Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 50, 15 December 1883 — HALAWAI MAKAAINANA. [ARTICLE]

HALAWAI MAKAAINANA.

Hale Paikau, Dek. 10, 1883, ahiahi, ua akoakoa ae na makaainana o ka apana o Honolulu nei no ka hoolohe ana i ke kahea a W. L. Holokahiki, G. W. Pilipo, B. W. Kawainui, J. Kalama, S. B. I)ole, W. 0. Smith, P. C. Jones a me A. T. Atkinson, e halawai makaainana. I kahora 7 p.m. ponoi, ua kaheamai 0 J. U. Kawainui e hoomalu ka hale, a waiho mai la oia ika inoa o Hon. G. W. Pilipo i Peresidena Hooholoia. Waiho mai ka Peresidena i ke noi he mea pono e kohoia i elua mau hope Peresidena no ka halawai. Hooholoia. Koho ka noho īa A. K. Kunuiakea a me W. R. Kakela. Noi mai oJ. Kalama..e kohoia o B. W. Kawainui a me Lolena Kakina 1 mau kakauolelo. Hooholoia. Hoakaka mai ka Peresidena i ke ku--11111 o ke kahea ia ana o keia halawai, oia ka noonoo ana i ko kakou kulana aupuni i keia wa, ma ka hoike ana aku 1 ko kakou hilinai ole i na hana paewaewa i hala a me kekahi hana a keia aha kuhina e pili ana i ka aelike hoopae Pake me ka Hui Hooholo mokuahi o ka Pakipika. Ua aelikeia e na aoao elua ma na palapala i holo mawaena o ke aupuni a me na agena Hui Hooholo Mokuahi, aka, mahope iho, ua hoopau wale ia aku Ia kela aelike me ke kumu ole, a ua haawiia aku i ka laina mokuahi oka ona miliona. Ahe mea pono hoi ia kakou ke noonoo no ke kulana o ke aupuni, ke lawe pu mai no ka wae ana i mau inoa holo lunamakaainana ma ka aoao kuokoa no keia apana i ka 1884 ae nei.

Mahope o ka pau ana o na olelo hoakaka maluna ae, ua ku mai o J. Ka lama a olelo mai, e na hoaaloha a me na makamaka: He mea pono ia kakou ke hoomanao i kela olelo kahiko, "iluna no ka ua, wehe e ke pulu." ] J ela hoi kakou i keia ahiahi. No ka mea, o ke kulana o ko kakou aupuni i keia \va' ua like no ia me ka wa o ke ao nei ma mua aku o ke kapiliia ana o ka Halelana o Noa. No ka mea i kawai kauohaia mai ai o Noa e kukulu, a ua ao aku oia i na kanaka ia hoomakaukau no ke Kaiakahinalii i pakele ai mai ka luku nui mai, aole nae i hoolohe mai na kanaka iaia. Nolaila, ke hoohalike nei au ia kakou i keia wa e like me ia. E hoolohe oukou ! E koho ina lunamakaainana kuokoa i keia kau ae, i pakele ai ka aina ame ka lahui. Ahe loihi aku. (He nui aku no na olelo aole

i paa i ka apo aku.) Kamailio mai o Hon. J. W. Kalua, e hoahewa ikaika ana i na hana a na kuhina o ka wa i hala. e laa ka poni Moi hoopau dab, na misiona waiwai ole i hoouna ia i ko na aina e, ka puali koa makai hoopau dala, ke keakea hookiekie ika hoohui ana i na mokupuni liilii oka hema, ka hoonaauao ana ina opio Hawaii ina aina e, a hoopau iho la i kana haiolelo ma ka hooikaika ana e kohoia na lunamakaainana kuokoa no ka hele ana ika Ahaolelo. (He nui aku kana mau olelo, aka, ua ku kana haiolēlo i ka maikai a me ka hohonu o na olelo.)

Alaila, ua ku mai o S. B. Dole e kokua i ke kumuhana i hapaiia ai, a ua hele ae kana haiolelo me ka ikaika i ke kulana kupilikii o ke aupuni, no ka neo o ka waihona aupuni, na hana paewaewa lehulehu a ka aha kuhina, ke dala Hawaii i hooheheeia kue i ke kanawai, ka emi o ka waiwai io o na dala, ka hana kamalii e pili ana i ka aelike me ka Hui Hooholo Mokuahi me kekahi pilikia nui ole a haawi aku la i ua aelike la i ka ona miliona. Nolaila, ma keia hana apiki, a ka aha kuhina, ua hoopii kela Hui i ko lakou aupuni, e nana i keia hana a ke aupuni Hawaii ia jlakou. O kela Hui, he Hui mana a kaulana ma Amenka, a o ka hopena, ua hoounaia mai kekahi elele kuikawa ma ka inoa o Mr. Adee, a ma ka Poa-

ono hala ua hoounaia aku eke kuhina Amerika maanei i ke kuhina o ko na aina e o ke aupuni Hawaii he palapala ninau no keia hana, a ke kali nei kakou ika hopena. Nolaila, he mea pono i keia hpana ke noonoo i na lunamakaainana kupono no ka hoouna ana ika Ahaoielo. (He nui aku a ikaika.)

Ua kamaiiio mai 0 Hon. J. L. Kaulukou e pane ana i na olelo ahewa a na haiolelo mua i ka aha kuhina 0 Kipikona, a e hoike mai ana, aole kuhina naauao e ae e like me Kipikona, no ka mea, ma kana hookeie ana, ua hoouna ia he mau elele kuhina ina aina e, ke hoonaauaoia la na opio Hawaii i na aina mamao, a ua pale aku oia i ke komo ana mai 0 ka moku samola poki, aole hoi e like me ka aha kuhina o Hanare Kaaka, ka aha kuhina nana i hookomo mai ai ika mai, lilo aku la he $100,000 o ke aupuni a lukuia he 300 mau ola ma Kahakaaulana, oia kona kia hoomanao. Ama kana haiolelo he nani wale no o Kipikona a me kana mau hana mai ka mua a i ka hope. Ano ka mea e pili ana ika misiona a Mr. Adee, ua hoole oia aohe aelike i kakau inoa ia e ke aupuni' a me Hui Hooholo Mokuahi. A i ka hoopau ana, ua waiho aku oia i kona inoa e holo balota no Honolulu ~ nei. (Ua pane mai kekahi leo, aolemakou e koho ia oe.)

Ua kamailio mai o Pilipo me ka ikaika ma ka panina o na haiolelo, a ua lilo i mea nana nuiia e ke anaina me ka paipai nuiia. Alaila, ua hoopau oia 1 kana haiolelo ma ka waiho ana mai i keia mau olelo hooholo malalo iho nei:

Oiai, ua hoike mai ka lono ia kakou, aia ke ulu la ma U"asinetona kekahi manao kuee i ko kakou aupuni no ka hana pono ole a ke kuhina o ko na aina e o ko ka Moi aupuni i ka Hui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika ma ka aelike hoopae limahana mai Kina mai, a ma ia hana ana, e lilo ana i mea e hoonioni ai i ko kakou mau launa kuikahi ana me Amenka Huipuia a me ko kakou noho kuokoa ana.

Oiai, ma na hana i hala a ka aha kuhina, ua hoilikole mai ia i ka waihona o ka lahui, a ua lamai aku hoi i ka Moi a me ke aupuni iloko 0 ka hoowahawahaia, maloko nei o ka aina a mawaho, nolaila, e 1" llooholoia. () kakou na makaainana i akoakoa mai ma keia halawai makaainana nui, ke hoahewa loa aku nei i ka hana a keia aha kuhina no keia aelike me ka Hui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika. 2 Ke hoike aku nei kakou i ko kakou hilinai ole i ka aha kuhina o keia wa. 3 A iloko o ko ka aina nele i na lunamakaainana kuokoa ole, ke hooaiai aku nei a ke waiho aku nei miua o ka poe kupono i ke koho balota o ka apana o Honolulu nei i keia man inoa, o lakou na moho holo balota lunamakaainana i keia kau koho ae, J. O. Kaaka, J. U. Kawainui, A. P. Kalaukoa, a me Kimo Pelekane opio. Ma ke noi, ua hooholo loa ia na ole lo hooholo.

Noi mai o W. 0. Smith e kohoia e ka noho na komite i elima lala no ka hoike'ana aku i na inoa holo balta i ko lakou ae, a e hoolaha ae ma na nupepa ke ae lakou. Hooholoia. Koho ka noho ia T. Kalama, S. B Dole, B. W. Kawainui, W. 0. Smith, a me Kiwini. Noi o J. W. Kalua, e hoolahaia keia halawai ma na nupepa. Hooholoia. Hoopanee ka halawai. . • B. W. Kawainui. Kakauolelo.