Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 50, 15 December 1883 — HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA.

Mai kapeni a ka mea unuhi moolelo 0 " Be[riana ka Wiiuo Ole, a me Mahone ke Koa."] BUKE ELUA-MOKUNA I. EHIKI no ia oe ke kau mai ia auamo maluna iho o'u a me ka mea i ike ia e oe he pono, wahi a ka hihopa Cranmer i pane aku ai me ka wiwo ole; aka, e hooko au i ka hana i waiho ia mai ma ko'u lima, ina he mea ia e kue aku ana i kou makemake. 0 kou kaikunane alii, ua haawi oia iaia iho iloko 0 ka manaoio 0 ka ekalesia Perosetane, a pela oia i kupaa ai a hiki wale i kona hoomaha ana aku la, a pela mau aku e hoomau ia ai, koe wale no 0 na lani kai ike i ka hooloihi ia ana aku o ka manawa a me ka hookumu ia a'na 0 ka pahola laula ana o ka hoomana o keia aina, nolaila, he mea pono e hooko ia na lawelawe ana o ia hoomana maluna ona. Aole oihana hoomana e ae e lawelawe ia maloko o Westminister Abbey, koe wale no ko ka ekalesia Perosetane, e like me ka loihi o ko'u noho lawelawe mana ana. ia kakou o ia mau loli ana. I ka lohe ana o Mere 1 keia mau olelo a bihopa Cranmer, ua hoopii koke ia ae la kona ena, a pane aku la : He oiaio, e huli no makou i na kumu e hoo' loa ana i kou mana kiekie; aka nae, ma ka la apopo, e hoolaha aku auanei makou ma ke akea, i ka hoomana a makou i ae ai. oia ka hoomana Roma, a oia auanei ka hoomana no ko makou nei aupuni. I ka lohe ana o ke Duke o Norefoka 1 keia mau olelo a ke alii, ua hoouilani ia ae la kona manao a pane mai Ua loihi ae nei ke kamau ana o ka hanu iloko o'u, akahi no au a ike e hapai hou ia ana ka hoomana o'u mau kupuna. Mamuli o ke kiai ana mai a na lani i kou ola, me ka hoopakele ana ae ia oe mai ka paepae oki poo ae, i ka wa i ho- | oko ia ai ka hoopai maluna ou, i nialama maluhia ia oe aioaa keia la; wahia Mere i pane aku ai. Pane hou aku la ke duke. Ua malama pono ia au, a e lilo i kauwa hoolo he a hoopono nau ie ke alii. Oiui ka Haku Kelinetona ma ia wahi ia wa, huli aeja ia a ninau aku la ia Mere no kona mau enemi, oia ke l )uke Northumberland, ka Haku Guilafoda Dudele, a me kana wahine ke kama alii lane. Pane mai la 0 Mere, 0 ke Duke a me I)udele, e hoopaa ia laua a hiki i ka 1 wa e hoomaopopo hou ia ai laua; pela pu no hoi me la*e, e noho no ia ma ke ano he paahao ma kahi paa no keia wa. Haliu ae la ia a pane aku la i kona mau ukali, e o'u mau haku, e hele aku kakou no ka hale alii i keia wa. Hoohuli ae la o Mere i kona lio, a komo hou aku la lakou malalo o ka ipuka pa 0 ke Towera Koko me ka hele pololei ana aku a hiki i ka īpuka komo o ua Towera la, malaila 0 Mere i lele iho ai me ka ukali ia ana e ka poe hanohano he lehulehu wale, na haia wahine opio maka palupalu a me kona mau ukali, a komo aku la lakou ma na keena a lane 1 luakaha mau ai, oiai ia e ou ana me ka hanohano hoopalaimaka wale iloko 0 kona mau la helu. MOKUNA 11. LAWE ia aku la o lane no kona keena paahao; a hala ae la ke ki> alau mua o ke kau koke ana mai o kona hopena maluna ona; e haawe ana ia heJpomaikai oi aku o ka nani a me ke kilakila ana i waiho aku ai mekona hoohalahala ole aku, a ma kahi olelo ana he haahaa me ke akahai, ua alai ia ka poino e ke aloha. Ua ohi piha mai nae oia i ka hua 0 ka hoonaauao ana a ka hoomana iaia, ua hoolilo aku oia i kona manawa a pau ma ka haipule, ka noonoo ana a me ka huli ana aku i na mea i koe iaia. Ma ka makaikai ana i kona kulana i keia manawa, ua haiamu iho ka olu waipahe 1 kona oiwi kino me ka pakela aku o

kona piha nnauao i kona wa mamua ae, aka nae ua hooemi ia mai nae ka mohala mohaha maikai o kona kino i keia wa, mamuli o kona hoolilo nui ika manawa ma ka heluhelu buke a me ka imi ana. Ua hala ka hie mai iaia aku, aka, o kona oiwi kulana, aole i mawe he ia; ama ka hoike a kona kiai ka mea nana e malama kona maluhia, ua hoike mai oia iaia iho he moiwahine oiaio mamua ae o kona wa e noho ana ma ka nohoalii. Me keia ano o lane i noho ai he mau la, a hiki i ka wa i lawe ia mai ai iaia kekahi olelo e ka elele, e hoike mai ana iaia ua hoomakaukau ia kekahi keena nona maloko ke Towara Fohakuula, a e hele aku ia no ia wahi me ke alakai oleia e kekahi koa kiai. Ua hooko koke aku la oia ike kauoha no ka hele ana aku i kona keena paahao hou, aka, nonoi aku la nae ia i ka oluolu o ka elele o kona hele ana, e lawe pu ia ae kana mau l)uke mahope ona. I keia wa a īane c makaukau nei e haalele iho i ke keena ana i luakaha ai me ka inea, ua ae aku la ka elele e lawe aku i kona mau buke, oiai ua wahi elele la ua lupea ia iho ja e na kuaua eloelo a ka waimaka, me ka hu a hanini hakukoi o kona aloha ia lane. Ia lane e kamoe ana i kona ala no kona keena hou, ua halawai aku la ia me kekahi aliikoa a me na kiai ikaika ekolu, ē kali ana lakou no ka ukali pu ana aku me ia 'no keena paahao. Hele aku la lakou imua me ka pane leo ole o kekahi i kekahi me ke akahele loa. Ia lakou e hele ana ma ke ala, ike aku la o lane i kekahi kaoo e hele mai ana i o lakou la, a ia lakou i kokoke aku ai, ike aku la o lane o kana kane ka keia huakai me na kiai e ukali ana. Hooho ae la ia me ka leo nui, me ka anehe ana e holo aku a ])uili i kana kane, aka, ua akeakea ia ae la e ke alii koa e ukali ana iaia. 0 kana kane o Dudele, ilalo kona poo kahi i kulou ai iaia e hali ia nei, aka, i kona lohe ana i keia leo hooho, ua hoomaopopo koke iho la ia 1 ka mea nona ia leo, aole nae no kekahi mea e, aka, no kana lane aloha; hoao iho la oia e holo mai a apo ika a-i o kana wahine i kona umauma aka, ua pale ia nae ia manao ona e kona mau kiai. He kauiiiaha nae ka manao o na kiai o na aoao elua e haiamu ana ma ko lakou mau helehelena, mamuli o na hana hoehaeha naau a ka lakou mau pio oiai laua e hoohanini eloelo ana i ko laua mau waimaka me ka welenia nui o ke aloha, a no keia mau hiona hoehaeha, ua kapae ae Ia lakou i ka olelo kauoha i haawiia ia lakou a ae aku la i ka lakou mau pio e halawai pu laua iloko o ka puili pumehana a ke aloha oiaio. Ma keia hui pu ana o lane me kana kane he alo a he alo, aole hiki i ko laua mau ikaika iho ke hookupaa i ko laua mau kulana, ua like laua 'ia sekofia me he mau hehena la e kuulala ia ana e ka ena lima ole a ke aloha; oiai laua ma keia ano, aole hiki ke kaohi ia na waimaka o ko laua mau kiai, hookahi like ko lakou komohia pu ana i ke kumakena. Oiai o lane e hui pu nei me kana kane, ua pahola awiwi ia na kukai olelo ana mawaena o laua; ike iho la o lane ua haawiia ke kauoha e hoonee aku i kana|kanemaikonakeenapaahaomuama ka Towera Beauchamp a i ka Towera Bowyer Ua piha pono na keena paahao a pau i ko kaua mau makamaka a me na hoahanau, wahi a Dudele i kana wahine. O kou luaui ke Duke Sofoloka, aia oia ma Matini Towera kahi i paa ai a owau hoi, hooneeia mai nei au mai ke Towera Beauchamp i kaawale ai ke ke- j ena no ko'u makuakane a me o'u mau hoahanau a me ko laua mau ukali hoopono. Auwe ! wahi a lane, ua ahewa like au ia kakou a pau, a hookahi ko kakou popilikia pu ana; aka nae he wa wale no no kakou e hookuuia ai. Maluna o ka paepae oki poo, wahi a | Dudele i pane aku ai me ke kaumaha. Ae, ma ka paepae oki poo i panai l aku ai o lane. Ke paulele nei au oke j koena o ko kaua mau ola kaawale ana' aka, e halawai ana kaua ma kela ao a malaila e kaawale mau ole ai. Nolaila e hoomahao i keia e kuu aloha. O ka'u keia e nonoi nei me ka oiaio ia oe me ko'u hilinai piha no kou hooko ana nana auanei e hoauhee aku i na kaumaha o keia halawai pu ana, ka mea naoa i aneane e kaili ae i ko'u hanu. E hooikaika no au e hooko e kuu! lane, wahi a kana kane. Aka, he manaolana ko'u no ke ola hou ana.

E kuu lei, ka milimili hookahi a'u i hoopaa ai i ke kaula kaakolu ake aloha, e kiola aku i keia mau manao ano ole mai ia oe aku; wahi a kana wahine i pane aku ai me ka haahaa; a e haliu aku kou mau manao ana mai ka honua ai ka lāni. Ilaila auanei e hookumu ai kaua i aupuni mau loa, e hiki ole ai i na pilikia a me na kaumaha ke kau mai Eka Madame, wahi a ke aliikoa i pane aku ai. Me kekaumaha au e hookaawale ae nei i keia hui launa pokole ana, no ka iflea, aole kali ka manawa no ka'u hana, nolaila, e hahai mai oe ia'u. Ua pono, wahi a lane, Aloha oe e kuu Dudele aloha. Nou ka'u mau nonoi ana ma ka pule. A pela no hoi me ka'u mau nqjioi ana nou e kuu lane aloha, wahi a kana kane i iho ai iaia me ka puili ana mai i kana wahine i kona umauma. E ina lani, e kau mai kou mana maluna o'u. Amene l .wahi a lane i puana hope ae ai. Apo hou ae la kekahi me kekahi no ka manawa hope loa, a kaawale aku la kekahi mai kekahi aku. He wa pokole wale no ko lakou haele pu ana, me ke kaulona ana o na maka o ka lakou mau pio i kekahi me kekahi. Ika hala ana mai ia lakou oka popoiwi komohana akau o ke Towera Keokeo hoomau aku la no ka huakai o Dudele a me kona mau kiai i ka hele ana imua, ao ka lane huakai huli aku la lakou ma ka akau. He wa pokole wale no ko lane makaikai hope ana aku i ka huakai o kana kane, a nalo aku la oia malalo iho o ka ipuka pa pio haaliaa oke Towera Bowyer. I keia wa ua hoano e ia ko lane nanaina ohohia hoihoi, a e haiamu ana maluna iho o kona kino ke ka'umaha a- me ka pilihua no kana kane, aka, he manawa ])okole wale no nae ia mau hiona i kau iho ai maluna ona, a nalo aku la; ua hoi hou m'ai la kona kulana mua, me kona ukaliana i kona mau kiai no ke.keena i hoomakaukau ia nona. 'O keia keena i hoikeia ae nei, aia no iloko o kc 'J"owera Pohakuula, ka puoa aleo ma ka hikina aku o Towera Bowyer, kahi hoi a kana lei aloha e hoaumoe ai i kona mau paia puanuanu a koo-u. Oluna ae o keia hale ua hahau ia me ka pohaku ula,. a mai laila mai ke kapaia ana o ka inoa o keia hale; ua kukuluia keia hale i ke au o ka noho alii ana o Edewada Eha, a me Rikeke Ekolu; o ka hale o lalo, he pohaku niaoli ano kahiko. (Aoie i pau.)