Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 45, 10 November 1883 — Page 1

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Mikel Gilliland
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

MAIKAI KA HOI

KA PAPA,

A ME

KA LAAU O KOU HALE.

NOHEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA.

 

Nana aku no hoi ia la ohi ka lo o ka laau o Makawao, i ka ua mea hoi o ka nani.

 

NA PAPA! NA PAPA!

A ME

Na Pono Kukulu Hale

O na Ano no a Pau.

 

AIA MA KE KIHI O NA ALANUI

 

Papu me Moiwahine,

HONOLULU.

 

Malaila e loaa ai e like me ka makemake no ke 

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

 

PAPA! PAPA! PAPA!

NA PAPA HULUHULU,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA I KAHIIA,

NA PAPA KEPA,

PAPA HOLE KEOKEO,

PAPA HOLE ULAULA.

 

Na Laau. Na Laau.

NA KUA,

NA KAOLA,

NA AAHO,

NA MOLINA,

NA PEAPEA.

PINE HULUHULU.

PINE I KAHIIA.

 

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.

PILI ULAULA

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PUKA ANIANI,

PANI PUKA ANIANI,

PUKA OLEPELEPE.

 

PENA

O NA ANO A PAU,

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui,

Aila Pena, 

Aila Hoomaloo,

Waniti, Pate,

 

Na Lako o kela a me keia Ano.

NA AMI PUKA HALE,

NA AMI PUKA PA,

ANIANI.

 

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,

E loaa no malaila.

 

PAAKAI HELU I,

O

KAKAAKO ME PUULOA.

 

            No ke Dala Kuike e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke Kumukuai Emi Loa. O na Kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no me ka hooko pololeila. E kipa nui ilaila i ike ka oiaio.                                                             905tf

 

NA HOOLAHA KUMAU.

PAPA! PAPA!

NO

ALLEN & ROBINSON

 

Ua wehe ae no maua

 

PA KUAI PAPA.

MA 

Ka Uwapo a Pakaka.

 

Na Papa Ulaula o na ano a pau,

Na Papa Paina o na ano a pau,

Na Pili Hale Ulaula,

Na Pili Hale Keokeo,

Na Papa Molina,

Na Pepa Hoonani Hale.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

Na kui o na ano a pau.

Na Pani Puka a me

Na Pani Puka Aniani,

Na Pani Puka a me

Na Olepelepe.

 

NA LAKO KUKULU HALE 

O NA ANO A PAU!

 

E kuaiia ma 

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

O keia Makeke.

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.

E loaa ai na

PAPA NOUAIKI, 

o kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau,

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami

Puka, Na Ami Puka Aniani, Na  Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o 

kela me keia ano Na Aina Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

 

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI!

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana.

NO KA 

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.

E Hele mai! E na Makamaka!!

A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai.

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o

Kakela me Kuke.

E laa na

 

AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO, PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.

NA MEA PIULA,

Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palaki, Na Palumi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii nei no na Lainakini-nao

Lainakini maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa, Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu, 

Na ka hoohelo ana, Li, Lole no pini, Lihilihi etc.

A ME NA

Mikini Humuhumu

MAKEPONO LOA.

A he mau 

MEA AI KAHI:

KA PALAOA, KOPAA, RAIKI, PIA, HOOHU PAAKAI, HUAALA, PIA KULINA, KOPE,

A HE

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO 

LAAU HOOPAU NAIO,

PENIKILA, HUAALE,

LAAU KUNU,

Me na Laau Hamo, a pela'ku.

 

KA MOOLELO

 

PILIPO KEKOA!

KMakai Kiu Hikini

 

AMERIKA HUIPUIA

A O KA

NANE HUNA O KA 1776.

 

(Mai ka peni a ka mea unuhi moolelo o "Onila Maka, ka Makai Kiu Kaulana o Enelani.")

MOKUNA. XXII.

            I a wa, komo pu aku la ka Makai Kui me kona kokoolua iloko o ka hale.

            A alakai loa aku la i ke kaikamahine a hiki i ka puka o ka rumi, kahi ana i ike ai i ke kapa mare i oki loa i ke koko, a olelo aku la:

            Eia iloko o keia pahu i loaa ai ia oe he aahu e lawa pono ai oe. 

            Komo aku la o Lu iloko o ka rumi, a kali iho la ka Hikini mawaho o ka puka.

            He mau sekona paha i hala ae, a pae ana he leo uwe kapalili mailoko mai o ua rumi la.

            Uhu! wahi a ka Makai Kui i puana ae ai, a komo aku la iloko.

            Ua hoopuka ae oia i kela huaolelo maluna ae mamuli o kona hoomanao ana ae i ke kumu o keia uwe kapalili.

            He oiaio, iaia i komo aku ai iloko, ike aku la oia ia Lu e waiho ana i ka papahele me ka puili paa ana i ka lole mare i oki loa i ke koko iloko o kona mau lima.

            Aka, aole i loihi loa kona waiho ana pela, a oluolu hou ae la oia.

            Iaia i pohala ae ai, haule aku la ka ike a kona mau maka maluna o ke kapa mare.

            Alia! wahi a ka Makai Kiu, he hoike keia e hooiaio mai ana eia no o Mariona  ke ola nei.  Ua ike mau au i keia kapa.

            Aka, ua oki loa nae i ke koko! wahi a Lu i pane aku ai me ka haalulu.

            He mea ole ia.  O ka oiaio ka'u e olelo aku nei.

            E nana! e nana! wahi a Lu, eia ka puka i hou ia ai oia ma kona umauma.

            He mau hooia ana ia eia no oia ke ola nei, a ua maopopo hoi ia'u ka oiaio o ka'u e hoike nei.

            Ia wa, ku iho la ua kama la me ka haka pono ana iluna o ke kapa mare.

            Aohe o kaua wa e apa wale ai no, wahi a ka Makai Kiu.  E komo hou oe i lole nou, a iloko o na sekona pokole a hai aku ai au ia oe no na mea e pili ana no ka nalowale ana o Mariona.

             Haalele iho la ka Makai Kiu i ka rumni, a no kekahi manawa kupono mahope iho, puka mai la o Lu ua kahikoia me na kapa maloo.

            He mea kupanaha, wahi a Lu, o na aahu i loaa aku nei ia'u maloko o kela rumi, me he la , ua hana ia no no'u.

            He oiaio, ua maopopo mua i ka Hikini ia mea, aka no ia wa, aole oia i hoike aku iaia no kana mea i manao ai.

            I keia wa, ua lawe pu mai o Pilipo Kekoa i kekahi ipukukui me ia, nolaila, lawe aku la oia ia Lu a ka puka o ka hale olalo.

            Huli ae la ua Hapa Hikini la a pane aku la i kona kokoolua o ka aoao palupalu.

            E Lu Lavonia, ua hiki anei ia'u ke hilinai maluna o kou kupaa?

            Ua hiki loa ia oe ke hilinai.

            Ano, e halawai ana oe me na mea weliweli loa au i ike ole ai iloko o kou ola ana.

            Ua makaukau au.

            Ua makaukau loa anei oe e ike i kekahi hiona manaonao?

            Ae.

            E hele aku ana oe e nana maluna o na helenahelena o kekahi mea i make  O Mariona anei? wahi a Lu i hawanawana ae ai.

            Nau ia e koho.

            Auae au!  Ke hopohopo nei au ua oi loa kau keia mea mamua o ka mea kupono e hiki ai ia'u ke hoomanawanui.

            Alaila, aole e pono ia kaua ke iho ilalo, a e kii hou aku hoi au i mea hou aku.

            Allia, e kali ike iho.

            Ae.

            He kanalua oiaio anei kou aole oia o ke kino o Mariona.

            Pela ko'u manaoio.

            A ina aole io oia, a pehea iho la?

            Alaila, eia no oi@ke  eia nei.

            Heaha kou kumu o ka manaoio loa ana.

            Eia , no ka mea he kumu ia e lawa ai na hike ana ma ko'u aoao ma ka lalani pololei.

            Alaila, aole au e @opo ana.

            A e kupaa hoi oe ea?

            Una aloe io o ke @ino ia o Mariona, al@@a @ k@ @a no @u, aka, in a o ko Mariona i @lal@@a, e make ana au.

            Ia wa, alakai aku la ua Hikini la i kona kokoolua a hiki i ka puka o ka lua pao a pane mai la:

            Ano mai hopohopo a kulanalana, e kupaa.

            Alaila, hoolele aku la oia i ka malamalama o kana kukui iloko o ka lua pao.

            Haka pono aku la ua kama nei.

            Aia hoi, e waiho mai ana ka pahu kupapau e hoopuniia ana e na iwi o ka poe make he lehulehu wale.

            Mai hopohopo oe, ua maopopo ia'u aole o ke kino o Mariona ke waiho la iloko o kela olowaa, aka, he makemake nae ko'u i kou ike.

            Auwe!  aole e hiki ia'u ke nana aku.

            E pono oe e nana aku, oiai ua hiki mai la oe, nolaila aole e pono e kuemi hope hou aku.

            Ea e hele ae hoi paha oe e nana, wahi a ka Hikini ia Lu.

            Aole loa e hiki ia'u ke nana aku.

            E pono oe e nana.

            E make auanei au.

            Lalau lima maoli mai la ua Hikini la iaia a hoonee aku la imua.

            Ua hoopaa ia ke pani o ka pahu ia wa.

            E ku iho oe malaila, a wehe ae au i ke pani.

            Mai wehe oe.

            Alia, aole e hiki ia oe ke haalele mai i keia wa.

            Ia wa, haai aku la ka Hikini i ka @@@@@@@@@@@@@

            E paa mai oe i ka ipukukui, a pau ae hoi keia iloko o na sekona pokole, a e lohe auanei au he nuhou hauoli mai ia oe mai.

            Iaia i hapai ae ai i ke pani hinuhinu o ka pahu iluna, puana ae la oia i kekahi leo o ke kahaha me ka manaolana poho.

            No ka mea, aole ke kino oloko.

            Nolaila, hoomaopopo koke iho la ia, ua lawe pu no ua poe powa nei i ke kino make me lakou.

            Ia wa, ua kaumaha iho la ka Makai Kiu.

            Aka, mamuli o ka lawe ia ana o ke kino make, he kumu ia nana e hooiaio loa mai, a pepehi maoliia no o Mariona Beramile.

            Ina aole oia ka oiaio, heaha la ka ke kumu o ka lawe ia ana o keia kino?

            Ua lilo ka'u mea i makemake ai ia oe e ike.

            O keaha kai lilo?

            O ke kino make.

            A pehea iho la ka kaua hana?

            Ua maopopo ia'u ka'u mea e hana aku ai i keia wa.  Mamua aku nei, aole au i hookokoke aku mahope o keia poe powa i lawa ai au me na hike kupono, aka, ano, eia au ke ukali nei mahopo o ko lakou mau kapuai ilawa na hooko ana a ke kanawai maluna o lakou.  E hahai ana au mahope o lakou ma ke ano he poe pepehi kanaka; auwe ina e loaa aku ana lakou ia'u, o ka amana li kanaka ko lakou wahi e lewalewa ai.

            Alaila, ua maopopo ia oe i keia wa, o ke kino no ia o Mariona i lawe ia kula mailoko aku o kela p;ahu kupapau ea?

            Mamuli o na hooiaio, ua kono ia mai au e ae aku ia oe ua pepehi maoliia no ko kaikuaana.

            Auwe oe e Mariona!  wahi a Lu.

            Aka, he manaolana iki no koe, wahi a ka Makai Kiu.

            Mailoko aku hoi o ka lua pao, pii hou aku la laua iluna o ka hale.

            (Aole i pau.)

 

            I ke KUOKOA:

Ua haiia mai ua holo aku o G.E. Richardson i Honolulu a ua hoouna mai nei i Wailuku nei ma ka inoa o N.P. Nuuhiwa hookahi pahu rama he ema e hoohainu ai i na kanaka ma ka la koho balota, a ua hoole o Nuuhiwa a i ole ia ua huna ia paha ma kekahi hale okoa aku, no ka manawa e hiki mai ana, nolaila, eia kahi huaolelo kaulana, Kahe ka wai e! Kahe ka wai!!  Nolaila, mamua ae o ka hiki ana mai o ka manawa ke hoolala e nei na auwai i keia wa, aia ka pakalila o ka la koho balota.

                        AKAAKA NO HOI.

 

HE MOLELO EEHIA

NO KA

HANA HOOWELIWELI

O KE

TOWERA O LADANA.

 

Mai ka peni a ka mea unuhi moolelo o "B@riana ka Wi@o Ole, a me Ma@@@@ kae Kea."

 

BUKE ELUA MOKUNA I.

 

            MERE KA MOIWAHINE.

HOOMAKA o Mere e komo iloko o ke kulanakauhale o Ladana ma ka la 30 Augate, 1553.  O keia kekahi o na hoomakaukau hoohiwahiwa nui loa no kona la e komo mai ai iloko o ke kulanakauhale Towera o Ladana -- O na hoohiwahiwa ana i ko ke aliiwahine  pakaha wale Iane komo ana (pela ka mea i kapa akea ia nona) i ke Towera -- aole ia i komo iloko o ka helu i ko keia wa.   Mai Aldgate aku i hoomakaukau ia ai ko ka Moiwahine Mere komo ana i ke Towera, a o na alanui e moe ana mai laila mai, ana e hehi mai ai; ua halii ia me na pohaku iliili maikai loa a hiki i ke Towera, me ka hulili makaaha ia ma kela a me keia aoao o ke alanui.  Maloko iho o keia hulili i  kuku ai ka poe waiwai o ke kulanakauhale iloko o ko lakou aahu oihana; a ma ke kowa o kela a me keia o lakou i kukulu ia iho ai na aliikoa o na mahele ko kiai a me ko lakou poe kokua; ua  aahu ia lakou me ka velveta a me ke kilika, a e paa ana i ko lakou mau lima he mau laau newa @@@@@@@@@@ aku ai i ka aha kanaka.  O na hale ma @na alanui, ua luhiehu me na kuu welu i humu ia me na kii, na lole huluhipa i ulana ia me ke kilika a hookinohinohi ia me ka nani, na moena lole nani loa, a me na lole lopi wai gula i ulana ia me ka lopi wai dala a me ka lole veleveta; pela na kahiko hoonani i kikepakepa ia mai e na eheu makani ma na ipuka makani o na hale.  O ko lakou mau puka aniani ua piha kui me na maka palupalu i aahu ia me na lole kumukuai nui; na kaupaku hale, o luna o na pa pohaku, na opuu o na hale a me na aleo, ua hele a hookeke me na makaikai o na waihooluu like ole,  O ka oioi o ka luakini kahiko o Sana Botolo, na pa pohaku kahiko o ke kulanakauhale, ma ke komohaha aku o ka ipuka pa Bihopa a me ka hikina aku o ka ipuka pa huna o ke Towera, ua hookui me na makaikai.  O na wahi kaawale kupono a pau, aole loa i hoonele ia me ka makaikai ole.  O ka luakini o Sana Katerina Colemana, ma ke alanui o Fenchurch-- no ka mea, ua hoopaa ia, e kipa pokole mai ana ka huakai alii ma keia mau luakini -- oia o Sana Dennis Backchurch, Sana Benet's, All Hallows a me ke alanui Lombard, e komo ana ma na hale pule a pau, a pela me kekahi mau hale ano nui e ae, nolaila, ua piha loa keia mau hale i na kanaka

            Ma ka po mamua iho o ko Mere hele ana e komo i ke Towera, ma Bow oia i hoaumoe ai, a ma ka auina la o ke kakahiaka ana ae, komo aku la ia iloko o ka huakai;  aole i piha ka hora o ke kai  ana a ka huakai, lohe ia aku la na leo uwauwa a me ka nei nakolokolo mai o ka leo o ke kuniahi; oia ka mea nana i hoike aku i ka lehulehu ma kahi mamao, eia ae ka huakai alii ke hele mai nei.  I keia la, ua kalae maikai loa na paia o ka lewa me ka moakaka, e like me ka moakaka ma ka nana ana ma ke aniani hoonui ike, ua hoike mai ka lewa  i kona mau paia paa me kona mau kahiko mau o na aouli, a o  ka la hoi, ua kiola pau mai la ia i kona nani l@a ole maluna o na helehelena mohaha hauoli o kela a me keia.  Ma ka palena o Aldgate, ua halawai pu ka Moiwahine Mere me ka kama Aliiwahine Elikapeka, e ukali ia ana e kekahi mahele koa lio nana nui me na kaikamahine.  Ua halawai iho la laua me ka pumehana nui he pokii a he hanau mua; aole laua i hui mai ka make ana o ko laua kaikunane haku, ka Moi Edewada a me ka lawe pakaha wale  ana o Iane ka noho alii; na mea nona ka nohoalii i manao ia ai, aka , o ka mua loa keia o ko laua halawai ana he alo a he alo.  Aka nae, ua hoomaopopo @@@@@@@@@@@@o aku ia @@@.  ua hoo@@@@ ia @@@@@manao no kona kaikaina Elikapeka oiai ia e ukali ana ma kona aoao.

            E kau ana ka Moiwahine maluna o kekahi wahi lio uuku hulu keokeo i uhiia me ka lole veleveta ulaula.  i molina ia me ka lopi gula.  Ua aahu ia ke aliiwahine me ka lole velveta  @ai hooluu kai@ina, me ka hulu keokeo aeae, ua pulou ia kona p@o me ka lole hulalilali i okomo ia me na pohaku m@mi, maluna iho o keia, he poepoe gula i kau ia me na pohaku makamae kumukuai nui loa.  Ua lilo nae i mea kamailio laulaha ia aole ke aliiwahine Mere i komo iloko o ka helu o na wahine ui a nohenohea.  He pokole pila lahi loihi kona oiwi kino, aka, maioheohe maikai no nae; ula weo maikai kona helehelena  o oi na onohi maka a ano oolea ka nana ana, mimo iki kona waha me ka lalahi maikai o ka pilina o na lehelehe.  Ina i loaa iaia  ka oiwi kulana kapukapu o kona makuakane o Heneri Ewalu a me ka ui kilakila o ko na makuahine, oia o Katarina o Aragona, ina la ua lawa loa ke kapukapu alii iaia a kohu pono hoi no ke kulana e paa ia nei e ia.

 

            Ia Elikapeka i lawe ae ai i kona wahi mahope  o ka Moiwahine Mere, ua hoomaka aku  la ka huakai no ka hele ana.  O ka makamua o ka huakai, oia na keonimana i aahu ia me na lakeke veleveta uliuli, me na pulima  melemele i molina ia me ka lina ulaula , e kau ana maluna o na lio kaua no lakou na pale lio uliuli e kuuwelu ana ma ko lakou mau kua i kau ia me na kea keokeo lopi kilika i humu ia, mahope mai o lakou ka poe kulana koikoi a me na naita, e like me ko lakou kulana pakahi, e hele palua ana ma ka laina maluna o na lio; ua kahiko ia lakou me na aahu lole gula, dala i ulana ia me ka veleveta; mahope mai ka poe puhi ole , me ka lakou mau mea kani i owili ia me na hae kilika e kiepaepa ana i ka makani, e kani ana ka lakou ole  me ka hoouheuhenei kela a me keia manawa mahope aku he kaa i uhi ia me ka lole gula  hulalilali e kauo ia ana e na lio i uhi ia me na lole nani, a ua lei ua kaa la me na wahine kulana hanohano i aahu ia me na lole nani; mahope iho o lakou he huakai nui o ka poe  koikoi, na naita a me na keonimana me ko lakou poe ukali; ua aahu i a  lakou a pau me ka lole veleveta, ke kilkia pahee, kilika pahoehoe a me na lole kilika i humu ia me na pua o kela a me keia ano waihooluu a me na paikini o kela a me keia ano, aole he lole maikai aku i nele i ka ike ia; e laa ke gula, na lopi dala omau hoonani a me na mea hoonani a ka poe  hana gula; mahope iho o keia kaoo, na opio kaikamahine a ka pe kiekie he kanaha ko lakou nui e kau ana maluna o na lio me na holoku veleveta ulaula a me na lakeke oia ano waihooluu hookahi; he mau kaa mai elua mahope i uhi ia meka lole kilika ulaula, a o na mahele koa kiai pana pua poni mai o ka Moiwahine, i kahiko ia me na lole puliki me lemele haulaula, i lina ia me ka veleveta eleele, a i omau i ama ko lakou umauma he pua rose i humu ia me ka kopi gula, a malalo  io o kaila , ke kalaunu imeperiela o ke aupuni; na lunakanawai mai, na kauka mai, na bihopa na hoa o ka aha kukamalu, a o na Naita mai o ka Bath me ko lakou  mau aahu. 

            Mamua iho o Mere e kau ana maluna o na lio he eono mau Haku me ko lakou mau poo e waiho olohelohe ana, he eha o lakou e hali ana i na kookoo gula; mamua loa aku o keia poe, na Ela Pemeberoke a me Arunadela, e hii ana i ke kalaunu a me ka pahi.  Ua aahu ia laua me ka lole holoku i ulana i a me na opuu pua rose lopi w@@ gula maikai loa, a ua kaei ia ko laua puhaka me ke apo gula maemae.  O ko laua mau lio ua uhi ia me ka lole dala hulalilali i kau pu ia me na ala lopi kilika omaomao a me ke gula; o ke kaekae o ko laua mau aahu e komo ana, ua kuuwelu ia me ke gula a me ke kulika i wili puu ia me ka lopu gula.  Ua ukali ia ka Moiwahine Mere e na kauwa lawelawe  he eono ko lakou nui me na puliki gula wale no a me kekahi opio wahine i aahu ia me ka lole holoku i kau ia me na kahiko hoonani ano e loa, a oia ko ke aliiwahine kakaolelo hoomakeaka; nona ka ino i kapa ia maloko o ko ke aliiwahine ohana o Iane ka Hupo.  Mahope aku ke kama aliiwahine Elikapeka, a e ukali ana mahope ona na makele lehulehu

 

wale o ka @@@

next four lines unreadable

 

ike aku  i ka @@@

hine hiku ana i @@@@

koke ia mai e na pu@@@@@

na leo uwauwa@@@@@

ka lewa.  Ua hoo@@@

wa me ka pihoihoi no @@@@@

ike hauoli ana e ike nei@@@@@

ana mahalo @@@@@

komo aku @@@@@

hoi, ua akoakoa mai la@@@@

ka nui e @@@@

mau leo hooho@@@@@

me ka makee@@@@@

piliaiku ae i ko Mere@@@

na hoopau @@@@@@

ana e ona, a hoike aku ia@@@

imua o ka lehulehu @@@

ke kunou ana mua e @@@@

            Maluna o kekahi @@@

aoao hema maloko iho

e kuku ana he @@@

aahu ia me na @@@

kalepa waiwai loa, @@@

ua kapaia o @@@

nana i heluhelu mai i ka @@@

o ka Moiwahine, a @@@

ai i ka pane me kona @@@

iho o k@@@@

ana he wahi mahele @@@@

kamahi i kapa ia na @@@

no eiwa.  Ua  aahu ia @@@

kane me ka lole veleveta i ka@@@

na pua, a e kau ana lakou @@@@

@o holo loa, a e @@@

lakou ma hokua na @@@

hano o Mere i ulana ia me ka @@@

gula pene;  No Emelani

@@@@@@@@@

Cornwall, Wale a me @@@

pau ana o ka haiolelo, ua @@@

ka haku Meia na makou@@@

makai a me ko lakou mau kokua @@

hoohanohano aku i ka Moi @@@@@

kulanakauhale.  Ua aahu ia@@@

Meia me ka lole holoku@@@

ula i kau ia me na huaolelo@@@

ana i ke kookoo alii.  Lawe @@@

kona wahi mamua aku o ka @@@

dala; a mahope iho o ke @@@

ana o ka huakai, ua @@@

aku la i ke kai ana. O ka @@@

o ka huakai ma keia @@@

mahele like ole o na @@@

me na hae, na paulu kamalu@@@

mua ia ae nei, na opio @@@

mai, na puali koa@@@@

a o ko makamua o ka @@@

                        @@@@@

 

HE POL@@@ALOHA

            I na hoa aloha maka@@@@

Waieha mai ka pali o K@@@

i ka wai o Kapoli a @@@@

Honuaula, a mai na @@@@2

o Iao a hiki i ke one @@@@

aku nei au i ka hua mua@@@

            ALOHA @@@@

            No ke kokoke ana mai o ka @@@

no balota o keia kau ae o ka @@@

1884, a me ko kakou ike ana @@@

o keia au e hele nei, @@@@

kakou mau noonoo, a me ka  @@@

mau puuwai i keia @@@@

hana paewaewa a na alakai @@@

like ole hoi me ko ke kau @@@

me ka hooko pono @@@

mau kanawai, nolailama @@@

pela a me kekahi mau pae @@@@

he hiki ole ke helu aku, nolaila @@@

ala mai ka manao @@@

nawa me ka ehaeha a @@@

iloko o'u, Ke manao @@@

no no au ke hele i @@@

lehu, ke ae mai na makaainana@@

nona ke kuleana nui.  Ma ke @@@

kou lunaikehala pela, ua @@ aku @2

pono e hele e hana i ka  pono o ka

lehulehu, a e hooka hoi ia @@@

kaumaha ma ko'u hookua hoi ia @@@

mea hiki, aole au i manao e @@@

pono no'u aka no ka lahui.

            No laila, i mea e ike ai na mea a

pau i ko'u ae ana imua o ka lehulehu

no keia hana nui ke kan@@@@ aku nei

na kanaka a pau loa o keia ano keia

ano elike me na wahi i hoa@@@@@ @@

luna, e hele ae lakou ma ka makeke

o Wailuku ma kahi kokoke i ka hale

kuai bipi o Younghee, no ka mea e

wehe ana wau i haiololo akea @@@@

imua o ka lehulehu ma ke @@@@ o ka

Poaono, hora 5 o ka la 17 o Nowenaba

a ma ia wahi e hoohui ai a kakou me

na kaula kaakolu like loa o na @@@@

e imi ana i ka pono ke ola a me ka @@

luhia o ko kakou aina aloha nui, ma ia

manawa a ma ia wahi hoi au e @@@@

ko oukou mau manao  olaila mai hoopoina

     i keia le kahea, o keia wale no ka wa kupono e ala ai a noonoo i ka mea kupono a oukou e koho ai me ka manao paa i ole ai kakou e kuhihewa hou e like me ke ka@  o 188; mai koho hou i ka malihini, aole akaka kahi e kuu ai kona heleuma, aka i mea e hiki ai ke hoakaka kupono i ka pilikia  o ka lahui me na manao kuokoa, a e nana ana i ke kaulike o na pomaikai iwaena o na mea a pau.  Me ke aloha ia oukou a pau.                        JOSIAH HAOLE

            Wailuku, Nov. 2, 1883.