Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 47, 24 November 1883 — Page 3

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Jackie Ka`alohilani Amazaki
This work is dedicated to:  To Aunty Pua, Aunty Nalani a me Ohana, me ke aloha p

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUHOU KULOKO.

He wahi waapa mokuahi hou ko Ku@@ ma o hooholo ia nei.

 

He hoomaueue nau na Wailuku Maui i ka Poakolu o kela pule.

 

H@ku mai ana i ka la apopo ka mokoala “Kulanakauhale o Kikane.”

 

He mau nane ke waiho nei me makou.  Aia he wa kupono, alaila hoopukana aku.

 

Ua a ka launa ole ke kulanakauhale nei i kela mau la aku nei.  Ke nana aku ukele.

 

Ua ku mai i ka Poalima o keia pulu ka moku@na hou o Ipahao o Keanae Maui.

 

Ua hukiia i ke Ala Huki moku ka @uahi Likelike no ka hoomaemae hou ana.

 

Ke aahu hou ia ka elemakule Haiea hala i hoea kapa keokeo i keia mau la, he nana aku hiehie lua ua elemakule la.

 

Ua hoike ae o Mr. R. Sterling, aia mawaena o @ me 30 tausani dala ka liko no ka hana hou ana i ka uwapo ma H@ Hilo.

 

@ Poaha o kela pule ka holo ana @ @ @ @ a i ka Po@ @ ka ana mai o ka mokuahi @.

 

@ @ a ua holo aku no Kapa@ @ ka Poalua nei ka mokuahi lawe @ “Kahanakauhale o Nu Ioka” mai @ mai.

 

K@ hanohano o ka A@ @ @ ka makana a @ @ o keia makahiki ae@.  He@ no la ia  E wiki @e au!

 

@ S. Keaniani o Kawaihae, e ka@ hoomoakaha mai oe i kau kope manao, aole he maopopo ia makou kau @ i kakou mai.  Mai kakau hooui @ aka e kakau hookanakamakua @.

 

Ua lohe makou aia a paa pono na @ ma o Likelike a hooholoia aku @ no kona mau awa ponoi alaila, e @ kaapuniia aku ana o Kinau a @ pa ia aku me kono papa kuhi@ manawa holo.

 

Na Mose Kekalohe i hoike mai keia @ malalo iho: Ke liuliu nei na ke@ aina kuahiwi lua nei e hoala @ @ hui no na waielua nei, mamuli @ hooponopono ana a Kanealii, a @ iho nei na hoa a ua loaa na dala he $355 i keia mau la pokole.

 

Piha a ka launa ole ka uwapo o Kinau ma i ka Poalua nei.  Mai ka poe @ ka poe haahaa ka i akoakoa ae @.  Malaila pu me na hana puhi @.  He akoakoa nui keia no ka ma@ @ ana i ka holo o Kinau me Pala@.

 

Ua haawi makana ae na ona o na neupepa Gazette me Advertiser he $10 @ mea e hoike mai i ka mea nana i hoopalapala ka inika pai palapala ma na @ moa o Maunakea i ka po Poalima kela pule.  He umi ka laua nei a he @kalua hoi ka ka Luna Leta nui.

 

Ua @laha ae na kamakamailio ana ma ke kulanakauhale nei, o ke kumu ka i ku ole mai ai o ka mokuahi “Kuhanakauhale o Pekina” i Honolulu nei, no ka loaa ole ka i ka agena Hawaii ma Honokaona, Kina.  ka heluna pake @hana i manaoia e hoouna mai no Hawaii nei.

 

Ua hoopaiia i ka Poalua nei ke ka@ o na makai kiu oia o Haley, Ki@lulu a me ke keiki a Wodehouse @ $@ pakahi me na dala koina o @.  Aka, he hookahi hoopai i koe @ aupuni e lawe hou mai ana o ke@ oia ka hihia o ko lakou pepehi @ i ka maikai o Kawananakoa. I ke@ e hookolokoloia ai.

 

Ua ike iho makou ma ka nupepa ha@ Gazette o ka Poakolu nei he manao @ kekahi kamaaina haole (paha?) o Wailuku, e hoohalahala ana oia no ka @ ana o ka makua Theodore Lau@ o kekahi makai no ka holo nui ma ka uwapo o Wailuku i keia mau la iho nei a hopu ole ia hoi o W. P. Kahale no ka holo nui no ma keia uwapo hookahi i kehaki mau la aole no i liuliu loa aku nei.  Penei kekahi hapa o ka manao o ua mea kakau la:  “He pinepine ka oleloia o na makai o Wailuku nei he k@ a ka hoopilimeaai mahope o kanaka o ko akou ili hookahi, a i ka lahui ili okoa e awiwi nui auanei i ka hopu.  He ake ko na makaainana e malama ana i ka maluhia o na kanawai o ka aina e ikeia ka hopuhopuia o ka poe e hoao ana i hakihaki i na kanawai, a e haawi no lakou i na kokua ana i na makai me ke kaulua ole ina e konoia aku ana lakou, aka ina i ikeia na kanaka i hookohu ia makai e lawelawe a hooko ole i ka hana, alaila, e manaoia e pau lakou.  Nolaila, ina aole e hoopauia ka noho makai ana o keia kanaka, alaila ke manao nei kou mea kakau e huai pau i na ino a me na hana kapulu i hanaia ma Maui nei, o ka oi aku nae ma Wailuku.”  Oolea na manao o keia mea kakau, pau ma ino o oukou la i ka huaiia.  Pehea la keia ano hana?

 

            He 6 la me 16 hera o ka mokuahi Alameda ma@ Kapalakiko a i Honolulu nei.

 

            Mao aku o Leahi i ke ahiahi Poalua nei, ua haalele ia iho la o Palonehe e Kinau.

 

            Ua hiki mai nei anei na dala Hawaii.  Ke hoole nei kahi nupepa Bulekina puka ia aole i hiki mai.

 

            Ke oleloia nei e haawi makanaia ana he $500 i ka moku kuna nana ka eo o ka heihei nui ma ka la Hapenuia ae nei.

 

            Mawaena o na ohua o kamaaina o kakou i huli hoi mai ma ka mokuahi Alameda i ka Poaha nei, ka loio Hakawela a me kona ohana.

 

            Maikai na hana o ka aha mele ma ke ahiahi Poalima o ka pule i hala ma Kaumakapili.  Mailaila pu ae ka Hooilina Alii, ke komisina Amerika Dagget me kana wahine.

 

            I ka huakai aku nei a ka mokuahi Iwalani o kela pule i hala, ua ili iho la oia ma na aekai o Kauai, a ua hemo mai oia mai ia kulana poino mai me ka loaa pu o na poino ma o ka hemo ana o kona kamaa.

 

            E heluhelu e ko makou mau makamaka i na nuhou makamaka o ke kakou pepa e puka aku nei i keia la, a e hoomanao pu, mai hoopoina i ke kilohi ana ae i na Olelo Hoolaha hou e puka aku nei.

            E wehe ana a e haawi manawalea aku ana o Henere Walakahauki i Ahahui Himeni nui a me ka haiolelo no ke kuokoa a o ka Aina, maloko o ka luakihi o Kaumakapili ke hiki aku i ka po o ka Poakolu la 28 o Nov. hora 7 ½.  Nolaila ke kahea ia aku nei na mea a pau, e hele nui mai i komo me ka dala ole me ka uku ole.

            Ma ka po Poalima o kela pule, ua hapalapalaia ae e kekahi poe Hukalama ka papa inoa o ke keena loio o Maunakea, ko Kraft hana uwati, ko ka hale inu rama Halehai, a me ka pahu leta o kahi o Oka ma, i ka inika paipalapala.  Ma ia po no hoi, ua wawahiia na aniani o elua pahu leta o ka Hale Leta.  Ma ka Elele o ka Poakolu i ike iho ai makou i ka hoolaha a ka Luna Leta nui e haawi ana he $20 no ka loaa a hoopaiia ka poe kolohe.

            E ike na makamaka a pau i hoolau na ae i ko lakou mau pilikia ma ke kanawai i ka loio Sam’l K. Kaeo, ua haalele aku oia i kono lawelawe ana i kana oihana ma ke keena loio o Akana ma ke alanui Moi, a ua hoi ae oia a i ke keena loio ma ka alanui Kaahumanu maluna ae o ka halekuai rama o H. Makapolena, a malaila oia e loaa ai i kona mau makamaka a pau ana i lapaau mua ai a me ka poe a pau akahi no a hookau iho na haawe o ke kanawai.  He kauka oia e lapaau ana i na palapu o na kanaka imua o na aha apana a Hoomalu.

 

NUHOU O NA EKALESIA.

 

            Ma Kawaiahao, ua haiolelo o Paleka ma Mar. 10 : 21, hapa waena.  “Hookahi ou mea hemahema,” manao nui; “Na hemahema i koe iwaena o na kanaka.”

Ma Kaumakapili ua haiolelo o Kauka Hai ma ka mokuna 21 o Hoik. e pili ana no Ierusalema hou, a ma ka po iho na Waiamau i hai ka olelo ma Kanawailua 30 : 19 papa hope.  “E koho mai oe i ke ola, i ola oe a me kau hua,” o ka manao nui, “O ke ola ma o Iesu la.”

Ma Helani ua haiolelo o Rev. W. N. Lono ma Mat. 25 : 15, “Haawi aku la ia i na talena elima no kekahi, i elua hoi no kekahi, a i hookahi hoi no kekahi i kela a me keia mea e like me kona akamai, alaila. hele koke aku la ia,” manao nui, “Ua haawi mai ke Akua i na haawina like ole i na kanaka e hana no Iehova; ma ke ahiahi ma Keauhou, ua haiolelo oia ma Ioane 11 : 11.  “Ua hiamoe o Lazaro ko kakou hoaaloha, aka, e hele aku oe e hoala mai iaia.”  O ka manao hui.  “E ikeia ka nani o ke Akua ma ko Iesu hoala ana i ka poe make.”

He maikai na lono i hoea mai no ka ekalesia o Haiku e noho kahu ia la e ko kakou makamaka Paaluhi, ke nee la na hana imua; a pela pu me na opio o Kona waena, ma o na lono i hiki mai.

 

HA POWA WIWO OLE

 

            Ua powa aihueia mai nei kekahi pahu hao hoahu dala o ka hale hookolokolo o ke kulakakauhale o Vireginia mokuaina o Nevada Amerika Hui, e kekahi mau kanaka elua i huna i ko laua mau helehelena me na uhi maka, a ua laweia aku he 8,400 dala ma ke gula a me ka dala maoli, i ka po o ka la 30 o ka mahina o Okatoba.

                        Ma ka po i oleloia, e kakau ana ka puuku malama dala ma kona pakaukau maloko o ua hale hookolokolo la, a ia wa i komo mai ai he elua haole a olelo aku la iaia e noho malie a e wehe i ka puka o ka pahu hao.  Ua ae keke oia no ka mea ke hoole oia o kona wa no ia e make ai.  I ka hemo ana o ka pahu hao, ua kiai kekahi haole i ua puuku ia ma ke kau ana i ka pu me ka pahi a na kekahi haole e ohi ka dala a hookomo iloko o ka eke a laua i lawe pu mai ai.  No hookahi hora keia ohikihiki ana i ke dala mai na pa liilii kahi i hoopuupuuia ai na dala a iloko o ka eke, a i ka pau ana hoopaaia aku la ua puuku ia iloko o ka pahu hao ia a paniiia aku ia ke pani hao o waho loa.

            Ua noho oia malaila no hookahi hora mamua o kona ikeia ana a no hookahi hora hou mahope mai o kona noho ana maloko o ua pahu hao la mamua o kona hemo ana iwaho.  A hiki i ka wa i puka ai o ka nupepa kahi a makou i unuhi mai ai i keia maluna, aole i loaa ua mau haole powa la.

 

NUHOU O NA AINA E.

 

            Ua hooholo ka Emepera o Rusia e hoolako i ka puali holookoa me na pu raifela kani aku no a kani aku, ke ano pu raifela hou mai nei o Amerika Hui.  Ua kauohaia he 200,000 o keia ano pu raifela.

            Aia a Mude i Ladana i keia wa.

            O ka huina nui o na mile o ka Emepire o Geremania he 212,091 kuea.  O ka huina nui o na kanaka he 42,707,360.  O ka loaa makahiki he 165,000,000.  O na hoolilo o ka makahiki he 155,000,000.

            Ua make mai nei kekahi o na kauna hanohano o ke kulanakauhale o Parisa, a ma kona make ana ua mauliawa he umikumamakahi nupepa puka pule o ia kulanakauhale.  Eia ka o keia mau nupepa he umikumamakahi na keia Kauna e hoolako nei i ke dala no lakou.

            Ua hanaia mai nei e kekahi haole Farani he pepa i hiki ole i ke ahi ke a ia e ke ahi, o Myer kona inoa.  Ua hoao ia mai nei ka pau a me ka pau ole i ke iloko o kekahi ipu i hoaia i ke ahi malalo ae no eha hora a aole he pau iki.

            O Karl I ka Moi o Siama, he keiki  opiopio loa oia he iwakalua wale no makahiki.  O kekahi mea ano e ma kono nanaina oia no ka hoouluia a loloa kona mau maiuu lima, a o ka loihi o ka maiau hookahi he eono iniha.  O ia ano hana ma Siama, he hoailona ia o ke kulana alii.  Ma keia ano hana nae aole he hiki iaia ke lawelawe i kekahi hana, a ua hoonohoia he mau kauwa na laua e lawelawe i kana mau mea a pau.

            He eha makahiki i hala ae nei, ua ki ia i ka pu a make he ekolu wahine me hookahi kane o ka lahui Paniolo ma kekahi kulanakauhale ma Tekaseka Amerika Hui, e kekahi mea i ike ole ia.  He ekolu o lakou i make a hookahi o lakou i kamau kona hanu mai ka nawaliwali a hiki i ka oluolu loa ana.  He mahina i hala aku nei, ua loaa ka mea nana i ki ua poe la i ka pu a ua hookolokoloia a ahewaia oia e make ma ka amana.

            Ua hoolaha akea ae o Beritania, ina e kaua ana o Farani me Kina, a hoao oia e paniku i na awa ku moku o Kina kahi e lawelawe nui ia la o na oihana kalepa mawaena o Kina me Beritania, alaila o ka wa ia e houluulu ae ai na aumoku kaua Beritania a pau ma na wai o na aupuni e ma Kina a kaua koke aku i na aumoku kaua Farani me ke kaulua ole.  Aole o Beritania wale no ke aupuni e lawelawe nei i ka oihana kalepa nui ma Kina, aka, o Amerika kekahi a me kekahi mau aupuni e ae.  A ma ka hoike a ka Elele Kuhina o Kina ma ke kulanakauhale o Parisa, ua olelo oia aole paha e hiki pono ana ia Farani ke paniku i na awa kumoku o Kina a pau.  O ke awa kumoku nui o Kina, oia no o Honokaona a ma keia awa i lawelawe nuiia ai na oihana kalepa nui me na aupuni nui a pau o ka honua nei.  Ua olelo hou oia, aole ona manao e hana ana o Farani pela, no ka mea, ke hana oia pela, alaila, o ka lele aluka mai no ia o na aupuni nui maluna ona a o kona pilikia no ia.  No keia mea ua ano akakuu mai ka inaina o Beritania.

            Ua lalau a komohewa iloko o ke kaikuoono o Chesapika mokuaina o Merelana Amerika Hui, a ili a make he kohola nui nona na kapuai loa he 62 a me 12 kapuai ka manoanoa.  No elua la kona waiho kaapa ana maluna o ke ako’ako’a a make.  Ma ke puhiia ana o kona mau balapa, ua loaa na galani he 100.

            O ka ogana nui loa a puni ka honua nei, ua hanaia a ua paa ma Geremania o ka ogana nui loa keia i ikeia a puni ka honua holookoa, aole ona lua.

            Ke ano puka o maka mai nei na noho’na hoa’loha maikai mawaena o Geremania me Rusia iloko o keia mau la, a hoole aku a hoole mai ko laua ma@ Emepera no ka ike a halawai o kahi me kekahi.

            Iloko o kela mau la aku nei, i Denemaka ka Emepera o Rusia ma ke ano he malihini hanohano na ka Moi o Denemaka.  Ua loihi kona noho ana malaila, a ua haka pono mai na aupuni e ae no ke kumu o ka liuliu loa ana o keia halawai ana.  No keia mea, ua kono akea aku ke aupuni o Geremania, e launa kamakamailio laua ma kekahi wahi kulanakauhale o lakou no kekahi kumuhana ano nui, me ka hoike pu ia o ka la e halawai ai.  Ua ae ka Emepera o Rusia i keia kono, aka, hoopanee oia mahope iho, a pau ho imi apa ae la oia a no ka hope o kana mau kana @ hoole oia aole e halawai me ka Emepera o Geremania a olelo oia e kona muli ma ka hanauna ke hele aku oia e halawai pu me ia.  He hana hookae a hoohaahaa keia a @ Empera o Rusia a lilo iho la ia hana i mea kamailio nui ia e na nupepa o Geremania a me kekahi mau aupuni e ae.

 

ARTHUR P. BRICKWOOD, (PELE KUKE.)

            Ma ka Poalima o kela pule i kii ia mai ai ko Mr. A. P. Brickwood (Pele kuke) hanu hope loa a laweia aku ia ma kela aoao, a o kekahi no hoi ia o na Paionia i noho he kanakolu a kanaha paha makahiki ma Hawaii nei.  Ua hanaia oia ma Enelani a iloko o kona mau ia opiopio ua lilo oia he alumoku no ka aumokukaua Beritania i hookahuaia ma na kapakai o Aferika no ke kiai a hoopau ana i na hana kalepa hookauwakuapaa e lawelawe nui ia ana ia mau makahiki.

            Ua hanauia mai o A. P. Brickwood mai kekahi o na ohana kaukau alii a hanohano o Enelani.  O kona Iuaui makuahane oia o Richard Brickwood he Purser (puuku) nui no na aumoku kaua hui o Enelani ia wa, a o C. J. Folger, ke kakauolelo o ke keena Waiwai o Amerika, he keiki na A. P. Brickwood ma ka hanauna.

            Mahope iho ua haalele oia ia kulana a holo aku no Kina a mai Kina mai a Hawaii nei – ma Lahaina kona lele mua ana i ka makahiki 1845 iloko o ka mahina o Ianuari.  No kona makaukau i ka hookele moku ua lilo oia he kapena no kekahi mau moku kuna holoholo pili aina iloko o ia mau makahiki.  Mahope mai o ia wa ua lilo oia he luna makai no Oahu nei he malama a kiai o ka Halewai e ku nei, a hookohuia mahope mai he Luna Leta Nui no ke aupuni; iloko o ka makahiki 1864 keia hookohu ia ana.  Ma ia kulana oihana aupuni oia i noho ai n o umikumamahiku makahiki.  He kauwa hana pololei oia no ka lehulehu oiai oia ma ke kulana luna leta, aka, iloko o kela mau makahiki aku nei, ua loaa he kuia ma kana oihana, a mamuli o kona noho poo ana au ili aku no na hoahewa ana maluna ona.

            Mamuli o kona make ana ua haalele iho oia mahope iho nei he wahine, he mau keiki, mau moopuna, mau hunona a he kaoo nui o na makamaka a me na hoaaloha.  Ma o na ohana e noho ana me ke kaumaha a luuluu, malaila pu ke KUOKOA e haawe pu ai ma ia haawina hookahi.  I ka Poaono o kela pule i hoolewa ia ai kona kino kupapau.

 

HENRY L. SHELDON, (HALE.)

            Aole no i nalohia loa aku na hoomanao walohia ana no ka hala ana aku ma keia aoao o kekahi o na kupa kamaaina o ko kakou mau poai nei oia o Pelekuke, hoea hou mai ana no he lono kaumaha a luuluu nana i kono hou mai i ka makou maka peni e hoopiha hou iho ma kekahi kowa o ko kakou pepa ka lono kaumaha no ka make ana o Mr. H. L. Sheldon, (Hale,) kekahi o na kamaaina kahiko o kakou nei, no na makahiki he kanaha a oi i hala ae nei.  I Kohala i Hawaii kona wahi i make ai a ua hoihoiia mau kona kino kupapau no Honolulu nei i ka la Sabati o kela pule aku nei, a ua hoolewaia kona kupapau i ka auina ia no ka hoomoe ana aku i ka moe kau a kau.

            Ua hanauia oia ma ka mokuaina o Rhode, Amerika Hui, i ka makahiki 1824.  Ma na mokuaina o ka hikina aku kahi i hoonaauao ia ai oia a me ia naauao i lilo ai oia he hoonoho hua makaukau loa a mai ia kulana i pu loa ae ai kona naauao a lilo oia he mea haku manao a he lunahooponopono mupepa makaukau pono.  Piha iaia na makahiki he iwakalua, kau oia maluna o kekahi moku ma ke ano luina a holo aku no na paemoku Fiji malaila ae a Kaleponi a malaila mai a Hawaii nei – i ka makahiki 1846.

            Mahope koke iho o kona hiki ana ia nei, ua launa koke oia me na halepai e ku ana ia wa ma ke ano he lunahooponopono a ma ia kulana oia i pili paa loa ai i ka hapanui o kona mau makahiki e noho ana ma ke kulanakauhale nei.  Ua lilo no hoi oia ka ona maoli o ka nupepa haole P. C. Advertiser i kela mau makahiki aku nei.

            Ua haku no hoi oia i na manao no na nupepa Gazette, Friend, Polynesian, New Era, a me ka Saturday Press, mawaena o na nupepa haole, a me ka hapanui paha o na nupepa Hawaii.  Ma na mea unuhi o na ano a pau mai ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii a mai ka Hawaii a ka Beritania, ua hiki loa iaia – ua lewa, a aole makou e kanalua ke olelo ae he makaukau loa oia ma ka hooponopono ana o keia oihana he hoolaha nupepa.  Elike me na haawina kaumaha a luuluu i haawe iho maluna o ka ohana a me ka lehulehu pu, pela makou e haawe nei ia haawi na hookahi.

 

NOVEMBA 16, 1883.

NA HANA O KA LA.

1  Heihei Waapa Pea – Papa Ekahi.  He ehiku waapa pea i holo ma keia heihei, aka, na Kahealani ke eo.  Makana ekahi 475 a Kiaha Dala paha.  Elua $25.  Ekolu, hoihoi hou ka uku komo.

2  Heihei Waapa 6 hoe.  No ka poe hou.  Makana $50 a Kiaha Dala paha.  Liliu me @, na L@ ke eo.

3  Heihei Waapa @ hoe.  Makana $20.  Eo ia Pualii.

4  Heihei Waapa 4  hoe.  Makana $50 a Kiaha Dala paha.  Eo ia Red White & Blue

5  Heihei Waapa 6 hoe.  Makana $25.  Leleanae me Ihiih@lauakea.  na ka mua ke eo.

6 Heihei Waapa huelo Boti.  Makana $50 a Kiaha Dala paha.  Kinau me Kekaa, na ka mua ke eo.

7  Heihei Waapa Pake.  Makana $40.  Ekolu waapa, na ka waapa nona ka inoa o ka ona o Mog Yen ke eo.

8  Heihei Au.  Makana $10.  Eo ia Poepoe.

9  Heihei Waapa Pea – Papa Elua.  Makana ekahi $25, makana elua $15.  He ekolu waapa i holo, na Lena ke eo o ka makana mua, a na Gnat ke eo o ka makana elua.

10  Heihei Waapa Pukahi.  Makana $15.  Eo ia Shoo Fly.

11  Heihei Waapa Kaulua.  Makana $20.  Eo ia Ehukai.

12  Heihei Waapa 6 hoe.  Makana $50 a Kiaha Dala paha.  Puaala, Kanoelani, Kapiolani, me Malie.  Eo i ka mua.

13  Heihei Luu.  Makana $10.  Eo ia Pelehu.

14  Heihei Waapa Pea.  Makana $35.  Eo ia Ohule.

15  Heihei Waapa huelo Boti 5 hoe.  Makana $40.  Kekaa me Kinau, eo i ka mua.

16  Heihei Tabu.  Makana $10.  Eo ia Keoni Kai.

17  Heihei Au hukihuki.  Makana $10.  Eo ia I.

18  Heihei Waapa Lana.  Makana $50 a Kiaha Dala paha.  Kapioleleile lehua, Kauaheahe, me Hanakeoki, eo i ka mua.

19  Hookahakaha Nui.  O ka hookahakaha i manao ia oia ka hookahakaha o na waapa, aka, o ka hookahakaha i ikeia oia ka hookahakaha o ka lehulehu ma na alanui no ka huli hoi ana i ko lakou mau home, ma o na lio, kaa, a me ka maki hoolei wawae ana, a o ka panina hoi ia o na hana o ka la.

 

NA HANAU.

Ma ka wanaao Poalima nei ma Ka palama, na Mr. me Mrs. W. C. Meyer he keikikane.

         -     Ma ka Poaono o kela pule aku nei, na Goo Kim me kana wahine he kaikamahine.

         -     Ma Monoloa, Hilo, Hawaii, ma ka la 4, na Keoki Kekupuohi me kana wahine he kaikamahine.

 

NA MAKE.

         -     Ma Kohala Akau, Hawaii, i ka la 14 o keia mahina, o Mr. H. L. Sheldon (Hale) iloko o kona mau makahiki he 59.

         -     Ma ke kulanakauhale nei, ma kona home ponoi, i ka la 16 o keia mahina, o Mr. A. P. Brickwood, (Pelekuke) i ke 69 o kona mau makahiki.

         -     Ma Kohala Akau, Hawaii, i ka la 9 o keia mahina, kekahi o na keiki opio a Keawe a me kana wahine.  He make hikiwawe wahi a Kawelo o laila i hoike mai ai ia makou.

         -     Ma ka la 12 o keia mahina, ma Kohanaiki, Kona Akau, o Kekulu Punihaole w. iloko o ke 48 o kona mau makahiki.  He hoahanau oia no ka ekalesia o Kealakekua, Kona Hema.  Na C. K. Pa i hoike mai keia lono.

         -     Ma Kunawai, Honolulu, Oahu, i ka la 19 o Okatoba, o Mele Kaohewailua Iosua w. Na G. W. Ioane i hoike mai i keia lono.

         -     Nov. 20, Haalou w. iloko o ke 80 o kona mau makahiki.  He hoahanau kahiko oia no ka ekalesia o Kawaiahao.

         -     Nov. 20, Moomoo k. iloko o ke 67 o kona mau makahiki.

 

IMUA A LANAKILA.

            E ala e na kupa o ke one kui lima laula o Ewa, a hiki loa aku hoi i na keiki kamaaina o ka ulu niu o Po-kai, e wehe olu ana i ka makahi he Kaiaulu.

            Ano ke kokoke mai nei ke kau koho balota o ka makahiki 1884, nolaila, e na kupa, na kini, na kamaaina o ka i a hamau leo o Ewa, e ku iluna e lawe i ka hae o ka lanakila, a e malama i kou kuokoa e ke kanaka Hawaii, a mai haawi i kou pono malalo o ke kuai ia mai.

            Ua loheia, eia mai na balota a hoea aku, ua hoohinuhinuia o waho, a maloko ua piha i na ilio hae, aka, e malama ia oukou, e koho i ka mea kuokoa a oukou i ike ai.

            A ina paha o kahi haole no hoi a oukou i koho mua ai aia no ia ia oukou, no ka mea he mau wahi kiaha no hoi ka oukou e loaa mai ana, aka, e hai aku ana au ia oukou, aole oia ke kuokoa o ke kanaka Hawaii nona iho, a he kumukanawai i hookaawale ai.

            A`ina he oiaio keia lono, o J. P. Kama kekahi, alaila, ke puana ae nei au, e alu ka pule ia J. P. K. i lunamakaainana.

            Ua ike au iaia, he kuokoa nona iho, a he hoopilimeaai ole, he hana i ka pono a me ka pololei.

            Imua e na keiki o ka makani aheahe malie he Kaiaulu a hiki loa aku ma na welau pali o ka mailelaulii o Koiahi, e ku iluna me ka lokahi, e koho ia J. P. Kama a na ke Akua no e kokua mai ia kakou.                                                                                             B. K. N. KAAKOPUA.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

NU HOU!  NU HOU!

Na Waiwai Lou Loa!

NA PAIKINI O KEIA AU.

 

E L@ me @ @ @ Halekuai

 

DILLINGHAMA MA,

 

Ma Alanui Papu.

 

Oia na waiwai malalo iho nei:

 

Na Palau, Kaa Huilapalala, Kepale,

Piki, Oe, Koi, Koilipi, Na Hama-

@ Kamana o na ano a pau,

Na mea Hana o ka Ka-

mana, Poe Hano

Puna, na Am-

ara a me

na mea

hana o ka

Poe Akeakamai

a pau.  Pena Aila,

Vaniki a me na Palaki,

Paula, Poka a me na Kukae

pele, Palaki Hamo Puna, Pulumi,

Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papa

 

Holoi Lole, na Iputi

na Pa Palai, na Ma

kau Lawaia, Na

Aho Lawaia o na

ano a pau, na Kaula

o na ano a pau, na

Pahi, O, a me na

Puna, a he nui aku

no na mea i koe.

 

KUPONO NO KA HOOHIWAHIWA ANA

NA HALE

 

I hiki ole ia makou ke huai pau aku aka, na oukou no e hele mai a e hoonuu iho.  O keia maluna ae, e loaa no ma ka halekuai o

Dilinahama Ma,

1036-3m Ma ka helu 37.  Alanui Papu.

 

MAKANA LA KULAIA

 

KUAI!

 

MA LA

 

HALEKUAI LOLE NUI O

 

HONOLULU NEI.

E makana waleia aku ana he

  mau kii pena i ka mea kuai mai

    a hiki aku i ka $1.00 a oi aku ka

      lilo i ka wa hookahi.

 

EWEHE MUAIA ANA IKEIA LA

 

MA KA HALEKUAI LOLE NUI

 

O

 

HONOLULU

 

He Kuai Manuahi Launa ole.

  He Kuai Hoopoho a Hoopakika.

    E hele nui mai e na makamaka.

      E wae oukou e like me

        o oukou makemae

          iho i na

            waiwai o kela a me

              keia ano he nui

                        wale.

A.     A.  M. MELEKI.

HELU 104 ALANUI PAPU.

 

HE NUI ANEI KOU MAKEMAKE I NA

Mikini Humuhumu Lole!

Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai o

Kakela & Kuke!

A mailaila oukou e ike ai a makaikai i oa ano

Mekini a WHEELER a me WILSON

mau ke 840 a hiki i ke 850 ke kumukuai

Ka mea houkahi

NA MIKINI A SINGER!

ma ke $30 pakahi me ke ano

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

I mea e pau ai ko oukou kanalua e na makamaka no ke

kupono o keia mau Mekini, e naue mai no

me ke k@ ole, a e ike no oukou iho.

@ tf

 

MAKEMAKE IA.

            Ke hoike ia aku nei na mea a pau e makemake ana e loaa na PAI AI ma ka PAKEKE a me ka PAHU paha, e kauoha mai la`u ma ka leta no ka hoolawa ana aku i na kauoha Ai a puni keia mau Paemoku; o na kauoha no ke kulanakauhale, e lawe ia aku no e like me ka makemake o ka mea kauoha ma ka ipuka`o ko oukou mau hale, no ke kumukuai haahaa loa.  E waiho ae i ka oukou mau kauoha ma na leta ma ka Hale Leta.

                                                                                    ALBERT K. KUNUIAKEA.

            Honolulu, Mei 12, 1883.                                                                     1119 tf.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

T. WATERHOUSE

(Waiakahauki.)

 

HELEKUAI KUKAA NUI ME LIILII.

 

Ua piha pono me na waiwai makemae e

hewa ai na maka i ka a@ o ka lehua.

 

Heaha no ia hoi ia:

 

MALAILA

 

Na Apa Kilika o na ano a pau,

  Pahoehoe o @ ano a pau,

    Alapua o na ano a pau,

      Huluhipa o na ano a pau,

        Na Huluhulu holoku,

          Na Keokeo Puna,

            L@ lau p@

                        W@              L@

                        L@

            Ahina pelekane,

    Na Kihei o na ano a pau,

    Na Koloha o na wahine,

Na Kihei Huluhulu.

Na Kalakoa o na ano a pau.

  Na Kihei @ moe,

    Na Kuloka o na wahine,

      Na uhi Kilika,

        Na uhi Alap@a,

          Na Hamaka nuoui a liilii.

 

Eia hou.

 

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

 

O NA KANE A ME NA KAMALII

 

Na Apa paina maikai loa,

  Polu manoanoa a lahilahi,

  Huluhulu manoanoa a lahilahi.

  Na Apa huluhulu a pahee,

  Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii.

  Na Pililakeke loloa a pokopoko,

  Na Palule kaula o na ano a pau,

  Na Palule keokeo,

  Na Palule kalakoa,

  Na Paleili.

 

Na Papale wahine i kinohiuohiia me na pua a me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau.

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

            Na Kamaa buti,

            Na Kamaa pihi,

            Na Kamaa huka,

            Na Kamaa Iaholio,

            Na Kamaa weleweka.

 

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIKAI.

            Na Noho Italia,

            Noho pulu mamua

            a mahope o keia a

            me keia ano.

 

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

 

Na Aila honua helu i he aiai me he wai.

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

 

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

 

            Keokeo,

                        Eleele,

                                    Polu

                                                Melemele,

&C.,                & C.,               &C.,                &C.

 

Ina iho Ina ho.

 

            Na  ipuhao, na ipu @,

                        Na koi nui a liilii,

                                    Na pahi nui a liilii,

                                                Na pahi ole, pakahi

                                                            Na pahi ole palua

 

            Na tabu nui a liilii,

                        Pakeke nui a liilii,

                                    Na lako kamana,

                                                Na lako amala,

                                                            Na kamaa lio,             

                                                                        Na moe hao.

                                                                                    Na pela uwea

 

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

 

            Na lako pa,

            Pa nui a liilii,

            Na bola,

            Na kiaha aniani,

            Na aniani kilohi,

            N@ ipukukui o na ano a pau.

 

 

HE HALUNA O NA MEA AI.

 

            Palena poepoe,

            Palena poepoe palupalu,

            Palena huinaha;

            Palaoa o na ano a pau.

 

            Na kamano maikai loa ma ka pahu.   

            Na kamano tini,

            Paakai o Livapule,      

            Paakai inu,

            Paakai hu,

            Mauu Kaleponi,

            Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa o ko`u maa halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi ao oukou.  Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, me Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii na kauoha mai na mokupuai e hou@ me ka elua loa.

 

            J. T. WATERHOUSE.

                        (WALAKAUAUKI)