Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 11, 15 March 1884 — Page 1

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Maile Meyer
This work is dedicated to:  Michael Broderick, a champion of our people

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XX111, HELU II.     HONOLULU, POAONO, MARAKI, 15, 1884.      NA HELU A PAU, 1163.

______________________________________________________________________________________

NA HOOLAHA KUMAU.

 

@ KA HOI KA PAPA

--A ME--

@ O KOU HALE

 

 

NOHEA LA?\

 

KA I NO @ NO @

 

WAILA MAI!

@@@

@@@

@

NA PAPA!  NA PAPA!

            A ME

@@ KUKULU HALE

@@@ no a Pau.

@ @ KE @ O NA ALANUI

Papa me Moiwahine,

HONOLULU.

@ @@ like me ka makemake no ke

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

            ____

 

PAPA! PAPA! PAPA!

@@@@@@@

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA I  KA@,

NA PAPA KEPA,

@ PAPA HOLE KEOKEO,

PAPA HOLE ULAULA,

            ---

Na Laau, Na Laau,

 

NA KUA,

  NA KAOLA,

     NA AAHO,

       NA MOLINA,

            NA PEAPEA.

       PINE HELUHELU,

       PINE I KAH@

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.

@@@

@@@

@@@

@@@

@@@

@@@

-----

PENA

O NA ANO A PAU,

@@@@@

@@

@@

@@

NA LAKO O KELA A ME KELA

            ANO,

NA AMI PUKA HALE,

            NA AMI PUKA PA,

                                    ANIANI

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,

            E loaa no malaila.

            ---

PAAKAI HELU I,

            -O-

KAKAAKO ME PUULOA.

            ___

@@@@@

@@@@@

@@@@@

@@@@@ 905 tf.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

PAPA! PAPA!

            -no-

ALLEN & ROBINSON

PA KUAI PAPA,

            -MA-

@@

            --

@@@

@@@

@@@

@@@

Na Pena a me na Aila Pena!

@@

@@

@@

@@ Paka a me

            Na Olepelepe,

            ---

NA LAO KUKULU HALE

            O NA ANO A PAU

            ---

E @ no

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

            o keia Makeke.

PAPA! PAPA!

MA MA KAHI@

LEWERS & COOKE,

            @@@

@@@@  Papa a me Moi,

@@

PAPA NOU AIKI.

@@@

            ---

Na @ @ Na @ Aniani, Na Olepelepe,

            Na @, NA @ Na Papa Hele, Na Papa

            Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Haio o na ano a Pau.

            ---

@ @ @ @ Wai e pau,

@ @ @ @ Na Ami

 

@ @ Ami Puka Aniani, Na Ami

            a na @ a pua. Na Aila Pena, o

            kela me keia ano. Na Aila Hoo-

            maloa, he lehulehu wale,

            Na @@@

            ano a pau.

            NA WAI VANIKI

            -A ME NA-

WAI HOHINUHINU NANI!

            O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke kai ia aku nei ka lono i na Makamaka a

pau, na @@ kei mau Makamaka

@ @ o haolawa aku ma

na me @ pau e pili ana

ma ka lama oihana

            --NO KA--

            UKU HAAHAA LOA.

@@@  holo ana mawaena

@@@ MEA KUAI.

E Hele mai! E na Makamaka!!

@@@ makemake

@@@ a me ka maikai.

 

LOLE MAKEPONO

            Ke Kuike o loaa no ia ma kahi o

Kalekla me Kuke.

            E laa na

AHINAHINA, KALAKOA, KEO-

KEO, LEPONAIO, PENA, AILA,

AHA HONUA, ANIANI,

NA MEA PIULA,

Kapa, aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pa

Keke, Phu Kaula, Noho Lio, Hulu

            Palahi, ma @@ ahe  agena

            no na mokupuni o Ha-

            waii nemo na laina-

            mini nao

Lainakini Mali, Ki lika, Palule Kalakoa,

@Kwlwpa, Na @ole kupono i

            Ka Wawae, Paiule Huluhulu,

            Na Lole Huluhulu. Na

            ka hoohelo ana, Li

            Lole no pini, Li-

            hilihili, etc.

            A MA NA

 

Mikini Humuhumu

            MAKEPONO LOA.

            A he mau

            MEA AI KAHI:

            KA PALAOA, KOPAA

            KAIKI, PIA, HOOHU

            PAAKIA, HUAALA,

            PIA KULINA, KOPE,

            -AME-

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

            A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

            LAAU HOOPAU NAIO,

            PENIKILA, HUAALE,

            LAAU KUNU

Me na Laau Hamo. A Pela ku.

 

 

OWA A ME IA:

-A I OLE-

 

OIA NO ANEI?

 

HE MOOLELO KAMAHAO!

 

I LOKO o keia manwa hoea mai la ke kaa o D'Everina, a nonoi mai la oia ia'u e kau aku au me ia. Holo aku la mana no ke kau wahi me ka pane leo ole no ka mea, ua hoolauwili ia ko maua mau nounou. Ia maua i

maalo ae ai mawaho o kekahi o na paka, ua ike hou aku la no mana ia Salatela e hele malie ana malalo o na lala laau a na ka malamalama o ke ahi mai na ipukukui mai o na paka nei i hoomoakaka loa ae i kona mau helehelena. I ka ike hou ana aku o D'Everina iaia, puana ae la oia penei: "Oia no!" a kauoha ae la i ke kaa e ku, ia manawa pane hou mai la: "E hele pu mai oe me a'u: e hele ana au e ninau i keia kua." A no ko'u kau nui loa e lohe i ka laua mea e kamailio ai, hahai aku la au mahope o D'Everina. Ia maua i kokoke aku ai mahope o Salatela, ua ike e aku la au e huli hope mai ana oia, a iloko o ia manawa holo aku la au mahope o kekahi kumulaau, no ka mea, ina oia e hoike iki ana i kekahi mea e pili ana nona, a malaila hoi au e hoolohe aku ai i ka laua mau mea e kamailio ai me ka maopopo loa me ko'u ike ole ia mai.

            Ku iho la o D'Everina ia Salatela i huli hope mai ai, a aloe no hoi oia i ike mai ia D'Everina a hiki wale i kona manawa i pane aku ai iaia, no ka mea, ua lilo loa oia i ka noonoo ana.

            "E kala mai ia'u, e Mr. Salatela," wahi a D/Everina i pane aku ai, "he elemakule au i hoomanao hou ae i ko'u mau la opiopio ma ka ike hou ana aku ia oe, aka, o keia poo i hina na lauoho ua hakeokeo ae ia maluna o kou puuwai i kahinu ole ia e ka manawa; ua aloha au ia Salatela iloko o ko'umau la opiopio o ke ola ana; a ke paa nei hoi iloko o ko'u hoomanao ana na helehelena o Salatela e hiki ole ai ke hoonalowale ae ma ka hoano e ana i kona inoa a me kana mau hana.  Aole anei oe e hahai mai ia'u, ka mea e makamake ole nei e make, in a he mea hiki i kekahi e like me oe ka loaa ana o ka Punawai o ke Ola?"

            Haeleele ae la na maka o Salatela ia D'Everina i pane aku ai pela, a ua oi loa aku hoi ka weliweli o kei mamua o kona huhu. Aka, hala ae la keia mau hoailona maluna o kona mau maka, a pane mai la oia me ka leo oluolu a ku i ka hoalohaloha: "Ua aloha anei oe ia'u? A! he kakaikahi ka poe i aloha mai ia'u, aole au he kanaka i aloha ia--iloko o ko'u hopena walohia aole au i ike i kekahi mea i aloha mai

ia'u!"

            Maluna o na helehelena o D'Everina e nana eku ana, ua pahola ae la na hoomanao ana o na la i hala aku, a pane aku la oia:

            "Ia'u o oe no o Davida, kuu alii i  poni ia! Ua haule aku na manao e ae a pau a koe wale iho la no iloko o'u ke aloha ana nou, a malalo o kou leo ke haalulu nei au imua oe eliek me ko'u mau la opiopia! Na keia aloha ana o'u ia oe i hoolilo ia'u a like me keia au e ike mai la. E hiki anei i kou mau noonoo ka huli ae a nana aku ihope lilo loa, a ike iho i ko'u haliu ana ma kau mau olelo, ko'u ale ana i ka momona o koa naauao lua ole, a me

ko'u hahai ana mahope o kau mau mea a pau e pane mai ai, a hoomanao iho eia no au malalo o kou mau kapuai? Ua ai anei oe i ka hua o ka Laau o ka Noeau, a i ole. ua loaa anei ia oe ka Mea Huna o ke Ola Mau Loa?"

            "Ina wau e hahai aku ia oe," wahi a Salatela, "ia oe, ka mea nana e hoopohina nei i ko'u mau noonoo, i kahi o ka loaa ana mai ia'u o ka noeau, e hoomamao aku ana paha oe mai o'u aku me ka weliweli, no ka mea, o ka Punawai o ke Ola a'u i inu ai, ka mea Huna hoi o ke Ola Mau Loa i loaa ia'u--he Kumakaia ia!"

            Kau aku la o D'Everina i kona lima maluna o ko Salatela poohiwi a pane aku @ "E kuu hoaloha," wahi ana, 'ua nui loa kou hookaumahaia ana. @@ maa @@ hoopainahoao e hiki ke huna me i ke kanaka nana hoopulalelale @ mau la kamalii; @ kakaikahi @ mau wahi la i koe, @ anei e kiki ia oe ke hoolohihi aku i @ mau la ma ke ola ana a manao mai @ he hoaloha oiaio wau nou."

            Hiolo mai la na waimaka mai ko Salatela mau maka mai @ pane mai la oia: "Aole oe i ike i kau mea e no mai nei. Ua hooliloia ko'u ola ana iloko o ka luuluu @ walohia. Ua hahai aku nei au ia oe ke nono nei au malalo o ke kumakaia ia.  Aole au e aa e aloha aku i kekahi mea, a aole loa hoi au e hoohui aku i  ko'u ola ana me ko kekahi. No ka mea, a make ana na mea apau, a na ia mea e hooi loa aku i ko'u noho mehameha ana. E nana oe, ua mae kou lima, ua anapuu kou oiwi, a ua hina kou lauoho-na hoailona hauoli o ka make nana e hooluolu ia oe; aka owau, ohe mau hoailona ma o'u la e like me ia. Aole paha au e make ana. A hiki mai i keia po, ua manao wau ua hopena ole mai ko'u mau luuluu; a, e kuu Akua, pehea la ka loihi a'u e manaolana ole ai!

            "I keia po," wahi hou no a Salatela me ke ano hauoli iloko o kona leo, "iloko o keia po ua haawai ia mai ia'u na manaolana o ka hauoli' aole wau i hilinai loa maluna o keia manaolana o'u, no ka mea, na kekahi malihini mai, aka, ua hoonaueue ae ia ia'u, oiai oia no ka manaolana haul o ka make!"

            Wehe ae la o D'Everina i kona papale iaia i emi mai ai ihope, a pane aku la: "Ke kalokalo ae nei au me ka oiaio e hooia ia kou manaolana."

            Hoomaikai mai Ia o Sala@ iaia me ke kunou aloha ana mai, @ @ aku la. I knoa nalowale ana aku, @ mai la au e hui me kuu hoaloha D'Everina.

            "He mea hana mana a lei oia, he pu pule paha?" wahi ana ia maua e hele aku ana i kahi o kona kaa e ku ana.

            'Oia no ka Iudaio Auwana," wahi a'u. "Aole he mea e ae ma keia ao e makemake nei e make a ache make iki, oia wale no."

            Nana pono mai la o D'Everina ia'u, a ma ko'u noonoo ana iho ua manao paha oia ua pupule wau aka, hoolohe malie mai la oia ia'u e hahai ana iaia i na mea a pau a'u i ike ai e pili ana no Salatela, me na hooia kupono a'u i manao iho ai e hilinai ia mai ko'u mau manao, a ike aku la au maluna o kona mau helehelena ua manaoio oia i ka'u.

            "He oiaio paha kau," wahi ana i pane hope mai ai, "na keia kumakaia io paha a Iesu i hooloihi i kona ola iloko o na keneturia he nui. Aka, in a owau io ka mea hookahi i aloha iaia oiai oia ua hoahewaia iloko o ke ao pau ole, ke hai aku nei au ia oe ua oi loa aku ko'u aloha nona mamua ae o na wahine a pau a'u i ike ai. Ke ike nei au ano, i ke kumu o kona ae ole ana mai ia'u e neenee aku a kokoke iaia: he mea lele ke aloha; a ua kaili aku oia iaia iho mai kahi mai o ke aloha, no ka mea, iloko o na makahiki he umikumamawalu haneri ana i noho mehameha ai me ka piha luuluu aole i pau kona aloha ana!"

            Mahope iho o ka pau ana o keia ana ana, kulou iho la kona poo ilalo maluna o kona lima me he la e noonoo ana, a i a manawa i ea ae ai ua hiki aku lama ia i ko'u wahi noho. Iaia i pahola mai ai i kona lima ia'u no ke aloha ana oiai au e liuliu ana e lele iho ilalo o ke kaa, pane mai la oia:

            "E haawi mai oe i kou aloha hope ana ia'u," wahi ana, "no ka mea, ua ike aku nei au i kekahi akua--ke akua o ko'u mau la opiopio, ke akua o na makahiki i hala aku la==a he oiaio, ka uhane ola maoli o kekahi kanaka! no ke mea, maloko o ko'u aina, in a e ike kekahi mea i ke akua he make aku kona hope!"

            Na keia mau huaolelo ana i pane mai la i hoanoano mai ia'u a hookaumahaia iho la ko'u naau, lulu lima iho la maua me ka paa loihi ana i na lima me he la e make io ana oia, a haalele mai la oia ia'u no ka manawa hope loa ma keia ola ana.

            I ke kakahiaka nui o kekahi la ae ua hele aku ia au ma kona wahi, a ia'u i hoea aku ai, pahola ia mai la ka nu kaumaha a walohia imua o'u o Kale, ke Count D'Everina, ua make.

            (aole i pau)

           

            He nuhou.

            He lono ahe huhou ano nui ka ipaholaia ma amerika Hui mai ke kuiana kauhale o Omaha mokaina o Nebarasaka, no ke ola kupaianaha a loaa hou ka mana kamailio i kekahi kanaka ma @@@ Walker, a he kanaka hoi i lilo kona mana kamailio no elima makahiki. He kanaka keia e loleloia nei i @ @ @ mai fiva a oia ke kumu i nele ai oia me kona mana kamailio. Ua noke na ike o ke kauka a he ole ka loaa o ka pono.  He pono no ka i loaa he pono mana kamailio muule, aka, aole ia o ke kamailio i makemakeia. A penea ia ka loaa hou ana i keia kanaka kona mana kamailio? He ninau ano nui keia a he mea hiki ole paha ke kuailoaia me ka hoomaopopo. A pehea la ka i loaa ai ka mana kamailio i keia kanaka? Penei, e na makamaka. He kupaianaha!

            Aia i ke taona o keia kanaka e noho nei he anaina haipule hooohulihuli ke malamaia ana iloko o na pule mua o kela mahina aku nei, a he hele mau keia kanaka ia mau anaina haipule e malamaia ana. A i kekahi ahiahi Sabati, komo nui iho la na manao iloko o keia kanaka e kamailio imua o ke anaina. He mea haohao nui i ke anaina i ko lakou ike ana e ku ana keia kanaka iluna a hoao e kamailio.  He leo mumu le wale no kona i kinohi a aole i liuliu mahope iho poha ae la kona leo a moakaka a noke oia i ke kamailio imua o ke anaina.  Kamahao loa keia! Ua oleloia ua loaa a hoi hou ka mana kamailio i keia kanaka ma o kona manaoio a paulele ma o ke Akua la, a me kona pule ana me ka oiaio loa.  Iloko o keia mau makahiki elima o ka noho mumule ana o keia kanaka, ua nui pu @@@@ mamuli o ka mana o ka manaoio.

_____

            Na anoai o Papaikou.

            E ka nupepa Kuokoa e Aloha oe:--

            Ke huai mai nei na mea hou a ua aina nei, a e oluolu paha kou kapena e hoouka iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu, i ike iho ai na tausani o kou poe heluhelu.

            Ua hana iho nei o E. G. Hitchcock he luawai e hooki'o ai i ka wai i ka po, a ao ae hookuu aku ma kahawai e lawe

  aku i ke ko a me ka wahie i kai ma ka hale Puhi-ko, o ka loihi o kahi o keia luawai mai kahakai mai 2 1/2  mile. He noonoo piha kei a i hana ia e kona poo; a he kumu hoi e holopono ai kana mau hana, oiai ke malie mai nei a pololi hoi ka nau o ka hale wili i ke ko ole.  A ke haka ia nei ma Piihau kekahi @ @ pu me ia ke ano.

            Ma keia mau la, ke kanu nui nei keia hui i ke ko, a ua pau pono ka aina i ka mahiia; ma ko'u koho a me ka poe e hele ana e makaikai ia uka o Papaikou, Piihau, Kaapoko, Paihalloe. E hoike koke ana lakou o Papaikou ka helu i ma ka mokupuni o hawaii, a oia no hoi ka helu 2 ma ke aupuni o Hawaii nei.  Ea hana io ka haole la!  O keia kekahi hui i hooiloloilo ia e kekahi mau haole e noho mai nei, aole ka e puka, aole hoi e holopono na hana imua.

            Eia ma Paeopaka he mau alopeke (wahine) eia ka hana a keia mau alopeke, iina e lohe i ka olelo a kekahi mea hele aku la a kamailio aku la.  e inei.  Emeiana no hoi oe e mea ma, a pela aku keia mau alopeke e hana ai a lilo ka noho ana maikai o ke kane me ka wahine, o ke hoa hoi me ke hoa i mea inomo a kue; malalo no o kekahi hui wahine e puka mai ai keia mau alopeke.

            Ma ka hoea ana mai o kou kino me na mea hou o ua aina nei i kela pule i hala.  Ua nui ka huhu o kahi luahine i ka mea nana i hoike i kana namu i ke akea, a o ke kane hoi ua kokua pu i ka manao o kana wahine a olelo aku la ia T. Keeaumoku e hele ana laua e anaana, hilahila wale.  Eauhea olua e na mea huhu naaupo' o keia maka sila e kakau nei, he lohe pono i ka namu a kahi luahine a pela kekahi o ko'u mau hoa e noho mai nei, a he ano helpa no hoi kekahi.  Ina e hoi mai na iho ma ke kane mai ka hana e uwe mua ana ia ka ilio a pau alaila, kamailio pu aku me ke kane.  Eauhea olua e ua mau mea huhu nei, kipaku ia aku ka pauku iwi a olua e malamaila.  Mahope hakaka na ilio a puka hou ka wai haole a ua wahi lua@ @ maloo nei; e hoike hou ia no ma ke akea a puni ka ole e ole ai.

            Noke amu ka inu i ka awa.  Ma keia mau ahiahi ma Pueopaku, noke mau ka awa i keia @ @ no oi he mau wahine ano @ in a e nele nele i kauhale e @ @ ke oka awa a hoi mai naunau a moe ka po.  Aia la hoi ihea o James K.?  Ina no hai ia la, ke hoolaha ia ala.  Aole hoi o ka pili aoao ma kuono ka naue.

            Ua lawa wau maanei, e pii ana wau e hoohana i ka'a koi malalo o ke kumu laau, i eha ia'u na ala a Hitchcock.  Me ka hookele o ka nupepa KUOKOA ko'u aloha, a i na keiki oniu hua o ka hale pa-i ko'u Welina pau ole.

            M, K. MALULU, JR.

            Pueopoaka, Hilo, Mar. 6, 1884.

            -----

            He nuou ma Halaula nei.

            Ma ka Poaha la 6 o Maraki nei, ua pahola ae he lono kaumaha iwaena o na paahana o keia Aha-hui mahi ko.  Ua pepehiia o Hanakahi e John Hoaai; he hapa haole oia.  Ua noho loihi oia ma keia Hui no na makahiki he 22 a oi; akahi no oia a lawelawe i keia hana.

            Ma ka wanaao Poaha nei, hora 3 a oi, ua hele aku la o Hanakah e Hoohuli mai i ka pu-a lio hana o ka Hui nei.  Iaia i hoohuli mai ai i ka pu-a lio a hiki i ka uapo ma Waioopu, ike mai la o Hanakahi he kanaka e iho 'ku ana ma keia aoao o ke alanui, ma kona manao o Kailihouna; ua hoomau aku la no nae o Hanakahi i ka hele ana a komo i ka hale piula i kapiliia maluna o ka uapo, ua halawai mai la me ia ke kanaka ana i ike ai, a o ka hoomaka iho la no ka ia e pepehiia e ua kanaka la; ua puka ma ke poo, a haki hoi ka lima hema; ua waiho oia malaila a hiki i ka wa i oluolu iki ai; ua hoomanawanui oia a hiki i ka hale, a hai aku la i ka wahine ua eha wau, o ka waiho aku la no ia pau kka ike pau ka lohe.

            @ @ @ @ @ @  S. H. Rickad, ia wa ua hoouna hou ia ke kanaka e kii i ka pu-a lio hana; o Hanakahi hoi eia no oia ke waiho nei i ka hale.  Ua teleponeia o Dr. Beni Bond ma Iole, a i kona hiki ana mai, ua hai oia i eha o Hanakahi i pepehiia, i hiliia nae i ka laau ka mea i puka'i o ke poo; a i hai pu ai ma ka lima.

            Ma ia hope iho ua nihauia aku ke kumu o kona eha ana, ua hai mai kela, i eha ka ipepehiia e John Hoaai; pela kana hoike.  eia ka mea apiki, ma ke ahiahi o ka Poakolu, hora 8, ua hoi aku la o John Hoaai i Halawa e moe ai ia po; a ma ke kakahiaka nui Poaha ae, ua haalele aku o John Hoaai ia Halawa i ka hore 5, a hele mai no ka hana, a he nui ka poe i ike ia J. Hoaai i ka hoi ana mai mai Halawa mai; eia ka mea pohihihi loa, na J. Hoaai paha i pepehi, aole paha; aka, ua hauwalaau ae na leo me ka maopopo ole.  O ke kumu ka i pepehiia ai, no ka huhu o J. Hoaai ia Hanakahi no ka make ana o ka lio, aohe nae he oiaio o ia mau leo walaau.

            Ke hana mau nei ka ua ia Kohala nei, hui aku hiu mai na alanui i ka ua mea o ke kelekele; o ka pa lauwili mau iho hoi a ka mkkani-kona.

            Ehuehu ka hana ia Mr. C. A. Chapin, ka Luna Nui o ka Hui kaulana o Halaula nei.

            Oiai na leo o ka lehulehu a me na On a o keia Hui e hauwalaau ana no ke poho, oia hoi ka pau ana iho nei o na Hale-laina 4 i ke ahi ulia wale; ua pu-a mai ka lono he 20,000 dala ke poho; aohe oiaio o ia mau olelo a pau.

            Ke hoike nei kela, iloko o keia wili ana in a aole e loaa hou i na poino ulia wale, alaila, ua koho oiaio oia, e hoi ana na lilo a pau o keia Hui; a o ka puka ana i koho ai, mamua aku o ke 40,000 dala;oiai i keia wa e wiliia nei. 3 eka-ko helu 1, 2 tona me ka hapa; 5 eka-ko helu 2, 3 tona.  A in ae pau na ko i ka wiliia, alaila e puka io ana no ka Hui. Oiai mamua aku o 900 eka ko i oo e wiliia nei, a e pono e hilinai nui ia kana mau lawelawe ana, a he haole oluolu a kupono ma ka hookele ana.

            D. W KAONOHI.

            Halaula, Kohala Akau.

            -----

            Ke mele lauhi o Rusia.

            A hiki i ka makahiki 1833, aole i hakuia he mele lahui no ke aupuni o Rusia, a o ka mele lahui o ia wa oia ka mele lahui o Beritania nui "E ola ka Moi i ke Akua."  I ka makahiki 1832 mahope o ka hele makaikai ana o ka Emepera o Rusia i n aupuni nui o Europa, na Kauoha oia i kekahi haole Rusia kaulana ma ka Haku mele e haku i mele lahui no ke aupuni.  no ka mea, wahi a na Emepera la, ua hoaa na aupuni e ana i hele makaikai ai no ka mele lahui e paholaia aku ai imua on a No@@ ua hana koke keia haole a loaa ka leo mele, a na kekahi haole okoa i haku ka olelo.  Penei na oelo o na mele lahui la:

            E ola ka Emepera i ka Akua!

            Emepera mana a huhu,

Nana e hoomalu nei ke makou pomaikai,

Nana e hoomalu nei na manalo weliweli no ko

            (makau põe @@,

            O emepera Oiaio.

            E ola ka emepera i ke Akua!

                        -----

                        Kela me Keia.

            Ua loaa mai nei kekahi pohaku momi ma ke alawai o Panama nona ke kaumaha he elua haneri huna.

            Ma ka mokupuni o Madegasaka i ka make ana mai nei o ko lakou Moiwahine, na papaia na makaainana no elua mahina aole e kau i na papale ma ko lakou mau poo, aole e lawe i ka mamalu, a aole e kahi na kane i na lauoho a aole e hilo na wahine i ko lakou.

            Mamuli o na hoohalikelikeia ana o na pauahi ma ke kulanakauhale o Ladana iloko o ka makahiki 1882 me @, ua ikeia ua oi ko ka makahiki 1882, i ko ka 1883 ma o ka heluna he 218, a ke hoohalikeaia ma ka averiga ana me ko na makahiki he umi i hala, ua ikeia ua oi loa no ko ka makahiki 1882 ma ok a heluna he 446.

            O ka uku makahiki o ka luna aupuni nui o Tereke i keia wa he 45, 000 dala no ka makahiki, a oia hoi he 20,000 dala oi ae i ko ka uku kuhina nui o Enelani.  He uku kiekie keia a ke aupuni o Tereke e uku nei i kona luna aupuni nui, eia nae o Tureke kekahi o na aupuni ilihune loa o Europa a uni, a ke aie nei ka Suletana i ke dala mai na aupuni e ae i kela a me keia la i mea e uku ai i na lilo o kona halealii.

            He haale no ka mokuaina o Nu Ioka, Hoolimalima iho la oia i kekahi mau negero e hili me ka huipa i kana hunona no kekahi mau kumu ana i ike ai he pono ke hanaia oia pela, a me ka ao pu aku i ua mau negero la e hui me ia ma kekahi wahi hooholoia ma ka po me ka malu.  ua ae keia mau negero, a ia lana i hiki ai ma kahi i oleloia no ka hana, ike aku la laua i ua haole nei a kuhihewa iho la laua o kana hunona, la lau aku la laua a noke iho la i ka hili iaia a mai make loa.

            Ua aneane he hookahi tausani leta me na lono ma na uwea telegarapa ka i hoounaia aku ia Pohakuhauoli i kona la hanau hope iho nei.

            Ke kapiliia mai nei ma ke awa ku moku o Portsmouth, enelani, he waapa kahi e kau ai ka poe mai o na moku e ku ana ma ua awa la a halihaliia i ka haukapila.

            He umikumamahiku mau kaikama hine opio o ka mokuaina o Colorado ka i hoohui ia lakou iho malalo o ka aelike, e mare pakahi kela a me keia o lakou i ke kane mamua o ka pau ana o keia makahiki.  No ka mea wahi a lakou, ua makemake ole lakou i ka hoolilo ana i ko lakou mau kino i na hana ulaia hopena ole.

            He umikumamawawlu kauka i hoounaia e ke aupuni o enelani i Aigupita no ka lapaau ana i ka mai kolela i lau laha malaila, a o ko lakou uku pakahi he 5-- dla.

            Ke oleloia nei he ano mai opulepule ko ke alii ku-i o Aigupita i keia wa, a ua pahola pu ia he lono, ke hoaoia la e hanai iaia i ka laau make.

            O ka Duke wahine o Edineboro o ka ohana alii o enelani ka mea hookahi i oleloia e hiki ke kue i na manaao o ka Moiwahine vitoria ke ike oia ua kulike ole me kona noonoo.  Ua oleloia he Duke wahine manao paa oia a he wahine kamailio nui.

            Ua oleloia ke manao la ke aupuni o Rusia e hokapu i ka okiia o na laau paina hou no na hana Laau karikinaka, ma na la krikimaka no ka mea ke hiki ma ia la he mau tausani o ua mau laau hou la i pau i ka okiia no ia hana a waiho olehelohe kekahi hapa o na ulu laau.

            -----

            Ua make ka olio Aeto ma Wailuku i ka Poakahi o kela pule.

            Ua haule kekahi kanaka mai knoa lio ma ka mahiko o Kamaomao i ka Poalua o kela pule a haki kona a-i. Elike me na hoolaha ana, e ku mai ana ka mokuahi Auseteralia mai Kapaiakiko mai i ka Poaono ka la 22 o oekia mahina, a e ku mai ana ka mokuahi Zealadia mai na Panalaau mai o ka Hema i o kakou nei a holo loa aku no Kapalakiko i ka la apopo ka la 16.