Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 46, 17 November 1883 — HOOLE NA AIA AOHE AKUA. [ARTICLE]

HOOLE NA AIA AOHE AKUA.

Ae, pela kekahi poe i ka wa e ola ana. Aka, ikawa e lohe ai e make ana, pihoihoi loa kekahi. O Voletaise'ke kanaka Farani i kue loa i ka hoomana Karistiano, ua loohia ika mai nui. Ua kiiia ke kauka, aua olelo Voletaise, eke knuka, ua haalele | ia au eke Akua ae ke kanaka. Ina e hiki ia oe ke hooloihi aku i kuu ola no eono malama, e haawi 110 au ia oe i ka hapalua o ko'u waiwal Pane aku ke kauka, aole hiki ia oe ke ola no eono hebedoma. Pane koke mai Voletaise, īna pela, e hele aku ana au ika lua'hi me oe pu. A make koke iho la. He haku alii, Mi P ka inoa, he kanaka hoomaloka loa, hoole oia aohe Akua, hele nae kana mau keiki me na kauwa ana i ka halawai ma na SabaJ ti. Ika pau ana oka halawai, kahea ' oia ia lakou e komo ma kona keena, a 1 malaila oia i hoohenehene ai a i hoomaewaewa ai ia lakou no ka hele ana i ka halawai. Kau ka mai maluna ona, alaila, kau mai ka weliweli a nui maluna ona, makau loa i ka hoo|\ii ia i ka make mau loa eke Akua ka mea ana i hoole a i hoino nui aL E kuu kauwa, e kii aku i kela buke ino i alakai hewa ia'u, Ke kauoha ia a 1 Mi P Ua huliia a loaa ole, e huli 1 hou a loaa, aole hiki ia'u ke make me ka hoopau ole aku ia buke. Ua loaa na Lawe ia a okioki liilii ia buke, a puhi ike ahi. A mahope iki iho make | oia. 1 Eka poe i pai ina oleio hoolalau, a i hai aku i na olelo hoino t ke Akua, a 1 i kana mau kauwa, a alakai hewa i na kanaka, i na kamalii, e puhi ia mau pepa ike ahi, me ia mau buke ike aliL 1 Aia ma ko oukou mau haie na pepa, a me na buke e hoolalau ana i ka poe heluhelu, ika i>oe nana. E mihi no na * oleio alakai hewa, hookahuli ika manaoio, na olelo hoino i ke Akua, na olelo e hoala ana Ina kuko ina, ika pepehi kanaka, ike kipi ana, e mīhi ano» o poholo pu me Vok*taLse iloko o . f ka luaahL H awah. He mau kulu pakaua koikoi ka i . hoohelelei iho ma ke kulanakauhale nei i ka Poakoiu neL

/ 4 A A'AX.t Ma ka h 100 NovcnuKi. inaloko o ke kubn;ikauhaie ui;ku o Etsk v ben, ma Xix >nv, i lunauia ai ke- j kahi *keiki n» >:u kahi moolelo kauiana U>a nu keia honua. O kh inaa o k.\ | o kaulana o Enel.uii i kona nuiuo no hanau ana o keīa keski penei : ** Ma ; waena o keia hon ; .:a e |k\u ia wa. aohe he p<.>e i oi ae ke k ilana haahaa !oa mnniua o keia kanaka a me kana walū ne ma ka nana nna. Aka nae, he mea aha la na etneper.i, na a me na alii ke hoohalikeia ? Ma ia wahi t hanau hou ia he Kanaka Ikaika, nt>na ka' malamalaina e lap;ilapa ana me he lama-1 ku la maluna o na keneturia 3 me na \ kau o keia honua. Ua kali ka honua) holookoa no keia kanaka. He mea! kupaianaha, ahe mea nui keia. " llei mau huaolelo ano nui keia e pili ana »' ka hanau ana o Lutera. Akn, ke hoo-j halikeia me ka nui a me ka palahalaha! o ka Lutera mau hana no ka pomaikai j 0 na lahui kanaka a pau, ua ikeia ua | ku i ka oiaio keia mau olelo mahalo. 1 Ua piha iho nei ka eha kenetuna o na j hoomanao ana o kona la hanau. Ma ka Poaono i hala, la 100 keia mahina, 1 hoomanaoia ai kona la hanau e ka poe Geremania a me na lahui e ae o ka honua nei; ama ka la Sabati nei, he anaina hui ko na haole o keia kulanakauhale ma Kaukeano no ka lnwmanao ana ia la hanau. Aole no j*aha e nele ka makeniake o na hoa heluhelu o ke Kuokoa e lohe i kahi mau mea e pili ana i ka moolelo o keia kanaka kaulana, nana i hooluliluli i ke kahua o ka Hoomana Roma i ka wa kahiko, a nana hoi i kokua i ka hookuu ana o kanaka mailoko aku o ka hooluhi kauwa kuapaa ana i hanaia ma ka inoa o ka hoomana. Mahoj>e koke iho o ko Lutera hanau ana, ua nee ae kona makua mai Kisleben ae a i Mansfield, a malaila oia i lilo ai i kanaka waiwai, a i hoa no hoi no ka senate oia kulanakauhale* He mau makua pono no kona a elua, aka iie oolea loa ko laua hoopono|>ono ana ike keiki. Aka, he nui loa ke aloha o! ka makuakane i kana keiki, a ua hii mau oia i ke keiki iloko o kona mau lima i kela a me keia la, e halihali ai\a ! iaia i ka halekula a me ka hoihoi ana | iaia ika hale. Ika makahiki 1497 ua hoounaia oia i kekahi kula e ae ma Magdeburg, a malaila oia i noho ai no hookahi makahikL I ka makahiki 1498 ua hoounaia oia i kekahi kula i oi ae ka maikai ma Eisenach. Ma ka makahiki 1501, iloko o ka umikumamawalu o kona mau niakahiki, ua komo aku o Lutera iloko o ke kula kiekie o Erfurt, me ka manao e hoomakaukau iaia iho no ka oihana \o io. Ua ao oia ina palapala i maa ih>ko o ia kula a hiki i ka makahiki 1505; ma ia wa ua hoanoe loa ia kona noonoo. laia e nana ana mawaena ona buke o ia halekuia i kekahi la, loaa aku la iaia kekahi koj>e o ka Uaihala ma ka olelo Latina. Huli nui iho la oia iloko o ia buke, a ua kahaha loa kona manao i ka ike ana ua oi loa aku na 1 manao oka eunnelio a me na episetole mamua o na mea i aoia mai iloko o na huke. Ua imi nui oia tka Baibala, a no ka ikaika loa o ke kaomiia mai o kona manao e ia olelo, ua hooholo oia e waiho i ka oihana loio, ae haawi i kona mau manao i ka oihana hoomana. Ma kona imi nui ana i ka Baibah i loaa ai iaia ke kahua o kona mana nui a me kona kaulana i na Ia mahoi>e mai. Iloko o ka makahiki 1507 ua hooliloia o Lutera i kahuna, a ua kaheaia oia e noho ma ke ano kumu ao iloko o kekahi kula nui ma \Vittenberg ; raa ia wahi kahi ana iao ai no kekahi mana wa, a me ka haiolelo ana iloko o ka ha. le hahwai oia kula. Nui no hoi ka hua o kana mau hana. Ua olelo keka hi kanaka kaulana o Europa, "ona huaolelo a Lulenu aole ma ka lehelehe wale no, aka ua hanauia mailoko mai o kona uhane. H Iloko o ka makahiki 1510 ua hoounaia oia no kekahihuakai i Roma, a ua hele wawae aku oia e ike t ika noho e Sana Petera Ua piha oia I i ka mahalo no ia kubnakauhale hoano, k i laahia me ke koko o ka poe i hoomaauia. Aka, i kona wa i ike ai ika hookiekie a me kn hookano o ka poe pope, i a me ka nui o na hana lapuwale i hanaia nu ka inoa oka pono hoomana» hoi aku U oia i Wittenbeig me ka n^au

k-wnu.iha a 'a - s . -■ ano v*«.iha-v.;rM : ;« 0.. v i v .. . >ū\. ka me.i atu 5 ir.ru* r ; :t r. r " - l ka m.Vv.ihu'. 11» ; v..:Vc ak ; '..1 v |u!ī::- U .w L\ o 1. \.v. i ! 1 paiufcakahaka rv ; --- loa ana i ka !vK\linl 4 r\.i Ronu. 3 c ii!o l'- k.i h:.u:r.; 0 ka h<.inL:.i 'K 1. N-■ <i.il.i c iua a ;a ;.uk:--\ -. . -.i - d.i!.i c K»no a: . n- ... -<; . , iu;>omāh::.\hv:a ac na { a"..r. . .1 - no kc ki:ai ana asu 5 V.i - . 4 ••..-> s ke. c ka!a ana 1 ?;a h«.-*a : - - ina «a i hala a tnc na h : v. , Ihiki ni.ll ana, ma ia nrr: : r.r . 'hnhi e haokuuia .11 ka h.r.>.: i ■< - 1 »mi na h*x>pai ana «» ka : • |iiahi e 1-ua :nai ana xc hw ]. i : ! hnna hou ana i k.i !v.aki:u l.: . |m«a no ka ckak<ta i keia .«v • • .: 1 nuwale no iu makahik: l rh: .». t 1 !tho : aka. 1 kcs.i wa e ho.skc.ua .rv; ".. t |la hana. l'a hcx>juikapt:ka:a kr;.: 4.. |na hilalūla eka nu «> n.t : . i na, nu' ka mahelo h.i{<\lua aru s ' . |a;t O Aii>crt. ka AUhih i: a >M. . |oia ke komiNĪiu n«» (icrrm... . . hcx)kohu akn oia ia Ji»hti l\ * * ; . r 1 kuilala, nana o ku«.i.ila akn tu ;«a!a; .i'.-. kalahah ma n.\ wahi a |uu o u j lie lehukhu waie o n.\ m. kaama* .v i hele e ike i kana mau kuai kiMala . • 1 Ua lohe no hi>i o !.utcra no k.»r a 1 .. na, aua kau ka weliweh a :iu k.i ::a hila maluna ona. Ua jura akr . :.t u mau hana, aua pab|ula aku uī na bihoj>a a me ka |k>c koikoi. e noi .".a ia lakou e ho<»jauia kei.i am> k.i!. [ a laj»tnvale. Ma ka 1:» 31 o Okat*.»!»a, 1517. ikeia he kanoiwakunumaiwa kuu.uau nao i makiaia aku ma%ah«> o n.i ii-i'.L.i o ka luakini kahiko o Ui':cr r. , hoole \oa ana ia nuu kunmm uu - \ . mana o na j>aia|ala kaiahaia. a ». >M > ana he hookahi wa!t- n.» uu.i r\ 1: a v ka ia ka hala, oia o Krist.\ a o ka h..>i a a ka Poj>c\ oia ke alakai 1 k.maka : •> V» Akua la ka tnca nar»a e kal.i ka v .. 1 Malalo aku o koia 111.u1 k: kakauia ai ka inoa o Maima i :r. A ua iioike jm aku ou j k*'ua :»ukt::. < ke e kuj>aa mamuli u ia man :<». .; r ; . ie aku i na manao kue. I : a ae ua iieie nui mai ka | k. - • "• na i ke ku'anakauhaie. a i k.t •: a o keia hana a l.ut« ra. iv.. \ i >a ka ke ame ka hoopaaj»aa. Aole euu- k ae la ke kaulana oka Im< : t j>uni (fcremania a me na . Me he mea la na na aneh i ia-A«- ka:..i mau olelo ma na t*«l«> :u L r., . a jvau.- A7//v'/<i £ > r,a t unj .% . . V *u- t pau. UOOI. AA i r t A7A7. E hooiaa an.\ ka iuak;su .» M.r. • « Kwa, ke hiki aku i ka !a o k. u hina 1883. ma ia ia e h»*».*:;'»■ >. i hale no ka mea Mana l «»a, a r.a u a e jK>no ia ai kona i:nu •,< • i waiiokahi. " o ka nua r..ru e h »• aha no Ichova, «>ia n«> ka M.ik v\ waiole, a me kekahi n:ca e a- i • * : no aku ai. Ano eia ka leo kuhea : na t:.ar.i: : 1 iu like, i hookahi («uuwai. 1. le'.e ar , t like mai me na lau oliva a ke aloi . 5 . * Ika Ahahui Oj>ioj»io o Kaumaka;. 1 1 na une houueue o Kaiah imauk", u ■ oukou hana o ka uneune 1 ka «i ke ola. Ina Ahahui eaenoa; r . r. ' mai no a j»u. e na kaikamahin* ». \ . 1 iakahana. kulia me na j>oU»huku fu« ka ha:e o lehova, o Kaiaham,rri-> n> -x . pau i hookahi {muwai, i hke ,u uie ka t inoa o ka haie I J uu*ai.okahj > Ona looa a |au nia u la. no ka !.■.; t kim o Ewa. Omakuu na koinae h > , iaha. Me ka inahaio. S. Kelama. K. Makanai. Mrx Ka«a imaka, (I. M. Keone. f. K. kah««j