Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 48, 1 December 1883 — KA MOOLELO o PILIPO KEKOA! Ka Makai Kiu Ilikini o AMERIKA HUIPUIA! A O KA NANE HUNA O KA 1776. [ARTICLE]

KA MOOLELO o PILIPO KEKOA! Ka Makai Kiu Ilikini o AMERIKA HUIPUIA! A O KA NANE HUNA O KA 1776.

(Afai ka pxtii a ha m*a unuhi meeLlo 0 " (hiiia Mala, k.a M-Uai A'iu A'aulana o Etwiani," ) MOKUNA. XXIV. K.\ poino o Wekila PIKA IKA w£j a ka Ilikini i lohe aku ai i ka leo uwe, pane ae la oia: ! Kku oe maanei, a ina wau e hoi ole mai ana iloko o iinii ininute, alaila e hoi hookahi aku oe i ka hale; aka, e lioi nae oe me ke akahele; oiai eia ka make ke noho nei ma na wahi a pau. la wa holo aku la ua liikmi nei me ka pu panapana iloWi o kona lima i ka hi ana i lohe aku ai i ka leo uwe. Hookahi no ana leo uwe i lohe aku a meha iho la. laia i hiki aku ai i kahi ana i lohe ai i ka leo uwe, haule iho la oia mahma 0 kona mati lima a me na kiili a kolo hele aku la, elike no hoi me kona ano mau. Aole i loihi aku kana wahi i kolo aku ai a loaa iho la iaia he kulu koko e hilihili ana iluna o ka lau laau. Nee hou aku la oia imua me ka hāka pono ana o kona mau maka ilalo, a hiki i ka loaa ana aku iaia o kekahi liapalua o ka meheu wawae kanaka. Aole no hoi i loihi ioa aku a loaa nku !a no :aia he kult> koko mu'manua ae, a ike iho la oia e mau ana no ka makamaka. A mamua iki aku hoi 0 ua kulu koko la i loaa aku ai iaia he niouli mao. poj)0, oiai, ua ike iho la oia e waiho ino ann ka lepo i o a ianei, me he mea la ua hooukaia he hakaka mawaena o kekahi ! Nolaila, aohe mea i koe ana e kolo hele ai ilalo me he popoki la e hakilo ana i ka iole. Aka, ku koke ae la oia iluna me ka paa ana i kana pu panapana a holo aku la imua me ka awiwi. laia e holo nei imua, hoomaopopo iho la oia, eia oia ke ukali nei mahope o kekahi poe e mahuka ana, me ka lawe pu ana i kekahi pio i ae ole i ko lakou makemake. Hiki hou mai la oia ma kekahi wahi a ike iho la; nie he mea ia, ua hooili hou ia ka hakaka malaila. No ka mea, aia e waiho ana iluna o ka lepo he koloka wahine i hele a okaoka. I kona ike ana i keia mea, hauoli loa ae la oia, oiai, malia ua kuhihewa oia i ka leo ana i lohe ai, no ka mea, ma kana hoomao}X)|x> iho, o ke pio e lawe ia nei he wahine no ia. Aka, hookahi nae ana mea i haohao nui ai, oia hoi ka hikiwawe loa o ua poe la, no ka mea, ua hele ia e ua Ili kini nei he hapalua mile okoa, aohe nae i loaa aku iaia ko lakou mau kino, aka, o ko lakou mau meheu wale no. Aka, i ua Ilikini nei i ike iho ai ike maopopo loa o na meheu 0 ua poe la, hooikaika aku ia oia i kona mama loa a hiki i kona ike ana ua kokoke oia mahojie o iakou. No ka mea, lohe aku la oia i na leo hoopaapaa. He mau sekona pokole wale no a ike aku la oia ia lakou. O kahi 1 ioaa aku ai ua j>oe la, aia no iwaena o kekahi owawa i hele a pouli i na laau. Haule hou iho la ua Makai Kiu nei iluna o kona mau lima a me na kuli a kolo aku ia imua. Ua aneane e haneri iwilei ka mamao o kahi ana i kolo aku ai a ike aka k oia i kekahi mea nana i hoopuanuanu ae i kona koka Oiai, e 'akoakoa ana ma kahi hookahi he lehulehu wnle o na kanaka h?ona haeleele e kamaiHo ana. | Ike |hi aku la no hoi ua Ilikini la i ] ua poe nei nie ka iho, o! keia poe no kana i ike ai 0 aea hele ana iioko oia apana i na malama i kaa hope ae. He eiiwa jxx? e ku \mm ana mawaho aeo kekahi mau kanaka elua, e huli ana he alo a he a!o t a e kamaiiio aku sna kahi i kahi me ke ano hulm

— ; A aia hoi ma na IjiM|H|i«l ka - 5 naka la e ?<ia ana he a , [ raa kona hoonuopopo \ \ |>aa keia a hi«ii i ka lilo o : ? kekahi o laua. \ Aole no keia ina? mea | |e ike nei ke kumt T | o kona koko v 1 «"• | na o ka honua o \ v *ĀtU ua hau ! i hoaia a j«ia, elike me ke 'io O ka hana | |ana a na llikini i ka hkotj|pau--'pio. j ' Aia hoi iluna o ka lae ua kanaka; | opio ia he eha kukonukon a mailoko j I mai o ua eha la e kahe . 3 aa ke koko, joiai oia e waiho ana me k;- oni o!e ilu- ! na o ka honua. r | Hookahi manao o ua Makai Kiu ia o ka . ia Wekila Pika. Aka, j>ehea ia e hiH ai iaia ke hana e ko ai kona iini. oia> aia he ehiku poe a he hookahi wale -:u oia. Akn, ma kona noonoo a|h, ua maopopo iaia o ka iua keia o k| lakou mau hana i ko ai ka iini o ka ppe ake waiwai. Nolaiki, hoomaopoj)o ih i la ua Ilikini nei. eia he elua ola i hilinaiia maluna o kona akamai a me ka wiwo ole. No ka niea, ina e make o Weki la Pika, alaila, e hooia ia «panei kona manaoio e make aku ana o|Mariona. Me kana pu panapana ni|| kona lima nee hou aku la oia imua a |iki i kahi a •. ua poe la e kuku ana, a loh| aku la oia i na oielo a ua mau mea ||L e hoopaapaa ana, oia hoi e koi ana iekahi e lawe koke ia ke ola o Wekila |Pika ia wa no, a o ka kekahi hoi e iki ka pepehi ana aku iaia. f Hoomaopopo aku la no hsi oia o ke kahi o ua mau kanaka la efjhaopaapaa ana he luna a he alii hoi ne&a poe la, aoke kunui nui i ala maiv|m ka hoopaapaa mamuli no ia o fc) paakiki o kekaki o na lala. : ; Noiniia> e kokoke aku i kahi o Wekila Pika e waiho ana i hiki ai iaia ke kalakaia ae i kona mau kanla i hoopaaia ai. A uia e hemo ana ua kanaka opio la, alaila he kumu hoi ia nana e kokua mai iaia ina e kue mai ana ua poe aea haukae la. Ia wa hoi hou aku la oia ihope a hele mai la ma ke ala okoa a hiki i kahi o ua kanaka opio la e waiho ana. laia i hoea aku ai mailoko aku o ka mahelehele, ike aku la oia ua pau ka hoopaapaa mawaena o na mau kanaka oiai, ua ko aku ia ka makemake o ke alii o ua poe powa la, oia hoi e lawe koke ia kona ola ia wa. MOKUNA XXV. HE HOOPAKEI.E AKAMAI. IKA Makai Kiu e kiai ana i na ha na a ua poe la, ike aku la oia e hailona ana lakou i ka mea nana e hooko i ka make maluna o Wekila Pika. Mahope iho, hele aku ia kekahi o lakou a kokoke i kahi o Wekila Pika e w<iiho ana, Kukuli iho la ua kanaka la ma kona aoao a hapai ae la i kona lima iluna me ka manao e hou iho i kana pahi ma ka puuwai o Wekila Pika.. Aka, aole i haule iho ka lima o ua kanaka la e paa ana i ka pahi iluna o Wekila Pika, a poha mai la ka leo o kekahi pu jxinapana a puka pu aku la ka hma o ua kanaka ia. Iloko oia sekona, lele ae la oia iiuna a holo aku la i kahi a kona mau hoa e ku ana. Iloko no hoi oia sekona, ua pioo ae la ua poe |x>wa nei a pau me ka maojx)jx) ole ia lakou keia mea. Aka, me ka eleu nui huli ae la ko lakou kapena a hoopuka aku la i keka. hi mau huaolelo imua o lakou, a holo like aku la ma kahi i kani mai ai o ka pu. Ia wa, iohe aku ia lukou i ka nakeke o ka nahelehele a hauoli nui iho la. No ia sekona, ua poina iakou ia WV kila Pika, ka iakou pio. Aka» aia nae he kanaka wiwo ole, he mea hoi i poina ole i ka mea e waiho ana iloko o ka piiikia. lioko oia wa, ua komo loa aku la ua poe la iloko iilo o ka naheieheie. Aka, ua noho iho la nae hookahi o lakou. Ua kolo aku oia a ka lihi o ka ulu laau a e nanea ana i ka nana i koha [mau hoaaloiu. Me ka hikiwawe oili mai bka Hikini mai kekaiii aeao o ke awaawa. Me ka |xdanehe holo aku ia oia a ka* j hi e waiho ana 0 Pika. | A!oe iho la oia iloko o ka mauu loloa f ma ka aoko « Wtkila Pika, & Uoko hot| o na minule pokoie loa okioki ae ok j

: na kauh e h<x>|iaa ana ia IV ka. | He oiaioaia ehn o Weki'a Yika, aka, ;ao!e nae i kukonukonu I al | Haawi aku I.t iw Hiklm nei l kekahi keia !eo a koio like aku !a laaa iloko o ka nahelehele mc ka ike ole niai o ka •; jx>wa i noho iho nuhope. Ia laua i komo loa aku ai iioko o ka i nahelehele pane aku la ua Ilikini nei: E {X>no kaua e ku ae a haalele iho i keia wahi me ka awiwl Auwe ! aole ka jviha oe e kokua tuai ana iau ma ka )kio]xu aiia aku i keia poe ino ? Aole i keia wa. A, aole no hoi e }>ono oe e hopu aku ia lakou ? Aole» aole, he nui aku na hana i koe a'u e lawelawe aku ai i keia \va. E ke kanaka opio, he mau kumu mao|)ojx> loa keia ia'u no na mea e piii ana ia Manona, a eia no ia ke ola nei. Ia wa hopu aku la o Wekila Pika i ka lima o ka Ilikini a pane aku k\: He mau hooiaio maopopo kai loaa ia oe ? Ae. E ke kanaka kamahao, j>ehea la ka nui o ko'u aie ia oe ? A eia e hoolohe mai oe i ka'u. A heaha kou makemake e hana aku wau nou ? E hahai mai ia'u. A pehea na powa i manao iho nei e pepeHi ia'u. E hookuu aku ia lakou, he poe )akou i uku ia e hana ia mea, o ka kaua hana i keia wa o ka hoopakele ia Mariona. Ae, ua pono oe 3 aole ksia o ko'u wa e hoomau ai i ko'u inaina maiuna o ka poe4 ukuia- e hana i Leia mra. 0 ko lakou mua ka'u e imi a maluna o lakou e hooko ai au i ko ? u inaiua. A aia pu hoi au mahope o ka lakou mau mua e hookolo nei i ko lakou mau meheu. No ka mea, mai ko'u la 1 ike hope ai ia oe, ua loaa mau ia'u na" hoa ilona ano nui a me na mea pohihihi he nui wale; aka, e hai mai ia'u, j>ehea la 1 haule ai oe iloko o ka lima o keia poe powa puuwai eleele, Hoike aku la o <\Vekila Pika 1 kona moolelo ano nui. Olelo mai Fa oia, ua hiki aku kekahi mea ma koua hale, me ka hai aku iaia ua makemake kekahi o kona mau hoaloha o'u i pillkia e ike ia'u. Ninau aku la ua kanaka opio la, a hai ia mai la o ka Makai Kiu ka mea i makemake iaia. Ua maopopo pono ia oe ia mea, ao le anei oia i hoakaka mni i kekahi mea o kona mau hoa ? wahi a ka Makai Kiu i ninau aku ai. Aole, o oe no kana i hoakaka mai. E hoomanao oe, o kekahi o lakou ua like loa na helehetena me ka hanauna o ko'u makuāhine. O oe no kana i hoike mai ai ia'u. A ! akahi no au a hoomaopopo, ua maopopo ia lakou eia au ma ko lakou mau meheu, wahi a ka Ilikmi i namu namu iho ai. Ae, wahi a Wekila Pika, a ua lohe pu no hoi au ia lakou e kuka no ka hopu ana ia oe. Ua ]r>ono, ua hiki no ia lakou ke hana i ka lakou haiia no'u, aka, ma ko'u ike, o lakou ke pau e ana ia'u i ka ho« pu ia, a peliea hoi i ioaa ai ui oe kela eha ma ka lae ? la'u i hiki aku ai ma ka uiu laau me ka manao e halawai pu me oe, aka, kuku ana he elima poe j»owa aeahaukae pupuka. la wa, ike iho la au he hoopunipuni ia hana, a nmau aku la i ko lakou ma kemake. Aohe lakou i pane mai # aka, hoao rnai la lakou e hopu ia'u. Ae, alaila, kue aku la oe ia iakou ? Ae t kue aku ia au T a mai poino no hoi kekahi o lakou ia'u ina aole i kanapi kuu a mamua ae o ka hiki ana k'u ke kulai hou niai t ke kiko, loaa mai la au i kekahi mea ma ko'u iae a pau ae ia ko'u ike ana, a hiki i ko lakou hoomaha ana ma kela awawa. Ua manao toa hkou e pepehi ia oe maiaila. Ae, ua mao|>opo ia ia u. aka, ina aole oe i hiki ae e hoopakeie k'u ina ua |?au ko'u ike ana i ka ia i ka roea iwehaua. j O na mea a pau i hoike ia ae la maI iuna. ua wehc«x*lie la ak« no ia iloko o |na sekona pokole ioa, a i ua Ilikmi la | a me kona hoa e kolo hele ana mawae-! 1 m o isa mauu ioioa. ua pau koke iho la |

h "\uu ana jna ka hinke ana aku a u.i lUkini Uke h.ihai u nui U b»j;i c na powa. līoko o ka vrs pi!:"kia kw, aole ī ak<? nui ka Makai Kia e htx>jukcle i koiu EH^**" I Hai *k.n»»i liikini U ia \Veki'.i l'ika i k.ihi e k\ui aku ai o I.u iaia a t hoihoi aku hoi ika hale me k.i nuih'. hia. A [K2hea hui oe ? Na'u wau e nulama ia'u iho. No ke aha kou mea hok> pu ole ai me a"« ? Aole, e keakea ae au i na |K>wa. A e ku hookahi aku no oe imua o lakou ? Ae. Aole peia ! e noho }.u no au juc oe. Mino aka iho la ua Ilikini nei iaia i pane aku ai: Mai ho[)oho|H> oe no'u. Ua hiki ioa ia'u ke ku aku imua o na hanen 4>o\va, a no ko'u makemake e keake? aku ia lakou i ole ai lakou e hahai aku tnaho|je o olua. Ua oi loa aku ka [*> no e noho hookahi au. Aohe o'u makeniake e haalele ia oe. He mau minule wale no koe a e hooi loa aku no auanei oe ika pilikia mawaena o kaua. O hele, a e alakai ae au i na |>owa ma kekahi ala okoa. Hoomanao iho la o N\'ekila Pika, ua hiki loa iaia ke hilinal aku i ka llikini. a holo aku la. Oiai he hana ano nui ka ka Makai Kiu iloko o koi;a noonoo ia wa, nolaila oia i koi ikaika aku ai i ke kanaka opio e hele. I ka wa i hala aku ai ua lianaka opio !a, holo aoao aku la ua Ilikini la me ka hooho leo nui ana me ke kulikuh. - A**e i 4e>ihi f hai io mai ua poe |>owa la mahoj)e ona. A oia hoi, ua maopopo iaia ke ano o ka aina, nolaila, holo aku la oia a kahi ana i manao ai e hooko i kana hana akamai loa maluna o na powa. (Aole i pau.)