Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 17, 26 April 1884 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopoineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naiia nana i Kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopoineki,

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naiia nana i Kuekaa na lua huna o na Powa.

MOKUNA I.

OPULUKA ka Moi o haliaokana wahine oia no o Goseana. 1 ka noho ana o keia mau alii me ka oluolu a me ke akahai, ua nui ka mahalo o na makaainana o ke aupuni ia laua, a nui pu no hoi ke aloha o na Moi i ko laua mau makaainana, a ua ai alii laua i ke aupuni me ka lele oie o ka oili Aka, he wa e hiki mai ana e lele ai ko laua oili, a e pau a i ko laua noho alii ana. I ko laua wa e noho ana i ke aupun no na makahiki he iwakalua kumamalima, ua hapai iho la ka Moiwahine, ua hanau mai la na iaua he ekolu mau keiki o ka mua, o Kale, he keiki kane ia, o ka lua he keiki kane no o Momiana, a o ke kolu o ke keiki, he kaikamahine ia o Mele; ua noho keia mau keiki a nunui, o ke kaikamahine nae, oia ka mea i kaulana no ka ui a me ka maikai ma kfc aupuni o Italia. Ua kaulana kona ui a puni o Europa.

A mahope, ua hapai hou iho la ka mea nona keia moolelo a kakou e kuili pu aku ai o keia mua aku. Ika hoomaka ana e hapai, ua komohia iho la ke aupuni o Italia i ke kaua, ua hiki mai la ka powa kaulana o ke aupuni o Sepania, oia o Sila Huka me kona mau mahele koa he kanawalu tausani, a luku aku la iko ke aupuni o Italia T a ua hoeu ae la ka Moi i kona puali koa nui a kaua aku la; eia nae he mea ole wale no ia i na keiki powa, no ka mea, o ka lakou hana ia i heie a paulehia, ua like ka ihe } ka pahi, ke koi kaua, a me ke kakaka he wai auau no ia mau kaeaea o na mauna o ke aupum o Sepania.

lloko o keia kaua ana, ua lilo mua ka hne o ka lanakila i ua alii powa b, a o ka Moi hoi ua ili iho ia ke kaumaha maluna ona. I ke kaua hope loa ana a ia po iho, haiuu iho la ka mea nona keia mooklo, a ao ae oia ka manawa e lawe ia ai ka noho alii o Italia e ua powa nei. O ka pa no ia i heme ai o Kananuopoineki, ua ku ae la ka Moi a lalau iho la i ke keiki a hoomaemae iho ia a pau, alaih, kauoha aku !a oia i kana mau keiki mua e hele mai imua ona a me kana wrahine, a hoomaka iho la ow e honi pakahi i kana mau keiki me ke kulu ana o na «raimaka he nui a hoopuka aku la i keia mau olelo me ka welenia o ka puuwai i ke aloha keiki Eia kana mau oklo: E a u mau keiki aloha 0 ko maua mau la opiopio a heu ole hoi, no ou. kou ko'u aloha nui. Eia au ke haaiele nei la oukou, a imi aku hoi i wahi e pakeie ai no ko'u ola, a me ke ola o ko oukou pokii Ia oe hoi e kuu wahine, e haalele ana au ia oee noho mahope nei me na keiki nunui a kaua, ooee kuu wahine U mea oam e hooweknii

\i ko'u ;«uuwai. ka lei haule o-!e hoi i ! kuu msnao e noho neu aloha kaua, en |au ke luale'e nei ia oe a e noho v\o • o-e me na keiki mua a kaua. a hele aku lau i ke r.bnui a'u i ike mua o!e ai ; kahi hoi o na ho'oholona hih«u he nui, Ina e nuka ka'u huakai, alaila ua romaikai ko maiia o!a. lioko o keia olelo a ka Moi. ua noho iho la ka ol\ana iloko o ke kaumaha a me Ka eliaeha o ka naati no ka haa'ele iana mai o ko lakon makua ia lakou. Ia manawa haawi aku la oia i kona aloha hoj>e i kana wahine, me ke apo ana iho i ka {XK>hiwi o kana lei aloha he wahine, o ka nianaua no ia i haaiele iho ai ika H.ile Aiii, a me kana wahi olelo hope loa. " Ile au ko ka manawa e hiki mai ana e ioaa auanei ika mea pakaha wale i ko'u aupuni ka hoo|Xii mainomo.—Aloha oukou. Ia manawa ku ae !a oia iiuna, laiau iho la i ke keiki opiopio, a lei ae ta i ka ai. Hopu iho la i kekahi piia gita, a hele aku la no ka ululaau o kona aupuni. E wenewehe iki au i ke ano o keia pila gita. O keia pila mai kona mau kupuna mai. he pila kauolia hoi keia, aole e lilo ia hai, a ua kaulana no hoi ke akamai o keia Moi a puni ke ao, aole ona mea nana e hoohoka ma na mea kani, a oia kona mea i lawe ai i keia p?!a. E huii ae kakou a nana aku i ke ala kuahiwi o ka Moi e hele la. laia i puka aku ai mai ka hale alii aku, a hoonee aku la oia i kona moiio ana no ka ululaau a kajx>o aku la ka Moi | i)oko me ka naau luuluu e hana malie | ana iloko o kona puawai. Pela oia i j hoomau aku ai i ka nee ana imua a'| hiki i ka wehena o k,aiao, ua hoomaka ae la kana keiki e lei nej i a-i e uwe no ka pcil6h. Ua hoomaka iho !a ka Moi Puluka e kaukau iho i kana keiki. O ka uwe ae kau e ke keiki a he waiu ko'u e hanai iho ia oe. E waiho au ia oe maanei a e hele ae au e huli i ai nau e kuu keiki. " Hele aku !a īa a iawe mai la i na pua nunui o kela a me keia ano laau a hookulukulu iho la 1 ka wai o ka pua īloko o ka waha o ke keiki, a pela Keia i hana ai a maona ke keiki ku ae la no keia hele. A pela mau ka ia nei hanai ana i ke keiki me ka wai o na pua a hiki i ka nui ana. Ua hoomanawanui laua nei i ke anuanu 0 ka nahele mai ka wa uuku a hiki i ka nui ana oke keiki. Oi aahu aku laua nei i na wani kapa a pau i ka naliaehae ua hoomaka aku la keia e luku i na holoholona hihiu, a o ka iii o ka holoholona ko laua nei kapa e aahu ai: a o | ka hua hoi o na laau momona a me ka ili o na laau ka laua nei ai. I

A hala na niakahiki ehiku o ko laua nei hele ana i ke kunhiwi, ua pii mai in ka nui o ua keiki nei a ua pii pu mai la no hoi ka nani kilakila o ua keiki nei. a ke nana aku iaia, pali ke kua mahina ke alo ikeku a ke kanaka maikai. A nolaila i hoomanao ae ai ka mea kakau i keia mau wahi lalani niele:

Auhea wale oe e i ala E ka maoii pua o ka uka, Noho mai nei oe i ka iu Hooipo me lau ka ieie. I ka piha ana o na makahiki eluku, ua puka aku la laua nei ma kekahi aoao kuaaina o ke aupuni o Arbaia e like paha me Koolau ae nei. Ika laua hiki ana aku ilaila ua hoomaka iho !a laua nei e pa i pa pohaku a kiekie maikai, o ke kiekie o ka pa a laua nei i hana ai he umikumamalua kapuai. a ua hele aku la ka luai makuakane e oki i o'a a hoi mai la hoomaka iho la laua nei e kukulu a ako mai ka lau laau maluna iho.

O keia ano hale, ua like me kekahi mau hale p>ohaku o Puna i Hawaii i ka wa mamua. A [>aa ka hate o laua nei ua hoomaka iho la ka makuakane e oki i ka wahie a lawe hele aku la e maauauwa makai o kahi kauhale a loaa mai 1a na wahi kenikeni, kuai aku la i pala oaa me na mea e pono ai oko laua noho ana, a pela iho la i loaa ai ko bua wahi ola o ka noho ana ma ia aina ma UhinL O ka hana mau a ka makuakane o ke ao ike keiki ina ano olelo a pau i loaa iaia, aua ao pu aku la kona ma~ kuakane i na nila oka noho ana oke alo alii» a o ka hana hojxr a ka Woi Puluka iao ai i kana keiki oia no ka hookani pila gita. Me he mea aua hele keia keiki i na kula kiekie ba o ka naauao. Ua oleloia no hoi ma keia mooklo, aole he haumana nana e uhai kona akamai ma ka hookani giia a me ka himeni, ua Uke kona leo rue ke kaj huii leo nahenahe aoi aku no paha, o ika hana uuu a Maouopoineki i na ka-

kahi.\k.i .1 v.\c na ahiah; a o k.i ho*v <±n\ iue ka htn\or\L l*a ;v-h,> l.iiia nei ka hooikaika a hab kekahi nuu Uūhi, eu :uc ka mc.\ apiki ioa o ka \l\ no o na !\oloholona ko laua nei uuu aahu. K huli ae iioi kakoa a nana aku i ke kaikanuihine alii o ke aupuni o Arahi.i a hooilina Moi hoi oke aupuni. Oka inoa o keia kaikamahine o Fuarose. k.t mea i hoohahkeu kona nan: elike me ka ptn a oke kumu no iioi ia i kaiuia ai kona īnoa o Fuarose— ka mea i kaj>viia ka "ilaku wahine nani o ka ha:e aiii o Arahia." I ka iva e noho ana ua kaiknn Jnne

! nei nuloko o ka halealii me kona mau imakua Moi. Ua nonoi aku !a oia i kona mau makua eae aku laua laia e |he!e makaikai i kona auptmi;ua ae aku la kona mau makua iaia e hele e h<v»!ana!ana i kona kino, a ua hoolahaia aku la iloko o na nup-epa a pau o ke aupuni o Arabia, ka huakai kaa!\ele a ke kaikamahine a!it i kona aupuni. A hiki mai ka manawa e hele ai ke kaika mahine, ua hoouna pu ia mai ia me na puah koa a me koi a mau haia wnhine he kanaiima, e h.ele e malama i kona maluhia. Ike kakahiaka ana ae, puka mai la ka !a me ka maikai, hoike mai la hoi na kiuhiwi i ko lakou mahalo, no ka mea aole ka hau ma kona v»ahi mau, a ke nana aku oe, he uliuli :i[>t - lij>o kanahele, e hoike mai ana !akou i ko lakou mahaio i ke kaikamahine alii nana ka huakai makaikai. I kona hoomaka ana e hele, ua hele oia ma ka aoao hikina me kona manao e puni ana kona aina iaia: ao!e nae ia i ike mua he mea kekahi nana e hoano e i kona manao a liuli hoi hou oia i kona haleolii. Ua held":riL?'»;>a oia ma kekahi aoao o ke aupuni iiVe ka hauoli nui, fc a hala na mahina etua me ka hapa o kona hele ana, i kekahi kakahiaka, hele mai la oia a moe ma kahi o ke kiaaina, a he elua la ko iakou hoomaha ana malaila, a i ke kolu o ka la hoamaka ka hele ana o ka huakai, a i ka hiki ana o ka huakai alii mawaho pono o kahi pupupu hale o ka mea nona keia moolelo oia hoi o Hanuo{>om<;ki, he mea e ka lele o kona oili a me ka haalulu o kona kino, a kahea aku !a oia i kona puali koa a me na haiawahine e ku iho, a na hookoia keia kauolia a ke kāikamahine alii, a ua ku iho !a ka huakai.

I keia manawa e huli ae kakau a kamailio no ke kaikamahinenlii ame Kahanuo|>oineki ka maoli pua o ke kua hiwi o liaiia. Ika nianawa ikuai ka huakai, ua kauoha aku ia ke knikaniahine alii noie e nee hou i hookahi kapuai uiai kahi a lakou e ku ana a hiki i kona hoi ana mai. E ninau mai {>aha auanei o'u mau hoa puni mooieio, i ke kumu o ke ku ana o ka huakni a ke kaikamahine 'iii ma ia wahL E hai aku au ia oukou i ke kumu i ku ai oia keia ; Ua lohe aku la keia i ke kani mai o ke gita, me ka pii pu ana mai o ka leo o ka Hanuopomeki, a ua like pu no hoi ia leo me ka ieo o na manu leo lea o ka uka anoano o Paliuli aole he hookahi o ke aupuni o Arabb elike aku ai me ka leo o HanuopoinekL Ku ae la ke kaikamahine AHi iluna a komo aku la iioko o kahi pupupu hale, a Hanuopoineki e noho mai ana. lua kaikamahine i nei komo aku ai, ua halawai aLu la ka ike a kona mau maka me kekahi kanaka e noho ana ma kae o Kapuahi, e kuke ana i ka laua mea ai no ka ama kakahiaka. '• Aio ha kakahiaka oe e ka elemakule, i kauia e ke oho hina.

I ua elemakule nei a nana mai ai i keia kaikamahine e k« aku ana, me na hoailona AUi, a!oha kakahiaka oe e ke kaikamahine alii." E ninau aku am an ia oe c ka clemakuk% na *ai keia mea kani e kani mai nei ? Pane mai la ka elemakule. Na kuu wahi keiki. Ninau hou aku la ke kaikamahine alii. Aia mahea kahi i noho ai ? Aia ina kela mau rumi aku ma a Nonoi aku la ke kaikamahine aiii, i4 e ae mai kou oluolu, e lawe aku ia'u na*Jai{a, e ho:« keike ai ia'u ika rumi o kau keiki i noho ai; ke oluolu nae ia i kou manao. Ae mai la ka elemakule, ao kolaua wa no ia i hele aku ai e hoohalawai me ka mea nona keia moolelo. 1 ka hiki ana aku o ke kaikaim!un« Aiii ika rurai oua o Hanuo{K/inek» e inele ana, o ka manawa no u i lele ae ai kona hauii, a haule pahu aku la oia ika honua, a inaule aku la. () ka manawa no ho» ia i lele aku ai ka elemakule e lomilomi ike kaikamahine alii, me ke kahea pu ana aku no hoi i kana keiki, e hele mai e kokua i ke kaikamahine alij; aka, |xme mai ia kana keikl L (AoUipom*)