Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 1, 5 January 1884 — Page 1

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  M. Jourdane
This work is dedicated to:  KS Class of 68

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXIII, HELU 1. HONOLULU, POAONO, IANUARI 5, 1884 NA HELU A PAU. 1153

 

 

NA HOOLAHA KUMAU.

MAIKAI KA HOI KA PAPA

A ME

 KA LAAU O KOU HALE!

NOHEA LA

KA I NO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

 

@ @ @ HOI IA IA, O@ KA @ O @ KA @ O MAKAWA@ I KA @ MEA O E@ @.

 

NA PAPA! NA PAPA!

A ME

NA PONO KUKULU HALE

 

O na Ano no a Pau.

AIA MA KE KIHI O NA ALANUI

PAPA ME MOIWAHINE,

HONOLULU.

 

@ @la e loaa ai e like me ka makemake no ke

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

 

PAPA! PAPA! PAPA!

NA PAPA HULUHULU.

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA I KAHIK@,

NA PAPA KEPA,

PAPA HOLE KEOKEO,

PAPA HOLE ULAULA,

 

NA LAAU, NA LAAU

NA KUA,

NA KAOLA,

NA AAHO,

NA MOLINA,

NA PEAPEA,

PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA.

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.

PILI ULAULA,

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PUKA ANIANI,

PANI PUKA ANIANI,

PUKA OLEPELEPE.

 

 

PENA

O NA ANO A PAU,

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui,

Aila Pena,

Aila Hoomaloo,

Waniti, Pate,

NA LAKO O KELA A ME KEIA

ANO.

 

NA AMI PUKA HALE,

NA AMI PUKA PA

ANIANI.

 

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,

F. Loaa no malaila

 

PAAKAI HELU I,

O

KAKAAKO ME PUULOA.

 

No ke Dala Kuike o loaa no na mea a pau i Kiia ae la no ke Kaniukuai Emi Loa. O na hauo@a mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no meka hooko pololeila. E kipa nui ilaila i ike kaoiaio.  905 @.

 

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

PAPA!  PAPA!

NO

ALLEN & ROBINSON

 

UA WEHE @E @E MANA

PA KU AI PAPA.

MA

KA U@@APO O PAKAKA.

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na @ a a pau,

Na P@ Hale Ulaula,

Na Pili Hale Keokeo,

Na Pepa M@h@a,

Na Pepa Hoonani Hale.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

Na kui o @ @ a pau.

Na Pani Puka a me

Na Pani Puka Aniani,

Na Pani Puka a me

Na Olepelepe.

 

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU!

 

E kuaiia ma

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

O keia Makeke.

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Papa a me Moi.

E loaa ai na

PAPA NOU AIKI.

o kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O@a, Na Papa Hele, Na Papu Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Hale o na Ana a Pau.

 

@ Pepa @nani, Na Pepa aina Wai o @, Na Kui mai ke Nui a ka Ma@lii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela ma keia ano Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI!

 O NA ANO A PAU LOA

NA BALAKI ANO NUI WALE.

@ ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, na makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

NO KA

UK@ HAAHAA LOA

E like me ka mea e holo ana mawaena o

Laua a me ka MEA KUAI

 

E Hele mai! E na Makamaka!!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai.

 

LOLE MAKEPONO

Ke kuike e loaa no ia ma kahi o

 

Kakela me Kuke.

 

E laa na

AHINAHINA, KALAKOA. KEOKEO, LEPONALO, PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.

NA MEA PIULA

Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palahi, na Pa@mi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino na Lainakini-nao

Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa, Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, Palule Huluhulu, Na lole Huluhulu, Na ka hoohelo ana, Li Lole no pini, Lihilihi, etc.

A ME NA

 

Mikini Humuhumu

 

MAKEPONO LOA,

Ahe mau

MEA AI KAHI:

 

KA PALAOA, KOPAA RAIKI, PIA HOOHU PAAKAI, HUAALA, PIA KULINA, KOPE,

A ME

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE

 KOKO LAAU HOOPAU NAIO,

PENIKILA, HUAALE,

LAAU KUN@

Ma na Laau Hamo, a P@la @

 

Ko Kakou Kii Makana!

 

KA HAKU NELEKONA

HE

KEIKI ALII NO KA HEKILI

KE KANAKA I KAPAIA

KA PUKUNIAHI A@ MOANA

O ENELANI

 

Na Hoomanao ana o na Kaua a ka Haku Nelekona i hoouka ai me kona mau Aumoku iloko o na kaua kaulana i na la i hala aku la.

 

[I NA MAKAMAKA. -- Ua loaa hou ia'u ka hanohano o ke ku hou ana aku imua o na poe hoa'loha o ka Haku Nelekoa i heluhelu i kona moolelo iloko o na makahiki i hala ae nei, no na mea hoi e pili ana i ke kii o ua eueu nei, he makana na ka NUPEPA KUOKOA i kona mau poe heluhelu, a oia hoi ka'u e hoike iki aku i kona ano, a me ka lawe hou ana mai i kekahi mau mea e pili ana i kana mau hana kaulana e hoomanao mau ia ai --na ka Haku Nelekona i rula aku na ale kawahawaha o ka moana me ka oi o kana pahi kaua --  ka hohonu o kona mau manao hoolala --ke pookela o kana mau alakai ana -- a o ka hiapaiole hoi i ka uwahi o ka pauda ma ke kahua kaua a maluna ae hoi o na mea a pau, ke o mai nei ke koko o ka Haku Nelekona iloko o keia au hou o ka naauao i na aumoku kaua o kona aina hanau a olelo hou ae iloko o na moolelo kaua moana o keia au -- aole i haule hope ke kahua kaua o ka Lae Tarafalaga mahope o ko lakou mau kua i keia la; he kaua i hooukaia me ka hanohano o na mea kaua; he kaua i hooukaia e na aliimoku a me na koa me ka puuwai i hoopihaia e ke ahi lalapa o ka wiwo o'e, a o ka mea hoi i oi aku o ka ehaeha loa iwaena o kela lahui kanaka ikaika, oia hoi ka ike ia ana aku ma ka oneki o ka mokukaua Lanakila, he mau minute i hala ae o ka hora 4 o ka manawa kaua, ua haule iho la ka Haku Nelekona ma ka onei o kona moku aloha i olelo ai i rula paa nona, aole e haalele ke ku ana o kona mau kapuai maluna o ka oneki, ina paha ua oluolu i ka makua Mana Loa ka lawe ana aku i hookahi ona wawae a koe hookahi: a i na ua hiki i kona wawae hookahi ke ku maluna o kona oneki, alaila, e ku oia me hookahi wawae, hookahi lima, a he hookahi ona maka iloko o ka uwahi enaena o ka pauda a hiki i kona wa e make ai lanakila, a i ole lawe pio ia paha e na enemi maluna o ke kahua kaulana he hookahe koko; he kulana wiwo ole no ke kanaka e ku ai, a he home oluolu hoi no ke kanaka a me ka ohana e hoomaha ai iloko o ka hanohano a me ka maluhia.  Thos P. Spence.

 

HE WAHI HOAKAKA NO@

O KEIA kii mak@ @ oikeia nei i na helehele ke koa kaulana Haku Nelekona ke kii ponoi i paiia ai ma ke @ kauhale o Ladana i ka makahiki @ a mailoko mai o ia manawa @ mai ai keia kii i na wahi a pau, ke Kanikela Beritania e noho @ei ma Kapalakiko i keia wa, ua lo@a kekahi kii o keia ano, a ma kona maikai ana mai, ua lawe hou ia m@ kii o ua koa kaulana nei, a pai @ mai nei ma Kapalakiko, he haa@ @loha na kela Kanikela Beretania  na poe heluhelu o ka NUPEPA KUOKOA, i loaa ai i na kanaka Hawaii ka@ e ike ai maluna o ke keokeo o Ka@, o ke kanaka ia nana i hoona@e na kihi eha o na aupuni kaua o @a i na la loihi i hala aku la. O @kii a ke Kanikela Beritania i @ mai nei nei ia kakou, oia no ke kii i @oleleia ai mamua aku o ka makahiki 39, a eia no ua kii la o ka Haku Nelekona ke kau la me ka hanohano @ui iloko o kekahi rumi akea o ka Halealii St. James Palace o ka Moiwahine Vitoria o Enelani e ola mai nei i keia manawa.

            Ma ka hoike a ka ohana o Nelekona i loko o ia mau makahiki no keia kii ua olelo ae kona @aana a me na kaikuahine, o keia @ paiia --oia no na helehelena maopo, @ea o ua Adimarala wiwo ole nei ku ana he hapaplua o kona kino. @ kahiko oia iaia iho me kona k@pa  @a o ka oihana kaua, me kona @ @ Alii hoailona eha e paa ana @ @na aoao hema. He ku i k@ @ me ke kilakila kona kulana, a@ @ hoi no kela a me keia mea @ @ e hoomanano mau ai i kona ma@ @ehelena koa a me ka wiwo ole @ kana mau kaua kaulana ma na lae @ kai o Europa, oiai oia e olali ana@ na ino nui o na kai hanupanupa o k@ Kaiwaenahonua.

            O ka hoku hoailoa @e kau la maluna loa, e kokoke ana ma@ kona kipoohiwi hema, ua hoomana@ no paha na poe heluhelu no keia ka@ kaua kaulana i hooukaia ai ma ka @ wai o ka Naile, mawaena o na aumoku kaua Farani he 18 a me ka Haku Nelekona he 12 moku. I kona wai@ hoi aku ai i Enelani mahope ih@ o ke kaua, ua makana mai la kona @puni i keia makana kiekie iaia -- he @aita Commander o ka Ba, a he Belona@ hanohano hoi no ka Hale Ahaolelo. @ O ke aupuni o Italia, aia oia malaloo @ o ka malu o ke aupuni o Farani iloko@ ia wa, a mamuli oke auhee an@ o ko Napoliona mau aumoku ma na@ hakai o Aigupita, nolaila, ua huli hoi @la ua Nelekona nei ma knona alahele@ no Europa, a i kona hiki ana i Italia @ ua paniku aku oia i na awa a pau i @hoia e na puali koa Farani, a iloko @ekahi mau mahina loihi o ka hoo@awanui ana i na inea o ke kaua, ua @aku aku la oia i na puali kaua Farani @ailoko aku o na okana aina o Italia @ko o ia manawa i hoihoiia mai ai ke @koa o ka Moi Fadineda Bobona o @apela, a i uku makana hoi na  @ @ nana i hoihoi hou mai ko lakou ola, ua makana mai la oia i ka inoa kiekie ke keiki Alii o ka Hekili (Baroneti,) a oia ka hoku nui e paa hapa ana i kona kahei ulaula ma knona umauma.

            Noloko no hoi o keia kaua, ua kui ae la ka lono a puni o Europa no keia kanaka koa nui wale, nolaila, o ka Moi o Suletana o na Tureke, ua haawi makani mai la oia i ka ekolu o na hoku nui ma kona aoao hema, oia ka hoku me he hapa poepoe la o ka mahina, a malalo iho hoi o ka hoku hoailona Naita o ka Ba.

            O na hoku liilii elua e lei ana ma kona a-i, he makana ia na ka Moi o Enelani, i kona wa i uhaki ai i na kanawai kaua moana maluna o ke kahua kaua o Kpenahegena malao o na kauoha a Adimarala Sia Haida Paka; a na ia kaua hookahi no hoi i hookiekie ae iaia ma ka papa ekahi o na Adimarala o ka moana, oiai oia i hehiku aku ai i ka maluhia o na kai kapu o Rusia ma ka Bolatika, a ua loaa hou hoi iaia he inoa hanohano i kapaia he Ela no ke aupuni o Enelani, a mamuli o na manao @ o kekahi o na Adimarala e ae, ua waiho hou aku la na Nelekona nei i kela inoa hanohano i hoike mua ia ae la maluna.

            Nolaila, iloko o @2@ ano i kau iho malu@ o keia kanaka oiai @  nou ae i koe e pii ae @ hoi, ua haulehia iho la oia iloko o ka lanakila nui imua o na aumoku kaua hui o Earani me Spania, ma ka Lae Tarafaraga a ina aole oia i haulehia iloko o ia poino i ua la hookahe koko la, alaila o ke kulana wale no a ke aupuni o Enelani e haawi ai nona oia hoi o ke kau aku i ka inoa hanohano o ke Duke Au-Moana o Beretania.

 

NA HOOUKA KAUA

            Ma na kapakai o Kalavi @ ke Kaiwaenahonua, ilaila ka@ a Nelekona i kii ai i kekahi papu ik@ ka e kaua, a ua laweakuhoi oia i kona @ maulana kaua ma na kuanalu. O keia @ hana ana, aohe ia he hana na ke kanaka hohe wale, aka, he mauna maoli @na aku no i ke ola i na enemi, a @lai lakou i hoouka ai i keia kaua me kela papu, a@a hoi iloko o ke aluka o na mea kaua, ua lele pololei mai la kekahi poka pahu mai ka papu mai a haule iho la mamua o ka ihu o ka waapa o @a Nelekona nei, a no kona ku ana mamua o ka ihu o ka waapa me kana pahika@a @ kona lima, i ka wa i pahu ae ai o @poka lokoino, ua lele ae la na ako@ a me na hune one mai lalo ae @ kai a puehu liilii ae la mao a maa@ a iloko o ia manawa i lele pololei @ ai kekahi hune one a komo ma @ maka, a o ka hoomaka ana ia e @ maka a hiki i kona mau la hope, a oia hoi ka mea i kamailio nuiia iloko o kona moolelo i na makahiki i hala, -- he kanaka makapaa o Nelekona. O kona eha ekahi ana keia iloko o ke kaua.

            Imua o na papu o Santa Cruz ma ka mokupuni o Tinirefa, he wahi aole i aaia e hoouka kaua e na Adimarala hiena o Enelani i na makahiki mamua aku, koe wale no hookahi Adimarala ikaulana no ke koa a me ka wiwo ole iloko o ko lakou moolelo, oia hoi o Adimarala Blake, he koa wiwo ole nana i hoohaahaa aku na inana kaua o Sepania iloko o ua kaikuono la. O kana wahi hana koa wale iho la no ia, a aole hoi oia i aa aku e kue i na papohaku o Santa Cruz, aka, he mau makahiki pokole mahope mai o ia manawa, ua hiki kino aku imua o ua papu pohaku la he kanaka puuwai liona, a nona hoi ka huhu aole hiki ke hoomalielieia kona inaina, --ka Haku Nelekona, ka mea nana i kii aku a kue i ka mana o ka papu pohaku, nona ka ikaika i oi paumi mamua o kona, a iloko o ka pouli nui o ka po, ua auhee iho la kona mau waapa kaua imua o na enemi, a iloko hoi @ kekahi kulana pilikia loa me keka@ papu laau, @ ku mai la ka lima @ o ka Haku Nelekona i kekahi @ a oia hoi ka wa i okiia ai kona @ au mamuli o kona makemake iho nana ka olelo i hai aku i kona mau aliimoku i ka wa i okiia ai kona lima, --"Ua ahona au e muumuu iloko o ke kaua i kulike ai me kekahi hapa o ko'u helehelena, no ka mea he hookahi wale iho no o'u maka, a hookahi lima." O kona eha elua ana keia iloko o ke kaua.

            Ma na kapakai o Kadita, he wahi aole i hoikeia aku ko Enelani kulana ma ka moana e na Adimarala mamua aku, aka, i keia Nelekona ua ku@ aku ke kulanakauhale o Kadita, a ua hooukaia kekahi kaua hahana mawaena o na waapa kaua o ka Haku Nelkona a me na waapa kiakahi o na moku Paniolo. Iloko o ka uluaoa o na pahikaua, ua loaa he manawa i kekahi koa Paniolo ka hili ana aku i ka Haku Nelekona, a mamuli o kona eleu i ka pale ana ae, ua hina hope aku la oia a haule hope iloko o ka waapa, a ua ehaia kona iwi aoao. Ua lanakila oia a ua lukuia na aumoku kiakahi a piholo iloko o ka hohonu. O ke kulanakauhale o Kadita, ku iho la oia me ka poino nui, a aole hoi e hiki ke kukulu houia kona mau paia iloko o na makahiki loihi e hiki ma@ ana.

            Ma na kapakai o Aigupita, oia hoi ke kaua kaulana ma ka nuku muliwai o ka Naile, ua hoo@kaia ia kaua me ka enaena o ke koko, a iluna hoi o ka wiwo ole o ka lanakila nui na ia mea hookahi i hoike ia Europa hol@okoa o Nelekona keia o na aumoku Beritania, he kanaka i hooko i na kauoha, a he hanu i ka meheu o na enemi, oiai oia iwaho o na kai o Toulana no ke kali ana ia lakou, ua poai a puniia na mokupuni ikaika ua loaa i na ino nui a me ka makani ilaila, ua  nahaehae na pea a aia oia iloko o kekahi kulana pilikia loa; o keia mau mea i haiia ae la @  @ o ka ino o ka moana, ua @ ua Nelekona nei i kona mau @ loheia ana mai no ka hoi @umoku Farani i @: "Aole no @aha lakou i maa," wahi @ ale o ke kaikuono o Liona. @ keia na'u i holo a hoopiipii @ na lihi aina o na mokupuni liilii aole i laweia aku hookahi laau ihu o ko'u moku".

            Iloko o ka enaena o ke kahua kaua o ka Naile, i ka wa a ka uwahi pauda e hooliloia ana i mau ao hakumakuma eleele, ua olelo@a ma ia hapa poepoe o ka honua nei, he ikaika loa ka @ ma ia mau aina, aka, ua hoomalamalamaia ke kahua kaua moana e ka uwila ahi ma ka waha o na puk@aniahi, a aia nae iloko o keia enaena o na aoao elua, ua puka pu mai la kekahi poka ma ka aoao o kona moku a hala ae la ma kona aoao, a o ka apana papa i puka mai la i kela poka, ua lele pololei mai la ia a pa ma ke poo o ua Nelekona nei, hemo iho la ka alualu poo a paa ma kona mau maka, me ka manaoia ua make; aka, i kona wa i laweia aku ai ilalo o ka rumi kauka, huki ae la oia i kona ilipoo iluna a pane aku la i kona kauka.

            "E noho au ma keia wahi me ko'u mau hoa@ona", wahi ana i ke kauka. "A e kali au me ka malie a hiki mai i ko'u manawa."

            O keia mua olelo aloha a keia kanaka e olelo nei, oiai ke koko e kahe awai ana ma kona mau papalina, a e noho ana hoi oia ma ka papahele me na koa e waiho eha ana, aole paha he Adimarala i hana elike me ia, ka nui o kona oluolu, ka hoomanawanui, a me ke kaana like i na pilikia o kela a me keia elike me ka manawa. O keia iho la kona ehaeha ana iloko o kekau.

            Aole i loihi loa aku na makahiki i hala ae, ua kau hou aku na ao omamalu kapua nui ma Europa, a he ekolu mau aupuni o ka akau i kue mai ia Enelani ma ka ikaika o na mea kaua. O Adimarala Sir Haida Paka, oia ka Alihikaua Nui o na au@ kaaa Beritania he 32 a oi me @ liilii, a e ukali ana ka Haku Nelekona i na aumoku ma ke ano he Alihikaua Elua malalo o na kauoha a Adimarala Sir Haida Paka. He mau hana loloiahili ka keia Alihikaua oiai e lana ana ma waho o ke Kakela o Koronebuga, a o ka lohi loa o na hooponopono aupuni a me na Elele Kuikawa, oia ke kumu i kahe ai ke koko he mau tausani o na ola i piholo i ka hohonu. He mau wahi olelo na Nelekona i ka Adimarala Kiekie ma Enelani maloko o kana leta, e hai ana no ko Sir Haida Paka kali kuhihewa wale iho no iwaho o ka Bolatika, aole ma ia wahi ka lakou wahi i hele mai ai, aka, o ke kulanakauhale o Kopenahegana, ilaila lakou e hoike aku ai i ko Enelani kulana keikikane, a ma ka hapa hope o kana leta, olelo iho la ua Nelekona nei penei:

            "No ka mea, ua aa mai ke Kuhina Kuaa o Denemaka e ike mai ia Enelani ma ke ano he aupuni kaua @kaika; a no ka manawa elua hoi, malia paha, ua makemake oia e ike i kona mau aumoku a me ke kulanakauhale o Kopenahegena iloko o na lapa@ @ nemaka, oia ko'u mau @ olelo wale ae no au a aole loa hoi lakou e hiki ke kapa@a--Na Enemi o kou Aina Hanau."

            Maluna o ke kahua kaua o Kopenahegena, ilaila kahi i hoikeia ai -- ke koa o na koa --ka wiwo ole o na wiwo ole --ka hoonana o ka uhaki kanawai; aole hoi oia wale, aka, he hoohaahaa ana i ka Alihikaua Nui a me na mana kau kanawai o Enelani, ua hoohaahaaia aku ke keiki alii o Denemaka, a ua ku oia me ka hilahila nui i ka wa a keia kanaka i noi aku ai i ka lanakila.  O keia malalo nei, he wahi hapa ia e pili ana no ko Nelekona uhaki kanawai maluna o ke kahua kaua, mai kona moolelo mai i puka ai i na makahiki i hala.

"Oiai na aumoku iloko o ka enaena o ka pauda e hoomau nei i ka lakou mau hana, mahope iki iho o ka hora @ o ka auina la, ua ano akakuu loa mai la ke kani ana o na leo weliweli o na pukuniahi o na aumoku, a p@hi  malieia aku la ka uwahi e hoopoluluhi nei, a hiki ke ike lihi ia aku na mokukaua e lana nei no kekahi mau minute, a ia manawa i ike mai ai ko Nelekona Lutanela huki hae maluna o ka Elepani no keia hae hoailona ano e ana e ike nei maluna o ka moku o ka Alihikaua Sir Haida Paka, he eono mile ke kaawale.

            "Oiai ka L@ @ hae e hoomau nei i ka nanan ana i ka @ hae hoailona, lalau ae la oia i ka@a ohenana a kau pololei aku la i ka moku o ka A@hikaua, a ike pono aku la oia i ke ano o ka hae, e kahea mai ana ia lakou e puka aku iwaho a e waiho i ke kahua kaua. No ka like loa o ka helu 39 a me ka helu 16, ua hiki ole i ka Lutanela ke hoomaopopo o ka helu hea la keia. Nolaila, ma ka noonoo maikai ana o ka Lutanela, hooholo ae la oia i kona manao a iho aku la iluna o ka oneki; a ike aku la no oia i ka Haku Nelekona e hoomau ana no oia i ka holoholo ana me na Kapena elua a me Kenela Steward.

            "Ku iho la ka Lutanela huki hae mahope iki iho o ke kia waena, a i ka huli ana mai a ua Nelekona nei imua ona, hapai ae la oia i kona lima akau no ke aloha, a pane aku la oia i keia mau huaolelo: "E kuu Haku," wahi a ka Lutanela ia Nelekona. "Ua kau ia mai nei ka hae hoailona helu 39."

            "O keia mau huaolelo a ka Lutanela i kamailio aku ai, ua komo pololei aku la ia ma na pepeiao o ua Nelekona nei. Ina i lohe oia he hae hoailona okoa, ina ua huli mai ua Nelekona nei a kamailio aku i ka Lutanela, aka, no kona lo@ ka hae hoailona helu 39 ka keia Lutanela i hai aku ai. @ he hae ia e kahea mai ana ia lakou e waiho i ka hakaka e like me ka mana o ka Alihikaua Sir Haida maluna o keia mau aumoku, nolaila hoomau loa aku la ua Nelekona nei i ka holoholo ana @ a ihope, me he mea la aole oia i lohe i na olelo a ka Lutanela huki hae.

            "Hoomau iho la ka Lutanela i ke ku ana ma keia wahi me ka nana ana aku i ke ano a me na hiohiona o ua Nelekona nei. Kali iho la oia malaila a i ka huli hou ana mai o kona Haku e hele mai imua hapapi hou ae la oia i kona aloha lima akau a pane hou aku la ia Nelekona i keia mau huaolelo "E kuu Haku," wahi a ka Lutanela me kaleo mahe. "E hiki anei ia'u ke kamailio hou aku i ke kauoha no ka elua o ka manawa?" Huli koke ae la ua Nelekona nei imua o ka Lutanela, a pane aku la me ka leo nui. " Aole," wahi ana. " Aole oe e hoomaopopo aku".

            "Na keia mau huaolelo a ua Nelekona nei i pane aku ai imua o ka Lutanela, nolaila, huli ae la oia a hoi aku la ma kona wahi mau: a oiai oia e hoi ana iluna o ka aleo mamua o ka @ o ka moku, alawa ae la ua Nelekona nei a ike aku la i ka Lutanela mamua. @ahea hou aku la oia iaia a iho koke mau la oia a ma kahi kokoke i ua Nelekona nei, a ninau aku la oia i ka Lutanela mekeia mau huaolelo "Ke Kau mai la no anei ua hae hoailona helu 39 nei?" "Ae, e kuu Haku," wahi a ka Lutanela.

            "O keia mau huaolelo hou ana i hai aku la, eia no ka hae hoailona a ka Alihikaua ke kahea nei no ia lakou, he mea ia no ka inaina o keia kanaka e pu ino loa ai. Nolaila, huli hou aku la ua Nelekona nei an pane aku la i ka Lutanela me ka leo nui. "E malama no oe i kela mau kauoha" wahi ana a hoomau

 @ @ @ @wale no a ua hiki ke ike ia aku ke poomak@ o kona lima muumuu e onioni ana @@.

            "Hoko o keia manawa ana e holoholo nei oia wale no, a i kekahi huli hou ana mai ana mai hope mai. @ @ ae la ua Nelekona nei i kona mau Kapena me he liona la ka hulili o kona maka akau, a pane aku la oia i ka Hon. Sir Chas. Stewart me ka leo @ kiwiki ikeia mau huaolelo. "E Kenela Steward, " wahi ana. "Ua ike anei oe i kekahi mea i hoike ia maluna o ka moku o ka Alihikaua helu 39?" O keia ninau ana a ka Haku Nelekona imua o keia Kenela, aole i hiki @ ke hoomaopopo heaha la ke ano o keia ninau,  nolaila huli ae la ke Kenela a haawi aku la i keia ninau ana @ Kapena Haki a me Po'e. noonoo @ @ lakou iloko o ia mau minute pokole a aole nae he hookahi o lakou e hiki ke hoomaopopo i ke ano o ka ninau makana mea i manao ai aka, pane e mai la oia i keia mau huaolelo ano nui a ke kanaka koa, a e hoomaopopo hoi @ makou poe heluhelu i kana mau olelo no kona hoolilo ana aku i na kanwa@ me na rula i mea ole, a e heluhelu @ kakou i kana haina ma keia wahi penei:

"Kai no hoi, " wahi a Nelekona "E haalele ka i ke kahua kau" "E haalele anei i ke kahua kaua@" wahi houana me ka hoonui anan i kona l@ @ @ ka mua, a hoomaka aku la @ @ @ @ me ka nukunuku ana ma kona lehelehe , a hoopuka @ la oia i keia mau huaolelo kupono ole. O@ hele pela keia hae hoailona." Aole @@

 

            O ka la 13 o keia mahina ka la hauau o ke kama aliiwahine Likelike a o ka la ia e piha ai kona mau makahiki he 32.

            Ua hoomanaoia he wahi paina hoomanao o ka La Hape Nuia ma Kakaako. A ua maluhia na hoomanao ana no ia la.

            Ua hukiia iho nei ka mokuahi Lilinoi iluna o ke Ala Huki moku, no ka hooko@o ana i kona epaepa hou, a i ka Poakolu nei kona hookuuia ana.

            He nupepa Pukiki a puka iho i keia la. O L@@-Hawaiian ka inoa paiia ana ma kekahi aoao o ka pupe@ manuahi o ka pupepa Pepa @ Poaono.

            Aole i huli pu ke kaa o Kamuela Kuula elike me ka mea i hoikeia e keia pepa i kela pule aku nei, aka, na haki pu ke "pine moi" a kaawale ke kolo me na huila mua a me ka lio, a kaawale mai ke kino holookoa o ke kaa.