Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 11, 15 March 1884 — Na kanaka loea o Helene. [ARTICLE]

Na kanaka loea o Helene.

Ua oieioia, he ehiku mau mea kupaianaha o ke ao nei, a mai laila niai i loaa ai 1 ka aina o Heiene na kanaka loea a piha naauao ehiku ko lakou nui. (.) na mea kupanaha ehiku i oleloia e lea poe kahiko, oia neia: (i) na Piiimida o (2) Ka liina kupapau i kukuiu la e Atemisia; (3) K6 kualiu o I )iana ma Mpesuse; (4) na paia o ka pa inahinaai kau i ka lewa ma J3abulona; (5) ka hale nui Kolosa ma Rodesa; (6) ke Kia hoomanao o lupila 01imipusa; (7) Ka hale kiekie o Alekanedero.

O na inoa o na kanaka loea i oleloia e ka poekahiko, oianeia; (1) Periander, l'ittacus, Thales, Solon, Hias, Chilo, a tue Cleobulus.

O keia aina o Helene, oia hoi o i lelene kuhiko, e waiho ana ia ma ka hema o F,uropa, a via komo pu i!v»ko o ka hapa nui o Turekc nw Kuropa. O ka mua loa o keia [)oe kanaka naauao, oia no o Solon, ua hanau ia oia i ka M. H. 638, a make i ka M. H. 558, manuia aku o Krsto, i ke kanawalu o kona mau makahiki, He kanaka loea a piha naauao oia no Athens, (Atena) oia hoi ke kulanakauhale alii kahiko o Auiea, ma Helene; a iloko o ia manawa, o ke kahua ia kahi e hoonaauao ia ai ka poe loea. Ia manawa, ua hoopuni ia ua kulanakauhale nei e kekahi pa pohaku kiekie nona ke anapuni he iwakalua mile; aka, iloko

mai net o keia manawa, ua emi mai a i he wahi kulanakauhale uuku. J I ka wa 1 noho ae ai 0 Solon ma ka noho alakai no ke aupuni, aia hoi e | kau ana na kanawai o Oeaeo maluna o ka aina, oia hoi ke alii e noho ana i ka | M H. 621, mamua aku o Kristo, a ua oleloia, he alii hookaumaha a he kau i na kanawni ino; nana i hoopai na kanaka a pau me ka make ke liana ]akoti i kekahi hewa, me ka nana o!e ia o ua ano hewa la; a mailaila mai i puka ai kela olelo o ka wa kahiko, '' ua kakauia na kanawai o Peaeo me ke koko. r ' O keia mau ano kanawai, a me na hookaumaha e ae he lehulehu wale, ua hookahuli la e Solon, a nohoalii iho la ika maha a me ka ohiolu iwaena o ka lahui kanaka. I ka pau ana o kona mau makahiki o ka nohe alakai ana inaluna o ke aupuni. ua hoomaka oia e hele kaapuni ma na aina mamao, a hiki aku la ma Saahs, oia hoi ke Kapiiala 0 ke aupuni o Kydia. he aupuni kahiko ma A>ia Mmor: a e noho Moi ana |Creosu>, oia ka Moi hope loa o Kytlia, |a e ola ana oia iloko o ke kene:uria iev>nx> mamua aku o Kristo. a ua kau|lana nui ota no kona waiwai loa. | I ka halaw.u pu ana o keia Moi me j Sol«u, ua nui loa ae ia kona ano hooio ja me ka htx>ioi i ka nui o kona waiwai, ja hoikeike mai la imua o ka inalihini: me ka ninau mai ina ua ike o Soloi> i kannka i like ka hauoli o kona 1 kulana a me ka piha i na pomaikai a ī ehke la me kona. 1 No keia mau ninau, ua jane aku o 'Solon: " Ae, ua ike au i.e walii kana | ka ma')iat nia ko'u aifia, ua Luq oia ? n\c na mea e * v>no ai keia ola ana. a ] aoie oia i ake ho*: ik» iu waiwai nui oi oiai. he nua p.au wale no ia, a | aohe no hoi e hiki i ua waiwai la ke |ht'J*>}ukcle ae ju *>e mai na jK>ino ke ihoea nuii- .W-.iaila, he mea i>ono ole

\.a he ku'.iiia b.r.:• ki V:;na»:~ niani'iii o kjD".:i v. s Kvrr A'. noh me-i, hc '«oh «'ah kr kuhna k.-;. v;. k?.n.\.ka n^ho'iu. He 'iuu makahiki m?,hc?j < r»:.iū v-,-. . no?K* «a Moi nc3 me ka nurao nu? <>iiv : i ru » naaua > r» So!on, .ik.-i. ua h-o--5 n;v] < i.a i ki an-anu ana i na '*:?tvx?d a ; n:v ka noho leak-a wak .ina mc ka na* < rtx Aka. i kekahi la, ua ko;v>u nui : !a koiu aapuni € Cmis, bt x ai:i i k ;bn.i no kona hnalnl.i nui: ru.i ka.n.i • «uau hiuikai kāua, a oh hei kt a!rs n,\?-a Ukukulaike aupuni Peresu. N.ma i | awe r:o ke aupuni o Lydia malak» o j m Creo>u> nei f a ua hwe pi«> pu ia me ke kulanak-iehale o Eahuiona, a ina ke kahua kaua ?uahoj>e loa inai, i ka M. fi ;.<;> mamua aku o Kris*o, i niake ai ua Orus nei Xana i lawepio ka Moi hooioi i koni waiwai oia o Creosi:s, a o ke kar.aw.ū maa ia mau la, o ke puhi ola ia i ke ahi ka hoopai. [ka \va i hoomakaukau ai ua o Creosus e pii sfcu iluna o ka pila wahie i hoomnkaukauia no ke puhi ana iaia, ua hoomanao- ae !a ia ina olelo ao a So!on, a hoopuka ae la i kona inoa ine ka leo nui. Ika lo'ne ana o

Cvrus i keia, ua ninau ae hi i ke ano o ia huaoieio, a i ka hoike ana'ku o Creosus i ka mooieio o Solon a me kana mau oielo aō, ua hookuu koke ia oia a lilo laua he mau hoa'ioha. Ma ia hope mai, ua hoo{>nu ua Moi nei i kona makee i ka waiwai waie no. a ua huli kona nooneio no ka hooikaika ana e hoo{X)inaikai ika lahui kanaka maiaio ona. He wahi mooieio ao keia e olelo mai ana, aole o ke kuiana kiekie a aole hoi o ka waiwai nui ka mea nana e hoopakeie ke kanaka mai ka hoj>ena popiiikia; aka, e iiio no ia mau mea a pau i mea oie.