Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 47, 24 November 1883 — HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA.

Jfji ia fxui a ia tma Nnuki m&elila e " B<[Hana ka ll~iu<o O.V, a mt Mahom ke A*w."] HUKE ELUA -MOKUNA I. Mekk ka Moiwahinh MA na walii a }>a», ua hookipa ia o Mere me na leo piahaolioli a inakee alii o na makaainana, e hooho ana me ka uwauwa, me na leo nonoi, na kanaenae na hoomaikai mahalo a nie na pulama ana iaia. Hookahi wale no leo i lohe ia aku i ka waha o na kanaka e puana ana. "E o!a kou kiekie i ke Akua | —Na ke Akua e hooloihi aku i kou | nohoalii ana me ka hauoli." Me keia |mau ieo e ikuwa ana i kona inau pahu j lono, ua panai aku no ia i ka pane ana ,aku i na makaainana, ke akakuu iho na ; leo uluaoa o ka lehulehu ma ka pane jana aku. u Na ke Akua e hoopakele ia ; oukou a pau e kuu lahuikanaka, ke i hoomaikai aku nei au ia oukou me kuu Ipuuwai a pau." Ma na huina alanui a pau, ua hoowehiwehi ia me na luhiehu o ka wao me ka nani, na wahi kawiii waina a me | na haiekuai wai ikaika, ua ninini wale :ia ma na aianui: o na alahele iiilii a me na wahi ano nui o ke kulanakauhale, ua pena hou ia a maikai; *ua kani kuike na hele.me ke kuwo ieo nui ana o me na pua o keia a me keia ano, i wiii pu ia me na hae a me na mea hoonari e ae he nui v*ale, e momoe kapio ana mai kekahi aoao a i kekahi aoao o na aianui. Ua lu ia mai la na makana iwaena o ka iehuieliu e haiamu ana me ka manawaiea waie: a he mea moakaka iea, o ko Mere komo ana i ke To*vera, ua puiama nui ia e na mea a pau ma ke ano he hikimua no ka hoio mua o kona au a me ka pomaikai. Kai aku la ka huakai ma alanui Fenchurch, malaiia i ioaa aku ai kekahi punawai i hanaia e ka poe kawili waina, i kapaia ka punawai o "Heli( on," e kaiie ana ka waina a hiki i ka po ana. Ma ka huina aku o ke aianui Graceehurch, malaila kekahi puu i hana ia a kiek.e, a ma ka piko o ua puu ia ua kau ia* me na kii eha ka nui, a maiuna iho o keia mau kii e ku ana kekahi kii anela me ka aahu iole omaomao me ka pu puhi e paa ana i kona waha, a i ka wa a Mere e kaaio mai ai malaiia, e wawalo mai auanei ka leo o ua pu ia me ka hoopahaohao ia o ka iehuiehu a pau i ike mua ole. Ma keia wahi ua pahoia ia mai ia imua ona na haioleio, a mahop<Jro o ka j>au ana o na haiolelo, mai ka puuku o ka la a makana mai la iaia me kekahi ekeeke ; loie guia he tausani apana dala o loko, iua iawe inai la ia i ka niakana a puunaue aku la i na apana daia o ioko iwae'naokaaha kanaka. Ma keia huinn atam>i hookahi no, ua kukulu ia kekahi ; hoio papa kiekie i piha me na maka ! paiupalu opiopio wale no, ua lu ia ko llakou mau lauoho, a e luhe tnatwa ana I ma na kipoohiwi k i f»aa ana ma ko | lakou mau lima he mau lala laau keo- | keo i hana ia mai loko mai o ka lepo ! naia O keīa ka oi aku o ka nani i ike | ia, nana i alako aku i ko ke aliiwahine | manao hoohialaal Mahope iho ua hoaui ia ko Mere noonoo no kekahi awai e pili koke mai ; ana i piha me na kahuna o ka hoomana Roma iloko o ko lakou mau aahu holoku nani, me na kea a me na pa dah puhi mea ab ma ko bkou mau !ima; ia Mere i kokoke mai ai imua o lakou, ua kowali ae la iakou i ua tnau iaau ; kea la, a tho mai ia kekahi kahuna aoo e halawai me Mere no ke kan ana mai i na hoomaikai ana maluna ona. Ua . lek ilio la ke aliiwahine Mea» mai Imis iho o kona lio a kukuii iho la ihio no na hana a ke kahuna maluna ona. Ua j ike ka lehulehu i keia mau hana me kel ano hoo«rahawaha a isa kakaikahi na I !eo hooho hauoli i pahok ia mai e ka [ lehuiehu iaia i kau hou ae ai iluna o; kona U<x Aka, ua hooj4>j?u koke ia ■■ uie ia mau hana a fce nwho- f

\\x iho, no ka nuw. ua kupm-ii hou av ; Uu na lo> o ka khnlehu u\u e ka ■ hneeanai kana hiukai no ke konuM |aiu ike T<jwera L\\ ku» aku k.i hua ; kai t>ui Ea-:» hea|v. v.a haUwai aku »nc s ko hila lehukhu, a me ko Lub r,ui: \ ! hoowehi\vehī ami, a mai loili akis no. alinui Tovrera t a ma keb vahi i hab trai ai o Mere me ka aha >kanaka nui i oi aku i ko na wahi e ae me na k\> huro hauoh ao!e i kana Mcre i helo ai iuaena o ke ku{»inai o na leo hauoli a hiki oia i Puu 'lowenu ma keia wahi i ike malaelae aku ai oia i ka nani o ka huakai. O ka ili laula a akea o Puu To«vra. ua hele ia a lehau me na kanaka, nui ka poe i ike mua iaia i kona komo ana iloko o ke kulanakauhale a me ka i ike ole, ua akoakoa mai \a a jkiu ma keia puu, o na alanui Tikea keia, ua luai mai lakou i na tausani o rni taus»\ni poe makaikai, a aole e loaa he wahi iniha huinaha iike akea iki, ua paa jw no wale no me na kanaka. Ile nui a lehulehu wale aku ka jk>c i haule aku iloko o ka wai o ka auwaha eli, mamu li o ka hookeke a ka launa ole o na kanaka, a mamuli o keia paa i na kanaka me ka hooikaika wale no na koa kiai e keakea aku ai i ka lehulehu i kaawale ke alanui no ka Moiwahine Mere e ko mo ai īloko o ke r lowera; ua kukuluia na koa ma na laina elua ma kela a nie keia aoao o ke alanui mAi ke poo aku 0 aianui Towera a hiki i na ipuka j>a o ka pakaua. Ia Mere e nana ana ika puukiuki o na poo he mau tausani, me he moana la i j)aa i na waa ka hakinua maluna o kona ili a me ka lohe ]>u ana 1 ko lakou mau leo j»aiauma hoouneu ne puuwai a me ka halulu nakolokolo o ka leo uwo o na pukuniahi mai kela a me keia j>aia mai o ke Towera, ua hoopiha ia kona }>uuwai me ka hauoli nui Ua hoikeia ae nei, ua kai.io maikai k:i !a o ko-aiiī, a ua hohola kakuna o r^ luna o keia pakaua leahileo, ka men i wehe akea aku i kona inan ii>;:ka }-a i kekahi mea pakaha wale mamua koke iho, aka, i keia manawa nae. ua iike i.i me ka haj>uku oj»ala o ana i na oj)ala ma ka lima o ka nua maiama kihaj.ai, j>ela na ]»aia o ke T«»weiac luai nei i kona haku hale mua me ke kikoo ana aku i haku hou. O. na j»aia o ke Towera ma ka aono komoliana. ua piha pono me nakaa, ailuna |K>no o ka wekiu o ke Towera Keokeo, e welo ha aheo ana ka hae alii o Mere i ka eheu makani, a e hoike mai ana na Towera liilii iho a pau o ka pakaua i ko lakou mau kileo ahi me ke anoano ilihia. Mahope iho o ko ka Moiwahine Mere kilohi |>okole ann aku ma kahi o na huina o ke Towera e oiii j>uleio ana iluna, a e huna ia ae ana lakou e na punohu uwahi mai na |>u kuniahi e luai ana i ko lakou mau alelo ahi, ia wa ha ule aku la kona nanaina i ka huakai hookahakaha nui o ka la, a me he mea ia i kana hoohaiike aku, ua like me ka nalu e haki ana i ka wa kaikoo, ika hele a hakinua malalo iho o ka pio o ka ipuka pn Buhvark; a oiai na inahele kai mahope aku o kekahi e nalo aku ana iloko o kona mau paia, oia ko ke aliiwahine Mere komo ana iloko o ka pakaua Towera o Laelana. O ka leo j>alale wawalo o na o-Ie e kani kuj>inai ana me ke kulikuli, aole loa e hiki ke lohe ia i ka jiakela nuijauna ole oka leo uwauwa o na kaoaka; aka, na ka ieo hekiii nae o na mahele pu kaa i uhi pu iho i keia mau ikuwa ana o ka lehulehu no ke komo ana o Mere iloko o ke Towera. laia i komo ai, ua hele aku oia iwaena o na lalani o ka |?oe pana pua i kukulu pili ia ma kela a nie keia aoao ona T a pela oia i hele ai a komo aku la ma ka Ipuka W'aena a a-e aku la iluna oke alahaka. laia i hiki ai i ke Towera Bv-ward, ua houki|« ia aku la oia eka Haku Kelinetona me ke ka<x> huakai nui o ka poe koikoi a me na keonunana maka hanohano i apo mai iaia. la Mere i komo aku ai roa keia ipuka |*a s e ku ana ma keia a me keia aoao o ua ipuka la na "*Eef>a o ke Towera," oia o Goga a tue Magcga; o keia mau kanaka, he mau kanaka nunui iwi hakau, {e Uke |Kiha me Kana |laua o Kanaloa.) ia laua i ike maī al b | Meme kulou hoomaikai mai b laua bisl [Hemau kapuai wale no ke kaawale : mamua aku o laua, ua akeakea ia mai la ko ke alii ala e kekahi mau eepa hou oia o Qga ame ?Jta; o keia raau wahi j eeja he nou wahi kanaka j-eke, (e like f, ipaha me Mikasobe a me Kaipua!ehu;)f : ksUm iho la o Oga ilalo iinua o Merc, ' i 'holo.mai !a kona Hk<ml !•* er;>a oix

; /.ita a \ i:uīu U k. % x ■ tuc Vc kokna |h: an.i a :iu. 1 1 !Jlb i ho*>hy>niia |XUU> iho .»». . ,1 k ; • iho ta OU tUU\ 4 haa»i »; a '.a « r..i hus |hut kt v> ke l\»«v:a la Si :<* u - f {ahaohao u ko ke alu* ihnu n»; IkeLi hu>i« ku|taiuKi. ?-*»biU *aic m\ ;\ka, ua h»iH>kaKaha jhj »,; • n»» ka nui kijv\Li»c puipui mo ka *-up*Hi <• (\i .1 me kona {<kc ■ iho "inūpui a ka b*';»u, maiuuu u • k na jkc mua aiu ia b;i.i 1 Iw* : :uk.« n.;; ia ai innu »> k«>na uuk;:.»Li»u i'i- l rutu ana oia iioko v>tu. hiaha u k.i;. e.* ike nei» he akaku |\tha » ni.iak'.u' uhi,i ona, a i i>lc ua hiuuwana ia k*.»na no» !kki, aka nae ua [uiw ,\ku U v> /iu E ke alii. ke ike tua au. ua hakuko» * kou mau noon<x> ana n » ka hc;chvk ra ano e o kuu hooaloh.i j»utuhdc nei .> Oga ka nuu i iuM>!auiu la aku me ka hanohano imua o kou nukmk.im ka Moi Henen VU1 ka nu .i 1 ;n •ilaiu :j ia me ka j>utuhcSc nut \ka u.u\ ,i.«!e |aha oe chtH»kaViaha 1.5, ke h.*:k.■ ,x\:: au inuia 011. oia nei !a he itarui.;r.!.: Maniua o ki [iau p< no .ma » :a i-.m■.. huaolelo a »nc ka huaoici«> h. u i-, ; 0 jwne aku ai. ua ala mo a< !a .» t >:-.,i kona kulou ana tne ka hiktv\a.<:- ra.:. a hauie j-ahu ana v» /ua iUI.< k.i r r. u ua h(K»|>iij ; ii kai i.» «» *Vi r«.» n 1 i-Ul ■ hoonaik«>!a a k»Mia h<«a e kam.eU.» a::.* imua o Merc. a no «a uua » i.j i uuna.i ai e kiola ae iai.i mai k«>na kua .u K kala nui ia u e ke alu, t j»ane aku ai o Oga, me kona ulupum i»»a la me ka huhu; he oiaio iu mea a kalu LuaU jK>u{x>u leleiona i hoike ai. ua I \u u u ka hanohanu o ka hot>nuikcikc i ic u ana aku inuia o kou ku ku e kv ahi. Ina i nuke iho nei ot% akoia, e hehi ia iho net ka oe e a'u, ina Li ua }3ki iiilii. Keu mai nei kou lai'iuwaie 1 keu \va. O ka nanaina o kvia nuu lo* uli.iku kt:kaiu uuu hiki we ai ialvierc nu* k.»na ?*»kn rr t ' KlikajH'ka ke uuuu iho i ka ;,k,i. No kahi peke v> /ita. ii»a!»r;i: uiia i ioaa iaia mc k uu };.»i me i 1 ua ioaa ih«> ia iaia he h«»a!..i:a nuiih; ; nona ka in»»a i k.i|>:»ia o lane k.i f{ .. j*o. oia kai »').U-!o aku a r.'.»n»»i .>ki: :a s ko Mcrc <»it2«:hi e tu.ti.uua aku ; ua ...» hi hepa ia, uia e o'i hdc an.i »tu r, t heiehelena kaumaha. l'a a; wr, » i.\ ke noi a ka opio wahine lane. a n.\a:ia. ua hali ia i.ui la o /u.i iwa'u!.» - ka malu o ke alii a kai e.ku l.t k » h'!akai i ka huakai e iieie n»'i, ua h<>tkc u 5:1.11 la ia /ata ka inoa o ka mea runa 1 k<> kua iaia mai ka j»i!iki.i ae, a .ī,«;!a. u.i panee aku ia uia i kana mau hua »!• '.» i ua kokua la ona me tniko!oK>fi>u nei: K ka ijK>, ua hewa h>a ke kaj a an > e ia ana o kou inoa. O iane ka M <>r* 1 hine, oia o Iane ka Hujk»; aka f o <*.•, > lane ka Haahaa. Oiai keia mau kukai kainaih.o ana ua haawi niaiu aku la o Mcrc i kekahi kauoha i ka Haku Kelineioiia, a naio koke aku ia oia no ka hooko ana. f Ai>U t f>au.)