Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 9, 1 March 1884 — Edewada Hanalana. [ARTICLE]

Edewada Hanalana.

KA MOHO HOEHOE WAAPA PUKAHI KAULANA O KE AO HOLOOKOA. Mahope koke iho o ka pili ana mai o ka mokuahi Kulanakauhak 0 Kikane i kona uwapo i ka Poakahi nei, ua hauwawa kokeia ae la na lono eia maluna 0 ka oneki 0 ka mokuahi o Edewada Hanalana ka moho hoe waapa pukahi kaulana o ke ao holookoa, e holo ana i Kikane no ka heihei waapa pukahi ana me Elias Laycock, hoe waapa pukahi kaulana o Ausetaralia. Aka he hapa uuku loa o ka poe o ke kulanakauhale 1 ike maopopo i keia kanaka nona ke kaulana i pu-a a puni ke ao nei a mahope o na ninau aku a ninau mai, ua ikeia kona ano a me kona kulana. He kanaka o Edewada Hanalana i hanauia ma Toronto. Kanada, ka makahiki 1855 i ka la 12 o ka mahina o luLii I kona wa he elua wale no makahiki, make aku la kona mama, a mahope koke iho nee aku la ke kulana o kona noho ana me kona a me na pokii ma kekahi mokupuni uuku i kapaia o Toronto. I ka umikumamaono o kona mau makahiki ua komo oia ma kekahi heihei nui i malamaia mala-

ila i ka makahiki 1872, a eo aku laiaia ka heihei 6ka poe moho. Iloko mai oka makahiki 1873 —4 —5, ua loaa mau na moho nana oia iaa aua eo wale no iaia ia mau heihei. Iloko mai o ka makahiki 1876, ika la 12 oka mahina o Augate, eo iaia ke apo moho o ke kulanakauhale o Onaterio, a na ia mea i kono iaia e hookuku i kona ikaika hoehoe waapa pukahi me ka poe no lakou na īnoa i kaulana ma keia mea o ka hoehoe waapa pukahi. Ika iwakaluakumamakahi o kona mau makahiki komo oia iloko o ka heihei waapa nui i malamaia ma ke kulanakauhale o Pilaelelepia, a i komo ma ia heihei he umikumamaha poe moho heihei; o keia mau kamailio ana malalo iho, na kamailio ana mai ka waha ponoi mai o Hanalana e pili ana no ia la heihei nui :

He umikumamaha a owau ka umikumamalima o ka poe i komo ma ua heihei la. He heihei keia i aeia he ekolu wale no waapa e heihei ai i ka manawa hookahi, a owau kekahi. O ko'u mau hoa heihei he mau moho ua kaulana no Amenka a he moho kaulana no Enelani. Oka mua loa keia 0 ko'u heihei ana me ka poe i ike maoli i ke kulana oka hoehoe waapa heihei ana, ahe mea ia nana i hoopihoihoi ia'u i ka wa 1 kaheaia ai no ka hoomaka ana, a ua haalulu pu no hoi au oiai makou e kali ana, a hiki ole ia'u ke noho ponō iluna oka noho'na o ko'u waapa. Ua ano e ko'u noonoo ana a i ka wa i ieani ai ka pu, ka hoailona no ka hoomaka ana o ka heihei, oili aku la ko'u waapa me kahi koena ikaika iloko -o'u —he holo maoli ia o keAi waapa ma ko'u homaopopo iho i oi ae mamaa o na hoomaka ana i kinohi ma ka'u mau heihei ana a pau. Ika hala ana o ka hapaha mile mua, he ekolu anana ko'u oi mamua o ko'u mau hoa, alaila akahi no a komo mai na manao iloko o'u, ke kali nei ko'u mau lima no ka hoi mai o na noonoo maikai, a he mea maopopo e puka ana ko'u mau hoa mamua o'u ke mau no ia noonoo ano e o'u, nolaila hooholo iho la au e hoao e hoomau ia kowa mawaena o makou me ka hooikhika hou ole aku. No kekahi kumu i maopopo i ole, aole laua i kokoke mai, oiai aole j au i hooikaika loa, a hiki aku la au i ka

pahu eo me ke eo ana ia'u mamua o ko'u ike maopopo ole ana. He oiaio nui na' leo huro a ua nui ko'u kahaha, a no kekahi mau minute ua manao au he moeuhane wale no. I kekahi la ae«a me kekahi la aku na'u wale no ke eo a owau wale iho no ka mea nui. He 5 kapuai me 8 iniha ke kiekie o Edewada Hanalana, o kona mau paona maoli he 186 a i ka wa hoomaamaa he 154. He kulana kona oka oluolu a keonimana a aole he mau hiona o ka hookano a hooio. He ekolu wale no heihei 1 lilo na hai ke eo, ka mua iloko ka makahiki 1877 ma Bosetona ma o ka haki ana o kekahi pine hoe oiai oia e hoohuli ana ma kekahi boe, o ka lua malaila no iloko no oia makahiki ma o kekahi ulia hookui o na waapa, a o ke kolu ma ka mokuaina o Rode Mokupuni ma Amerika no -i ka makahiki "1880 ma 0 kona loaa ana i ka mai umii a poepoe oia iloko o kona waapa.

Mamua o ka holo ana o ka mokuahi no Kikane a lawe puia oia ilaila, ua haawi oia he hoikeike hookahakaha no kana hana i kaulana ai oia a puni ke ao ma ke awa imua o kekahi aha kanaka

nui i akoakoa ma na uwapo ame na moku. Oka loa o kona waapa he 3 1 kapuai, 11 iniha ke akea ma ka noho'na, a he 29 paona ke kaumaha, ua kapiliia mai ka laau Cedar o Mekiko ma Bosetona, ahe 7 paona kē kaumaha o na hoe. Ma ke awa mua kona hookahakaha ana a pau hoi mai ma ke kuono o Kuloloia, a malaila oia i hoikeike ai i kekahi mau mea kaulana o kana hoe ana. • He mau hoehoe hooheihei kekahi ana me ka waapa gigi Lilian i hoeia me ewalu kulu, a ua eo no iaia. Mamua o kona laweia ana aku a nalohia kona mau nanaina no Kikane, ua luluia e ka poe kalepa o ke kulanakauhale nei na dala he hookahi hanen a oi a makanaia aku iaia he hoike ana no ko lakou ohohia no kana mau hana i kaulana ai kona inoa.