Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 15, 12 April 1884 — Page 3

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Barbara Schafer
This work is dedicated to:  Pi'ilani Hawaiian Civic Club of Colorado/Schafer

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS."  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.  E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau.  Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna.  E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.  E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia a e i keia Keena.  O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

.

 

NUHOU KULOKO

"Akau Hoopololei"

            O keia Koakahi ae e noho ai ke @@@e haole.

            Ua huli hoi mai nei ka hui keaka lio a Setemena.

            O ka Poakahi nei ka la hanau o ke Kamaliiwahine Poomaikalani.

            He @aua ko ka Poakolu nei ke hele la a hakukoi no huina alanui.

            He mau wanaao puanuanu hoi keia ke hele la a aaki ke kui o kau-a mea o ke ana.

            Ua loheia ua hoopau ka laina hooholo mokuahi Pakipika i ka lawe ana mai i na olina a me na ukana no kakou nei.

            Ke hoala ia nei ka hale oihana aupuni kou i keia mau la ke pii ae la ke hie @ kona mau paia.

            Ua oleloia ke hakuia nei e ke kumu @ ohe he leo mele no na Lunamakaainana.

            Ua oleloia e hoi mai ana o Kauka J. Mott Smith no ke kau o keia makahiki, a e hiki mai ana oia i ka la 8 o Mei.

            Ua ili ka mokuahi Kinau ma ke awa a Mahekona no 30 minute a hemo hou mai na, aole he poino i loaa iaia.

            Ua hiki hou mai nei he heluna dala Hawaii hou, i keia wa nae he mau kenikeni wale no.

            Ua hiki mai nei na kaa Ahi mahu o ka oihana kinai Ahi o Honolulu nei ma ka mokuahi Mariposa.

            Mamuli o ka onawaliwali o ke kumu wahine nui o ke kula hanai kaikamahine o Kawaiahao, nolaila ua waiho aka oia ia kulana ona.

            Nui ka ona ma Kohala pela ka olelo ia, a o na Poaono me ka la Sabati na la oi loa aku o ka ona.

            Eia na ohua o kakou i hoi mai ma ka mokuahi Mariposa: Kikila Balauna, Geo Lucas, Maj. Bender, me Mrs. Magnin.

            Ua hoopauia ka luna nui o ka halemai lepera ma Kakaako oia o Hanete. Ua oleloia ua nui ka haouli o na mai ma o kona hoopauia ana.

            Ua koaa mai ia makou ka moolelo o ka hookolokolo ia ana o ka hihia a Kanaka kue ia W. I. Holokahiki, ma ka Poakahi iho nei, imua o ke Kiure, aka, na hookaulua ia a keia pule ae.

            Nui ko kakou pilika i keia wa no ka nele mai i ka ai, aia no a eleu e mamua o ka manawa alaila loaa iho la, ke hoolohilohi iho no, ke nele no ia i ka ai ole auhe pilikia a kae mai.

            Ia Likelike e ku ana ma ka uwapo hooele pipi, na anaiia ae la kona iwikaele e na akoakoa a paa loa iho la. Na ka mokuahi Iwalani i huki a hiki i kona hemo ana. Aole he mau poino.

            Ua ku ae ka moku kuna Emma Gla@ ma Hilo ma ka la 30 o kela mahina aku nei iloko o 15 la holo mai Kapalakiko mai, me ka hiha ukana. Mawaena o kona mau ohua o Geo. Peacon.

            He maikai na nanaina o na Alanui o Hana i Maui i keia wa, pela ke oleloia, a e ke kumu o ka maikai ana malalo no ia o na hooponopono ana a Mr. Cummins, a i keia wa he alanui maikai mai ke awa o Kauiki a i Muelea nona ka mamao he eono mile.

            I ka Poaono o kela pule ka holo ana o ka moku Consuelo no Kapalakiko me ka piha ukana, a mawaho aku o i ea Ahi, ike iho la kona kapena ua liu ia eia a nolaila ua hoi hou mai i ke awa, a i ka paa ana o kahi liu ua holo hoa aku oia no Kapalakika.

            He aha hoonanea ke malamaia ana e na haumana o ke kula hanai kaikamahine o Kawaiahao ma ka luakini o Kawaiahao, ma ke ahiahi o ka Poakahi ka la 14 o keia mahina. O na pomaikia e loaa ana no ke kula iho no ia. He hapalua dala ka uku komo.

            Ua mahaka i ka hora 4 P.M. o ka Poaha a keia pule aku nei kekahi paa hao o Kaui kona inoa, he koa oia mamua a ua holo malu oia mai Ainahou ma malalo o ka momo aina ana a Kailua na huli kokei oia e kekahi mau luna paahao. I ka hora 9 o ia ahiahi no,, na loaa aku oia mahope iho o ka hale o Mr. Place ma alanui Maunakea a ua laweia oia i ka halewai.

            O ke kau palani kinipopo e hiki mai ana, kekahi ia a na kau ao hana nui ma waena o na hui kinipopo o keia ka lanahauhaie. I keia wa, ke ku nei he olelo hookaku mawaena o ka hui kinipopo Honolulu me Spreckelsville, he hookuku mawaena o ka hui Benedicts me Honolulu, hookaku mawaena o Oceanica me Honolulu, a he hookuku a ne hookaku mawaena o ka hui Benedicts me Oceanica.

            Ua lohe mai makou, ua hoonohoia ka hunona a Kipikona i Luna kuikawa no ka halemai o Kekaako.

            Mamuli o ka loohiaia ana o Mr. W. L. Wilikoki i ka mai, ua hoohikiia o Kahikina Kelekona i maheleolelo kuikawa no ka Aha Kiekie ma keia kau Kiure e noho nei.

            Nui ka mahaloia o W. A. Kinney (Kini opio) no kona eleu a me ka noeau ma ka lawelawe ana i ka oihana loio imua o ke Kiure. He Hawaii Ponoi keia e hoohanohano nei i kona aina hanau.

 

NO NA EKALESIA.

            Maikai na hana o na hoike Kula Sabati o Kaumakapili a me Kawaiahao i ka la Sabati nei, a ma na Kula hooioi o Waikiki a me Kamoiliili, o Waikiki kai oi, kula hooioi o Maunakiekie me Kakaako, o Kakaako ka oi.

            Ma ka po iho, ua haiolelo o Rev. F. S. Timoteo, ma Kaumakapili: ke poolelo, aia ma Mat 5: 14, hapa mua. O oukou no ka malamalama o ke ao nei. Ekolu manao: 1 O na hoahanau na malamalama 2 Kahi i hoea mai ai o ko lakou malamalama. 3 E hoike aku i nei malamalama.

            Maikai na hana a ka Haku ma ka ekalesia o Kealakekua i Kona, a ma ka huli hoi ana mai p Paeli, i hoi mai ai ko laila luna haiolelo, S. I. Desha, me ke ola ohaha mohala maikai o kona kino.

            Ua hui ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Oahu nei ma Waikane, i ka la mua o nei mahina. E lohe ana kakou i na mea hou mai ia Ahahui mai.

            He kiko hua Pake a me ke puhi opiuma, a me ke kuni lio i ka la Sabati ka hana nui a ko Kohala poe, a ke emi mai la na Ahahui Opiopio oia apana o kakou.

            Ma Kipahulu, ua haiolelo o Rev. D. Puhi ma Sol 5:22. "Hookahi no manao nui." Pehea la ke kanaka ui e hoopuniia ana e kona kuko iho? Elima hoi manao pili, oia keia. 1 Ua hoopoouli mua ia i kona lunaikehala a makapo. 2 Ua hoalaia na kuko i ka hewa. 3 Ua hoonawaliwaliia ke ano walea i ka hana mau. 4 Ma ka hana pinepine ana, ua loaa ke ano walea a maa. 5 I ka hoomaka ana i ka hewa, ua hoohihia hou ia mai i hewa hou ai oia.

 

Ke Kau Kiure o Aperila.

            I ka Poakahi o keia pule ka noho ana o ke kau Kiure o Aperila nei ma Honolulu. Ka Lunakanawai Kiekie Alapaki ma ka noho. He nui na hihia i hoakakaia no keia kau, a malalo iho e akaka ai i ko makou pie heluheu na hihia i hookuu ai hoopaiia penei:

Na Hihia Karaima.

            Ke 'lii v J. H. Kenoi, apuka ahewaia no hookahi makahiki ma ka hana oolea a me na koina o ka aha, Kalaaukane loio.

            Ke 'lii v Kahele, aihue. Ahewaia, a ua hoopaiia he hookahi makahiki ma ka hana oolea, me 25 dala koina. Lukela loio.

            Ke 'lii v Lahaina. Ae ua hewa, a ua hoopaiia 10 mahina ma ka hana oolea, me 10 dala koina.

            Ke 'lii v Kawelo, aihue lio hookuuia Kaulukou loio.

Na Hihia Kivila.

            S. P. Kanuha v W. L. Halokahiki, aie. Ua haawiia ka pono no ka mea hoopii, no ka hoihoi hou ana i na dala 200. W. A. Kini loio na ka mea hoopii, Holokahiki loio nona iho. Ua hoohalahala ka mea hoopiiia i ka aha Baneko.

            Kekipi (w) et al v Namahoe, kipaku. Haawiia ka pono no ka mea i hoopiiia. Kaulukou no ka mea i hoopiiia, Holokahiki no ka mea hoopii. Ua hoohalahalaia ka olelo hooholo a ke Jiure.

            Keoki Kuleana ma o kona Kahu Malama Waiwai, v Kahanaaumoe, kipaku Haawiia ka pono no ka mea hoopii, J. M  Monsarrat me R. W. Austin loio no ka mea hoopii, R. F. Bekekona no ka mea hoopiiia.

 

He mau hana pono ole.

            E oluolu mai ka lunahooponopo o ke Kilohana Pookela, e ae mai ia'u e kamailio iki aku ma kou wahi kawaale.

            Ia'u i iho aku ai i kai o ka halemai ma Kakaako, ua kamailio mai la na makamaka i loohia i kela mai weliweli ia'u i penei: Mai kuhi mai oukou a makou e noho aku nei he pono, aole loa he nana mai o na kauka ia makou. O ka iho wale mai no a noho mai la iloko me na Wilikina a hoi aku la no, nolaila aole loa he wahi manaolana iki iloko o makou e noho aku nei. Ma ia olelo ana mai a kela poe i loohia ia i kela mai weliweli he keu aku a ka mea kaumaha.

            Nolaila he mea hoonaukiuki maoli no hoi keia: oiai ke palahalaha mau hei na lima o Kauka Pika i ke dala a ka lehulehu me ka hana ole i kana oihana, a he keu no hoi a ka hilahila ole o keia haole. Oiai ua kaena ae oia he ola iaia kela mai, aka, ma ka hoao ana aole loa he ola o kekahi mai iaia. A nolaila ua pololei no ka olelo a na kauka e ae he "Quack oia." Nolaila ke manao nei au he mea pono ioa i ke aupuni e hoopau ae iaia mai kona noho ana ma ka oihana ana i ike ai, a e hoonoho ae i mea ike. Oiai aole loa keia aupuni i uku iaia e holo kaawale no me ka hoomaopopo ole i ka poe mai a ma ia hana ana a ua kauka la, ua like me ka hoomainoino wale ana no i na poe mai, a e lawe ia ilaila e waiho ai no ke kali ana i ka wa e make ai. He keu maoli keia kolea kauahua o ka pipa ana mai e hoepunipuni ai a loaa ka oihana aole nae he ike i ka lawelawe ana i ka hana i haawiia aku iaia. Ala, he ike nae i ke kii ana i ka dala ke pau ka mahina. E ike e na makaainana a e olokaa aku i ka mea nana pono ole.

 

Nuhou o na Aina e.

 

            Ma ka la 17 o Maraki i ku aku ai ka moku kaua Hartford i Kapalakiko.

            Ua make mai nei ma Farani ke keiki alii Leopola a Duke o Alehane, o ka ohana alii o Enelani.

            Ua waiho aku ke kuhina kuhikuhi puuone o Geremania i kona hookohu a kulana kuhina nui o Geremania holookoa, a ua oleloia ua ae aku ka Emepera ia waiho ana a ua kuhikuhi puuone la.

            He mai pilikia loa ko ke Sulatana o Tureke i keia wa, a ua hopohopoia e hele loa aku ana ka hoomailo a ka mai i kona kino a lilo kona noonoo i ke olalau.

            He pii nui ana o ka wai o ka hapa Lalo o ka muliwai Misisipi i kela mau la aku nei, a ua hoikeia he 20,000 poe kanaka i hooneleia i ka home ole.

            Ke koi nei ke aupuni o Farani i ke aupuni o Kina e hoihoiia aku kekahi waiwai hoopaa i hoopaaia, nona ka huina dala he 32,000,000.

            He haunaele ka i ikeia ma ke kulanakauhale o Kinikinati ma ka mokuaina o Ohio. Ua hailuku ma ke ano wawahiia ka halepaahao, a he 12 poe i make ma ia haunaele.

            Ua kauohaia aku o Kenela Grahama o ka puali koa Beritania ma Soudana, e hoi koke aku no Ladana.

            He hoohakui ana, o ka olai ka i ikeia ma Kapalakiko a me na taona e pili koke ana. He mau hoohakui ikaika aole i ikeia mamua.

            Ma ka mokuaina o Kenetuke, ua pa iho he makani puahiohio ikaika--a me ka hoopoino ana i na mea a pau i halawai ma kona alahele. Ua pau na hale i ka hoohioloia, pau na kanaka i ka holo e pee ma na keena o lalo loa o na hale a me punawai, a ua oleloia o na holoholona ua pau i ka lele i ka lewa me he opala la. He nui pu ka poe i make.

            Ua loaa mai nei i na makai o ke kulanakauhale o Parisa he hale o na mea hoopahu Dynamite.

            He lono hou ka i hiki mai i o kakou ne i pili ana no kekahi o na aha halawai i lawelaweia e Mude ma me ka holopono ma kekahi taona e pili kokoke ana i ke kulanakauhale o Ladana. He nui ka poe i hele ma ia aha halawai.

            He aneane 5,000,000 ke poho o ke kulanakauhale o Nu Ioka ma o na pauahi iloko o ka mahina o Feberuari.

            Ua noonoo waleia, ua hiki aku ke kumu waiwai io o na waiwai i hopoinoia e ka wai ma ke kulanakauhale o Ohio i ka $10,000,000.

            He pauahi nui i ka la 12 o Maraki ma ke kulanakauhale o Sana Lui, ua hoomaka ka a ana o ke ahi maloko o kekahi wahi hale ako lauoho, aole he mau kaawai malaila, a o na waiwai a pau e kokoke mai ana aia no ia malalo o na lapalapa ahi. Ua pahola ae ke ahi me ka hikiwawaloa, he mau tausani o na bukela kulina, oka, a me huika i pau i ke ahi. Ua pahola pu aku no hoi ke ahi maloko o kekahi hale waiho kaa ahi a hoopoino aku la i na kaa i piha i na ukana a ukana ole. Ua kohoia ke poho, ua hiki aku i ka hapalua miliona.

            He wahi kaua hahana ka i hooukaia mawaena o na luina a me na koa marina Pelekane me no koa Arabia. Ua aneane uhalu na koa Pelekane no ka manawa mua, a ua haule pu aku no hoi ma ka lima o na koa Arabia kekahi mau pono kaua me elua mau pu kuniahi nunui; aka, no ka manawa elua a lakou i hoouka hou ai ua lilo hou mai no ia mau pono a pau i lilo mua ai. Aka, ua nui ka make o na koa Pelekane oiai ka uwahi pauda e uhi paapu ana mawaena o na aoao a elua. Ua koko mai la na koa Arabia maloko o ka uwahi a hui pu aku la me na koa Pelekane; ia wa i hui ae ai na aoao elua he alo a he alo e hakaka ana no ka lanakiia ma ka oi o na elau a me na pahi, a no ka hopena o ia, ua auhee aku la na koa Arabia me ka mainoino nui a me ka waiho pu ana iho i ka lakou mau mea kaua ma ke kahua kaua.

            Ma Suakina, Mar. 14, he kaua hahana hou no ka i hooukaia e na koa Arabia a me na koa Pelekane. Ua make he 10,000 o na koa Arabia a lawe pio pu ia me na pono kaau. He malani wale no na make ma ka aoao o na koa Pelekane, he elima mau alii me 86 koa i make, a me 8 alii me 103 koa i hoehaia, a he 19 i nalowale.

            Ua hoikeia he lono ma Parisa penei: Maraki 12, ua maki aku o Kenera Milo@a, ke alakai o na puali kaua aina o na Farani me ka mahele mua o na loa hele wawae ma ke ala aku o kai, a lawe ae la i na kiekiena o Tsungson me ka maalahi loa. A o ka lua o ka mahele, ua hoehu kaua aku la lakou i kekahi mau kiekiena e paaia ana e na koa Pake, a no ka manawa pokole ua hooauheeia aku lakou me ka poino me ka uhaiaholo ia mahope e na koa Farani, ua lawe ae lakou ia mau kiekiena.

 

Ka Paahao i hiliia.

            Aole o makou makemake e kokua i na paahao ma ka lakou mau uhai ana i na rula o ka halepaahi o, a ma na pakike ana paha i na Luna, a i ole ma na hana e ae i ku ole i ka pono; aka, aole nae no ko lakou paahao ana, oia ko makou kumu e kue ole ai i na hana kupono ole a na Luna e kau aku ai maluna o lakou i kekahi manawa; aole loa pela; no ka mea, he elua aoao ko na ninau a pau a o ka aoao i hewa, e pono e ahewa ia a o ka aoao pono, e pono e apono ia. Aole no hoi o makou makemake e manaoia mai he ake imihala ko makou i kekahi mea hookahi ma ko makou kamailio ana no keia mea; no ka mua, o ka oiaio ka makou makemake, a maluna o ia oiaio e hoike aku ai imua o ka lehulehu, oiai he kuleana a he manao ko lakou e koi mai e hoike ia aku na mea a pau i pili i ka lawelawe ia ana o na oihana o ko lakou aupuni. A mamuli o ia mau mea, e hookahuaia ia ko makou mau manao, alaila, e kamailio aku i ke akea, me ka hopohopo ole, no ka mea, na kamailioia mamuli o ke ake e hana ia a e hooko ia kapono a me ka pololei.

            Ua lohe mua no ka lehulehu no ka hiliia ana o kekahi paahao maloko o Kawa, i kekahi la o ka mahina i hala. No keia mea, ua hoouna aku makou i mea e ninaninau pono i na kumu i hoea mai ai keia hopena, a penei ka mea i loaa mai a haawiia mai ia makou:

            I kekahi la oiai na paahao e hana ana maloko o ka pa o Aliiolani Hale, ma ke kahua o kela hale hou, ua pakike aku la kekahi paahao i ka haku hana, me na olelo pelapela loa, me ka hooweliweli aku e wawahi i ke poo o ka haku hana me ke kopala. Ua hoikeia keia mea i ka Ilamuku, a ua hoomaluia keia ano kuee.

            Maloko o ka halepaahao, ua kukakukaia ka hoopai kupono no ke kanaka o keia ano. Ua manaoia, he mea pono e kau ia ka hoopai kupono maluna ona i mea e ao ai iaia, oiai, aole i ike ia kona manawa, a e hooko io auanei paha oia; a i kumu no hoi e ao ai i na paahao e ae. Nolaila, ua hooholoia, o ka hoopai e kau ia ai maluna ona, oia no kona hili ia ma ke kua me ka huipa i hoomakaukauia no ia mea, a i manao ia hoi he mea ia e ike ai ke kino holookoa o ke kanaka i ka eha walania launa ole, i ko ai ka makemake o ka hoopai, oia hoi kona ike i ka eha. O keia hoopai, ua hookoia, a ua ike ka ili a me ka io o ke kino hollookoa o kela kanaka i na kamoe'na walania a na maka owili kaula o ka hiupa a kona haku.

            I ko makou lohe ana i keia mea, e na makamaka o ua lahui nei nona ka oleloia--"Ia Kamehameha, pau ka eha ana o ka ili, ua kipopoia ka maka ihe." He mea e ka hakukoi o ko makou minamina no ka inoa a me ke kulana ihiihi o ke kanaka Hawaii. A i ko makou hoomau ana e nalu iloko iho no keia hana ku i ka hoomainoino a hoolapuwaleloa i ke kino o ke kanaka, oia hoi, ua puapuai mai la na manao ahewa o ke ano ikaika loa, e keehi ana malalo o na kapuai o ko ke kanaka mau noonoo maikai a pau me ka hoopihaia e na kipona o ka menemene a me ka hoopailua, i ka ae ia ana e lawelaweia a e hooko maoliia keia hana kahakaha hoomaokioki i ke kino o ke kanaka maloko o na paia o Kawa, a maluna hoi o ka ilihonua lanakila kamahao o Hawaii nei iloko o keia au hou o ka naauao.

            He hoopai ko na ano hewa a pau i hoakakaia e ke kanawai. He hoopai ko ka aihue, ko ka powa, ko ka hoike wahahee, ko ka pepehi kanaka, a me na ano hewa a pau. O ka aihue, he hewa ai i oi loa aku mamua o ka keia kanaka i hana ai, aole loa e ae ke kanawai e kau ia ka hoopai hoomainoino o keia ano maluna ona. O ka powa, he hewa ino loa ia, aole loa nae i ae ia e kau aku i ka hoopai hili i ke kino o ka mea hewa a maokioki.

            Heaha la ka manao o keia kanaka i hiliia iho la kona kua elike me ka holoholona uhane ole ka mea i ike ole, a i hoomaopopo ole i keia mea he kulana. Malia paha o ke ao ana a ke kanawai iaia, he mau kumu ia e hoolilo ai iaia i kanaka maikai a hana pono me keia hope aku, aka, mamuli o keia hiliia ana o kona kua elike me na kauwa kuapaa i kuaiia no kino elike me na holoholona, ua pau loa a ua nalo mai iaia aku na manaolana. Aole e hiki ana i kona mau maka ke nana haaheo ae imua o kona mau hoa kanaka ma keia hope, aka, ke ike mai oia i ka nana ia aku, e kulou auanei kona poo i ka honua, ae kaalo ae me ka ukana nui o ka hilahila iloko ona, no ka mea, aia iloko ona na hoomanao hiki ole ke holoi ia no na hoailona meali o ka huipa kaula hili a na lima o ka luna paahao i kau ai ma kona kua a e lawe hele ana oia ia mau kahakaha maokioki a mainoino a hiki i kona luakupapau. A ma na wahi a pau ana e hele ai, e kuhikuhi ia mai ana oia e kela a me keia, me ka oleloia mai, --"Aia ke kanaka i hiliia ai ke kua." A pehea la ka manao o ka mea nana i hili? Aole paha ona wahi ano menemene ae? Aole paha i ike kona puuwai i keia mea he hoopalupalu ana i kahi manawa? A pela hoi me ka mea nana ke kauoha e hooko i keia hana. He pohaku paha kona pauwai?

            Ke kamailio nei makou @@@ ka @@kee i ke kulana o ke kanaka a ke @@nau nei--he kanawai anei kekahu @@@@ o ko kakou mau buke Kamawai@ @@@ no ana i keia hana? Ina he kanawai no, alaila, o ka hikiwawe o ka m@@ @ ia ana ae o ia kanawai eleele @@ @@@ ko kakou mau kanawai keokeo maikai ae, oia ka mea pono loa. A ana ke noi nei makou i na Luna@@@@@@@naua, ma ka inoa o ke kahua @@@@@@@ kuokoa a lanakila o ke kanaka, e hoopau @ kapae loa no ka manawa pae ole i na kanawai e hoomana ana a e apono ana i na hoomainoino o keia ano, e hoohaahaa lilo loa ana i ke kanaka elike me ka holoholona, i ka mea uhane ole.

            A pela hoi makou e noi nei i na Luna aupuni, ka poe ia lakou na hooponopono ana o ke kakou halepaahao e ae ana e kau ia na hoopai o keia ano, alaila, he mea pono e hoopauia ia rula. He nui na ano hoopai e ae i lawa no ka ke kanaka mihi ana i oi ae mamua o keia hoomainoino. A me he mea la, o kekahi paha keia o na hoopai e hooi loa aku ai i ko ke kanaka mau manao uluku me ka paakiki, no ka mea, aole wale o ka naau ka i ike i ka eha, aka, o ke kino holookoa pu, a ua hu mai ke koko mai loko mai o na mokumoku o ka ili a me ka io i kau a mea o ke kukonukonu o na kamoe'na e na maawe a ka ehaeha.

            He aoiao, o ka hiliia ana o ke kanaka, aole ia he mea hou, he mea kahiko ia, aka, ua hala ke au kahiko me kona mau kina a pau a eia kakou i ke au hou, a e pono ia kakou e noho me ka hooikaika e pale a e kapae loa i ka hookomo ana mai i na hana ano ku i ka pegana o ke au kahiko e hui pu me na hana naauao o keia au hou. Iloko o ke au kahiko, o kekahi hoopai o na paahao ma kekahi mau aupuni o Europa, oia ka hoopihaia o ka waha i ka pauda a kukuni ia i ke ahi; aka, pehea i keia manawa? Ua nana ia keia hana ma ke ano oia ka hoomainoino i oi aku i na mea a pau, aka, i ka wa kahiko, ua manao ia he hana pono. Pela no me keia hana e hoala ia nei ma Hawaii nei. E imi kakou i ka maluhia, mamuli nae o na hana naauao, aole ma ka lawe ana mai i na hana o keia ano.

 

Na oki mare ma kekahi mau Aina.

            Ma Ausetaralia, aole i hoomanaia ka oki mare ana.

            Mawaena o ka lahui Iudaio i ka wa kahiko, ua hiki i ke kane mare ke lawe mai i kekahi hoopii oki mare i na wa a pau ana i makemake ai.

            Mawaena o ka lahui lava, ina he ake ko ka wahine mare e hookaawale aku mai kana kane, alaila he hiki no ina ke hookaawale me kona uku pu ana i kekahi heluna dala.

            Mawaena o ka lahui Tibeta he kakaikahi loa ka ae ia o na hihia oki mare, koe wale no ma e aelike ke kane a me ka wahine aole laua e mare wahine a kane ma ia hope iho, alaila hiki.

            Mawaena o ka lahui Mea. (Moors) ina aole e loaa he keikikane mai kekahi wahine, alaila he hiki no ke laweia he hoopii oki ke ae ka lahui kanaka holokoa, a he hiki ka wahine ke mare kane hou mahope aku o ia manawa.

            Mawaena o ka lahui Abesinia, aole he hoomaopopoia keia mea he mare, he hiki no ke noho ke kane me ka wahine ma ke ano manuahi, a haalele a hoi hou paha elike me ka ae ana o laua a elua.

            Mawaena o ka lahui Siberia, ina e apono ole ke kane mare i kekahi hana hewa uuku loa a kana wahine, alaila e noke oia ka haehae i ka papale puloulou o kana wahine a me ka uhi maka, a oia ano hana he oki mare iho la ia.

            Mawaena o ka lahui Corea, he hiki no i ke kane mare ke oki i kana wahine mare a me kona waiwai. a me ka waiho pu ana i na keiki ina he mau keiki io ka laua nana ka malama. A ina a malama ole oia i na keiki, alaila o ka make no kona hopena.

            Mawaena o ka lahui Siama, he hiki no i ke kane mare ke oki i kana wahi ne mare mua, a aole e kuaiia elike me na wahine hope iho ana e mare ai. Alaila koi mai la ka wwahine mare mua i kona kuleana i ke kane mare mua ma na keiki mua, ekolu, e elima a o na keiki mawaena, e pili no ia i ke kane.

            Ma na lahui kanaka o ka poai Ana Akau, ina e ulu ka manao huhu iloko ke kane no kana wahine mare, alaila e hele no ia me ka haalele ana i ka hale no kekahi mau la alaila e ike ana ka wahine i keia hana a ke kane, alaila e puolo koke no ia i kona mau awelu a haalele i ka hale. O ke ano oki mare iho la ia.

 

            I ka lahui kanaka ponoi. Ua make make wau e hoakaka aku i ka hana ana i ka poi palaoa penei; E wehe i ke ee a e hookomo iloko o kekai i pakini a e hoowali me ka wai huihui i wali kupono, a e hookomo hoi iloko o kekahi eke kukaenalo aole e hoopaila loa e hoohapa i ka piha ana a e hoopaa loa i ke eke a e paila hou iloko o ka ipuhao, ina nui ka poi alaila elua hora a oi e paila ai a ina uuku @ a e hoomaalili, a ina ua kupono ke hoowali me ka lima, alaila ua hiki a ina ua paakiki hou ae, alaila e kui hou no i ka pohaku, a hiki i ka wai ana; a hoowali no iloko o ka umeke a o ke ai ana, ua like me ka poi hou i hoowaliia, a waiho aku a loihi, a ke ai aku he ano mikomiko me he ai la no Mana i Kauai.  J. KAMAKEWAI.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

HALEKUAI HOU

CHAS. J. FISHEL.

KA WEHE NUI ANA O KA HALEKUAI HOU O

Chas. J. Fishel.

KUU MANUI NUUANU ME KALEPAI

 

Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no ia ma ka mokuahi Mariposa no keia Halekuai hou.

Na lako aahu o na Kane a me na Keiki nan i ike oleia ma ke kulanakauhale nei mamua, a e kuaiia aku ana me ke emi a me ka waipahe i ike oleia ma na halekuai e ae.

 

Na Kalakoa hou! Na Kalakoa hou

Na paa lole o na kane mai ka $6.50 o ka paa a hiki i ka $3000 o ka paa.

E HELE MAI HOOKAH E HELE MAI NO A PAU

 

CHAS. J. FISHEL.

Kihi o alanai Nuuanu me Kalepa.

 

HALEPAI O THOS. G. THRUM

 

O KA NUPEPA

SATURDAY PRESS me KUOKOA

 

ALANUI KAAHUMANU, HONOLULU

Malaila e paiia ai na ano a pau o na BUKE,

 

HOIKE O NA KULA,

HOIKE A NA KOMITE,

NA NAAWINA KULA SABATI,

 

PAPA KUHIKUHI O NA ANO A PAU,

HOOLAHA NUNUI A LIHAI,

BALOTA, LIPINE PAPALE,

TIKETA, WAHI LETA,

BILA PAI HAKAHKA

HOOLAHA KUDALA,

&c..     &c..     &c.

Iloko o ka wa pokole a me ka aukau haahaa.

 

A ma ka halekuai o THOS. G. THRUM

ma ALANUI PAPU. e loaa ai na

Kalana kakau o na ano a pau,

Wahi Leta       "           "           "

Inika                "           "           "

Penikala           "           "           "

 

Mea Hoopipili, buke hoomanao,

Peni gula a me kumu gula,

Kii, a me na laau.

Buke kii o ka ohana,

Buke kii a na keiki,

Na mea paani a na keiki,

Kaa a na keiki,

Kaa huila lua o na opio.

A he Agena no ke ana lole pepa o na

Keiki a me na wahine

 

No ka hoailona ana i na olie me na inoa ponoi e hookoia na kauoha a pau no na papa inoa ke waihoia ma keia Halekuai no ka uku pu o ka papa inoa i makemakeia. Uku no ka inoa hookahi me ka inika a me ka hula, $1,50 ina ma ka papa inoa keleawe, a ina ma ka papa inoa dala,$@.

            O na kauoha @oau mai na mokupani e hookoia ina e hooona pu ia mai me ke dala a me ka mookaka pono o na hoahaha ana. THOS. G. THRUM

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

J T. WATERHOUSE.

(Walakahaui.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII.

Ua piha pono me na waiwai makamae

hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

Heaha no la hoi ia?

 

MALAILA

 

Na Apa Kihka o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na Huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu.

Wetoria,

Leponalo,

Lainakini,

Ahina pelekane,

Na Kihei o na ano a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Alapia,

Na Hainaka nunui a liilii

 

Eia hou.

 

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

O NA KANE A ME KAMALII.

 

Na Apa paina maikai loa,

Polu manoanoa a lahilahi.

Huluhulu manoanoa a lahilahi.

Na Apa huluhulu a pahee,

Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

Na Pililakeke loloa a pokopoko,

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Plile kalakoa,

Na Paleili.

 

Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua

me na hulu nani, a he heluna nui o na

kane a me na kamalii o na ano a pau

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

 

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na Kamaa laholio,

Na Kamaa weleweka.

 

HE HELUNA NUI O NOHO LIO MAIKAi.

 

Na Noho Italia,

Noho pulu mamua,

a mahope o kela a

me keia ano.

 

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

 

Na Aila honua helu i he aiai me he wai.

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

 

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

 

Keokeo,

Eleele,

Polu

Melemele,

&c.,    &c.,    &c.,    &c.

 

Ina iho Ina iho.

 

Na ipuhao, na ipu ti,

Na kkoi nui a liilii,

Na pahi nui, a liilii,

Na pahi olo, pakahi

Na pahi olo palua

 

Na tabu nui a liilii,

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na Kamaa lio,

Na hao,

Na pela uwea

 

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

 

Na lako pa,

Pa nui a liilii,

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

Na ipukukui o na ano a pau.

 

HE HELUNA NA MEA AI.

 

Palena poepoe,

Palena poepoe palupalu,

Palena huinaha,

Palena o na ano a pau.

 

Na kamano maikai loa ma ka pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Livapulu,

Paakai inu,

Paakai hu,

Mauu Kaleponi,

Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa ko’u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii. na kauoha mai na mokupuni e hookoia me ka eleu loa.

J. T. WATERHOUSE.

(WALAKAHAUKI.)