Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 3, 19 January 1884 — Page 3
| This text was transcribed by: | Leilani I-Lovell |
| This work is dedicated to: | Loike Lovell I |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@@ THOS G. THRUM ma ka Ha@@a@ @ @ @@@@@ SA@@AY PRESS” K@@na @ @@@@@@@@. ma na kihi @ Alanui M@@@@@ Nuuanu.
@ @@@@ @@@aia mai na Olelo Hoolaha ma @ @@ Hooponopono mamua ae o ka ho@a @ @@ @uakea @ na Poaha a pau. Aole e @ @@ @a Olelo Hoolaha ke laweia mai @ @la @@@a @ h@i@eia maluna. E ho@@@o @ ana mak@@ i keia @ula maluna.
@@@@@@aia ana a pau a na Luna Nupepa Honolulu nei. e hookaa ma ke Kee@@@ @ma @ KAHALEWAI. a ma ona @@@ na palapala @@@@@@@. E hoolohe @@ Nupepa a pau i k@@a a me ka p@e@@@@ @@@@@ dala ana ina ke Keena.
@@ Luna o ka Nupepa Kuokoa.
@@ Kahaleluhi, I@@la, Mahu, @@kala, Kalauao. Manuia, Na@@, Paaluhi, Papa, Kaleikumahoa, @@ Anapu, Pilipo, Kainoa, Parao.
NUHOU KULOKO.
@@ @@@a o Ikaaka Kihe?
Ua @@@lahaia na dala Hawaii ma ke @@@@@kauhale nei.
Ua malamala he wahi paina luana @@ @@@ @@@ka Poakolu nei.
N@@ keia pule me na hiona o ka @l@lo o ke Towe@a.
I ka Poalua nei ka holo ana o ka @ku.@@ Ma@ip@@@ no Kapalakiko.
I ka Poakolu nei ka noho ana o na @@@ o keia kau imua o na Kiure @@@@.
Ua puhi ae na keiki puhi ohe ma ke K@@@ o Emma i ka po o ka Poakahi @@@.
Ua hooponopono honia ka hoolaha @@@@@ a ka lunahooponopono o ka @ @@ @ keia pule.
@ @@ Poaha nei ka puka ana o ka @@@pa Ola @ Hawaii a aole i ka Poa@ @like me ka hoolaha.
Ma ka po o ka Poaha o kela pule @@ nei i paikau ae ai na puali koa pu@ mawaho iho o Kawaiahao.
Ma keia mua aku, aole makou e @@@@ha i na Nane a ka poe puni hoo@@@ N@ne. ke ole e haawi he makana i @@ mea e kuailo pololei ana i ka haina.
O ke kanaka e i ana nona ponoi ke@@@ waiwai i loaa ma ke ano lawe malu a hookohukohu nona ponoi, he aihue @ ma ka makou kapa ana iaia.
Ka moolelo o Kihapiilani i puka ai i @@la pule, ua hoopuka muaia no ma@ua aku nei ma na kolamu o ka nu@pa Manawa. He mau helu no nae a pau koke.
Ma kahi o J. H. Bruns e loaa ai na laau kii o ka makana o ka pepa nei no ka @uh@@ haahaa. E nana i na hoa@@@@ malalo o ke poo hoakaka o ke Kii Makana.
He hoolewa nui ka i malamaia i ka @ana la Sabati nei no ka manele ana aku i ke kino kupapau o ke Kiaaina o Hawaii i make ma kona noho ma Ulu@@, a ua maikai a maluhia na hana i @@m@@@ ma ia la.
O ka hookamani, mokuahana, kuee, @oopa@@imaka, hoopunipuni, a me na mea like e kapae loaia. E hoomanao @@ ohana Hawaii i keia a e kapae aku mai waena o ka noho’na pjama/
O na mamao nuhou a na makamaka a me kekahi mau manao pili ano nu@@@ a mau manao hoakaka paha, ka makou e hoolaha aku ai ma keia mua @@@oa@ manao hoopaapaa a me ke@@@ manao kupono ole e ae e pau no i @ k@ keia.
@ @@kauia na inoa ponoi o kela a me @@@ @@ e mamao ana e hoouna mai i @@@@@@@@ no ka hoolaha ana ma na @@@@@@ o keia pepa elike me ka mea i @@@@@@@@ mauaia. E hooko piha aku ana makou i keia @ula.
Ua hulu aku nei no Kaleponi no ka hoih@@ ana mai i kona ohana i Hawaii nei o Mr. H. Berger. Ma kona kaawale ana me aole ia he mea e manaoia @ e hamau loa ana na leo o na ohe a k@na mau keiki, e kani ana no @ela ka hoike a ka lono.
E ahe ka hoike pololei me ka manao kanaka a @@moo maikai mamua o ka hoike hoopunipuni i mea e ka ai no ka poino i ke kino. E hoomanao e Puhi o Kakau@@ no ka mea o oe ke kanaka i ike maopopoia e makou malalo o keia mau kahoaka maluna.
Ke kala hoomanawanui nei makou ia oe e Ikaaka Kihe no kela mau pooleta he @@ au i haawi makana ai no ko Nane, o kou hoili mai a lawe mai p@ha i ke Keena nei a haawi ae makou ia Ioane ka mea nana i kuailo pololei ka haina.
He nei a lehulehu na keiki kane a me na kaikamahine e ku-i ana ma na alanui a ma na kauhale – Eia ka makou, he hana maikai anei ia a na makua ka hookuu ana i ka lakou mau keiki e hana i keia hana lapuwale, hana k@ i ka maikai ole? Aole wale no ma na pa@i o na kamalii i ike nuiia ai keia hana, aka, mawaena o ka poe i mare kane a wahine, a mawaena o ka poai ohana i loaa na hua mai na puhaka. Ua apo na kino, ua loaa na hua ohaha a ke Akua i haawi mai ai, aka, o ka inanao he kamalii haalele.
He nui loa ka hauwainau o na kanaka Gilibati ma Kakaako i keia wa.
He kanako hou a weheia ae ma ke kulanakauhale nei iloko o keia mau la ih@.
He kanaka aihue komo lima makai o Kakaako, o Puhi ka inoa. Hilahila ole ka hana a keia kanaka.
He kumumanao a he hoike Kula Sabati. no Maui Komohana ka i loaa mai ia makou. Ua kapaeia.
Ua hoi mai he mau heluna o na Gilibati mai na Hui Mahiko mai o Kauai maluna o ka mokuahi Iwalani i ka la Sabati nei.
Aole e holo balota ana o W. R. Castle a me T. Kaehuaea no ka apana o Koolaupoko Oahu i keia makahiki.
T. Kaehuaea
He ninau helu ka i loaa mai ia makou no ka hoolaha; a ma ko makou nana ana aole he kupono no ka hoolaha ana. nolaila ua kapaeia.
I ka pepa o keia la e ike no oe e J. K. Kaleimamo ma kekahi kolamu o keia pepa i kau Nane i hookauluaia ai mai kela makahiki mai.
O na luna nui o ka Ahahui Opiopio o Kawaiahao i kohoia no keia makahiki oia o F. K. Archer Peresidena, J. Iona hope me Puuku, J. W. Kahalewai Kaka@olelo.
He kikipu hoomaamaa ka i malamala ma ka po o ka Poalima o kela pule aku nei no ka hoomaamaa ana i na koa i ke ki ana no ka la hoolewa o ke kino make o ke Kiaaina o Hawaii.
Eia na ohua kamaaina o kakou i huli hoi mai ma ka Mariposa i ka Poakolu o kela pule. W. G. Irwin, S. Parker, C. Spreckels, G. W. Macfarlane, a me kekahi poe e iho.
Piha haole wale no ka po Keaka o ka Poalua nei a kakaikahi wale no na kanaka. O ka hapanui nae o ia poe i hele ma ia po, aole i komo iloko o lakou na hoomaopopo ana no na mea e hanaia ana. He pono noho hookohu a pono hehe o na aka. Ma kahi e akaia ae e ka haole, malaila aku la e aka like ai.
O ke kana kulana keonimana e hoopuka ana i na huaolelo pelapela no kona hoa kanaka imua o kekahi aha kanaka, a pau olelo hou iho ua hoopukaia ia mau olelo ma ke ano paani, aole ia kanaka he keonimana a kulana o ke keonimana. Na ka poe i lohe i ua mau olelo la e noonoo no lakou iho a e hoomaopopo i ke kanaka kulana keonimana i oleloia maluna nana ua mau olelo pelapela la.
Penei na manao o kekahi leta i loaa mai ia makou: Maanei o S. Aukai Rev. J. M. Kealoha me D. W. H. Kaupena kahi i haiolelo ai he mau lunamakaainana kuokoa keia he kupono no lakou a pau aka ua koho ia o Kaupena. Eia hoi kekahi uaohi o Palohau ina palapala Hookaa Auhau o na kanaka aia ma kona lima he apuka nui keia o ka makai nui o Kawaihau. ua lohe ia mai oia ana no ka ke puka: pela paha? Ua haukae loa o Palohau aohe ona mahaloia e na kanaka a me na haole. Me ka mahalo no.
Aole hiki ke hunaia, o Keau kekahi o na inoa i manao nuiia mamua e ka lehulehu o keia apana no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana. A eia wale no kahi i kanalua ai o kekahi poe, no kona hololua ma kela aoao a ma keia. I ka wa e noonooia ana na inoa no ka paa balota o na makaainana o keia apana. o ka inoa o Keau kekahi i hapaiia, a ua ikaika ia inoa. Aka, iloko o ia mau la no ua waihoia mai ka maunu imua ona, a ua holo aku ma kela aoao, a oia paha ke kumu o kona haaleleia e na makaainana manao kuokoa.
I na makamaka puni mea hou a e ake ana e loaa mai kekahi mau hoonaauao ana mai na nupepa mai, a e noho kokoke ana ma Halawa Kohala, a ma Hookena Kona Hema, ua makaukau au e hoolawa aku me na nupepa Hawaii a pau: O ka mea makemake i kekahi o keia mau nupepa, e ninau i na kupakako malama Halekuai o ka “Hui Opiopio e Hookena,” ma Halawa, Kohala, a ma Hookena Kona Hema: E na makamaka Hawaii e ku kakou iluna. a lawe like i keia mau nupepa a e hooholo i ka hana hoolaha nupepa a na kanaka Hawaii imua. Me ka maholo.
T. K. Robert.
Na Nane.
O ka hamale a Noa, 9 ka nui o na hua palapala; aka, o kona waiwai io ua hiki aku ia i ka 44000 huahelu; eia ka ninau@ Pehea la oe e mahele ai i kela mau huahelu 4400 i loaa ai ka inoa kaulana o ua hainale la? Aia no hoi ma ke kumu o ua hamale la he @ hua i maka ia. Aia a loaa ka inoa o ka hamale, alaila e loaa no ia mau hua. Ea, owai ka inoa kaulana o ka hamale a Noa, a owai hoi na hua ma ke kumu o ua hamale la? “Powehiwehi” O ka mea e loaa ai he 12 poole@a makana, ke hai hai mai i ka haina me ka wehewehe i ku i ka noiau; a e loaa no ka makana. Kuailo ia mai, i kau i ka helu ekahi ka “Hanohawea.” Ko oukou Haahaa.
J. S. Kaleimamo.
NO NA EKALESIA
Ma Kawaiahao ua haiolelo o Paleka ma Ioane S.12. “Owau no ka malamalama o ke ao nei. o ka mea e hahai mai ia`u. aole ia e hele i ka pouli aka. e loaa iaia ka malamalama e ola`i” Kumuhana. “Ka malama o ke ao nei.” Ma Kaumakapili ua haiolelo o Waiamau ma Dan. 12: @ hapa hope. “He nui ka poe holo i o a i o, a e mahuahua ana no ka ike.” Ma ka po iho ua haiolelo oia ma Isaia 45:22. “E hahai mai oukou ia`u, a e hoolaia no oukou e na kukulu o ka honua, no ka mea, Owau no ke Akua aohe mea e ae.” Kumuhana. “Ka leo kahea o ka Euanelio.”
Ua hiki mai he leta mai Lahaina mai e hoike ana i na mea e hauoli ai ka manao a penei kekahi mau olelo o ia leta: “Ua hoomahuahua hou ia ke ola o ke kahu o Lahaina a hiki i ka 600 dala o ka makahiki. ua hoomaemae hou ia ka luakini o Wainee, a ua hoolaa hou ia ma ka la 30 iho nei @ Dekemaba 1883, o na kahu i hiki mai, oia o Rev. J. P. Kuia, S. K. Kamakahiki a me J. K. Hihio. Ua hoike hui na Kula Sabati o Maui Komohana ma ka luakini o Wainee a ua maikai na @@ana. ke hoomaemae houia nei ka hale o ke kahu, a ua hoike ae o J. W. Kalua ke ulu nui la na hana pono ma Lahaina he poe i ikeia no ka inu rama no na makahiki i hala ae nei, ua haalele a ua huli mai lakou i ka pono.”
Mai Waipio mai he hoike e olelo ana ua emi loa na hana pono malaila, ua lilo nui na kanaka i ka ona a hoolilo lakou i ka la Sabati i la inu rama.
Ua malamala ka hebedoma haipule ma Honolulu nei i ka pule i hala me ka maikai. o na ekalesia o Polelewa a me Kaukeano, ua hui mau laua ma ka luakini o Polelewa ike kakahiaka a ma Kaukeano i ke ahiahi.
Ke manao nei na luna o ka ekalesia o Kaumakapili e wehe na halawai po i maa mau i na makahiki i hala ae i ka malama mauia e na ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili, na kekahi makamaka keia manao e pau ana paha ko laua hui ana ma keia mua iho, he mea minamina nae keia hookaawale ana.
He pane na Kalama.
E ke Kuokoa E., Aloha oe:
Ma kekahi o kou mau helu hope o ka makahiki 1883 i ike iho ai au i na manao pane o J. S. Kalana ia E. P. Hoaai ma ke ano kue ino ia`u, a iloko o ia manao o Kalana, e lilo paha ia i mea e nalu ai ko`u mau makamaka iloko o lakou me ka manao ke aihue nei paha au ma kahi malu a me na hewa nui e ae. Oiai hoi ua papa ae nei o Kalana i na kahu ekalesia e kapu na awai no`u. Kahaha, nui loa au i ko Kalana manao ana i hoolaha ai e keia manao kue ia`u, ilaila au, noho pu me ia me ka oluolu o ka noho ana, haawi no oia ia`u ka haiolelo no elua Sabati, a i na la e ae ma na apana aole papa mai o Kalana ia`u i na hale halawai, aole hoi i ka awai. ‘Haalele aku au me ka`u wahine ia laua me ke aloha nui, me ko`u noi ole aku ia E. P. Hoaai e hoolaha no`u, aia hoi ike iho la au he manao e hoike ana no`u a mahope koke mai nei o ia manao a E. P. Hoaai e olelo ana he “Kuaea elua au,” ia wa puka mai nei keia manao o Kalana me na olelo i oi aku ka pono i ka kahunapule ke hoopuka.
Aole o`u manao e pane iaia, aka, o manao mai ka lehulehu he kanaka hana hewa malu au a he hookamani ke ano. Ke hoike aku nei au me ka oiaoi i ko`u wa i huli ai i ke Akua ma kona pono, ua pau ko`u lawelawe ana i ka hewa a me na lealea a`u i hana ai i na la i hala, a ke ku nei au me ke pale aku i na mea ke Akua i papa mai ai ma kana olelo. E aho paha e hoike ae o Kalana i ko`u hana o ka pouli ana i olelo ai, malia paha ua ike oia. Malia nae paha no kuu puhi paka, aole ia he hana huna na`u, he puhi au i na wahi a pau a`u i noho ai, a puhi no au ma kahi o Kalana. A ina oia oi ea, he mea pono e hoike pono o Kalana, i ole e noonoo hewa kekahi poe a koho hewa.
E aloha auanei oe e Kalana, a na ke Akua e hoopau mai i kou mau manao lili a huahua. Owau no me ka oiaio.
J. Kalama
Hakawai makaainana.
Ma ka hora @ o ka po o ka la 4 o Ianuari, ua weheia he halawai makaainana ma ka luakini o Kilauea Kauai. aole nui o na kanaka i hele mai. ua kohoia o J. H. Mahoe i lunahoomalu no ka halawai, hoomaka na hana me ka pule a ka lunahoomalu.
Na Kaupena i haiolelo mai no na mea e pili ana i ka holo balota, no ka mea, nana i kauoha i halawai makaaima keia wahi, a i ka hoike ana mai i na mea e pili ana i ke koho balota, a ua ku i ka mahaloia. A pau kana hoakaka ana, haiolelo mai o Rev. J. M. Kealoha ke kahu o ka ekalesia o Kapaa no ka holo balota no; nana hoi i hoakaka mai kekahi mau mea ano nui e hanaia nei e ka aha kuhina, a i ka lohe ana aku, he ku i ka hooweliweli a me ka hookaumaha ia mau kumuhana e waihoia aku ana keia ahaolelo. Maikai no kana mau wehewehe ana.
Ku mai o S. Aukai a haiolelo mai no ia kumuhana hookahi no, me ka hoakaka pu mai i ke kulana kuokoa a me ka hana e hele ai no ka pono kuokoa o ka lahui a me ka aina. A pau kana, ku hou mai o Kaupena a heluhelu mai he mau palapala e kokua ana i kona pono i lunamakaainana no ka noho o ka apana o Hanalei iloko o ka ahaolelo a keia makahiki.
A ua kamailio mai no hoi o Kaupena Kealoha a me Aukai no Palohau, aole ia i kupono i lunamakaainana no ka apana o Hanalei a me Kawaihau no na kumu i ikeia. 1 He kanaka hoopilimeaai ma ka aoao o na kuhina a me ka Moi. 2 He aikane na ka Moi i na wa i hala a hiki no i keia wa. 3 He inu rama a he lima nui i ka waiwai a kona hoalauna, aia no me ia kahi i peepoli ai. 4 He haawi aina lei alii. 5 Hoomahuahua i na haawina dala i ka 1882, ina e komo o Palohaue oi loa aku kona kokua ana i na haawina elike me na keiki a Kinoiki. i keia makahiki. 6 he luna aupuni maopopo o Palohau. 7 He kupono ole i lunamakaainana, aohe ike i na mea helu, na hai e hana mai kana Buke Auhau. A no keia mau kumu, aole e pono i lunamakaainana.
A i ka pau ana o ka lakou hoakaka ana no ke kupono ole o Palohau e holo balota, ua haawiia i ka lunahoomalu ka ninau i na makaainana no ka lunamakaainana a lakou i makemake ai o keia poe ekolu, he poe kuokoa a makaukau ma na ike e hele imua o ka ahaolelo i keia makahiki. Ma ka ninauia ana, ua pane like mai na makaainana, o Kaupena ka makou lunamakaainana. A o ka pau no ia o ka halawai me ka pule a ka lunahoomalu.
MAKAAINANA.
Na hoa ekolu.
E aneane ana kekahi makuakane e make, nolaila, kauoha aku la oia i kana mau keiki ekolu e poai mai a puni kona moe, a e hoike aku oia i kekahi wahi moolelo pokole mamua o kona make ana; a penei: “Ua lokahi ae la keia mau holoholona e hele kaawale lakou maloko o ka ululaau no ka imi ana i wahi mea paina ai; penei: wahi a ka liona imua o ke kao a me ka hipa, e hele kakou a o ka mea e loaa mua ana iaia o ka holoholona, e haawi koke ae ia i hoailona i akoakoa like mai ai kakou no ka mahele ana; kokua! i hooho mai ai kahi kao, hooholo loa ae! i alala mai ai kahi hipa, a hele aku la kela a me keia no kona apana iho. Aole i emo, paa aku la i ke kipuka a kahi kao he pipi kaha a momona no hoi, a pau ae la iaia nei i ka loleia. Haawi ae la oia i kekahi hoailona a lakou i hooholo like ai, a akoakoa like mai la lakou.
Na`u e puunaue, i nunulu mai ai ka hona; ae, wahi a kona mau hoa. Puunaue iho la oia i na puu ekolu, a olelo iho la me ke ano kalakala: Na`u neia puu, no ka mea, pakahi no hoi puu ia kakou, na`u no hoi neia; no ka mea, he alii au no na holoholona; he wiwo ole, a he ikaika; o keia puu hoi, me ka hookoikoi loa ana iho i kona leo, e hoao olua e lawe ina ia he mea hiki.” “E hoomanao i keia,” wahi a ua luaui makuakane nei; e noho oukou me ka mokuahana ole, mai aluna, mai makee, aole hoi e hoopoino ia oukou iho; ke paupauaho loa ae nei au, a e noho oukou me ka noonoo nui no keia nane huna; a i maopopo ia oukou, e hoohalike mau aku me ia,” a lele loa ae la ka hanu o ua makuakane nei. E kuailo mai e na ui Hawaii, a i loaa, e hoomanao i keia.
“Mai makee a alunu,
E kaana like me ke aloha.”
Ka Hoomaka, me ka Hopena.
He wahi keiki i ao nuiia e kona makuahine aole e lawelawe puauahulu i ke ahi a me na mea ano like. Olelo kona makuahine iaia ino e hooko pono a hiki i ka la Karisimaka, haawi makana no ia i hapaha dala no kona hooka pololei i ka olelo ao.
Hiki mai ka la Karisimaka, hooka keia makuahine i kana olelo, a haawa i ka hapaha dala iaia. Lohe keia keiki i ka paapaaina o na pahupahu; i mea na`u, iaia e nalu ana, a hooholo iho oia e holo no ka halekuai, a holo aku la ma ka hoihoi nui.
E Mr. Malama halekuai, i mea kani no ka hapaha dala i like ke kani me ka pu raitela, wahi a ke keiki.
I mea kani, wahi a ka mea malama halekuai me ka nalu ana; eia anei? iaia i hoike aku ai i kekahi owili i ke keiki. Oia ko`u makemake. Waiho koke ke keiki i ka hapaha dala ma ka papakaukau a hali aku ia mea; huli ae ia a holo. E ke keiki, wahi a ka mea kuai. e hoike ia mea i kou makua, ae aku oia a holo aku no ka home.
Hiki oia ma ka hapalua o ke ala a lohe oia i ke kani hou o na pahupahu. ban@! ban@! wahi ana i hooho ae ai. me ka hauoli, kuni ae no ia i kana pahupahu, a hookuu aku la i na olelo ao a kona makuahine i ka makani.
A, he lohi ka kona a ana, puhpuihi oia me ka ikaika a pula kona maka, he wahi hana ikaika keia me ka anai ana i kona maka; aole emo loaa ka pauda i ke ahi a hihio ae a pahu ma kona maka ban@! auwe! ua papaa kona maka, a pupuka kona nanaina. Hoomailo ka poino iaia a liuliu make koke. Kaumaha na makua, aka, he hopena ko ka mea hookuli.
E wehei@ na buke.
Na buke aha keia? Nui na ano o na buke. buke heluhelu. buke kakau i na aie. me ka hookaa ana. me ke koena aie.
He mau buke i ike makaia he mau buke i ike maka ole ia. Aole ikeia ka buke, ka mea i kakauia. a me ka lima nana i kakau. Aole ikeia ke ano o na hua he hua Hebera, he hua Helena. he hua Latina, he hu Hawaii, he hua Beritania.
Auwe! Pohihihi! Ae, pela io na Aka. e hoolohe oe, a na`u e wehewehe aku.
He buke ano lani keia buke e weheia ana. He pepa lani, he hua lani. he inika lani, he wahi lani, he lima lani ka mea nana i kakau.
Aia ka ia buke ma ka lani. Ae. Heahe na mea i kakauia maloko? Na mea i hanaia, i oleloia, a i manaoia e oe, kuu hoa, ma kela a ma keia la.
Auwe! Weliweli e!
Nawai i hai aku? Na na Anela. Nawai i kakau? Na ke Kupakako lani. Aole anei i haule kekahi mea a oleia? Aole, aole mea nalo i kona maka, aka, ua weheia a ua akaka loa na mea a pau i ka maka o ke kupakako oia hoi ke Akua.
Pehea na mea i hanaia, i oleloia, a i manaoia ma ka po, a ma na wahi mal@? Ua like ka po me ke ao i ka maka o ke Akua. Aole wahi i hunaia i ko ke Akua maka. Hal. 139.
Pehea na mea i haule ia`u, na hana i hana oleia, na olelo i hoopuka oleia, na manao i manao oleia? Ua paa no i ke kakauia.
Weliweli wale ka nui o na mea i kakauia ma ia buke lani! Ae, pela io no. Ke haalulu nei au no ka nui a lehulehu wale o ko`u mau hewa i kakauia ma ia buke, na hana hewa, na manao hewa, na olelo hewa, me na mea pono i haule ia`u aole i hanaia.
Nui na pule i haule, na mihi i haule, na halawai i haule, na kula Sabati i haule, na olelo maikai i haule, na kokua i haule.
Auwe wale au? A pehea, aole anei e hiki ke holoiia keia mau hewa o’u?
Elike me kou mau aie ma ka halekuai i kakauia ma ka buka o ka ona. Ina hookaa aku au, pau no i ka holoiia.
Ae, hiki no ke wikiwiki oe. Aole nae ou dala e hookaaia ai keia mau aie ou i ke Akua. Ua ilihune loa oe, hookahi wale no mea nui e hiki ai, oia hoi o Iesu ke kalahala. Ina mihi oe a manaoio ia Iesu me ka haalele i kou mau hewa a pau, e ae no Iesu e holoi a e kala i kou mau hewa.
E wikiwiki nae, mai hoopanee o hala ka manawa pono. Ina kali oe a make, aole hiki ke holoiia kou mau hewa. Aole hiki ke mihi ma kela ao. Malaila no e weheia ai na buke, a heluheluia kou mau hewa me ke kala oleia, a haule oe ilalo i ke ahi pio ole. Nou iho no kou make. HAWAII.
Na kikoo dala waiwai.
He kanaka hana hoolimalina. Ua ninauia, heaha kou mea e oli ai? Pane oia, ka loaa ana o na kikoo dala. No ke aha ka olioli? Ka ike ana i ka inoa malalo o ke kikoo. Akaka ia`u he kanaka pono oia, aole hoopunipuni, ina lawe au i ke kikoo i kahi e kikooia ai, loaa no ke dala.
Mana ea, ke kikoo dala no ka inoa i kakauia malalo iho.
E lawe oe ka haipule, i kou palapala kikoo i ka Makua me ka inoa o Iesu malalo iho, a e loaa no ka mea au e makemake ana.
NA MAKE.
Ma Holoakeahole, Honolulu, make Miss. Ane Elena i ka la 6 o keia mahina.
Kaauamo Kanuha (w) Halawa, Oahu i ka la 2 o keia mahina.
NA HANAU.
Ma ka Poalima ka la 4 o keia mahina hanau ke keikikane na Mr. me Mrs. G. W. Paho of Palolo.
NA MARE.
Ma Kokomo, Makawao, e Rev. J. Paaluhi, o J. Pahia a me Lilinoi (w.)
Oct – 1883, ma Waianae e Kekahuna, o Kanehili (k) me Miss. Kawaipio.
Malaila no, a ma ka la 3 0 Dekemaba, o Nicolahs Hock me Maria Conceicod.
Dec. 8 1883 nana no a ma Makaha, Waianae, o John D. Holt me Miss Kaahanui.
Dec. 29, 1883, nana no a ma Makua, Waianae, o J. K. Helekunihi me Miss Kalike.
Ma Kapalakiko i ka la 30 o Dekemaba o kela makahiki o Clarence Macfarlane (Kalolena Makapolena) me Lialian Lesher o ia kulanakauhale.
Na S. L. Desha, o Mr. Mahelona me Liliana.
Ma ka Hale Kula kaikamahine o Kawaiahao, ma ka la 15 o Ianuari mareia e Rev. H. H. Paleka o William Henry me Polly K. Keliikanakaole.
S N. Emerson, (Emekona)
LUNA Hee@@io I`a opala Kepa P@aka@@ no ka @pana o Waiolua, Oahu. A@ena no ka Hooialo @@@ i na Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Ua makaakaa no hoi aia e ANA AINA @@ na @ahi a @@@ i makemakeia.
Waialua, Oahu, Nov. 10, ’83. 1148.2@@.
NA HOOLAHA KUMAU.
HALEPAI O THOS. G. THRUM
O KA NUPEPA
SATURDAY PRESS me KUOKOA
ALANUI KAAHUMANU, HONOLULU
Malaila e paina ai na @@@ a pau o na
BUKE.
HOIKE O NA KULA.
HOIKE A NA KOMITE,
NA HAAWINA KULA SABATI,
PAPA KUHIKUHI O NA ANO A PAU,
HOOLAHA NUNUI A LIILII,
BALOTA, LIPINE PAPALE.
TIKETA, WAHI LE@A,
BILA PAI HAKA@KA
HOOLAHA KUDALA,
&c., &c., &c.,
Iloko o ka wa pokole a me ka auhau haahaa.
A ma ka halekuai o THOS. G. THRUM
ma ALANIUI PAPU, e loaa ai na
Kalana kakau o na ano a pau,
Wahi Leta “ “ “
Inika “ “ “
Penikala “ “ “
Mea Hoopipili, buke hoomanao,
Peni gula a me kumu gula,
Kii, a me na laau,
Buke kii o ka ohana,
Buke kii a na keiki,
Na mea paani a na keiki,
Kaa a na keiki,
Kaa huila lua o na opio.
A he Agena no ke ana lole pepa o na
Keiki a me na wahine.
No ka hoailona ana i na lole me na inoa ponoi e hookoia na kauoha a pau no na papa inoa ke waihoia ma keia halekuai me ka uku pu o ka papa inoa i makemakeia. Uku no ka inoa hookahi me ka inika a me ka hulu, $1,50 ina ma ka papa inoa keleawe, a ino ma ka papa inoa dala, $2.
O na kauoha apau mai na mokupuni e hookoia ina e hoouna pu ia mai me ke dala a me ka moakaka pono o na hoakaka ana.
THOS. G. THRUM.
HALEKUAI HOU!!
CHAS. J FISHEL.
KA WEHE NUI ANA O KA
HALEKUAI HOU O
Chas. J. Fishel
KIHI ALANUI NUUANU ME KALEPA
Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no ia ma ka mokuahi Mariposa no keia Halekuai hou.
Na lako a@hu o na Kane a me na Keiki na@ i ike oleia ma ke kulanakauhale nei mamua, a e kuaiia aku ana me ke emi a me ka waipahe i ike oleia ma @a halekuai e ae.
Na Kalakoa hou! Na Kalakoa hou
Na paa lole o na kane mai ka $6.50 o ka paa
a hiki i ka $3000 o ka paa.
E HELE MAI HOOKAII, E HELE
MAI NO A PAU.
CHAS. J. FISHEL.
Kihi o alanui Nuuanu me Kalepa.
NA HOOLAHA KUMAU.
J T. WATERHOUSE
(Walakaha@i.)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII.
Ua piha pono me na waiwai makamae
hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi ia!
MALAILA
Na Apa Kilika o na ano a pau.
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na a@k@ a pau,
Huiuhipa o na ano @ pau,
Na Haiuhulu holo@u.
Na Keokeo Paina,
Lihina @@u pau.
We@ona,
Lepooalu.
Laina@uu.
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano @ pau,
Na K@@@ka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kikei @hi m@@,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia.
Na Haina@a n@nui a liilii.
Eia hou.
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa.
Polu manoanoa a lalulahi.
Huluhulu man@anoa a lahilahi.
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalu,
Na Pilila@ehe loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua
me na hulu nani, a he heluna nui o na
kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIKAI
Na Noho Italia,
Noho pulu ma@@ua
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu i he aiai me he wai,
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemele
&c., &c., &c., &c.,
I@a iho I@a iho.
Na ipuhao, na ipu @i,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakahi
Na pahi olo palua
Na @abu nui a liilii,
Pakeke nui a liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na pela uwe@
NA LAKO HAO, UA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha anieni
Na aniani kilohi
N ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA O NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palupalu,
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau.
Na kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano @ini.
Paakai o Livapelu,
Paakai inu,
Paakai ho,
Mau@ Kalaponi,
Palani ai a ka lio.
He hehina nui o keia mauwaiwai aiwaiwa
ko`u mau halekuai aole i pau i ka huaiia @l@@
na oukou no e hele mai a kilohi @o oukou
Ua waeia keia mau waiwai me ka mai@u, ma
Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono
a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii.
na kauoha mai na mokupuni e hookoia me
ka eleu loa.
J. T. WATERHOUSE.
(WALAKAHA@@I.)