Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 9, 1 March 1884 — Page 1

Page PDF (1.45 MB)

This text was transcribed by:  Paka Westin
This work is dedicated to:  Awaiaulu

NUPEPA KUOKOA:

KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

BUKE XXIII, HELU 9.              HONOLULU, POAONO, MARAKI 1, 1884       NA HELU A PAU, 1161.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA

 

---A ME---

 

KA LAAU O KOU HALE !

 

----NOHEA LA ?----

 

KA I NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA !

 

________

 

NANA AKU NO HOI IA LA, OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO I KA U MEA O KA NANI.

 

NA PAPA!  NA PAPA!

 

----A ME----

NA PONO KUKULU HALE

 

O no Ano no a Pau.

 

MA MA KE KIHI O NA ALANUI

 

Papa me Moiwahine,

 

 HONOLULU.

 

@@@@@@@ e loaa ai e like me ka makemake no ke

 

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

________

 

PAPA!  PAPA!  PAPA!

 

NA PAPA HULUHULU,

   NA PAPA MANOANOA,

     NA PAPA I KAHIIA,

        NA PAPA KEPA,

           PAPA HOLE KEOKEO,

              PAPA HOLE ULAUIA.

 

______

 

Na Lauu,   Na Laau,

 

NA KUA,

       NA KAOLA,

                 NA AAHO,

                        NA MOLINA,

                                     NA PEAPEA.

PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA.

 

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.

 

PILI ULAULA,

                                                           PILI KEOKEO,

                                                           PANI PUKA,

                                                           PUKA ANIANI,

                                                           PUKA OLEPELEPE.

_________

 

PENA

 

O NA ANO A PAU.

 

Hulu Pena mai ka liilii a ake nui,

               Aila Pena,

 

                       Aila Hoomaloo,

                                Waniti, Pate,

 

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO

 

NA AMI PUKA HALE, NA AMI PUKA PA, ANIANI

 

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,

E loaa no malaila.

_______

 

PAAKAI HELU 1,

 

--O--

 

KAKAAKO ME PUULOA.

______

 

   No ke Dala Kuike e loaa na mea a pau i mha ae la no ke Kumukuai Emi Loa.  O na kenoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no kKka hooko pololeila.  E kipa nui ilaila i ike aaoi aio.                                                                                                               905 tf.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

PAPA!  PAPA!

 

----NO----

 

ALLEN & ROBINSON

_______

 

Ua wehe ae ne maua

PA KU AI PAPA,

----MA----

ka Uwapo o Pakaka.

______

 

Na Papa Ulaula o na ano a pau,

        Na Papa Paina o na ano a pau,

                Na Pili Ha e Ulania,

                        Na Pili Hale Keokeo,

                              Na Pepa Molina,

                                    Na Pepa Hoonani Hale.

 

Na Pena a me ua Aila Pena!

na kui o na ano a pau.

 

Na Pani Puka a me

                 Na Pani Puka Aniani,

                              Na Pani Puka a me

                                    Na Pani Puka Aniani,

                                          Na Pani Puka a me

                                                        Na Olepelepe.

_______

 

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU!

_______

 

E kuaiia ma

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

O keia Makeke.

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

 

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui papu a me Moi,

E loaa ai na

PAPA NOUAIKI.

o kela a me keia ano.

______

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, NaOlepelepe,

Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku,

A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.

_______

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau, Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka anianai, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

----A ME NA---

WAI HOOHINUHINU NANI !

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

 

----NO NA----

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

E Hele mai!  E na Makamaka !!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai.

 

LOLE MAKEPONO

 

Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o

 

Kakela me Kuke.

 

--E laa na--

AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO.  PENA, AILA, AILAHONUA, ANIANI.

NA MEA PIULA,

 

Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palahi, na Palumi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino na Lainakini-nao

Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule kalakoa, Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, palule Huluhulu, na ka hoohelo ana, Li Lole no pini, Lihilihi, etc.

A ME NA

 

Mikini Humuhumu

 

MAKEPONO LOA.

   A he mau

MEA AI KAHI:

 

KA PALAOA, KOPAA

RAIKI, PIA, HOOHU.

PAAKAI, HUAALA,

PIA KULINA, KOPE,

--A HE--

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO, PENIKILA, HUAALE, LAAU KUNU

Me na laau hamo, a Pela 'ku.                    

                                                                                                                                     840-tf.

 

KA MOOLELO O

 

Kihapiilani,

 

KA MEA NANA KIPAPA KANAHELE

O OOPULOA, A ME KE ALA PUPU

 

I MOLOKAI.

______

 

[KAKAUIA NO KE KUOKOA.]

HELU 8.

 

A HE mea makehewa hoi ia kakou e kuawili aku no ia olelo hookahi.  I ka lohe pono ana o ke ka huna i na olelo a ke 'lii, hai mai la oia i kana olelo penei; auhea oe e ke alii, aole epono ia kaua e noho ia kaupo nei, he uuku na kanaka; a lohe aku no auanei paha o Hoolaemakua, ka pu kaua a ko kaikuaana, ka mea iaia ka malama o ka puu kaua o Kauiki e noho la ma Hana, nolaila, e holo no oe i Hawaii i o Umi la i ke kaikuaana haku la o olua; oia no ko mea e ku koke ai i ka moku o Maui nei, a oia hoi, i mea e nui ai na mea nana e kuhikuhi mai ia oe e ke alii i na hoike i na wahi e lilo ai ka moku o Maui nei ia oe; e hele oe, aia ke keahuna la i Kipahulu, aia i Kihepali kahi i noho'i, a nana e kuhikuhi mai ia oe i ko wahi e ku ai i ka mok; ae aku la no hooi ke alii i keia mau olelo, a mahope iho o ka pau ana o keia mau olelo a ke kahuna imua o ke alii, ua noho ke alii malaila no na la elua e hoomaha ai no ka maloeloe o kana wahine; a i ke kolu o ka la, i ka pau ana o ka paina kakahiaka, ua makaukau ke alii no ka hele ana; ua haawi ke aloha no ko ka halae poe a pau; a ua hoouna pu mai la ke kahuna i kakahi kanaka e hele pu me ke alii a pau na pali o Kaupo me Kipahulu.

 

   Ia lakou ne i hele mai ai, iho koke mai la no lakou nei i ke kahawai o Manawainui, a pii aku la ma kela aoao, huli ae nana o ke kula o Niniao, a me ka waiho mai a kai o Makulau, ahi a Keaka i noho ai, a launa'i me Pamano; hele aku no lakou ne a hiki i ka heiau o Pohoiwi, ka lua o na heiau nui ma Kaupo, uli iho nana o ka huai a ka wai o Punahoa, a io aku o maalo kahi e waiho la kapuahi a Eleio, kekahi o na kanaka mama oia au i hala aku la.

   Ia lakou nei e ele ana iluna aku o Ai-he a iho aku i ka pali o Nuanualoa, ke hahai nei ke kamaaina i na inoa o na iana o Kaupo, pela wale no lakou nei o ka hele ana a hiki wale i Naoupuu, a iho aku i ka pali o Kalepa.  Ia lakou i hiki aku ai ilalo, olelo aku la ke kamaaina i ke alii, auhea olua e na malihii, heaha?  wai a ke alii, eia ke alanui malalo nei o kahak, a eia no hoi ke aianui e pii ai maluna o Nahunonapuu, o ka palena keia o Kaupo a me Kipahulu, no keia olelo a ke kamaaiana, pane aku la ke alii:  Aia no i kau alanui i manao ai e hele kakou, a no ia mea, olelo ke kamaaina e hele malalo o Kahaka, a o ko lakou nei hele akku la no ia hiki i ke kahawai o hanawi, a pii aku la. i ka pali a hiki i Kaloiki, he wahi wai mapuna; he mau kalo olelo paha keia i ka wa kahiko, aia no kela mau kalo ke ulu la a hiki i keia la; pii aku la no lakou nei a hoea i Keahuala, a huli iho la nana ia lalo o lelekea, kahi o ke alii o Kipahulu i hanau ai o Heleipawa, a kuu ka nae, iho aku la a hiki ilalo o Kahaleikalalea, aia ma keia wahi i kuhikuhi aku ai ke kamaaiana i ka wai o Kuai, he punawai keia aa iloko o ke kai, ua like me eha kaalahao a oi ka mamao mai ka aekai aku, a hiki i ua wai la e huai mau la i ka po a me ke ao a he e15 anana ka hohonu mai luna iho o ka ilikai a hiki ilalo, a pau ke kuhikuhi ana a ke kamaaina, hele aku no lakou nei a ppii ma kela aoao o ka pali a hoea iluna o Puupueo, a hoomaha iho la laakou nei malaila, a liuliu pane aku la ke kanaka i ke alii, a akeia wahi la pale ka pali o Kipahulu nei.

 

   A  ianei au la e hoi ai, a hele no hoi olua, a i hele aku auanei olua a ka moku phoahu nui e ku ana iloko o ke kai la, me na moku pohaku liilii iho e ku ana, a kau hale e ku aku ana mauka aku nei o ka iliili, a ka hale nui no e ku ana la oia no ka hale o ke kahuna a olua e hele nei, a pau na olelo ana, haawi ke aloha a hoi ke kamaaina a hele aku la no hoi laua nei a hala o Kukuiula, a e mau wai aina aku mainua olaila, hiki laua nei i Kakanoni, aia hoi, ua hoolei poono aku la ko ke 'lii a me kana wahine i ka nana ana imua, he mea oiaio, ua ike io aku la laua nei he amu moku pohaku e ku mai ana iloko o ke kai; no ia mea, ua hoomanao ae la alua nei i na olelo a ke kanaka i hele pu mai ai me laual aia laua ne i hiki pono aku ai iluna mai o Kihepali, a noho io la malaila, a he awakea keia manawa a laua i khik aku ai ilaila, huli iho nana i ke ku a na hale, a me na kanaka e paapu ana, ua hele a piha ka iliili i na kanaka e hoa ana i na waa.  (O kahi keia i ike mua ai ka mea e kakau nei i keia moolelo i ka malamalama o ka la, mai loko mai o ke ana huna a ka mana lani i hana ai elike me kona makemake.)

 

   Ia Kihapiilani a me kana wahine e noho nei malaila, hoea mai la kekahi wahine me ka huewai amo ana i kona a''i mai kahawai mail a iaia i noho iho ai ilalo e hoomaka, nana pono mai a oia i keia mau mea e noho nei, ua hoomaopopo oia, he mau malihini no kahi e loa mai, a he mau helehelena i ike mua ole ia e ia, nolaila, aloha mai la ua wahine nei i na mailhini, a panai pu aku la no hoi na malihini ia huaolelo hookahi aole no hoi i liuliu iho, pane mai la ka wahine, e na malihini, ke ike nei au i ko olua ano a pua, aole olua he mau kamaaina no keia mau wahi aku nei, nolaila mai hea mai nei olua?  hai aku la ke 'lii, mai Kaupo mai nei, olelo hou mai ka wahin;e, he kamaaina au i na kanaka olaila mai na kane ana wahine, a he wahine papa au nolaila, malaila ko'u aina i hanau ai ma ka aina i kapaia kona inoa o Kakio, a malaila no au aa nui  wale no, a na ke kane ke kueana o ka noho ana mai i Kipahulu nie, a ina he mau la mai neo ko olua noho ana ma aupo a hele mai nei, alaila ae kau au ia olua e na malihini, pane hou mai ke alii, e ae aku au i kau olelo e ka wahine, he mau mailihini io mai no maua, i kela la aku no ko maua hiki ana mai a hoomaha hoi inehinei, a hele mai la no hoi maua i keia la a kakaou e kamailio nei, a nolaila ua pololei kau mea i olelo mai nei ia maua, a pau ka ke 'lii mau olelo ana mua o ka waine, oleo hou mai la ua wahine nei, he mau olelo make keia, e hoi kakou ma ka hale e ai ai, he ai no ka hale, a he wahi ia uuku no, ai ai no hoi a maona, a i manao no hoi e moe, moe iho no he hale, a nolaila ea, e na malihini, e ae mai olua i ko'u manao e hoi kakou ma ka ale, ae aku la ke 'lii a me kana wahine, me ka ninau aku ai iahea kou hale e ka wahine?  huli ae la kaa waine a kuikuhi ae la, aia ae no o keia hale nui e ku mia la mauka.

   I ka pau ana o keia mau olelo, o ko lakou nei hoi aku la no ia  a hiki ana i ka hale, aia hoi ekolu mau wahine e noho ana iloko o ka hale, ehilo aho upena ana, olelo aku la ua wahine nei, auhea oukou, e wiaho iki aku hoi oukou i ka'u kane e hoi mai, he mau malihini ko ka hale nei, eia paha la ilalo o ke awa kai i hoa waa ai, a o kahi mau mea hoi o oukou ke noho iho me a'u i ka halae nei e hoomakakau ai ma ka mea i loaa ia kakou.  I ka pau ana o keia mau olelo, ua hele koke aku la ua wahine la a hiki ana imua o ke kane a ka wahine nana ka olelo kauoha iaiai, a hai aku la i na olelo a pau a kana wahine i kauoha iaiai, a i ka lohe ana o ua kane nei, ua ku ae la no oia a hoi mai laa me ka ninau ole aku i ka wahine nana i kii mai, a i kona hoea ana aku i ka hale, aia hoi ua halwai koke mai la kona ike me na malihni e noho mai ana ma ko laua hale, me ka manao e haawi aku i kona aloha i na malihini, aia nae, ua ahele e mai la kana wahine a loaa e oia ma kai e mai, a olelo  iho la laua no na mea e pono ai ka hookipa ana i ka malihini, a ma ia mau olelo a laua ua kauaia ka puaa a me ka ilio me ka awiwi loa a hiki wale i ka moa ana, a ai no hoi ka malihhini alii, a pau ka paina ana, ua lawe ae la ua kanaka nei i ke alii a me kana wahine e makaikai i na malihini ma ke awa o Kihepali kahi o na kanaka e piha nei me ka lawelawe ana i na waa.      (Aole i pau.)

________________

 

   ua ku mai a ua holo aku no na Plnaalaau o ka Hema ka mokuahi Kulanakauhale o Kikane i ka Poakahi nei.

 

OWAU A ME IA;

 

 

------A I OLE,-------

 

OIA NO ANEI?

 

 

HE MOOLELO KAMAHAO !

_______

 

I KE ahiahi o kekai la ae ua haawiia ae la kakahi aha hoolealea maloko o kekahi o na hale keaka nani loa o ke kulanakauhale, no ka pomaikai o kekahi hui manawalea, a o Adelaide hoi kekahi mea i hooikaika nui loa e holopono ua hana maikai la.  He heluna nui ko makou i houluulu ae ma kona wahi noho no ka hele like ana i ua aha mele la, a mawaena o makou o Salatela kekahi i hele pu mai ma ke konoia ana e ko Adelaide makuakane, no ka mea he nui loa kona makemake iaiai, a e lawe ana oia i kona mau ma nawa kaawale a pau no ke kamailio pu ana me Salatela.  O ka mea maikai loa ma ua po nei, oia no ka heluhelu ana i ka moolelo o Manfred, i haku ia e kela haku manao kaulana loa oia hoi o Baiirona.  Maloko o okeia moolelo i hoike ia ai o Manfred kekahi kanaka i nohoo mehameha loa, me ka nui hoi o kona kaumaha a me ka hoehaehaia o kona maau no kona mehameha launa ole, a ma ka'u hoohalkike ana  iho hoi oia no keia Salatela.  A walea wale aku la au imua o kona alo me ko'u mau manao hoomakakiu, me ko'u manao paa io aia la a hiki mai i ka manana e heluhelu ia mai ai o ua moolelo nei o Manfred e hoike ia mai ai ia'u ka oiaio o ko'u mau manao paa no ka hooia ana o Maanfred no keia Salatela.

   Kauliilii aku  la mao a maanei o ka hale keaka ka hapnui o ko makou puulu i hele pu mai ai ia makou i hoea aku ai ilaila, a koe iho la ma kko makou wahi e noho ai elima wale no makou,----oia hoi au, Adelaide a me Salatela, ko Adelaide makuakane a me kekahi lede opio, (he lede a'u i loe ai e makemake ana e mare me ko Adelaide makuakane.)  Hoomaka mai la na hana lealea o ua po nei ma ka heluhelu ana i ka moolelo o Manfred, me ka piha loa o ko'u noonoo i ka hoao ana e hoohalike i keia Manfred me Salaatela, a ua nui loa ko'u mahalo no ke akamai loa o ka mea nana e heluhelu mai ana, no ka maikai o kana mau wehewehe ana me he la ua like kona manao me ko ka mea nana i kakau, a nana pono aku la au maluna o na helehelena malie o Salatela mamua pono o'u, no ka manao ana e ike aku i ke kau wahi hoailona nana e hooia mai ia'u no kona ano maluna o kona mau helehelena.

   Hoolohe malie mai la oia, me kona nana malie ana ilalo; aohe mau hoailona mawaho i kona kino nana e hoike mai i na mea e hana ana maloko; he hookahi a elua ona kaniuhu an iho me ka wikiwiki loa, a pahola ae la maluna o kona helehelena ka haikea nui, me he la ua lohe aku la oia i kekahi mea ana i makemake ai e huna e hahai ia ma; aka, i k manawa i ea aee ai kona poo a haliu mai la i kona mau maka, ua ike aku la au ua mae mai la kona nanaina, me ka hookau ia ana o na hailona o ka walohia  a me ka luuluu nui i @@ loa aku ma ko mamua.  Ua malie loa iho la ka aha kanaka e hoolohe ana, no ka mea, ua hoolehia loa ia ko lakou manao e ka mana hoopunihei o keia moolelo e heluhelu ia mai nei' aka, i ka manawa i pio ae ai o ka wawa ana o ka leo nahenahe o ka mea nana e heluhelu ana, ua meha iki iiho la iloko o ia manawa, a maope aku ua lohe ia aku l ka halulu a me ka hauwawa ana o ka poe nana e paipai a e mahalo ana.

   Iloko o keia uluaoa, ua noi mai la keia lede opio me makou i ka makuakane o Adelaide e hele laua ma kekahi aoao o ka hale keaka no ka hui ana aku me kekahi poe makamaka a hoalauna, a haalele iho la lauaa ia Adelaide, no kona makemake no e noho, me Salatela a me a'u.  Aole au i ike mamua aku o ia manawa  i ko Adelaide ui launa ole;; na kona aahu uhi keokeo i hookinohinohi ia me na hulu like ole i hoonui ae i ka nana o kona mau papalina o na waihooluu like ole i pu a mai mai na pine hoonani e kau ana ma kona umauma.

   "A" wahi a Adelaide i pane ae ai, i ka manawa i akakuu iho ai o na hamumu ana, "he kanaka ano e loa o Bairona!  Aole e hiki ia'u ke heluhelu i kekai o kana mau mele me ko'u ole e hoopiha ia i na manao hiipoi no ka nani o kana mau mea i haku ai.  Ua noho io no paha keia Manfred mawaena o na wahi mehameha loa a Bairona i halwai pu ai me ia, no ka meaa, aole iloko o kona moolelo ponoi io kekahi mea i hahai ia e pili ana nona iho e like me keia moolelo walohia i hahaiia mai la."

   "O ko Bairona ano iho la no ia," wahi a Salatela i pane ae ai, "ua oano e ole ia kona noonoo maikai, a mailooko mai o laila i puka mai ai na manao haku a lauahea wale ae, a loaa iho la iaia k manao no ka hoopuka an ai keia moolelo.  Ua hoolilo ia keia manao no ka haku ana i keia moolelo o Manfred he eha walania loa iloko ona, a i ka hoohui ia ana ae me kona mau manao ehaeha ponoi iho-- he mea hoi i lawa like iloko o ke ola ana o na mea a pau---nana i hoonui loa ae i keia mea i mea hoomanao mau loa nana."

   "Alia," wahi a'u i pane aku ai ia Salatela, "ke manao nei au ua halawai io no o Bairona me keia Manfred, a mailoko mai o ia halawai ana i puka io mai ai keia hoopuka ana o Bairona i keia moolelo."

   Ia'u i pane ae ai i keia mau huaolelo, haliu loa mai la o Salatela i kona mau maka io'u la, a mailoko mai o laila ua ike aku la au i kekahi mea weliweli e pahola ae ana maluna o kona helehelena, me he la he momoku ahi enaena e lalapa ae ana, a pane mai la oia me ka leo okalakala:

   "He kanaka io no anei o Maanfred i ola io iloko o keia ao a ina pela, heaa ke kumu i hoike ole ai o Bairona i kekahi mea e pili ana no keia halwai ana ona me keia kanaka, oiai ua hoike mai oia i na mea a pau ana i ike ai iloko o kona ola ana?"

   He nui wale na kumu nana i pani i kona waha ma ka hoike ana i keia mau mea," wahi a'u, "o ke kumu mua, oia no kona noonoo ana iho iloko ona, ina alole ona makemake e hoike ia kekahi mea e pili ana nona ponoi ihoo, heaa la ke kumu o kona oike wale ana aku i ko hai? a eia hou, no ka hoopiha ia o kon maau i ke aloha ma ka hoomaikeike ana i na manao kaumaa o keia kanaka; a maluna ae paha o na kumu a pau loa, oia no kona manao ana iho no ka pono a me ka maemae o kona inoa iloko o k maau o ka lehulehu, a ina io oia i hoike pau mai i na mea a pau e pili ana no keia kanaka, e manao  ia aku ana paha oia e kanaka kupono ole no ke kaana pu ana i na luuluu me na kaumaha o ka poe i hooluulu a hookaumaha ia.  E nana ae kau ilolo o keia moolelo a e ike no auanei kau i keia mau lalani, me ka hoomaopopo pu ana iho i ke ano;; 'Ua noho ia e a'u na la a me na po e nui  wai me ka make oie a me ka phoena ole ia noho au iloko o na makahiki he n@ he mau makahiki loihi loa i hala a@ nei--aka, he mea ole ia iloko o na makahiki a'u e noho aku ai, he makahiki maluna o na makahiki!  Ka manawa i ike ole ia a me ke ao pau ole:  Me ko'u ake nui no ka make, aka, aole ia e loaa mai ana.  Ke manao nei au ma keia mau lalani. aole ia mea e hiki ke hoopuka ia e kekahi mea e ae, aka, o ke kanaka wale no i kumakaia ia "e ola a ola mau loa aku."

   Haikea loa ae la ko Salatela helehelena i ka pau ana ae o keia kamailio ana a'u, a hulili ae la kona mau maka ia maua e nana pono ana i kekahi me kekahi.  Ia mamawa, me ka leo haalulu, pane mai la o adelaide ia'u;

   "Owai la auanei keia kanaka i hooluuluu ia a kaumaha au e manao nei?"

   Aole au i kaili ae i ko'u mau maka m ai na nanaina mai o Salatela ia Adelaide i pane mai ai ia'u, a ia manawa au i pane ae ai:

   " He hookahi wale no iwaena o na kanaka a pau o ke ao nei i loaa kona opena o ke ola mau loa, i kumakaia ia e ola hookahi iwaena o ke ao holookoa e make ana ai piha i na mea hanu ola---oia no ka Iudaio Auwana!"

   Iloko o keia manawa o Iosepa Salatela, ke kanaka maauao, ona mau elehelena luuluu a akahai, ke keonimana noeau iloko o keia au, ua hoolilo ia iho la me he la he kanaka ahiu.  o kona nanaina ua like me ke liona la, a e  hulili ana kona mau maka no ka piha i ka hulu.  neenee aku la oia he mau kapuai i hope, a uhi ae la i kona mau maka me ka bila kuhikuhi o na haa o ia po, a waiho mai la ia'u a me Adelaide e kamailio mawaena o maua iho.  Ike aku la o Adelaide i keia ano e o na helehelea o Salatela, a haikea ae la kona nanaina iaia i pane mai ai ia'u:

   "E Roiala," wah iana, "heaha io la hoi ke kumu o ka hooopiha ia ana o keia Iudaio Auwana i ka luuluu a me ke kaumaha, ina io he kanaka maoli oia--e like me kau i hahai mai nei, me ka loaa ana iaia o ke ola mau loa?"

   Mamua ae o ka loaa ana ia'u o ka manawa e pane aku ai i keia ninau, ua kullou mai la o Salatela imua a pane mai la:

   "No ka loihi loa o ko Kristo hikiana mai, a o ka luuluu o keia ola ana ua nui a mau loa aku."

   Mahope iho o kekahi mau kamakamailio liilii ana, ku ae la o Salatela ilu na, uhi iho la iaia iho me kona koloka hele po, haawi mai la i kona mau kumu o ka hele ana, a haalele mai la ia maua.

                                                                                                                    (Aole i pau)

______________

 

Ka luakini hou a Kaumakapili.

 

   mamuli o ka manao lokahi o ka ekalesia o Kaumakapili, ua kukulula keia luakini hou ma ke alakai ana o Rev. M. Kuaea ke kahu o ua ekalesia nei, a ua oluolu i ka Akua Mana loa e hookuikahi i ka manao o ka lahui kanaka a me na ekalesia e pahola mai i ko lakou mau lima aloha e kokua mai a hapai pu i keia hana nui.

   Nolaila, ua oluolu i na makua o ka lahui ke alii ka Moi D. Kalakaua, ka Moiwahine Kapiolani, ka Hooilina o ke kalaunu Liliuokalani, ka mea nana i hoonoho ka pohaku kumu kihi o ua luakini nei, me kona mau lima palupalu, e hui pu mai ana me na alii o ka aina, ke poe hanohano a me ka poe waiwai, ka poe hanohano a me ka poe waiwai, ka poe haahaa a m eka poe ilihune, a me na ekalesia o ko Hawaii Pae Aina, e kokua nui ana ma ke kukulu ana i keia hale, a ma ia manao lokahi, ua hoolanaia ka manao o ke kahu e hoopaa i ka hale i kona wa ola maikai, aka i ka manawa i manao oleia, ua loohiaia oia i ka nawaliwali kuohonu, a ke moe nei oia maluna o kahi moe, e kali ahoonui ana i ka leo kahea o ke Akua.  A oiai e waiho hakahaka ana ka ekalesia no ka nawaliwai o ke kahu, ua oluoluia o Henry Waterhouse e nee aku e pani ma ia makaluaa, ma ke ano he kiai no na ipuka o Ziona ma Kaumakapili a nana no i hoomau i ka hana me ka hoomamawanui a paa ka hapanui o ka hale me ka aie ole, a o ke koena o ka hana oia na puoa bele, ka hoomaemae ana ia waho a me ka hoolako ana i ke eena o luna.

   Ma ka Sabati la 6 o Ianuaair iho nei. ua lulu dala hou ka ekalesia no ia keia ana, a na loaa n@@@@ @@@@ e @@@ nahalo iho:

   J.T. Waterhouse, $600, A@@@@@ Opiopio o Kaumakapili, $@@0 li@@@ y Waterhouse, $150, P@@@ @@ @@@@@thale, $260, W.H. R@@ $2@@@ @, limeni, $57. Aha @@@@ $11.50, H@i Hoik@@@@@ @@@@ihini, $8.25, mai na mokupuni mai, $461.50.  No na apana.  Apana o Iwiei, $41,50, Kapalalma, $96, Holokai ana $128.30 Kapuukole, $17@.75, Hono Waikaalulu, $119.75,  Kaakopuaa, #14.75, Auwaiolimu, $73.50 Pauoa, $7.75, @aemae, $74.75---haina, #3095.40.

   Mahalo pit@--- O makou o ka ekalesia o Kaumakapili, ke haawi aka nei makou i ka maalo nui i na haipule o ka Mea Kiekie loa a me na makamaka aloha a pau ma Honolulu nei a ma na amokupoouni, i ka pahola ana mai i ko makou mau lima aloha no ka hoopaa @a i ke keena o ko makou luakini.

                                                                                                             J. WAIAMAU.

                                                                                                    H. WATERHOUSE.

   Papa moa a me ka helu o na kokua mai  na apana mai i hoomaopopoia ma na pepa komite a me na kokua e ae.

   Apana o Iwilei.---Komite, Makuahine, $5, komite, Huia, $2, Papai, $1, kalua, $1, Kulia, $1,---huina, $10

   Komite, Parao, $2, Kai Parao, $2, Kini a me Mana, $1.25, Poopuu, .75, uina, $6.  Komite Hattie kauanui, $4, Wiwi, $1, owene liilii, .75, Kaona, .50, Beke Kauanui, .75, Nanani, .25, ainawe, .25, Lilia nui, .25, Lilia liilii, .25,---huina, $8.  Komite halulukahi, $10.  Komite S. H. Oni, $1, Lipeka Oni, .50, Ka;ama liilii, .50,----huina, $2.  Komite Kapule, Kaukahai, $1, Maeha, $1,---huina, $2.  na kokua e ae, $3.25, ---huina pau, $41.25.

                                                                                                                    (Aole i pau)