Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 15, 12 April 1884 — I Kanawai Hou. [ARTICLE]

I Kanawai Hou.

M.t k.\ wohe i.t ana o kr kau (inie o ke ; i \|K'rihi ma ilonolulu nei i ka l\».ikaht ne». o ka hihi.i nun loa i lawehwew o k.i aha. oia no ka hooy\\ a ke 'lai kue ia Kawe'o <kt, he keiki nona na niakahiki mawaena o k.\ S a ;ne ka to, tio l'alanu kai. I,'. oa'lai.i, nia ka }h> ka !a io o >\arak? i U.i'ia >ho nei. I2a ku aku la keia keiki i kekahi ho wai īne. no Mr. Ntarvos ('olburn. oiai e hele an.i :na ke kuia iv.a kaiwiuia, a hu|>u iho b. a holo inai !;» i Honolulu nei. l'a ike īa mai 'm nae ua keiki nei inahuia o ka Ho e k.« nser. m.ma ka Ho. e hoU> \w\\ ana i ke kuiana kauhak* ne«, a ua lux>ur.a *koke ia ee.a! la ka sohe i ka Halewai ;n i k.i uwi;i olelo tel«ione. a i ka h*H'a ana'ku o u;< keiki nei mawaho ih*«, ua |ua tnai h ■ ka makai. <) ka rane nu ka a<.»ao o na ;eik wi, oia keia : He Ho ku lakmi v hk< loa me ka lio ana i iawe ai. a ua kuhi hewa ia o ko lakou !i»> no ia, a oia kon; kumu i iawe ai. O ku tji,»ji> a lue k;

oie 4? Vcirt m.3U o;ei<«. i:.s h«»hf*o ke N-"> ko rn«vVo''- ih>"\ i ka o;.uo a rne ka rnc makou no ia. Aka. ke mana?? nei makou c b*e ma: i n-3 olc;<> ao aka aha «Lunakanawai K;e- -♦ k;e* imua o kc kiure ma keia hihia. r.<~' ka niea. he mau o'olo kuj»ono ]az keb n<i keia mana*a. oiai ka ahao!«'o e n-oho mai ana. a he manawa p>no hoi no na Lunamakaainana e nc>on<so ai. Pem-i ke ano nui o kekahī mahele o r.:i olel. aoa kaaha, kahi hoi i pi»i ike kunv: hana a makoi: e manao nei. a ]>enej no ia. " Ina he pi|>i «*aiu k.i' l ;. ua kii i. ; mii e kekahi mea okoa me ko u ike <-»ic aae ole j'.iha. a lawo :a aku. a u-.v i ih'» la īka **\iiu a |>iha ka |>:tkekc a h'tjfioi fv <u mai ia i ka r>ij>i. alaila, ao ! -: ia he nihue, aka. he hana kolohe. )ie hana i na mea ino wale. Peia no me ka iio. ina e la«e kekahi i ka lio o kekahi me ka ae ole ia, a holoholo aku »a no ka holo iealea, a pau, hoihoi hou inai la. me ka }K>ino ole oua iio la, aole ia he aihue. Aka nae. ina nae hoi ua hooiaio ia ua lawe ia kela Ho me ka' manao kolohe a e aihue, aiaila he mea hiki o;e ke ka{-ae ae i ke kanawai. * * * • * * O keia hana, oia hoi ka iawe koh>he ia ana o na holoho- 1 lona o kekahi {/<>c, me ko !akou ike o)e i a ine ka makemake o!e e iawe waie ia, he mea n« ia i ike mau la ma ko kakou I i'.ieaina nei. He pinepino ioa ka lohe i ia ana o ka lawe ia o ka lio. a holoholo-| na e ae o kekahi, a hoohanaia a j>auj hoihoi hou ia mai. He hana nui ioa | keia ma na a]>ana kuaaina, a ma ka niokiipuni o Hawaii kahi nui loa o keia ano hana. Aole keia he aihu.\ aka, he hana kolohe a hana ino; a he nea pono i keia kau Ahaolelo ae e kau ! i kanawai e hooliio ana i keia hewa i Mikamina: a lie j>ono e hoomanao na 1 amamakaainana i keia, a e kau i kanawai e kinai ai i keia hana kolohe. *| + •* V I • . . I Mamuii o keia mau olelo a ka Aha, j ua manao makou e lawe mai a e paipai aku i na Hoa Hanohano o ka Ahaolelo, e hoomanao i keia mea. Ile !chu!ehu aa !.oio i konoia no keia kau ae, a uai ike iakou i keia ano nui o keia mea, a he mea pono e imi ia ka mea pono e pakeie ai ka leiiulehu mai neia mau hana kolohe aku no hoi ike ino. • Kela h<niinictr ma Kakaako. Ua hoao makou i kela pule aku nei • ioaa na mea oiaio me ka poiolei e pili ma i kela luumaele i ulu ae ai mawaena o kekaiii poe mai ma ka Haiemai ! ,epera o Ka'iaako i kela mahina aku nei, aka, aole nae nuikou i hoopomaikai ia, no ka mea, o ka mea a makou i hilinai ai nana e imi aku, aole oia i haawi mai mamuli o kona manao ua lawa ko ka lehuiehu manao, oiai, ua hoopau ia ka I.una niu kahiko, ke kumu hoi i ala.maiaika haunaele, aka aole peia ko makou manao. t) kekahi o na kumu a makou i ake nui ai e loaa ka mooieio poioiei, i hiki ai ke haawi ia ka mea oiaio imua o ka leluileim, a pau na pohihihi me na nune ana: ak?, oiai ua loaa ole ia mau mea, nolaiia, ke wa!ho aku nei makou i na mea i loaa ia

makou ma na nieniele nuiwaho niai nei i) ka Halemai. () kela haole I.una nui oia o Van (iiesen (Henele) ua hoohuoi mau ia oia. a ua manaoio maoliia no hoi e kalii } »oe mai, (mamuli o na mea i ikeia ma ka h«>omakakiuia. a me ka hoomat>popo akeaia aku,) ua hana ua lama la i ka hana ku i ka haumia me kekahi waiiine opio e noho ana malaila, ma kona ano lepeu. Ua hoomaoj)opo mau ia keia mea, a i ka hiki ana mai i ka po i <>leloia, oiai hoi ka wahine mare a ua Y'an (liesen la ma Maui, ua ulu ae la ka manao iloko o kekahi poe"e hele .iku ma kona wahi moe, a e hoopau i ko lakou kuhihewa no na mea a lakou i manao wale ai. Nolaila, i ka manawa kupono. ka wa hoi a ua Yan viiesen nei i moeuhane ole ai c hoohalua ia aku ana oia, la manawa. ua hele aku la keia }>oe mai, a loaa akn !a iioko o ka rumi hoekahi o ua Yan uie*en nei, ke kaikamahine i hoohuoi muaia ai, a me kekahi wahine c ae. Ua ulu ae ka haunaele ma ia hope koke. a ua nui ka huhu o ua luna ja, a ua lawo'awe oia i kana pu panapana. me ka uunno paha e hoohana, aka, mea pomaikai 100 nae nona, h;H>ko ose ana ia manao ona. O na mea a pau lioko o ka Halemai, ua iohe iakou i »u )eo holina o ka jK>e :nat i ka wa i loaa aku ai keia [X>e ia lakou. a ua ulu koke ka pi«x> mamuh o ka hooi.uou ana o k.\ r«iea a lakou i inanao «ale ai inamua aku. | Ua hoikeia keia mea i ka l'ei€sidena |o ka Pai>a (>ia, oh o Ki|ākona, a elike | isk- kor.a mau, ua awiwi ioa oia e lawe'awe i na hana inaalea i maa uiaa uiia, i naiowaie ai ka hewa o kona aoao [a i hikī ai i iia ke uhi mai i na maka o | ka lehulehu me na }~io a me na liwna akamai, i manao u aku ai aia ka j hewa o kela .ukio. 1 kekahi la lae, ua hvse ulnulu iho ia »u huna. a ; hoounaia ak;i !a kekahi px* mai i wae | miiau no Ka'aw:\v\ a ii*.o.vae:ia o ia \ o na niai ? ;:ekahi iwna i hele e ho | pu ka i.una ;vn, ine ko iakvU! wae mua |o!e ia uae; aka. manuni wa:e no o ka <tiwna o moo k.i lama nui a n>e ka uva |keiiiuke o Kipikona e hala e aku lakou

o kA «ra*;s loa ae <-< ha- : n*! s ?i,i p;i"ih<r-U : neī an-3 •:} ke' V.rl-ir i .-3k i s>.:h,!k'. a nuniua ae hoi v> k3 : nie~ieic i-< ana A hko':. a'.Ai'j. mea e hopoho|>.> ae a.i. ; Us in,ibrnaia he Aha nieniele. a o : Ti me3 i ;»*ja mimuli 013 hana. he • r-.x-J ia nia.kou ke kainailk» āki! . n-t k-?. u;a, m.i ko makoe wanao-, ' 10. a ir.e he fa. i>ia no ke k'.">no a ka ie-; h'Jebu a he Ah.i hoike ki? wale ! iho no ia. aohe wahi mea oiaio iki iloko | ■' , i ; ') sjiia. I [ Mahope m.ii nei. wahi ako maioul 'Kma «a kue !oa ka iv>'>no» maikai oj 'n.i kaikuahine V!ri-ine e noho nei ina-} ) !ai!cu ina hana a keia hao'e, aka. 1 1 , \n hoa-> a ho'ikaika v< Kipikonae hoc> ] j hu'ūhuli i k<> lakou manao. a e hoopau i | waie. Un maka;; loa «- Ki[-ikona ij I keia ha<>lc. ua makeii;:tke oia e hoomau | jaku i knna noh<> l.ana ana. me ke kuej Uka makemake oka leh.ulehu. Aka. ij ! keia pule aku nei, ua hooho'o iho la nal I \"irigine, īna aole e hoopauia kela luna Nui kolohe a hana la[>uw.»le, alaila, o ko lakou haalele koke no ia i ka hana, a kau aku maluna o ka mokuahi e ku | ana ia manawa ma ke awa nei, a hoi ;iku no kahi a lakou i hele mni ai ma-1 muli ona ;>clo a Kipikona. Mamuli oj keia mea. ua makau iho la o Kipikona, a aole oia i hookuu aku i ua luna Nui ! \ niai kona {>o ? i aku, aka. ua hoopau ae !a iaia iho mai ia wahi ae, a hoouna aku la e noho Luna no na mai ma Kalawao. .Nfa keia hana a Kipikona, ua hiki lna ika lehulehu ke hoomaopopo i kona ano maoli O keia haole i a-a e hana i ka hana kolohe me ka haumia iuaena o na mai lepera, oiai oia ma ke kulanakauhale nei, kahi hoi e kokoke ana i na mana Nui, aole anei e oi aku ana kona a-a e hana ia mau hana a oi aku elike me kona makemake ke noho aku i Luna ma Kalawao ? Ua laula ke kahua no kona hooko ana ia mau manao, aohe ana makau ana ae i na mana Nui , oiai, ua kaawale aku la me he la he Moi 110 kekahi iahuikanaka. Ua haiia mai ia makou, he haole huhu ino kela, a he hoomauhala, me ke kau i na hoopai oi akuo ke ano mainoino mamua o ka mea kupono. O keia iho la anei ke kanaka kupono no ia wahi e noho aku ai ? Oko Kipikona makemake maoli i keia hana e ha n.iia nei. a he mau hoike keia no kona ano io maoli. Mai manao oia o kona hoopau ana ia Yan Giesen mai kela noho Luna ana 110 Kakaako, a e lawe aku i Luna ma Kalawao ; oia ka pakeke wai nana e kinai i ke ahi o ka manao ahewa o ka lehulehu; he kuhihewa ia manao ona ina pela, no ka mea oka hoi ana aku : a 0 kela \"an (liesen i Kalawao, oia 110 ka momoku nana e hoolalapa i ke ahi a a aku ka enaena mainua ae o ko na la hala. A hookahi wale no mea e pio ai o ke kapae haalele loa no ia Yan (>iesen o ka Kij»ikona hana aloha ia i na mai iepera—a o keia ana e hana nei elike me ka makou i liai ae la he 'hana aloha ole a he kumakaia hoi i na makamaka e noho ana iloko 0 ka ehaeha a me ke kaumaha. A aole e malie ana ko ka leluilehu manao, aia waleno a hana ia ka mea pono a ku i ke aloha no ko lakou mau hoa kanaka i aloha nuiia.