPOPO

            Ma ka auinala o ka Poaono o kela pule aku nei ka hookuku kinipopo ana a ka hui kiuipopo o Maui o ka On a Miliona me ka hui kinipoppo o ke kulanakauhale nei ma Kulaokahua.  O ka hookuu kinipopo keia i kamailio nui ia mamua aku nei mawaena o keia mau hui, a i ka Poaono nei ka hookoia ana o ia mau kamailio ana.  I ka hora 2 me 20 minute ka hoomaka ana o ka hookuku imua o kekahi anaina nui o ka poe makaikai.

            Ma ka hookuku ana ma ka la i hoikeia maluna ua kaa aku la ka hanohano o ke kahuna ma ko ka hui kinipopo Honolulu he 31 holo a he 6 wale o ko ka hui o Maui, alaila, pili no ka olelo  a kahiko, na kamaaina no ke eo.

            Ma ka lua o ka la i hookuku hou ai, kaa hou no ka hanohano o ke kahua i ka hui Honolulu no ka elua o ka manawa, he 21 a lakou holo a he 3 no o ko Maui ---haule hou la i muliwaa a ama ka apua wale aku la no ke ola o ua poe Pokii la.

 

O WAI KA'HUPO?

            He kanaka hupo ko kekahi haku aina, he mea hoonane, a hoakaaka iaia ma kana mau hana ano hupo.

            I kekahi manawa, haawi ka haku i kona kookoo i kona hupo, me ka olelo.  E malama oe i keia kookoo, a halawai oe me ke kanaka i oi aku kona hupo kou, alaila, e haawi aku i ke kookoo iaia.

            Mahope iho, kau ka mai maluna o ka haku.  Hele kona hupo e ike iaia.  Olelo ka haku.  Eia au, ke hele aku nei, e haalele ana au ia oe.

            Ninau ka hupo.  E hele aku ana oe i hea?  Pane ka haku i kela ao. 

            A e hoi hou mai anei ke hala ka malama hookahi?  Aole.

             Ke hala ka makahiki hookahi?  Aole.  Ahea la oe e hoi hou mai?  Aole au e hoi hou mai ana, pane ka baku.

            Aole e hoi hou mai ana?  Heaha ka o au i hoomakaukau ai  o ke alanui? A no kahi au e hele ana? Aole loa.

            Heaha?  Pane ka hupo.  E hele aku ana anei oe me ke ole?  Eia ke kookooo au i haawi mai ai ia'u.  E hele aku ana anei oe no ka manawa pauole, me ka hoomakaukau ole nae i wahi no ke alanui?  Aole me ia kuu hupo ana.

            Naauao keia hupo  Ke hele aku nei oia me ke no ke alanui.  E komo e kekahi poe naaupo i ka lani mamua o kekahi poe naauao.

            Unuhila E Hawaili.