Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 51, 22 December 1883 — Page 4

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Kelii Ruth
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

 

KUOKOA ME KE AU OKOA

[i Huiia.]

 

No ka makahiki……………………………$2.00

Eono Mahina………………………………..1.00

Dala Kuike ka Rula.

 

POAONO, DEKEMABA, 22, 1883.

 

            Paiia e Thos. G. Thrum, ma ka halepai o ka nupepa Saturday "Press."

 

KE MELE HOU.

(The New Song.) Gospel Hym, No. 44.

 

1

Ku ae me na lira na hoa mao,

A memele ia Iesu ia mele lai hou;

Cho.    I ka mea aloha, a hoola mai

            Ka hoonani mau loa, amene amene

 

2

Ua hewa lakou la ma mua ae no

Anonae ua maemae, a ke memele pu;

Cho.    I ka mea aloha, &c.

 

3

He kipi maanei, he alii nae mao.

Kala ia a ao ia e memele pu;

Cho:    I ka mea aloha, &c.

 

4

Ua hew, ua make, ua ola no nae

I ka Haku ia Iesu, e memele ae;

Cho.    I ka mea aloha, &c.

 

5

Hookani na leo, hookani loa'e,

I lohea a mele na leo o hai;

Cho.    I ka mea aloha, &c.

 

HAWAII.

 

 

Haawina Kula Sabati.

 

NO KA HAPAHA MUA O 1884.

 

            I Ian. 6, Ka Aha Kukakuka me Jerusalama. Oih. 15; 1-11.

            II Ian. 13, Ka lohe me ka hana. Iakoba, 1; 16-27.

            III Ian. 20, Ka mana o ka olelo. Iakoba, 3; 1-18.

            IV Ian. 27, Ka hoomano mau ana i ko ke Akua maka. Iakoba, 4; 7-17.

            V Feb. 3, Ko Paulo kaapuni misio na elua. Oih. 15; 35-44, 16; 1-10.

            VI Feb. 10, Ka huli ana o Ludia. Oih. 16; 11-24.

            VII Feb. 17, Ka huli ana o ka luna paahao. Oih. 16; 25-40.

            VIII Feb. 24, Ko Tesalonike me ko Beroia. Oih. 17; 1-14.

            IX Mar. 2, Paulo ma Atenai. Oih. 17; 23-34.

            X Mar. 9, Paulo ma Korineto. Oih. 18; 1-17.

            XI Mar. 16, Ka hiki ana mai o ka Haku. 1 Tes. 4; 13-18, 5; 1-8.

            XII Mar. 23, ka hana mau ana. 2 Tes. 3; 1-18.

            XIII Mar. 30, Ka hoi hope ana.

            Haawina I Ian. 6, 1884.

            Ka Aha kukakuka ma Ierusalema. Oih. 15; 1-11.

            Pauku Gula. p. 11. Hoopaanaau.

            Manao nui. Ke ola ma o Iesu Karisto la wale no.

            Na Heluhelu la. 1 Oih. 14; 21-28 2, Oih. 15; 1-29, 3, Gal. 2; 1-21, 4, Gal. 6; 1-18, 5, Io. 3; 1-17, 6, Rom. 7; 9-25, 7, Mat. 11; 28-30.

            Na Oihana. 1 Luka ka mea nana i kakau. 2 Kakauia ma Roma. 3 Mawaena o na mok. 63 me 66. 4 Ma ka olelo Helene

            Ka manawa. A.D. 50.

            Kahi i hanaia ai. 1 Anetioka, ke kulanakauhale alii o Suria, 300 mile ma ka akau aku o Ierusalema, he 500,000 kanaka. 2 Ierusalema ke kulanakauhale ma waena o Iudaio, he 2,556,000 kanaka.

            Paulo, 48 na mak. on a. Oia ka lunaolelo nui no ko na aina e.

            Na 'lii. Kelaudio Kaisara ka Emepera o Roma. Kumanu ke kiaaina o Iudea.

            Ke aupuni o Roma, ua laula loa ia, 120,000,000 kanaka. Ane 6,000,000 kanaka ma Roma, 6,000,000 ma Palesetina.

            Mele. "Aloha ko na aina mauna." Hoku Ao Nani, p. 135.

            Pule hoomaikai no ka makahiki hou.

KA WEHEWEHE ME KA NINAU ANA.

            Ma kela makahiki ua kula kakou ma na mokuna he 14 o ka Oihana. Ua ike i na hana ekalesia karisetiano i hana ia iloko o na makahiki he 20, na hana a Petero ma, me na hana a Paulo ma.

            Mawaena o na hana a Petero ma, ua loaa na hopaapaa me na ohumu elua.

1 No ka haawi ana i ka manawalea i na wahine kanemake o na Hebera me na Helena. Oih. mok. 6. Owai ke hiki e hai mai i ka mea i pau ai ia ohumu ana? Ma ia hana, ua loaa mua ka oihana diakona.

2 Ka hoopaapaa me ka ohumu o na haumana ia Petero, no kona hele ana i ko na aina e. Mok. 11. Heaha ka mea i pau ai ia hoopaapaa ana? Ma ia hana ka hoonoa ana i na kap@ Iudaio.

            Ma ke ao ana a Petero ma, a ma ke ao ana a Paulo ma, ma ke kaahele misionari mua ana, nui na Iudaio me na Helene oia hoi ko na aina e i manaoio e lilo i poe karisetiano.

            I ka hoi ana o paulo me Barenaba i Anetioka, ua hoalaia kekahi hoopaapaa hou. Malaila ko kakou kula ana ma keia la.

 

NA MAHELE.

            1 Ka hoopaapaa ana. P. 1-5.

            Heluhelu like ke kula ia mau pauku, heluhelu maikai me ka leo nui me ke akahele, mai wikiwiki, mai hele e, mai hele hope, hele like.

            Ma ka nana ana, elua no aoao, ka aoao Iudaio, ka aoao Paulo. Nohea keia poe Iudai? He poe manaoio ia Iesu, ua lilo i poe haumana na Iesu. Ua pili nae lakou i kekahi oihana Iudaio, oia hoi ka oihana okipoepoe.

            Heaha ko lakou manao ke okipoepoe ole ia kekahi? Aole ka oia e ola.

            Ua lohe lakou he poe karisetiano ma Anetioka, aole i okipoepoeia. Aloha lakou ia lakou, nolaila, ku lakou a hele wawae paha mai Ierusalema a Anetioka 300 mile. Aloha io, ea! Ka hoomaka no ia o ka paio o na Iudaio me Paulo ma. Olelo, o keia poe no na aina e manaoio ia Iesu ma ka Paulo ma ao ana, ua lohe makou aole i okipoepoeia lakou, nolaila, aole hiki ke hoolaia.

            Kue aku Paulo me Barenaba ma, ikaika ka hoopaapaa ana ma na aoao elua. A akaka ole ka aoao pono.

            Nolaila, heaha ka i hooholoia? E hele kekahi poe ihea? No ke aha? No ka mea, ka ekalesia makua ia. Ilaila na lunaolelo Petero ma, me na lunakahiko. Heaha ka hana a keia komite ma ke alanui, ma Poinike ma Samaria? Aia ia mau wahi mawaena o Anetioka me Ierusalema.

            A hiki lakou i Ierusalema, ua aha ia lakou? A hoike koke mai na Parisaio i manaoio i ko lakou manao no ke okipoepoe ana.

            II Ka mea i pau ai keia hoopaapaa ana. P. 6-11.

            Heluhelu like na kula a pau i keia mau pauku.

            Eia na aoao elua ma Ierusalema, ua like me ka Aha Euanelio Hawaii ke hui ma Honolulu e noonoo a hooholo no kekahi mea nui. Ma keia aha ma Ierusalema e maopopo ai ka aoao pono ka aoao okipoepoe, ka aoao kui i ke okipoepoe paha. Ma ia Aha ka Uhane Hemelele e koku mai ana.

            Owai ka i hoakoakoa ia mai? Nawai i hoakoakoa? Owai ka lunahoomau? Owai ke kakauolelo?

            Ma ka aoao hea ka hoopapaa nui ana? Ma ka aoao Iudaio paha? Pehea i pau ai ka hoopaapaa ana? Ma na hoike a Petero, a Paulo me Barenaba, a me ka Iakobo. Ma ka Petero olelo, ua hoonoa ke Akua i na kapu Iudaio, 14 mok. mamua aku. Oih. 10. Ma ka Paulo ma olelo, ua oluolu no ke Akua i ka huli ana o ko na aina e, a lilo i poe karisetiano me ka okipoepoe ole ia. Ua kokua Iakobo mamuli o Petero, a ma o na la ka pau ana o ka paio.

            Heaha ka mea i hooholoia? Nana 15; 20, 29.

            Pau loa anei ka hoopaapaa ana mahope iho? Aole paha. Nana Gal. 6; 12. Heaha ka mea e ola ai? Nana i ka pauku Gula ma Gal. 6; 15.

 

NA KEIKI ME NA POKII.

            Mahea ka haawina o keia la? Oih. 15; 1-11. No ke aha hoi? No kekahi halawai nui ma Ierusalema.

            Heaha ka pauku Gula? p. 11. Ke manoio nei kakou e hoolaia ma ka lokomaikai o ka Haku Iesu.

            Na anuu la. Poakahi. E huli ia Oihana, mok. 9; 1-30 i akaka ke aono o Paulo.

            Poalua. Oih. 4; 36, 37, i akaka ke ano o Barenaba.

            Poakolu. Oih. 11; 4, 15, no ko Petero hihio.

            Poaha, huli i ke ano o ko na aina e. Owai lakou?

            Poalima, huli i ke ano o na auamo.

            Poaono, hoopaa i na mea e hoopaaia ana.

            1 Heaha ka kakou e ao ana ma keia hapaha? Na mea e pili ana i na hana a Paulo ma.

            2 Heaha ke kumu hoopaapaa o na haumana ma Anetioka? Ke okipoepoe. Olelo na Iudaio, pono ke okipoepoeia i ola.

            3 Owai ka i hoole? Paulo me Barenaba.

            4 I pau ka hoopaapaa hele lakou ihea? Ierusalema.

            5 Owai ka i kue mua i ke okipoepoe? Petero.

            6 No keaha? No ka mea, ua ao e ia oia e ke Akua ma ka hihio.

            7 Heaha ka i kapaia e Petero he auamo kaumaha? Ke kanawai Mose, ke okipoepoe, &c.

            8 Pau ia auamo kaumaha ia wai? Ia Iesu.

            9 He auamo aha kana? He auamo mama.

            10 Hai mai Mat. 11; 28-30.

            11 Heaha ia auamo? Kana olelo, ka malama ana i kana olelo.

            He himeni kokua.

                        Mama Iesu, kou auamo.

                        Kou ukana mama e.

                        Lawe au la, halihali,

                        Maha, ola maluna'e

                                    EKO.

            "Ma ka lokomaikai oukou e ola'i."

                        HOOPAA I KEIA

                        Ma ko Iesu pono e,

                        E apono ia mai.

            Mele. "Nu maikai kani ae," Hoku Ao Nani. p 12.

            Pule no na Kula Sabati o keia hapaha mua o ka makahiki.

 

KA BAIBALA KA BUKE I HOOWAHAWAHA IA.

            Oiaio, he mana ko ka Baibala e hoaa i ke aloha ae hoala i ka inaina.

            O kekahi põe, he põe ike ole i ka baibala, aole i heluheluia.

            He kan ahí e holo ana ua piha i na ohua, he ui haipule kekahi, aloha oia i na ohua, lawe oia i wahi baibala a haehae i mau pepa, a haawi i kela me keia ohua i wahi apana.

            Lawe kekahi kana apana a nana iki a hoolei koke ilalo, me he la, he mea hoeha ia iaia.

            Lawe kekahi i kana apana, a no ka hilahila o ikeia mai ka heluhelu oia, huna oia malalo o kona wahi noho.

            A o kekahi lawe oia i kana apana, nana, a ulaula kona maka i ka inaina, a opeope ino hoolei ilalo, hehiia me ka wawae a kuha maluna on a. Kupanaha! He wahi apana pepa wale no, piha nae oia i ka inaina wela i ka heluhelu ana.

            No ke aha keia inaina i ka baibala? Aole inaina na kanaka no na buke kaao o na akua Helene.

            Olelo eia põe, he wahahee ka baibala, he mau kaao lapuwale o na Iudaio, he hoopunipuni loa ka olelo no Iesu.

            Inaina nae lakou i keia buke baibala a he mea kupanaha ia. Inaina i ka mea oiaio ole. Ua oiaio nae ka baibala ua piha nae i na olelo maikai, na ao maikai ana, na kauoha maikai, na moolelo maikai, ua kauoha ia na kanaka e aloha i ke Akua, e aloha kekahi i kekahi, e aloha i na enemi, e aloha i ka poe hana ino mai. Ua hoike ia ko ke Akua laoha, i kona haawi ana mai i kana keiki hiwahiwa i mea e ola ai ka poe manaoio iaia.

            No ke aha ka inaina i ka baibala? No kona hoike ana paha i ke ano o ke kanaka.

            Ma kona manao, he ano maikai kona ma ka nana ana nae i ka baibala, he ano hewa loa kona, e kau mai ana ka inaina o ke Akua maluna on a, e make mau ana ke hoohanau hou ole ia mai e ka Uhane Hemolele. Aole loa e hiki ke komo iloko o ka lani me kona mau hewa. Oia ke kumu o ke kanaka inaina i ka baibala.

            O ka Aha Misionari o Landana, i kona hoouna ana i na misionari i Aferika Hema, hoouna pu ia kekahi mau makana i mea e hoolaka mai ai i na pegana me lakou. He mau aniani nana helehelena kekahi. Akahi wale no lakou a ike i ko lakou mau maka, ma ka wai wale no paha.

            Olioli loa lakou i ka loaa ana o na aniani. He aliiwahine e noho ana maloko loa, lohe oia no na aniani, a kauoha i ka misionari e hele ilaila me ka lawe pu i kekahi aniani. A mamuli o kona lohe, a ma ka mahalo ana o na kanaka he maka maikai loa kona. I ka lawe ana nae i ke aniani a nana iloko, aia hoi, he maka inoino loa ka kona, a pela io no. Ke ala no ia o kona huhu, a wawahi i ke aniani a okaoka. Kipaku oia i ka misionari mai kona aina aku, a kau i kanawai e hookapu ana aole e lawe hou ia ke aniani o ka misionari ma kona aina.

            No keaha kona huhu loa i ke aniani? No ka mea ua hoikeia i ke ano ino o kona helehelena, a oia ke kumu o ka inaina loa o na kanaka i ka baibala, ua hoikeia ke ano ino o lakou.

            A pehea?  ma ka wawahi ana o ke 'liiwahine i ke aniani, ua hoonaloia anei kona ano ino? Aole paha, ua mau no ia. A ma ka inaina ana i ka baibala a haehae ia, malaila anei e naolo ai ko lakou mau ino? Aole paha.

            Me ia ano no e hele aku nei oia e ku imua o ka noho hookolokolo nui o ka la hope, ke ano hou ole ia.

UNUHIIA E HAWAII.

 

LETA MAI A REV. W. B. KAPU.

BUTARITARI,

AUK. 24, 1883.

 

            Aloha oe, me Mama, a me Kuahine ma. Ua haalele aku au a me a'u keiki ia Honolulu a holo hou mai no na paeaina o Kilibati nei. He luai wale no ka Ema hana a hiki wale mai makou i ka aina nei.

            Iulai 9, o ko makou la ia i hiki mai ai i ka aina nei. Nui ka hauoli o na kanaka no ko'u hoi hou ana mai a me ka'u mau keiki, a nui ko lakou aua ia laua e noho a e ao ia lakou, a ua ae laua, aka, ua hoolae aku au aole laua e noho, aka, ua nui ka auaia.

            NO KA HANA. --- Ua maikai ka hana ma Tapitauea ua holo imua. E kupaa ana na hoahanau ma ka pono, ua maluhia ka aina, aole he on a ma ka aina, ikaika ke kanawai hoopai no ka rama, aole na hana paani lealea ua papa loa ia a he nui ka makemake o na kanaka i ke aoia i keia wa. Ua noho o Ema ma no Tapitauaea.

            Ma ka la 11 o Iulai ua hiki aku makou no Nonouli, aole nae i ku ka moku, ua hiki mai na kanaka o ka aina e aua i ka moku a e lele aku makou iuka i ka hoike kula Sabati; ua paneia aku e holo koke ana ka moku a hoi mai me Rev Walkup. Eia kahi olelo a kanaka" Ka i no paha he moku keia i hele mai nei e ike i na hana maikai, aole ka, he moku hele wale mai no ka keia. I aku la au, aia a hiki ka Rev. Walkup, alaila hele aku e ike i ka hoike kula. Akaaka iho la na kanaka, ae, pela paha. Ua maikai ka hana ma keia aina. Ua makemake na kanaka i ka pono, ua huli mai na kanaka o keia aina, a ua makemake nui lakou i ke aoia, a ua pau ke ano hihiu. Aole elike me mamua oia ka wa o Leleo a me Kaehuaea ma e noho ana, he aikanaka no ia wa, a i keia wa he mau kumu Kilibati e hoomanawanui ana i ke ao, a ua laka io mai. Olelo mai nae na kanaka e haalele ana kekahi o laua no ka uku oleia, a oia no ka mea ikaika i ke ao, a nana no i ao mahope iho o ko Leleo ma haalele ana ia aina.

            Iulai 13, ua hiki aku no Apaiana. Ma keia aina ua maikai ka hana, he mau kumu Kilibati ma keia wahi.  Ua makemake nui na kanaka i ke aoia, ua holopono na hana. Ua hele au e ike i na hana. Ua paanaau maikai na pauku o kekahi mau mokuna o ke Kauoha Hou, a ua meleia kekahi mau leo mele maikai. O ka'u keiki i ao ai oia o Teraoi, oia ke kumu nana i ao na kanaka, ua nui ka makamak o ke alii i keia mau hana.

            Ma ka la 15, ua hiki aku no Maiana. He maikai no na hana pela ka oleloia mai.

            Ma ka la 17, ua hiki aku makou no Marakei. He wahi akua ko keia aina, mamua o ko makou hiki ana aku; o ka nui o ka poe i make he 9. I keia wa ke nene kaua nei no.

            Ma ia la no hiki makou i Apaiana. Maikai na hana ma keia wahi, he wahi nene  kaua no nae.

            Iulai 18, hiki i Tarawa; he wahi kaua no koonei mawaena iho no o lakou, oia ka makemake ole o na kanaka i ke aoia aku, a o ke kaua iho la ka mea makemake nui, aka, ke ku wiwo ole nei ka hoomana karistiano me kona hoike iaia iho no ke Akua.

            Iulai 2@, hiki aku makou no Butaritari. Ua maikai ka hana a ka Haku ma keia aina, ke holo nei i mua na hana pono, a ke hoike nei ka oiaio o keia aoao hoomana mai ke Akua mai.

            Ke hoopololei nei ke alii o Butaritari nei i na alanui o kona aina a pololei kela kihi a keia kihi.

            Ua mare hou iho nei oia i ka wahine hou, he wahine opiopio, a o ka wahine kahiko ana ua haalele no ka luahine. O ka mea apiki, he ekolu no la o ka noho pu ana a o ka haaleleia no ia a he wahine manuahi kana i keia wa. O ko ka honua nei alanui kana e hoopololei nei, koe kona hoopololei ana i kona naau ko Iehova alanui e hele mai ai.

            Eia hou. Ua haawi aku nei ua alii nei i ka mokupuni o Butaritari nei e hoohui me ke aupuni Hawaii.

            I ka la 3 o Sepatemaba ua powaia kekahi Pake o Butaritari nei; ua hou ia kona a-i me ka pahikaua oilua. Ilaila ka Moi a me Kanoa.

            Ma ka nana aku i keia wa i na hana a ka Haku ma ka paeaina o Kilibati, ua hoike mai na hiona no ka holopono o na hana a na paahana e lawelawe nei.

            E haawi i ko'u aloha i kou ohana a me na hoahanau.  W.B. KAPU.

 

 

HE MOOLELO EEHIA

 

-NO NA-

 

HANA HOOWELIWELI

 

-O KE-

 

TOWERA O LADANA.

 

Mai ka peni a ka mea unuhi moolelo o "Ber-[iana ka Wiwo Ole, a me Mahone ke Koa."]

 

BUKE ELUA --- MOKU I.

 

Maloko aku o kekahi ala ololi i haliia aku ai o Iane e kona mau kiai a hookomo ia aku la iloko o kekahi keena haiki a uuku hoi, a malaila i hoike aku ai ke kiai iaia, oia ke keena i hoomakaukauia nona. O na kahiko hoonani i hoolakoia iloko o ua wahi keena la, me he la, ua hoomakaukau ia me ka awiwi nui i mea e hookanaaho ai i ko Iane noho paahao ana ma kona keena hoopaa: Ua hoonaniia na paia pohaku o ua wahi keena la me na paku kuuwelu, a o na lako hale o ke keena he pakaukau oka i okioki nihoniho ia me na noho i uhi ia me ka veleveta, a ua kukuluia ma na popoiwi o na ipuka aniani o keia mau lako a pau ua lawe ia mai lakou mai ke keena mai o Iane i noho mua ai ma ka halealii.

            O keia noho wahi a ake alii koa, iaia i kuhikuhi aku ai i kekahi noho ano e i oki nihoniho ia, ua hoau ia oia e ka moiwahine Ane Bolena i kona wa i hoopaahao ia ai, ua haliia mai nei no kou hooluolu ana.

            Ke mahalo aku nei au i kou oluolu, wahi a Iane i pane aku ai i kona kiai; e hoomama ia mai auanei ka mea i hookaumaha ia e like me na hopena ehaeha o ia aliiwahine.

            Nalo aku la ke kiai mai ia Iane aku, a lohe aku la oia i ka nakeke ana ae o na panihao o kona keena paahao, a noho iho la ia me ka mehameha ma ke ano he pio na kona mau enemi.

 

MOKUNA III.

 

            E na makamaka, e waiho kakou maanei i ke kamailio ana no Iane ma, a e huli hou ae kakou a nana no ka Moiwahi Mere.

            Ua hoohalaia ka po mua o ko ka moiwahine Mere luakaha ana maloko o na paia o ke Towera, i po e kuka ai oia me kona ahakukamalu, oia o Simona Renada, ka Duke Norefoka, Gadina ka Haku Puuku, Coatine, Arunadela, Pemeberoke ame kekahi mau maka hanohano e ae; e hoolala ana lakou i ka olelo kukala akea e pili ana i ka hoomana a ke alii e apono ai, no ka hoike ana aku i ka lehulehu i kekahi la ae a me kekahi mau kumuhana ano nui e ae e pili ana i kona aupuni. Mawaena o keia mau kuka ana ma kekahi kumuhana, ina e like ole ka manao o na hoa, alaila, ua waiho ia aku ia kumuhana na Renada e hooholo; a o kana mea e apono ai oia ka mea i pono; no ka mea, ua lilo oia i mea nui e nana ia ai, mamuli o kono lilo i mana nui nana i hoopio i ka haunaele kipi i hoala ia, a ua manao pu ia no hoi, ua hiki loa iaia ke hoonoho aku ia Mere maluna o kona nohoalii me kona mana a ano hookalakupua no hoi.

            Ua hookuu ia ka aha kuka i ke kokoke ana e ao, a hoi aku la kela a me keia no kona keena moe iho; aka, o Renada, aole oia i hoi aku i kona keena maloko o ka halealii, ua hele aku la oia mawaho o ke keena kuka e holoholo ai maloko o na alahele o ka pa o ke Towera, e hoomama ana i kona maluhiluhi o ka noho ana iloko o ke keena kuka ma ke kokolo ana mai a ke kehau wanaao a me ke ani peahi ana a ke aheahe makani i kona oiwi kino. Iaia e hele holoholo ana mai kekahi wahi a i kekahi wahi o loko o ka pa, ua hoohala ia paha e ia ka hora okoa; e noonoo ana oia i na mea i kuka ia e lakou me ka hoolala ana i kekahi mau kumuhana no ka wa e hiki mai ana, oia ka mea a kona puuwai e luaiele ia ana me kona manao e kuko ana; aia hoi, wehe mai la ke alaula o ke ao, a ike ia aku la na paia pohaku o ke Towera Keokeo e hoali mai ana i ko lakou nani, aia hoi, ike aku la ia i kekahi kanaka e hele mai ana e halawai me ia. Ku koke iho la ia me ke kiola ana ae i kona koloka ma kona poohiwi, me ke kali ana i ua kanaka la. Eia ka he kiai keia, a ua ike mai oia i ka emebasedoa iaia e kaapuni ana ma kona whi kiai me ka mano he kanaka e, a he mau manao kolohe paha kona; a iaia i ike ai i kona kuhihewa, i kona kokoke ana mai ia Renada ka mea i kamaaina iaia, hoao akua ia e huli hope hou, aka, ua kahea ia aku la ia e ka emebasedoa Sepania me ka ninau pu ia aku o kona ia.

            E kou kiekia, ua kapaia au o Gevase Winiwike a o kekahi o na kiai kahiko o ke Towera, wahi a ua kanaka la i pane aku ai.

            A i hea oe e hele nei e ka hoaaloha? i nainau aku ai o Renada.

            Iluna o ka piko o ke Towera Keokeo, no ka hakilo ana i na koa ma ko lakou wahi kiai, wahi a Winiwike i pane aku ai.

            He mea pono anei i kou oluolu ka lawe pu ana aku ia'u me oe? wahi a Renada i ninau aku ai.

            Ae, wahi a Winiwike i pane aku ai. E hoohanohano ia auanei ka'u huakai ma kou hiki kino pu ana me a'u. E hiki ana kaua iluna o kaupaku i ka puka ana o kala, a o ka nanaina auanei au e kilohi ai mai luna mai o laila ma ke kakahiakanui kalae e like me keia, he keu aku o ka nani a me ka maikai e hiki ole ai ia oe ke hoohalike ae, me ka hoonalohia ana i na inea a kou kiekie e pii ai i na alapii he nui wale au e ikemake aku ai.

            E awiwi aku hoi ha kaua, wahi a Renada, ua ake nui au e hiki kaua iluna.

            Me keia mau olelo, alakai aku la o Winiwike i ka emebasedoa ma ka puoa komohana o ka hale, a ma ke alo o kekahi ipuka, e ku ana kekahi kona kiai; i ka hoike ia ana aku o ka hua (hoailona kiai) iaia, hookuu iho la ia i kana laau palau ilalo a hookomo aku la ia laua i loko. He wahi keena uuku keia a laua i komo aku ai i uhau pio ia, a ma loko o laila, e pii poai ana kekahi anuu alapii pohaku iluna, pii aku la o Winiwike malaila me ka ukaliia e Renada, a ia laua i komo pono aku ai iwaenakonu o na paia pohaku o ua puao la, ua emi mai ke akea o loko a ano haiki, e hoike mai ana i kona maonanoa kuahewa. Ia laua i hiki ai iluna o kekahi wahi aleo uuku, kuhikuhi mai la o Winewike ia Renada i ka ipuka komo o kekahi ala e halawai pu ai me ke keena hana kukamalu. Ua hookahaha nui ia ko Renada manao no ka maemae a me ka nani o ka hamo ana o kona puna o keia wahi aleo, aka, no kona ake loa e hiki koke iluna o kaupaku o ka hale, paipai ikaika aku la oia i kona alakai e awiwi laua i ka pii ana; aole i emo ku ana laua ma ke alo o kekahi ipuka pio, a i ka hemo ana o ka puka ia Winiwike, oili ana laua iluna o kaupaku o ua hale Towera la.

            Ia Renada no a hehi i ka papahele, aiwiw koke aku la oia ma ka aoao o na paia nihoniho o ua hale Towera la, me ke ake nui o ka ike aku i ka waiho mai o ka aina imua on a, aka, alakai aku la nae o Winiwike iaia a i kahi maikai loa o ka nana ana. Ia Renada i  hahai aku ai ia Winiwike a hiki i ka aoao komohana hema o ka hale kiei aku la ia maluna o kaupaku, aia hoi, ike aku la ia i na pukuniahi i kau ia iluna o na kaa pu maluna o kaupaku o na hale me na koa e kiai ana, he iwakalua kapuai ke kaawale o kekahi mai kekahi aku. Iwaenakonu o keia mau hale, e ku ana he pahu have loihi a ma kona huina e pulelo ana ka hae kalaunu alii.

Aole i pau.

 

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

 

CHAS. J. FISHEL.

 

CHAS. J. FISHEL.

 

CHAS. J. FISHEL.

 

EIA AU IMUA O KE KAHUA

 

Ke hea mai nei ke kahuli leo lea,

Eia ianei ko lia. Ko lia la e

ke hoa, in a iho la-e-o.

A pane mai oe olu iho au, i olu hoi nei

mau la maka pehu.

 

137 Pau lole hou.        137 Pahu lole hou

 

ONA Waiwai hou a pau loa o ka hoea koke ana mai nei no ia, e loaa no ma ko'u halekuai me na kumukuai emi. Eia ua mau kumu kuai la:

 

16 Ia Kalakoa………………………$1.00

86 Kakini paa lole kane……..$6.50 o ka paa

23    "         "     "  kamalii……$2.50 "  "   "

120 Palemai o na kane…………15 c. " " "

322 Apa lole huluhulu………….25 c. o ka ia

72        " Lihilihi pukaaniani………….." "  "

220 Kakini kihei puu……………25 c. o ke kihei

 

 

O kau mea hoinainau iho la no ka ia

O ka lawelawe malie waleia aku no,

Pau hewa e ka waimaka aohe i eha,

Homai! Eia no.

Homai! Eia no.

 

 

UA makaukau au a ua hiki ke kuai kukaa a kuai liilii i na waiwai a pau me ke kumu kuai waipahe.

 

 

O na Kauoha a pau

mai na Mokupuni

 e hookoia me ka

eleu.

 

 

ʻHooheno mai ana ko aloha ia u,

Me he kui houhou ala i kuu poli,

He halia mau ia no ka mid-night,

No ka po huihui kehau anu."

 

 

UA HOONUI pu no hoi au i mea e holopono ai na kuai hoopakika ana o na waiwai o kela a me keia ano, he pakaukau kahi e kuaiia ai na waiwai like ole no ke

KENIKENI WALE NO.

Owau mai kau e hea mai ai,

E hea ke kanaka e komo maloko,

E hanai ai a hewa ae e ka waha,

Eia no ka uku ---

 

NA HAINAKA,

KAWELE,

AI KALA,

LEI AI,

NO Kenikeni wale no!

A he nui wale aku no na mea i koe i hiki ole ke huaipui@a aku.

 

E AU!! E AU!!!

CHAS. J. FISHEL.

Kihi o Alanu Papu me Hotele.                        tf.

 

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

 

ASA KAULIA.

LOIO A HE KOKUA MA K@@@@

tf.

 

J L. KAULUKOU.

LOIO A HE KOKUA MA KE KA@@@

KEENA HANA: Ma ke K@@@@ @@ W

Aka@ ma alanui Moi.

 

W O. SMITH.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: Helu @6 alanui K@@@@

tf.

 

HENERY N. KAHULU.

LOIO, LOIO, LOIO.

            E loaa no ma Koolauloa a ma Honolulu kahi wa, ma ke keena o W. L. Holok@@@ ma alanui Betela.                  1128 @@

 

W A. KINI

LOIO, LOIO, LOIO.

            KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu, Honolulu.

 

W R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

tf.

 

W L. HOLOKAHIKI.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Wehekealaula alanui Betela.          tf.

 

A @@@ (@@@@@)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: MA KE KEENA @@@ @@@@.

tf.

 

S B DOLE.

LOIO, LOIO, LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Ma Alanui Kaahumanu.

tf.

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA ME KE KANAWAI.

A he Agena Hooiaio Palapala @a ka M@ kapuni o Oahu

KEENA HANA: Helu S alanui Kaahumanu @

tf.

 

JAMES M. MONSARRAT. (MAUNAKEA)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: alanui Kalepa.

 

RICHARD F. BICKERTON. (PEKEKONA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

KEENA HANA: Helu 27 alanui Kalepa

tf.

 

SAMʻL. L. KAWELO.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA, Paakalehua alanui Maunakea, Honolulu.

 

SAMʻL. K. KAEO.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: ME J.L. Kaulukou @@@ Keena o W. C. AKANA.

 

KALE KULIKA.

Luna Hooiaio palapala M@r@ki a me na Palapala o ia ano, Luna Hooiaio Palapala Aelike mawaena o ka H@@@ a me ke Ka@@@, Luna h@@@@ Palapala Mare.

KEENA HANA: Kihi o alanui Moiwahine me Kaahumanu.

 

C C. COLEMAN.

Amara a he mea hana Mekina

Kapili kapuai hao lio,

A ME KA

Hana ana Kaa Lio, etc.,

Hale Hana ma Alanui Alii,

E kokoke la i ke  Alanui P@@@

 

S H. MEEKAPU.

Tela humuhumu lole.

HALE HANA: Helu 11 alanui Nuuanu.

 

F PAHIA. SAM. L. M KAAUKAI

Ana aina!! Ana aina!!!

KEENA HANA: Aia ma alanui Moi, @@@ ke loa i ka Uwapo o Hooh@@amanu.

 

C BREWER & CO. (B@RUA MA@)

            Ua makemake ia ka poe mea ILI K@ MALOO a me na ILI BIBI, a pela h@@@, na ILI MIKO o ua ano a pau, e kuai mai  @@ lakou mau ILI me makou a e haawai @@ @@kou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA @@@ kakou Makeke.

 

H HACKFIELD & CO.

Ua makemakeia

NA ILI BIPI,

NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e

 

WILLIAM AULD.

Luna Hooiaio Palapala K@pa P@@h@@@ no ka Apana o Kona.

KEENA HANA: Ma ke KEENA Wai o Honolulu.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na kanaka a pau ke nana nei keia Olelo Hoolaha, owau o Apoe (Pake@@) kaina ponoi o Iakoka (Pake) ua hookohu @@ noia mai au i hope malama a hooponopono @@ kona mau waiwai a pau, oiai ua hoi aku nei oia i Kina. Ma keia ke hoolaha ia aku nei @@ ka poe a pau i aie ia ia, e hookaa koke mai la kou i ko lakou mau ai ia'u i loko o na @@@@ elua mai ka la e puka aku nei keia Olelo Hoolaha, a i ole, e hoopiiia no lakou ma ke @@@@ wai. Eia kekahi, aole loa au e ae e @@@@@ kekahi aie i hoaie ia ma ko'u inoa, ke ole @@@@ aa aku na hoapono ana mai ia'u aku. E @@@ keia i kanawai mai keia la aku.

Hanalei, Kauai, Iune 11, '83               1124@@@.

 

WILLIAM WOND.

Luna Hooiaio Palapala K@pa.

KEENA HANA Ma ka Halewai.                  tf.