Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 50, 15 December 1883 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUHOU KULOKO.

A keia pule ae na Nuhou o na Aina e.

 

He oaniani makani Kona ko keia mau la.

 

He halawai makaainana ka i malamaia ma ka rumi paikau i ka po Poakahi nei.

 

He kudala Karikimaka ka i malama ia ma ke keena kudala o Lyon me Levey i ka Poaono o kela pule, nui ka poe i akoakoa ae mailaila.

 

No ka ino ma ka moana ke kumu i kaulua ai ka mokuahi Mariposa no elua la, a ua pakele mahunehune no hoi oia mai kekahi makani puahiohio.

 

Ua make kekahio na haole puhi ahi o Mariposa i ka la Sabati o kela pule, a nolaila ke kumu o ka hapa ana o kona hae a me kekahi mau moku e ae ma ia la.

 

I ka wa a kekahi paahao e eli ana i hekahi lua ma ka Hale Aupuni, loaa iho la kekahi pahu kupapau koa, a loaa pu iho la no hoi he poo me na iwi kanaka.

 

Pakele ka Hon. J.W. Kalua ma kana wahine, me kekahi poe e iho mai pau nu ii ka poino ma ka huli ana o ka waapa mawaena o Lanai me Maui.

 

Ua hopu lalau hou ia e ka Ilamuku o ke aupuni kekahi kaa o ke kulanakauhale ne ii manaoia he aie ko ka ona i kekahi mea; o ka hopena o ia hopu ana, ua uku oia in a dala he 10 no ka poho o ka ona o ua kaa la.

 

Ma ka hina ana i ka makani kekahi kumu laau Kiawe ma Kakaako i ka Poalua nei, na ia mea i ulaa pu ae ka paipu wai aupuni a hak@. Ma ke ahiahi o ia la ua nele loa ko Kakaako holookoa i ka wai ole, a kii mai la ka wai i ka pa o Nika ma Apua.

 

Ma ka halawai a ka hui hooholo moahi pili aina o kakou i ka Poalima nei, ua kohoia o W. H. Mc. Lean ma ke kulana he puuku no ua hui la. A ua hooholo pu ia no hoi e ua hui la e hoohui me ka heluna o ko lakou mau mokuahi i keia wa, i mokuahi hou.

 

“Alailam aole he makemake iki o Kaulukou e lilo o Keo Kaaka i lunamakaainana no keia kau ae, no ka mea ua oi kone ike in a mea e pili ana i ka waihona aupuni? O ke kanaka kupono ia a na makaainana kuokoa i makemake ai—o ka waihona aupuni ka lakou e hakilo mau nei.”— Hawaiian Gazette o ka Poakolu nei.

 

Mahalo makou ia oe e John Kailianu o Kealia, Kona Hema, no kou makaala a me kou hoouna pu ana ma ii ka nuhou e pili ana no kela mau waa i lilo i ke kai a me ka upena i weluwelu ai. Aka, ma ia hiki ana mai o kau ua hiki pu mai ka Paahao manao e pili ana no ia mea hookah manao e hoopuka e pili ana no ia mea hookah oia ka Paahao.

 

Minamina makou no ka hiki ole ke paina aku o kou manao e T. K. Robata e pili ana no na hana o ka la 28 o Novemaba malaila. Ua hoolahaia no ma kekahi kolamu o kei pepa he manao e pili ana no ia mea hookah na J. B. K. Rain Tuahine, nolaila, ua manao makou ua lawa no na hoaiai ana m@ na kamailio i puka ma ua manao la a ke kapae ae nei makou i kau. Pela pu me kau e Paahao.

 

Penei kekahi manao pepa o ka nupepa haole Hawaiian Gazette o ka Poakolu nei: O ka halawai makaainana mua i malamaia ma Honolulu nei no na hoolala ana no ke kahua mokomoko o ka makahiki 1884, ua malamaia ma ka po Poakahi nei. Ua maikai a maluhia na hana. Ua hoike maopopoia ka manao uluku o ko ke taona nei poe. Ilaila pu no hoi o Kaulukou a me kekahi poe kakaikahi pili kuhina.

 

Na J. H. Kaleimamo i hoie ma ii keia malalo iho: Nui ka ua o Kohala nei iloko o keia mau la e nee mai nei, aneane i iniha ka hohonu o na paka ua malalo o ka lepo; nui no hoi ka wai on na kahawai; uliuli maikai ka ulu ana o na malako a ka poe mahiai ko o ua aina haaheo nei, pela no hoi me na loi ai no ka nui launa ole mai o ka wai. Palekana nae o Kohala nei no ka haawina pomaikai mai luna mai. E wili ana ke ko o ka hui o C. F. Hart & Co., a Niulii i keia pula ae.

 

Ke haawi nei ka NUPEPA KUOKOA i na mahalo piha a me ka lulu lima akau aloha i na paa mare opio a makamaka oiaio Mr. me Mrs. S. L. Desha, no ko laua hoomanao ana mai no ko makou pakaukau kekahi lihi o ko laua meaono mare i hui pu ia me ko laua aloha pumehana i pahola pu ia. E na makamaka opio, ua apo makou i ka olua makana me na naau i piha i ke aloha a me ka hauoli. A e kala mai e na opio i lilo i hookah, no ka pokole o ka makou mau kanaenae ma keia mea; a no ka hope o ka makou, o ko makou aloha pumehana a pau e hooipo aku olua ma kekahi o na keena kaawale o ko olua mau puuwai, a e hauoli piha makou, no ka mea o keia mau huaolelo (KE ALOHA OIAIO O KE KUOKOA NO NA PAA MARE OPIO), ua maluhia ia a ua paa. Ua kaomiia, ua lehiaia e na manao aloha lokahi o na aoao a elua.

 

Eia na inoa o ko kakou poe kamaaina i huli hoi mai ma ka mokuahi Mariposa i ka la Sabati o kela pule: W. R. Kakela me ka ohana, Hon, C. R. Bihopa, Hon. H. A. Wilimana, Mr. me Mrs. S. C, Allen, Kauka Makalu Opio, A. M. Meleki, H. Cornwell, Pailata Makinikaea, a me kekahi poe e iho.

 

O ka hoike hope a o ka makahiki 1883 o ke kula hanai kaikamahine o Kawaiahao, e malamaia ana ma ke keena kula mai ka hora 9 A.M. a hiki i ka hora 1 P. M. o ka Poalua me ka Poakolu ka la 18 me 19 o keia mahina. O na hoike no na hana hooikaika kino a pela aku, e hoikeia ana ma ka Poakolu mai ka hora 12 a hiki i ka hora 1. @ Ke konoia aku nein a makua a me na makamaka pu e hele nui ae.

 

NA HANAU

 

--Ma Kanoha Koolaupoko, na Mr. me Mrs. J. F. Bell, he kaikamahine.

 

--Ma Manoa i ka la 4 o Novemaba, o Mahina k. iloko o kona mau makahiki he 60.

 

--Hon. J. M. Moanauli ma kona home i ka po o ka Poakahi la 10 o keia mahina.

 

NA MARE

--Ma ke ahiahi o ka Poakolu nei ma ka luakini o Kawaiahao, o Mr. Stephen L. Desha me Miss Hattie Kamaka.

Na Paleka laua i mare.

--Ma Kapalama, ma ka la 4 o keia mahina e Paleka, o Geo. E. Putnam me Miss emmeline Houghtailling.

 

NA NANE ME NA HAINA.

 

Haina o ka nane o Issac Kihe,

“AHAKUKAMALU”

Haina o ka nane a Hawaii,

“SOLOMON.”

12. H. IOANE.

 

O kau haina nane e W. E. Nawai no ka nane a Issac Kihe, ua pololei, aka, o ka hanohano no ka ona o na pooleta makan he 25 ua lilo ia Ioane. Ua pololei pu me kau haina o ka nane a Hawaii, aka, ua kaa no ka hanohano o ka hikimua i o makou ne ii ka mea non aka inoa maluna ae.

      Kau haina e Issac Kine no ka Hawaii nane, ua kulike ia me ka haina e kau ae la maluna, aka, ua haule loa i Muliwaa ka hoea ana mai o kau kope i o makou nei.

 

NUHOU O NA EKALESIA.

Ma Kawaiahao, ua haiolelo o Rev. Dr. Hyde ma Hoikeana 21, 22, penei: “Aole au i ike aku he luakini maloko ona, no ka mea, o ka Haku o ke Akua mana loa, a me ke keiki hipa, oia ko laila luakini.”

      He haiolelo ano hohonu keia o na manao, ua hoakaka mai ka makua no na kumu i nele ai ka lani i ka luakini. Ekolu manao nui, 1, no ka hewa ole mailaila, 2, no ka hui pu ana me ke Akua he alo a he alo, 8, no ka mea, he Akua no ko laila luakini.

      Ma Kaumakapili, ua haiolelo o Waiamau ma Habakuka 2: 20, penei: “Aia no o Iehova iloko o kona luakini hoano, e hamau imua ona e ka honua a pau.” Ekolu manao, 1. o Iehova ke Akua, 2. kona wahi e noho ai, 3, pono na mea hanu a pau e kulou imua ona.

      Ma ka poi ho, ua haiolelo ka makua Bihopa ma I Ioane 3: 8, hapa hope penei: “No ia mea, ua hoike mai ke keiki a ke akua i hokae aku ai oia i ko ka Diabolo hana ana.”

      Ma Kawa, ua haiolelo o S. L. Desha ma 11 Samuela 1:26, hapa waena penei: “He kupanaha kou aloha ia’u.” Elua manao, 1, ke aloha kanaka, 2, o Iesu ka makamaka oiloa ma ke aloha.

      Ma Polelewa, ua haiolelo o Rev. Demona ma Ioane 8: 58, penei: “I aku la o Iesu ia lakou, oiaio he oiaio ka’u e olelo aku nei ia oukou, mamua o ko Aherahama noho ana, owau no.” Kumuhana, ko Kristo ano mau loa.

      Ma Waikapu, ua haiolelo o Kaili ma Isaia 55:5, penei: “Aia hoi e kahea aku no oe i kalahui kanaka au i ike ole ai, a o ka lahui kanaka i ike ole ia oe e holo aku no lakou i ou la.” O ke kumuhana, o ke kauohaia ana o na lahui kanaka e hahai ia Iesu.

      Ua hooikaika iho nei ko Kaanapali poe hoahanau i hale kahu no lakou, ua hiki main a lono ua paa loa ko lakou hale kahu.

      Ma Kaukeano, ua haiolelo ko laila kahu ma I Ioane 3, 16, hapa hope penei: “A he mea pono no hoi ia kakou ke waiho ae i ko kakou ola no ka poe hoahanau.” Kumuhana, o ko kakou hoohana ana i ko kakou ola no ka pomaikai o hai, oia ka mea a ka olelo a ke Akua i kauoha mai ai.

      Ma ka po iho, ua haiolelo oia no ka pomaikai o ka poe opio ma solomona 14: 10, penei: “Ua ike ka naau i ke kaumaha o kona naau iho.” Kumuhana, ke ola i piha in a poino.

 

      Ma keia ahiahi Sabati ae e hoonoho ia ai o Rev. J. Waiamau i kahu no ka ekalesia o Kaumakapili; penei ka hoonohonoho ana o na hana:

 

Pule hoomaka,.............Rev. J. Paikuli.

Heluhelu Baibala,........Rev. S. Waiwaiole.

Heluhelu palapala hooko,....Rev. S. Paaluhi.

Ninaninau ana,............H. Walakahauki.

Haiao,................Rev. A. O. Polepe.

Pule hoonoho,...........Rev. J. Kekahuna.

Lima akau aloha,.......Rev. E. S. Timoteo.

Olelo ao i ke kahu,......Rev. H. H. Paleka.

Olelo ao i ka ekalesia,......Rev. L. Kamika.

Pule hookuu,.............Rev. J. Waiamau.

 

HE PANE IA LEKELEKE KAHEAWAI  

      Ua ike makou o na manao o Lekeleke ke Kaheawai ma ka helo 48 o ka nupepa Kuokoa, e pili ana i ka mea kupono e lilo i luna makaainana no ka apana o Kona Hema. Ua mahalo makou i kona mau manao mua, aka ma ka hapa waena a hiki i ka hpa hope he mau mea na makou e kanalua ai, oia hoi keia. Okona hoolilo ana i ka mea oiaio i mea oiaio ole, a i ka oiaio ole hoi i mea oiaio.

      No ka mea, ma ka manao ana i hoakaka ai e pili ana ia C. W. P. Kaeo, ua olelo oia, “he kanaka hapa ike,” he mea kupanaha keia, o ka hoolilo ia o ka mea i ao pono ia ia mea hapa ike. Ma ko makou ike, he kanaka ike, a naauao oia, e hiki ai i ka apana ke hikinai maluna ona, malia nae paha o Lekeleke Kaheawai huna ino ka oi.

      Ma na mea e pili ana ia Kaeo ua pai mai nei kela a kiekie me ka olelo ana, “he kanaka ike, a naauao hoi, a kupono ka ke koho iaia no ke kau o ka makahiki 1884”

      He mea kanlua keia no ko makou noonoo. O ke kanaka i hoouaauao pono ole ia, oia ka ke kanaka ike a naauao hoi. Hilahila ka la, akaaka mai ka mahina i kau mau olelo.

      A ma kou mau manao e pili ana i ka D. H. Nahinu, ua olelo oe “he kuokoa” aole nau e kamailio pela, nan a hoa o ka Hale Ahaolelo e hoike mai ia mea, aole nau, i hea oe kahi i lalau ai, a ike ole oe in a mea i hana ia iloko o ia hale.

      A ma ka hope o kou mau manao, ke koi mai nei oe i ka apana e koho me ke kapulu, oia hoi, ina he mau hemahema a mau kina paha i ike ia no kana lunamakaainana e koho pahinu nei. “E koho aku no ka kakou, me ka hoopoina ia mau kina.” Kahaha! Ua kuhi makou he kanaka naauao la oe, eia ka aole, kai no paha e waiho malie no oe na kela a me keia e koho nona iho, eia ka e kou mai ana oe i ka apana e koho lokahi mamuli o kau, nolaila, he kanalua loa makou i kau mau mea a pau, e pili ana i keia mau mea i hoike ia ae nei.

      Eia ko makou manao ma keia. E koho no kela a me keia i kana lunamakaainana i makemake ai, a o ka mea e puka aina oia ka ke Akua i ae ai i lunamakaainana no kakou. ke hooki nei makou maanei, a na Lekeleke Kaheaawai e hoike ma ii na mea i koe.

NA MAKAAINANA O KONA HEMA HAWAII.

KAUPAONA HOOPUNIPUNI.

      “O ke kaupaona hoopunipuni he hoopailua ia ia Iehova,” wahi a Solomona. A pela hoi ke kaupaona a Lekeleke Kaheawai huna inoa makau wale i hoopuka ia ma ke KUOKOA o ka la 1 o Dekemaba, ka mea nana i kaupaona a ike ia ke kaumaha a me ka waiwai io o na lunamakaaianana holo balota o ka apana o Kona Hema.

      O D. H. Nahinu kekahi lunamakaainana haawi aina Lei alii, pili alii a pili kuhina in a kau i hala; ma ka Lekeleke Kaheawai kaupaona ana, he kuokoa a hoopono ka ia, ua hiki hoi paha, o ka io ka hoi ia o na io a me ka iwi o na iwi.

      O C. W. P. Kaeo ka mea i hele ma na kula kiekie a i noho lunakanawai apana no kahi mau makahiki i hala a hiki wale ma ii keia manawa, a i maalo mau na kanawai imua o kona mau maka, he hapa iho la ka kona ike manua o ko S. Kaeo, ka mea i hele ole ma na kula nui a i maa ole ma ke kanawai. Ua hiki hoi paha o kau punalua ka hoi ia.

      O T. K. Robata, he kamaaina a he kupa no Kona Hema, ka mea nana e hanai nei iaia iho me ka poinono o Kalahiki i kanu pono ia e kona mau lima a i hanaiia hoi e ke aupuni ma kana oihana, he malihini iho la ka oia, a na na kamaaina iho la ka oia e hanai.

      Ma kea kaupaona ana a Lekeleke Kaheawai no na inoa maluna ae, ua ku loa i kahi o ka hoopunipuni, a oia ka solomona i hoike ai, he hoopailua ia Iehova.

      A no na inoa aku ikoe; A. P. K. A. K. K. a me F. S. K. e aho ia, ua lele pono no paha ke kaupaona a ua o Lekeleke Kaheawai.

      Auhea oe e Lekeleke Kaheawai huna inoa, aole e holo lunamakaainana ana o T. K. Robata ilohe oe, o ka oiaio mai keia. Ina oe i ninau mua mai oe mamua o kou hoolaha ana, ina la hoi aole e pili ka mahaoi.

T. K. Robata.

Hookena, Kona, Hema, Hawaii.

 

HALAWAI LUNAMAKAAINANA MA KONA HEMA, HAWAII

 

      Ma ke ahiahi Poakolu ka la 6 o keia mahina, ua hoala ae na lunamakaainana o Kona ne ii halawai makaainana ma ka luakini o Pukaana malalo o ke kahea ana a G. W. Pilipo, a ua hooko ia. Eia na luna i hiki mai: F. S. Keiki, D. H. Nahinu, C. W. P. Kaeo, a mahope loa mai o Pilipo.

      Ke ano nui o ka keiki haiolelo, oia no ka hoemi i ka uku o ka Moi a me na luna aupuni, a e hoopii luna nu ii na Lunakanwai Kiekie no ka hoolilo ana aku ne ii ka aina o ke Kulaokamaomao i ka ona miliona. Kahaha makou in a manao hoopii luna nui a Keiki i na Lunakanawa Kiekie, oiai aole na lakou i hoolilo aku kela, aka, n aka Ahaolelo o 1882m a ia lakou paha ka pono loa e hoopii ai.

      Ka Nahinu hoi, oia no kea no o ke aupuni, he maikai, he maluhia, ke hele wale ala no i ka maikai a hiki i ka pau ana.

      Ka kaeo hoi, ua hai mai oia i ka olelo maikai imua o ke anaina e pili ana no kona holo lunamakaainana, a i ka nana ana i kea no nui o kana mau olelo, e hoike mai ana oia iaia iho he Kenela kupono oia na makou e koho a hoouna aku no keia kau ae a hiki mai; ua like no lakou a pau ma ka manao.

      No Pilipo, kea no nui o kona manao, i hele mai oia e nana i kanaka kupono elike me kona ano kuokoa, a oia kona hoa e kohu ai o ka Ahaolelo.

C. K. Naope

Kona Hema, Hawaii.

 

HALAWAI MAKAAINANA.

 

      Hale Paikau, Dek. 10, 1883, ahiahi, ua akoakoa ae na makaainana o ka apana o Honolulu nei no ka hoolohe ana i ke kahea a W. L. Holokahiki, G. W. Pilipo, B. W. Kawainui, J. Kalama, S. B. Dole, W. O. Smith, P. C. Jones a me A. T. Atkinson, e halawa makaainana.

      I ka hora 7 P. M. ponoi, ua kahea mai o J. U. Kawainui e hoomalu ka hale, a waiho mai la oia i ka inoa o Hon. G. W. Pilipio i Peresidena Hooholoia.

      Waiho mai ka Peresidena i ke noi he mea pono e kohoia i elua mau hope Peresidena no ka halawai. Hooholoia. Koho ka noho ia A. K. Kunuiakea a me W. R. Kakela.

      Noi mai a J. Kalama e kohoia o B. W. Kawainui a me Lolena Kakina i mau kakauolelo. Hooholoia.

      Hoakaka mai ka Peresidena i ke kumu o ke kahea ia ana o keia halawai, oia ka noonoo ana i ko kakou kulana aupuni i keia wa, ma ka hoike ana aku i ko kakou hilinai ole in a hana paewaewa i hala a me kekahi hana a keia aha kuhina e pili ana i ka aelike hoopae Pake me ka Hyui Hooholo mokuahi o ka Pakipika. Ua aelikeia a na aoao elua ma na palapala i holo mawaena o ke aupuni a me na agena Hui Hooholo Mokuahi, aka, mahope iho, ua hoopau wale ia aku la keia aelike me ke kumu ole, a ua haawiia aku i ka laina mokuahi o ka ona miliona. A he mea pono hoi ia kakou ke noonoo no ke kulana o ke aupuni, ke lawe pu mai no ka wae ana i mau inoa holo lunamakaainana ma ka aoao kuokoa no keia apana i ka 1884 ae nei.

      Mahope o ka pau ana o na olelo hoakaka maluna ae, ua ku mai o J. Kalama a olelomai, e na hoaaloha a me na makamaka: He mea pono ia kakou ke hoomanao i kela olelo kahiko, “iluna no ka ua, wehe e ke pulu.” Pela hoi kakou i keia ahiahi. No ka mea, o ke kulana o ko kakou aupuni i keia wa ua like no ia me ka wa o kea o nei ma mua aku o ke kapiliia ana o ka Halelana o Noa. No ka mea i ka wai i kauohaia mai ai o Noa e kukulu, a ua ao aku oia in a kanaka ia wa e hoomakaukau no ke Kaiakahinalii i pakele ai mai ka luku nui mai, aole nae i hoolohe main a kanaka iaia. Nolaila, ke hoohalike nei au ia kakou i keia wa e like me ia. E hoolohe oukou! E koho in a lunamakaainana kuokoa i keia kau ae, i pakele ai ka aina a me ka lahui. A he loihi aku. (He nui aku no na olelo aole i paa i ka apo aku.)

      Kamailio mai o Hon. J. W. Kalua, e hoahewa ikaika ana in a hana a na kuhina o ka wa i hala, e la aka poni Moi hoopau dala, na misiona waiwai ole i hoouna ia i ko na aina e, ka pualikoa makai hoopau dala, ke keakea hookiekie i ka hoohui ana in a mokupuni liilii o ka hema, ka hoonaauao ana in a opio Hawaii in a aina e, a hoopoe iho la i kana haiolelo ma ka hooikaika ana e kohoia na lunamakaainana kuokoa no ka hele ana i ka Ahaolelo. (He nui aku kana mau olelo, aka, ua ku kana haiolelo i ka maikai a me ka hohonu o na olelo.)

      Alaila, ua ku mai o S. B. Dole e kokua i ke kumuhana i hapaiia ai, a ua hele ae kana haiolelo me ka ikaika i ke kulana kupilikii o ke aupuni. no ka neo o ka waihona aupuni, na hana paewaewa lehulehu a ka aha kuhina, ke dala Hawaii i hooheheeia kue i ke kanawai, ka emi o ka waiwai io o na dala, ka hana kamalii e pili ana i ka aelike me ka Hui Hooholo Mokuahi me kekahi ilikia nui ole a haawai aku la i ua aelike la i ka one miliona. Nolaila, ma keia hana apiki a ka aha kuhina, ua hoopii kela Hu ii ko lakou aupuni, e nana i keia hana a ke Hawaii ia lakou. O kela Hui, he Hui mana a kaulana ma Amerika, a o ka hopena, ua hoounaia mai kekahi elele kuikawa ma ka inoa o Mr. Adee, a ma ka Poaono hala ua hoouanaia aku e ke kuhina Amerika maanei i ke kuhina o ko na aina e o ke aupuni Hawaii he palapala ninau no keia hana, a ke kali nei kakou i ka hopena. Nolaila, he mea pono i keia apana ke noonoo in a lunamakaainana kupono no ka hoouna ana i ka Ahaolelo. (He nui aku a ikaika.)

      Ua kamailio mai o Hon. J. L. Kaulukou e pane ana in a olelo ahewa a na haiolelo mua i ka aha kuhina o Kipikona, a e hoike mai ana, aole kuhina naauao e ae e like me Kipikona, no ka mea, ma kana hookele ana, ua hoouna ia he mau elele kuhina in a aina e, ke hoonaauaoia la na opio Hawaii in a aina mamao, a ua pale aku oia i ke komo ana mai o ka moku samola poki, aole hoi e like me ka aha kuhina o Hanare Kaaka, ka aha kuhina nana i hookomo mai ai i ka mai, lilo aku la he $100,000 o ke aupuni a likuia he 300 mau ola ma Kahakaaulana, oia kona kia hoomanao. A ma kana haiolelo he nani wale no o Kipikona a me kana mau hana mai ka mua a i ka hope. A no ka mea e pili ana i ka misiona o Mr. Adee, ua hole oia aohe aelike i kakau inoa ia e ke aupuni a me Hui Hooholo Mokuahi. A i ka hoopau ana, ua waiho aku oia i kona inoa e holo balota no Honolulu nei. (Ua pane mai kekahi leo, aole makou e koho ia oe.)

      Ua kamailio mai o Pilipo me ka ikaika ma ka panina o na haiolelo, a ua liko i mea nana nuiia e ke anaina me ka paipai nuiia. Alaila, ua hoopau oia ikana haiolelo ma ka waiho ana ma ii keia mau olelo hooholo malalo iho nei:

      Oiai, ua hoike mai ka lono ia kakou, aia ke ulu la ma Wasinetona kekahi manao kuee i ko kakou aupuni no ka hana pono ole a ke kuhina o ko na aina e o ko ka Moi aupuni i ka Hui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika ma mai, a ma ia hana ana, e lilo ana i mea e hoonioni ai i ko kakou mau launa kuikahi ana me Amerika Huipuia a me ko kakou noho kuokoa ana.

      Oiai, ma na hana i hala a ka aha ku hina, ua hoilikole mai ia ika waihona o ka lahui, a ua lumai aku hoi i ka Moi a me ke aupuni iloko o ka hoowahawahaia, maloko nei o ka aina a mawaho. nolaila, e

      1 Hooholoia. O kakou na makaainana i akoakoa mai ma keia halawai makaainana nui, ke hoahewa loa aku ne ii ka hana a keia aha kuhina no keia aelike me ka Hui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika.

      2 Ke hoike aku nei kakou i ko kakaou hilinai ole i ka aha kuhina o keia wa.

      3. A iloko o ko ka aina nele in a lunamakaainana kuokoa ole, ke hooaiai aku nei a ke waiho aku nei imua o ka poe kupuno i ke koho balota i ja apana o Honolulu ne ii keia mau inoa, o lakou na moho holo balota lunamakaainana i kei kau koho ae, J. O. Kaaka, J. U. Kawainui, A. P. Kalaukoa, a me Kimo Pelekane opio.

      Ma ke noi, ua hooholo loa ia na ole lo hooholo.

      Noi mai o W. O. Smith e kohoia e ka noho na komite i elima lala no ka hoike ana aku in a inoa holo balta i ko lakou ae, a e hoolaha ae ma na nupepa kea e lakou. Hooholoia.

      Koho ka noho ia J. Kalama, S. B. Dole, B. W. Kawainui, W. O. Smith, a me Kiwini.

      Noi o J. W. Kalua, e hoolahaia keia halawai ma na nupepa. Hooholoia.

Hoopanee ka halawai.

B. W. Kawainui,

Kakauolelo.

 

PAHU PONO I KA PIKO O KE HOA.

      Ma ka helu 48, ua ike ia iho na manao pahapaha o Lekeleke Kaheawai o Kona Hema, Hawaii, in na lunamakaainana holo balota o kon apana, a e hoike pu mai ana i kea no pakahi o kela a me keia o lakou, a e hilinai piha ana hoi maluna o D. H. Nahinu, nana wale ka awihi ana, ke powehiwehi nei ka ike ana a na maka.

      Ma ka nana ana i ke kulana o na wehewehe ana, ua hakuepa wale no ia i ke kulana o kekahi poe, a uhiui lau mamane wale iho maluna o kana mea i lia ai, aloha wale oe e ke hoa i pahu pono ia aku la ko piko.

      E noonoo pono oukou e na makaainana koho o Kona Hema, a e hoomanao iho in a hana a D. H. Nahinu i ke kau i kunewa ae nei, oiai hoi ka uwahi e kololio ana mao, a o ko wela o ka maka ka oukou e ike, e lawe a hoomanao o ao kanaka no oukou iho. a mai ae in a papahi lei a Kaheawai, e hoonuanua mai nei, o punihei auanei oukou i kea la kapakahi ke onaona mao.

      Ma na lono i lohe mau ia, ua maa mau o Nahinu i ka hanai ai, a me ia i ko Kona i ka koho balota, a o ka hopena o ia hana, aole anei e imi ana i mea e hoi mai ai kona poho? Nani wale ka no-a a ke hoa, aia i ike aku ne ii ka puapua e eueu ana malalo ka pu-weuweu. “Mau wale ke hoa, kulike ole ka makemake.”

      Nolaila, eia mai ka leo o ke keiki o ka Ua Naulu, ke poloai aku nei ia oukou e ko Kona Hema e hoopau iko oukou noonoo ana no D. H. Nahinu, a e aho e lawe oukou e hoao i keia mau inoa; Robata, Kalaukoa, a me Kunuiakea, oiai lakou ma ka laina hookahi, a o ka mea o lakou, e puka ana e loaa auanei ko oukou hoa kaunu maikai.

      Oiai o Robata he kanaka naauao, a he kanaka hoopono hoi, a aole no e nele kona hoomanao i kona mau haku, ke loaa iaia ke alanui hele. Aole hoi e like me ka L. K. e hoololi ano e mai nei, oiai ka li-a a kona puuwai no ka hoa kulike ole.

      No Kalaukoa, he kanaka kupono loa no ia a he kuokoa, a make i ka pono o ka lahui, a he pulakaumaka nana na hana paewaewa o keia au. Aole hoi e like me ka Kaheawai e nonohua mai, aka, e imi ana nae paha oia i mea e haule ai kona apana malalo o na keehina wawae o kona lio kakele, ka mea hoi nana e hoohoka i kona kahu, a nele iho la i ka makana ole, ka mea hoi i oleloia he mohai na ke aloha.

      No Kunuiakea, he kanaka kupono no ia, oiai kona kau i komo ai a i newa aku la hoi, ua imi no ia i ka pono kaulike. Aole ia i hoohalike e like me ka nui iho o na manu, a makaleho hoi ma ko D. H. N. aoao, i puahiohio kapalulu ae nei, a noho lunahelu ana no Kona Hema, a ua laki nae paha o Lekeleke ia kau, malia ua hoemiia kona mau helu waiwai, a oia kana e mali leo mai nei.

      Mai puni oukou e ko Kona Hema i ka ia nei wahi koalaala, oiai ua ikeia kona hopena he awahia.

      Nolaila, he pono ia oukou ke nana a ka mea kupono, mai puni wale i ka mea hanai ai, a hanai ia, oiai he hopena awahia kona e haawi mai ai ia oukou, a he mea no hoina oukou e ike ai i ka hopena o ka hanai ai, a ano e ae paha, oiai ua olu aku la kela, he wai ko lalo.

      Mai nanakee ia Robata, mai nonohua ia Kalaukoa, a mai hoohewahewa hoi ia Kunuiakea, a mai hoohewahewa hoi ia Kunuiakea, a e hoopanee aku ia D. H. N. no kahi wa aku i loaa ka hoa e kulike ai ka iini, he ole hoi ke aloha kipa hewa i ka ilio.

L. S. Keaniani.

Kawaihae-uka. Hawaii.

 

NUPEPA

KUOKOA

 

--No ka m. h.—

 

1884.

 

BUKE XXIII.

 

.ILUNA NO KA UA WEHE E KE PULI O LALO.”

 

E puka aku an aka NUPEPA KUOKOA iloko o ka pule mua o Ianuari, 1884, a e hoomaka ana kona Buke XXIII iloko o ia makahiki.

            Elike me na hana o na kau i hala ae nei, pela no oia e ku aku ai imua o kona mau makamaka heluhelu, no ka pono o ka lahui a me ka mau o ke kuokoa o ka aina.

 

He kau Ahaolelo ano nui keia a hoea mai o ka makahiki 1884, a maloko o na kolamu o keia pepa e ikeia ai na hana a pau o ia Ahaolelo.

 

            No na mea a pau n pili ana no na hoaiai ana in a Home Hawaii, ko maluhia, ka holomua, a me ka mahuahua ana o ia mau Home, oia kekahi o na kumuhana pili paa loa ma na kalai ana a keia pepa iloko o na manawa i hala, a e hoomauia aku ana no ia mau kalai ana iloko o na wa e hiki mai ana, a me na hoomalamalama ana ma na mea hou o na Aina e.

 

Ua makemake pu ia no hoi e loaa na Kaao a me na Moolelo kahiko o Hawaii nei no ka hoolaha ana ma na kolamu o keia pepa. A ua makemake pu ia ka poe kahiko i ike maopopo i kekahi o ia mau moolelo a me kekahi poe e ae, e hele mai ma kona Keena a e kuka pu no na mea e pili ana no ka pai ana, a pela aku, a e loaa no ka uku o ka luhi.

 

            O na manao a pau o ko makou mau makamaka e hoolahaia aku no. O ka iwi a me na opala e kola aku a o ka io ka mea i makemakeia.

 

E makana an aka NUPEPA KUOKOA i kona poe heluhelu a pau no keia makahiki ae i ke kii hanohano a kulana o ka HAKU NELEKONA, no ka poe a pau e hookaa mua mai ana in a dala elua o ke aola o ka pepa.

 

            E hoili main a makamaka a pau in na palapala ma ka inoa o ka

 

NUPEPA KUOKOA.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

J. T. WATERHOUSE.

(Walakahauki.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII.

 

            Ua piha pono me na waiwai makamae e

            hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

Heaha no la hoi:a:

--MALAILA—

 

Na Apa Kilika o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na Huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu,

Wetoria,

Leppo@alu,

Lunakioi,

Ahina pelekane,

Na Kihei o na ano a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Ala pia,

Na Hainaka nunui a liilii

 

--Eia hou.—

 

HE IHELUNA NUI ONA PAA LOLE O NA KANE A ME NA KAMALII.

 

Na Apa paina maikai loa,

Polu manoanoa a lahilahi,

Huluhulu manoanoa a Lahilahi,

Na Apa huluhulu a pahee,

Na paa lole huluhulu, kane, me @au@lii,

Na Pililakeke lolo a pokopoko,

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Palule kalakoa,

Na Paleili.

 

Na Papale wahine i konohinohiia me na pua a me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau.

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

 

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na Kamaa laholio,

Na Kamaa weleweka.

 

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIKAI

 

Na Noho Italia,

Noho pulu manmua a mahope o kela a me keia ano.

 

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO,

 

Na Aila honua helu i he aiai me he wai.

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila kauoho,

Waiala maikai.

 

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

 

Keokeo,

Eleele,

Polu

Melemele,

&C., &C., &C., &C.

 

Ina iho Ina iho.

 

Na ipuhao, na ipu ti,

Na koi nui a liilii,

Na paha nui a liilii

Na pahi olo, pakahi

Na pahi olo palua

 

Na tabu nui a liilii,

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na kamaa lio,

Na moe iao,

Na pela uwea”

 

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

 

Na lako pa,

Pa nui a liilii,

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

N ipukukui o na ano a pau.

 

HE HELUNA O NA MEA AI.

 

Palena poepoe,

Palena poepoe palupalu,

Palena huinaha,

Palaoa o na ano a pau.

 

Na kamano maikai loa ma ke pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Livapulu,

Paakai inu,

Paakai hu,

Mauu Kaleponi,

Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa ko’u mau halekuai aole, i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou

Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii na kauoha main a mokupuni e hookoia me ka eleu loa.

J. T. WATEROUSE.

(WALAKAHAUKI)