Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 18, 3 May 1884 — Page 4

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Francene H Aarona
This work is dedicated to:  To all who stood their ground to keep our heritage alive and well

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka  Nupepa  Kuokoa

 

            ---

 

No ka Makahiki.                     $2.00

Np Eono Mahina.                      1.00

 

            ---KUIKE  KA  RULA.---

 

Poaono,                       Mei 3, 1884

 

            Ia manawa, aole o kana mai ka pioloke no keia aoao.

            24  No ka mea, he kanaka o Demeterio ka inoa, he kahuna hana kala e hana ana i na luakini kala no Diana a nui loa iho la ka waiwai i loaa mai i ka poe paahana.

            25  Hoakoakoa ae la oia ia lakou a me ka poe paahana ma na mea me ia, i aku la,  E na kanaka, ua ike no oukou no keia hana i loaa mai ai ka lakou waiwai.

            26  Ua ike no hoi oukou, a ua lohe, aole ma Epeso wale no, aka, ma Asia a pau, o Paulo nei i hooikaika aku ai a i hoohuli i na kanaka he nui loa, me ka i ana ae, aohe akua na mea i hanaia e na lima.

            27  No ia mea, aole ka kakou oihana wale no ke aneane lilo i mea ole; aka, o ka heiau o keia akua nui o Diana kekahi, e hoowahawahaia, a kokoke e pau i ke kahuiliia ka nana i o ka mea i hoomanaia e ko Asia a pau, a me ko ke ao nei.

            28  A lohe ae la lakou, piha iho la lakou i ka huhu, wawa aku la i ae la,  Nani ka mana o Diana o ko Epeso.

            29  Piha iho la ke kulanakauhale a pau i ka haunaele.  Hopu aku la lakou ia Caio, a me Arisetareko no Makedonia, he mau hoahele no Paulo, a holo lokahi aku lakou i ka hale kiaka.

            30  Makemake iho la o Paulo e komo pu aku mawaena o na kanaka, aole nae na haumana i ae aku iaia

            31  A o kekahi poe luna ma Asia, he poe makamaka nona, hoouna aku la lakou, kauoha ae la iaia, aole hoike iaia iho malalo o ka hale kiaka.

            32  Nolaila uwauwa ae la kekahi poe i kekahi mea a me kela poe i kela mea; no ka mea, ua mokuahana ua ahakanaka la; a o ka nui o lakou, aole lakou i ike i ka lakou mea i hooakaka ʻ i.

            33  Hoeueu ae la lakou ia Alekanedero, noloko mai o ka lehulehu, na ka poe Iudaio ia i alakai mai.  Peahi aku la o Alekanedero i ka lima, manao iho la ia e hoapono iaia iho imua o na kanaka.

            34  A ike lakou he Iudaio ia, kahea aku la lakou me ka leo hookahi, a liuliu, elua no hora, Nani ka mana o Diana o ko Epeso.

            35  Hoolai iho la nae ke kakaolelo i ua akakanaka la, i aku la,  E na kanaka o Epeso nei, owai ke kanaka i ike ole i ke kulanakauhale o Epeso nei he poe lakou e hoomana ana ia Diana, i ka mea i haule no Iupita mai.

            36  No ka hiki ole i kekahi ke hoole i keia mau mea, he pono ia oukou e hoolai, aole hoi e hana wikiwiki.

            37  Ua kai mai oukou i keia mau kanaka, aole lakou he poe hoa heiau, aole hoi i olelo hoino i ko oukou akua.

            38  No ia mea, ina i loaa ia Demeterio a me ka poe paahana me ia, ka hala o kekahi, ua maopopo na la hookolokolo, a me na lunakanawai.  E hoopii lakou kekahi i kekahi.

            39  Aka, ina imi oukou ma kekahi mea e e hooponoponoia ia mea, ma ka ahakanaka ku i ke kanawai.

            40  No ka mea, e hoopiiia mai paha auanei kakou, no ka haunaele o keia la, aole hoi e hiki ia kakou ke hai aku i ka mea i akoakoa ʻ i keia ahakanaka.

            41  A i ka olelo ana i keia mea, hookuu aku la ia i ua ahakanaka la.

 

                        MOKUNA XX.

 

            Mahope iho o ka pau ana ae o keia haunaele, hoakaka iho la o Paulo i na haumana, a honi ae la, a puka aku la iwaho, hele i Makedonia.

            2  Kaahele ae la ia ma ia mau aina, a hooikaika aku la ia lakou me ka olelo nui hele aku la i Helene.

            Pauku Gula, Hal. 2;1, hoopaa.

            Manao nui, Ka paio ana mawaena o ka euanelio me ke ao.

            Na heluhelu la  1, Oih. 19; 23-41       2,  Ep. 1; 1-23,           3,  Ep. 2; 1-22,                       4,  Ep. 3; 1-23,                        5, 1-32,            6,  Ep. 5: 1-33,                      7,  Ep. 6; 1-24.

            Ka manawa, Mei A. D. 57.

            Kahi i hanaia ʻ i, Epeso.

            Na ʻ lii, Nero ka Emepera o Roma, Pelika ke kiaaina o Iudea.

            Paulo, 55 na makahiki ona.

            Mele, "E ao e mele,"   Hoku Ao Nani, p. 160.

            Pule i loaa ke mele ana me ka naau.  KA  WEHEWEHE  ME  KA  NINAU  ANA.

            Na ninau mua.  Mahea ka haawina ma kela pule ?  Mahea Paulo i ka wai kakau ai oia i ka ieta mua i ko Konrineto poe ? Epeso.  Ma ka haawina ehia i kula ai kakou no na hana a Paulo ma Epeso ?  Haawina II.  Ua huli mai anei kekahi poe ?  Ma ka Ahaaina nui hea i hanaia ai na hana o ka haawina o keia la ?

 

            NA  MAHELE.

 

            I Ka paio ana.  P.  23-27.

            23  Ia manawa, nana p. 17-20.  No ke aha keia pioloke ?  No na hana a Paulo, a huli nui kanaka ma kona aoao oia ka aoao o Iesu.

            24  Owai keia kanaka Demeterio ?  He kanaka Helene, he kanaka hoomanakii.  Heaha kana oihana ?  Hana i na kii dala o kela o keia ano, na luakini, dala liilii keia, hiki ke lawe ia mana alanui a kuai i ka poe makemake, i na ohana, a laweia iloko o na hale, a hookomoia na kii liilii o Diana ko lakou akua nui, ka mea keia i waiwai nui ai na paahana.

            25  Hakoakoa Demeterio ia wai ?  Heaha kana olelo  ia lakou ?  E makau ana o hoopau ia keia oihana e waiwai ai lakou a ilihune iho la.

            26  Heaha ka lakou i ike ai a lohe ai no Paulo ?  Oiaio anei aohe akua na mea i hanaia e na lima ?  Ae, nana ia Hal. 115: 4,  Is. 44:  10-20,  Ier.  10:3.  Pehea na akua kahiko o Hawaii nei ?  Pau loa anei i ka hooleiia ʻ ku?  Aole; makau no kekahi poe i na akua kahiko hoomanamana no, lapaau hoomanamana.  He mea ole no na akua kii, aohe mana, makauia no nae e kekahi poe naaupo.

            27  Nolaila pehea ka oihana a Demeterio ma ?  Pehea hoi o Diana ?  Ka hoike keia a ka mea hoomanakii.  Ka aoao o Paulo ka mea e kahuli ia ʻ i ka nani o na akua elike me Diana, ua hookoia no, a e hooko ia ana.

            II Ka haunaele.  P. 29-34.

            28  I ka lohe ana o na kanaka i na olelo a Demeterio pehea lakou.  A hooho pehea ?

            29  Owai ka lakou i hopu ai ?  A holo lokahi ihea ?  He hale akea paha ia, he hale lealea.

            30  Makemake Paulo e aha ?  E komo iloko o ka hale tiaka e uwao paha no kona mau hoahele, a e haiolelo paha.  Pehea nae na haumana ?  Keakea lakou no ka manao ana e lele paha na kanaka maluna ona a pepehi iho;  he poe Epeso keia mau haumana, ua huli mai mamuli o Iesu.

            31  Owai kekahi poe  hoole aole make Paulo e komo iloko o ka hale tiaka ?  Aloha lakou ia Paulo.

            32  A aha na kanaka ?  Mokuahana, a ano pupule, akaka ole ke kumu o ka hoakoakoaia ana.

            33  Owai ka i hoeueuia ? E wai ?  E aha ?  E kue ia Paulo,  Aha nae Alekanedero ?  Peahi i kona lima me ka manao e uwao nona iho ma ka hoole ana, aole oia ma ko Paulo aoao.

            34  Pehea nae ka lehulehu ?  Aole ae, e olelo oia he Iudaio ia.  He Iudaio hoi Paulo.  Nolaila, ua like pu, a kahea lokahi lakou pehea ?  Pehea ka loihi o ia kahea ana ?  Ke ano ia o ka poe hoomanakii, pela ka poe hoomana ia Baala, pule kuawili.  Nana I Na Lii 18; 26-29.  Pela kanaka Hawaii mamua.  III Ka hoolai ana.  P. 35-41.

            35  Nawai i hoolai ?  Heaha na huaolelo a ke kakaolelo ?  He mau hua hoomalimali mamua.  Aole anei kakou a pau he poe hoomana ia Diana ?  Nohea keia Diana ?  Iupita. oia ke akua nui o ko Roma me ko Helene Poe.  Diana, he kii ia i haule wahi a kekahi kaao mai ia Iupita, oia hoi mai ka lani mai;  he mea io ole no elike me kekahi mau kaao Hawaii.

            36  Aohe mea e hoole ana i keia, nolaila pono ia oukou e aha ?  e hoolai, e hana malie, e akahele, mai wikiwiki.

            37  Ua aha oukou i keia mau kanaka ?  Heaha ko Paulo ma hewa ?  Aole lakou i aha ?  Ua hao anei i ka heiau ?  Ua hana ino anei ia Diana ?

            38  Ina ua hana hewa lakou, heaha ka pono ?

            39  Ina he mea e i imi ia e hooponopono ia aia no ke aha e pono ai ?

            40  He hana aha keia a oukou e hana nei ?  He hana kue i ke kanawai; malia paha e hoopii ia ana kakou no keia hana i maopopo ole ke kumu, maikai ke kanawai o Roma, aole ae i ka haunaele wale a kumu pono ole elike me keia.

            41  Ua hoolohe na kanaka i na huaolelo a ke kakaolelo a noho malie, a aha oia ia lakou ?

            IV Haalele Paulo ia Epeso. 20; P. 1-2.

            Pau ka haunaele noho iki paha Paulo ma a maopopo ua maluhia ka ekalesia o Epeso, alaila aha oia i na haumana ?  A ku a hele aku ihea ?  E hoomau aku ana i kona kaahele misionari ekolu.

 

                        KA  HOOPILI  ANA.

            1  Ka huli ana mai o kekahi poe mamuli o Iesu he mea ia e ala ai ka huhu o ko lakou mau hoa.

            2  Mahuahua ka huhu me ke kue ana o kekahi poe ke ike lakou ua emi ko lakou waiwai ma ka huli ana o na hoa i poe karisetiano io.  Haaleleia na halekuai rama, haalele i ke kuai ana i ka rama i ka baka, me na mea ano ino e ae.  Huhu ka poe kuai rama i ka poe e imi ana e hookapu loa ana i ke kuai rama, ka mea e waiwai ai lakou.

            3 Na kii o Diana me na luakini liilii ona he mau hoailona lakou no ka hoomana ia Diana iloko o na ohana.  Pela na haipule karisetiano maloko o na ohana he mau kii lakou o Iesu, he mau hoailona no ka hoomana ana ia Iesu malaila.

            4  Ina ike ia he hale pono ole kekahi e loaa ana ka pilikia, ka poino, ke komo iloko pono ke papa aku a keakea i ke komo ana iloko.

            5  Ina ala mai ka haunaele e imi i ka mea e pau ai e uwao.

            6  Mai hana ino kumu ole aku, ina manao oe ua hana ino ia oe mai lawe i ka hoopai iloko o kou lima, e waiho iaia i ka aha lunakanawai.

            Mele "Ma ka Malu o Iesu,"  Hoku Ao Nani p. 161.

            Pule i komo iloko o ia malu.

            Haawina no Mei 25.    2  Kor. 9: 1-15.

           

OWAU  A  ME  IA ;

 

            ---A  I  LE, ---

 

OIA  NO  ANEI ?

 

            HE  MOOLELO  KAMAHAO  !

 

            Haalele aku la maua ia Italia a holo aku la no ka Hikina.  Aohe a maua mau mea nui e ae i ike ai ma ko maua alahele, koe wale iho no ka nani a me ka oluolu maikai o ke ea a me ka nanaina o ka aina, a ma ka maua mau wahi e hele ai, e honi mau ana maua i ka aala o na pua rose a me na pua pikake e ulu ana mao a maanei o na kapa alanui.

            I ko maua hoea ana aku i Damasekasa ua halawai aku maua me keia Beni Saadi, ke kanaka a Salatela i kauoha mai ai ia ʻ u e hoike aku i ka siganeta.  He kanaka Iudaio oluolu loa oia, a he mau nanaina hanohano hoi kona.  I kona ike ana mai i ka siganeta a me kona lohe ana i na huaolelo a ʻ u i kauoha ia mai ae e pane aku iaia oiai au e hoolauna aku ana ia ʻ u iho imua ona, ua like loa iho la ia me he mea hana mana loa la a kulou hoomaikai mai la oia imua o ʻ u, me kona hookipa ana ia ʻ u iloko o kona hale ponoi, iloko o na rumi maikai loa i pena ia me a waihooluu like ole,--a waiho mai la oia iaia iho, kona hale nani, kana mau kauwa a me kana mau mea a pau imua o ʻ u e hana e like me ko ʻ u makemake, me ka hooko ia o ka ʻ u mau kauoha a pau e makemake ai.

            I ko ʻ u ninau ana aku iaia no Arabi Sheika El Iosepa, ka mea nana au e lawe aku ana imua o Salatela, hahai mai la oia aole wau i manaoia e hiki koke aku ana, a no ia kumu aole paha oia e hiki koke mai ana ilaila no kekahi mau pule okoa aku e hiki mai ana, a o ke kali wale no ka pono a hiki i kona manawa e hoea mai ai.

            (E hoomaopopo iho, e ka ea heluhelu, ma keia wahi he alii nui o Arabi Sheika El Iosepa no ka poe Arabia, a hookahi ana holo ana iloko o ka makahiki hookahi ma Damasekusa no ke kuai ana i mea ai no kana poe kauwa.)

            I kumu e hoohala ae ai i keia mau la a ʻ u e kali aku ai no ua alii Arabia nei, hoomaka iho la au e ao i ka lakou ano olelo.  Hoolimalima aku la o Beni Saadi i kumu nana wau e ao, a iloko o kekahi mau la pokole ua hiki iki ia ʻ u ke kamailio a lohe i na mea e pane ia mai ana, a no ia mea, e like me ka hiki ia ʻ u, ua ninaninau aku la wau i ua kumu nei a ʻ u no kana mau mea a pau i ike ai e pili ana no Salatela.  I kona lohe ana i keia ino kulou haahaa loa iho la oia ilalo, a o kana mea wale no i hahai mai ai ia ʻ u he Makua a he Puakalahala o Salatela no lakou.

            Iloko o keia manawa hoomakaukau iho la o Tairela iaia iho no ka hele hou ana mawaena o ka lahui Deruse, me ka uwalo a papa pu ana aku o Beni Saadi iaia aole e hele, no ka mea, he nui na pilikia a ka make maopopo e waiho mai ana imua ona ina oia e hele ana ole e hiki ia la ou ke hele ma ke ano Europa, nolaila, hoana e iho la lakou ia lakou iho ma ke komo ana i na lole okoa i like me ko ka poe o Sairia.  Hoolimalima iho la lakou i kanaka alakai no lakou, me ke kau ana maluna o na hoki, a i ka makaukau ana, me ka piha lealea a hauoli lakou i haalele mai ai ia ʻ u a hele aku la ma ka lakou hua kai i hahai ia me na poino he nui.

            No ka nui o ko ʻ u aloha ia Tairela ma kona lilo ana he aikane maikai loa oia na ʻ u, a no ko ʻ u ike ana iho hoi i pakele oia mai ka make mai mawaena o keia lahuikanaka ane e kau nui loa nei mamuli o Salatela, nolaila, mamua o kona hele ana,  kauoha aku la au iaia ina oia e komo hou aku ana iloko o ka pilikia, e hoopakele ia no auanei oia ke pane ae i hele aku oia ma o ka inoa la o Salatela.  A no keia kauhoa a ʻ u iaia hoole paakiki loa mai la oia me ka i ana mai aole oia e ae e pale iaia iho ma o ka inoa la o kekahi mea e ae--e hele ana no oia mamuli o kona manao ponoi iho a e make no mamuli o ua manao paakiki nei ona.  A o ka ʻ u mea i pane hope aku ai iaia mamua o kona hele ana, ina oia e komo iloko o ka pilikia e hoao oia e imi i wahi e hiki ai ia ʻ u ke lohe i ua pilikia nei ona, i hele aku ai au imua o kona mau enemi e hoopakele ai iaia, a i kona pane hou ana mai ike iho la au ma ke ano o kana mau olelo i kau nui oia no ka hele no ka ike ana he pilikia io kana e halawai aku ana.

            No na la mai mahope kau nui aku la ko ʻ u manao no ka hiki mai o Arabi Iosepa i kumu na ʻ u e ike koke aku ai ia Salatela.  No ka hiki ia Beni Saadi ke kamailio ma ka olelo Farani, nolaila ike koke iho ia au i kana mau mea a pau i ike ai e pili ana no Salatela.  Hai mai la oia ia ʻ u aohe e kala wale kona ike ana ia Salatela a i hoomaka mai kona launa ana me ia mamuili o kekahi mau mea ana i kuai ai me ia a o kekahi hoi no kona launa pu ana me kekahi o na kaukau alii a maka hanohano o ia wahi, a mai laila mai kona launa loa me Salatela.  Ma ka ʻ u ike aku he kanaka o Salatela i hoano loa ia e keia Beni Saadi, a hai mai la oia he kanaka o Salatela i hoano ihiihi loa ia e kona lahuikanaka ; a me ke kahaha a ano e o kona mau helehelena me he la e uwe aa, hai hou mai la oia ia ʻ u i ke ano e a elemakule o na nanaina o Salatela oiai oia i kona hiki hope ana aku nei malaila.  Hai mai la oia he kakaikahi loa ko Salatela hele ana ma Damasekusa, a oiai hoi owau ke hele ana e ike iaia, aole oia (Beni Saadi) i ike a aohe no hoi maloko o na moolelo e waiho nei, kekahi kanaka o kekahi lahui mawaho ae o ka poe Arabia i komo iloko o keia wahi a Salatela e noho nei a ʻ u e hele aku ai, oia hoi ke kulanakauhale o Moaba i kumakaia ia.

            Elua la mahope iho o ko Tairela hala ana aku, oiai au e noho ana mawaho o ka lanai o ka hale nani a ʻ u e noho ana, ike aku la au i kekahi kanaka Arabia e komo mai ana iloko o ka pa o ka hale a ʻ u e noho ana maluna o ka lio, i hoaahuia me ka lole holo lio piha o ka poe Arabia, me na kepa nani e kau ana maluna o kona mau kamaa buti Moroco, he papale nui i hoonaniia me na hulu nani, a ma kona puhaka, e anapuni ana kekahi ili, a e lewalewa ana ma ua ili nei na pu panapana he nui me ka anapanapa ana i ka la.

            He kanaka lihi oia a he kino hiehie a nani kona, a ua pii ae ka ula ma kona mau papalina me ka nani nui.  Komo pu mai la oia ma ko ʻ u wahi e noho ana me Beni Saadi, a hoolauna aku la oia ia ʻ u me na kanaka nei, oia hoi ke alii Arabi Iosepa a ʻ u e kau nui ei.  Hai mai la oia aohe i loihi loa ae nei kona haalele ana aku ia Salatela, me kona kauoha pu ia mai e ninau no ʻ u iloko o na manawa a pau ana e hoea ai ma Damasekusa a hiki i ko ʻ u manawa e loaa ai iaia me ka makaukau no ka lawe ana aku ia ʻ u imua o Salatela.

            He mea kamahao loa ia ʻ u ko ʻ u hoomaopopo ana iho i keia Arabi Iosepa, he kanaka haaheo a kulana hanohano e kulou ana me ka hoolohe a haahaa imua o ke siganeta a ʻ u e paa nei.  Paa iho la oia i ua siganeta nei me ka nana ana me he la he mea wiwo loa, a o kona ano a pau imua o ʻ u he hoohaahaa loa, me he la owau ae la kona haku ma ko ʻ u paa wale ana no i ua siganeta nei, a hoolilo loa iho la oia iaia iho, he kanaka i hanauia mailoko mai o na mamo alii, me he la he kauwa na ʻ u, ma ka loaa wale ana no o kela siganeta a me kona ike ana owau ka Salatela,--ka mea kiekie loa maluna o keia lahuikanaka,--i makemake loa ai e ike a i hoouna mai ai hoi iaia e lawe aku imua ona me ka oluolu a palekana.  ( Aole i pau. )

                        KA  MOOLELO  KAAO  O  Kahanuopaineki,

 

            ---

 

Ke keiki alii o ke aupui o Italia.

 

            Ka Olali o na Waoakua o Arabia.  Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

 

            ---

           

            MOKUNA  I.

 

            I keia mau huaolelo no.  Heaha ka ʻ u e hele aku ai malaila, no ka mea aole i hoopa aku nei ko ʻ u lima iaia, e pilikia ai la hoi, oiai o olua wale mai la no malaila, a o kona haule wale mai la no ka ia ilalo o ka papa hele.  E kuu keiki, mai hana oe pela, no ka mea o ke kaikamahine alii keia o keia aupuni pela kuu manao.  Ia manawa ku ae la o Hanuopaineki a hele aku la, a kalele iho la ma ka umauma a kamailio iho la.  E ke aliiwahine o ke aupuni o Alabia nei, e ala ae e hoomama i kou kaumaha mai hoopilikia wale i kou naau a me kou kino.  No ke aha la oe i hana ai pela, e ala a e ku iluna a e hoolana i kou manao a e kamailio mai i kau mea i makemake ai a e hooko no au i kau noi, i na he mea ku i ka pono.  Aole au e ae i na he mea ku i ka hana ino.

            I ka lohe pono ana o ke kaikamahine alii i keia mau olelo, a pa pono aku la i ka pahu kani o kona mau pepeiao, ia manawa oia i hoopuka mai ai i mau mapuna olelo wai meli, mai kona mau lehelehe mai i ka i ana mai e ke keiki i haiamu ia e ka nani a ke Akua i haawi mai ai ma keia ili honua nei.  Aole au e lawe mai ana ia oe i kane na ʻ u, no ka mea, he kane hoopalau no ka ʻ u, aole e kala eia ka pono e lawa mai au ia oe i keiki hanai oe na ʻ u a na ʻ u e malama iloko ona wa a pau a me kou luaui makuakane nei, a e hoopau i kou komo ana i kena ano kapa ou, no ka mea, ma ko ʻ u aupuni nei, a kahi no au a ike i kekahi o ko ʻ u lahui e komo ana i kena ano kapa a nolaila, ua kaumaha loa ko ʻ u naau e noho nei mahiuli paha auanei olelo ia mai, he aupuni ilihune ko ʻ u aupuni, nolaila, e haawi aku ana au i na kokua ana no olua a mau loa aku.

            Ia manawa lalau iho la ke kaikamahine alii i ka lima o ka kakou hiwahiwa a kuikui lima pu aku la laua a noho iho la laua maluna o na noho amana i humuia me na ili holoholona.  Ia manawa i nonoi aku ai ke kaikamahine alii e hookani mai o Hanuopaineki i kana mau mea hoolealea ka mea hoi ana i lohe ai, aole no hoi i like aku ka nani o ka ʻ u mau hookani hila elike me kau hookani ana, nolaila, e oluolu oe e ae mai i ka ʻ u noi.

            Ia manawa, ua lalau koke iho la o Hanuopaineki i kana gita a hookani iho la, a he hapalua o kanamele i pau hoomaka iho la kona leo e hapai ae i ka hopunaolelo, aia hoi he mea e ka olioli o ke kaikamahine alii i ke mele e mele ia aku ana, no ka mea o ke mele lahui ia o kona aupuni.  A pau ke mele ana a Hanuopaineki o ka manawa no ia i uuhi ae ai ke kaikamahine alii i kana uwati pakeke a haawi aku la ia, me ka hoopuka ana aku i keia mau huaolelo.  Eia ka ʻ u wati pakeke ka mea punahele loa ia ʻ u ke haawi aku nei au ia oe, he makana ia na ʻ u ia oe, no kou mele ana mai i ke mele lahui o ko ʻ u aupuni nei me ka maikai loa.  La manawa i hoole mai ai ka kakou hiwahiwa aole au e lawe i kau makana, no ka mea o kou makemake wale no ke hana ia e pono ai, aole au no na mea gula, aole au no na mea nani a pau loa, aka, no ke aloha alii au la manawa i pane aku ai ke kaikamahine alii, e auhea oe o ka ʻ u mau mea a pau e haawi aku ai ia oe e lawe oe mai haalele oe.

            Pane mai la hoi ka mea nona keia moolelo a kakou e hooipo nei, me ke kaumaha o ka naau a me ka hilahila nui, e paa ana au iaia iloko o na wa a pau loa, eia ka mea apiki aole au i ike i ka waiwai o keia mea au e paa ai.  Pane mai la ke kaikamahine alii o ka waiwai o kena mea, he mea kena e hoike mai ana ia oe i ka manawa o ka hele ana o ka la, a he mea maikai loa kena.

            I ka pau ana o keia mau olelo a ke kaikamahine alii ua hoomaka hou mai la o Kahanuopaineki e mele mai i na mele hoolealea, a ua lilo loa ka naau o ke kaikamahine alii a me kona mau pepeiao i ka hoolohe ana i na mele lealea loa a ua kaeaea la e houheuhene mai la, a na ia mea i kauo hele i kona puuwai a hala ka manawa kupono no kana huakai hele a ua nanea ke kaikamahine alii mai ke kakahiaka a hiki i ka hora @ o ke ahiahi, ia wa oia i wehe ae ai i kona komo gula a haawi aku la oia ai Kahunaopaineki me kona olelo pu aku iaia eia mai kuu komo gula ke komo hooilina alii o kuu aupuni, he makana ia na ʻ u ia oe no ko ʻ u hooluhi wale ana ia oe mamuli o ko ʻ u makemake a ua hooko mau oe i ka ʻ u mau kauoha me ke kaniuhu ole, nolaila, ke haawi aku nei au me ke kanalua ole.  E kamailio iki au i ka mea e pili ana no keia komo gula.       

            O keia komo he gula ke kino, a o ka onohi, he daimana, ua hoonani ia mea na pohaku makamae, oia hoi ka momi daimanaa ma na mea nani a pau loa aia maloko o ke pani o ka onohi daimana ke kii o ke kaikamahine alii, a ina oe e unuhi mai i ke pani elua, alaila, e nalowale ana ke kii o ke kaikamahine alii a e puka mai ma ia wahi o ke kii kona kupunakane alii, oia na hoike ana o keia komo.

            I ka pili ana mai o ke komo ia Kahanuopaineki, ua ku ae la ke kaikamahine alii iluna a lalau mai la i ka lima o ka kakou kamalei, a kai aku la laua no ka rumi e puka aku ai iwaho, e halawai aku ai me kona mau hoahele, mamua ae o ka manawa e kau aku ai o ke kaikamahine alii iluna o kona kaa, ua kamailio mai la oia me ke aloha.  Eia au ke hoi nei i ke kulanakauhale alii, aole au e hele e kaapuni i kuu aupuni, no ka mea, ua loaa iho nei oe ka me nana i kaohi i ka ʻ u huakai hele.  E hoi au, a hoouna mai i na mea a pau e pono ai o kou noho ana a hiki mai i ka wa kupono e kii mai ai au ia oe.  O ka manawa no ia i makaukau ai o ke Kahu koa, a o ka haawi no ia o ke aloha hope, a hala aku la ke kaikamahine ʻ lii.  Ma keia wahi aku, e haalele kakou i ka mea nona keia moolelo, a e hoi ae kakou no ke kaikamahine alii.

            I ka huli hoi ana o ke kaikamahine alii, ia po, aole oia i moe ma ke alanui, a hiki wale i ke kulanakauhale alii, o ka hora eono o kakahiaka o kekahi la ae.  Halulu aku la ke kaa o ke kaikamahine alii i ka puka pa o ka hale alii a he mea haohao loa ia i na makua o ua kaikamahine alii la.  No ka mea, ua mano mai la laua, ua kulia ka laua kaikamahine me kekahi pilikia ma ke alanui.  A nolaila, ua ninau mai la laua me ka leo ano kaumaha;  heaha ka pilikia o ke ʻ lii o ka hoi koke ana mai nei o ka huakai makaikai, i na he pilikia e hei koke mai.  Pane aku la ke kaikamahine alii, aole o ʻ u pilikia.  He wahi mea hou ka ʻ u e hai aku ia oe e papa oia keia :  Aia ma kekahi apana kuaaina o ko kakou aupuni nei, e noho ana kekahi kanaka me kana keiki, he mau mea i hoopihaia me na helehelena o ka ilihune nui ;  o ko laua wahi moe ua uhiia me ka ili o na holoholona, o ko laua mau kapa moe, he ili holoholona, o ko laua kapa aahu he ili holoholona no, a nolaila au i hoi mai la i hope nei, no ka haawi ana kau i na kokua ana no laua mai ko kaua aupuni aku nei.  He mea hoohilahila loa ia i ko kaua aupuni, o ka loaa ana o kekahi mau mea ilihune elike me keia ke ano a mamuli paha lohe aku na aupuni nui i keia mau mea ilihune alaila, kapa ia mai ko kaua aupuni, he aupuni ilihune a he mau alii nana ole i kona mau ma kaainana.

 

            NA  HOOLAHA  KUMAU.

 

J.  T.  WATERHOUSE.   ( WALAKAHAUKI. )

 

            ---

 

HALEKUAI  KUKAA  NUI  ME  LIILII

 

            Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

            Heaha no la hoi ia !

 

            ---MALAILA---

 

Na Apa Kilika o na ano a pau.

  Pahoehoe o na ano a pau,

    Alapia o na ano a pau,

            Huluhipa o na ano a pau,

              Na Huluhulu noloku,

                Na Keokeo Paina,

                        Lilina lau puu.

                                    Weloria,

                            Leponalo

                        Lainakini,

               Ahina pelekane,

            Na Kihei o na ano a pau,

  Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

            Na Kihei uhi moe,

              Na Koloka o na wahine,

                        Na uhi Kilika,

                          Na uhi Alapia,

                            Na Hainaka nunui a liilii

 

            ---Eia  hou.---

 

HE  HELUNA  NUI  ONA  PAA  LOLE  O  NA  KANE  A  ME  A  KAMALII.

 

Na Apa paina maikai loa,

            Polu manoanoa a lahilahi.

            Huluhulu manoanoa a lahilahi.

            Na Apa huluhulu a pahee,

            Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii

            Na Pililakeke loloa a pokopoko,        

            Na Palule kaula o na ano a pau,

            Na Palule keokeo,

            Na Palule kalakoa,

            Na Paleili.

 

Na Papale wahine i konohinohiia me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau

 

            HE  HELUNA  NUI  O  NA  KAMAA.

 

            Na Kamaa buti,

            Na Kamaa pihi,

            Na Kamaa huka,

            Na Kamaa laholio,

            Na Kamaa weleweka.

 

HE  HELUNA  NUI  O  NA  NOHO  LIO  MAINE

 

            Na Noho Italia,

            Noho pulu mamua

            a mahope o kela a

            me keia ano.

 

            NA  AILA  O  KELA  A  ME  KEIA  ANO.

 

            Na Aila honua helu I he aiai me he wai,

              Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

                        Aila inu, Aila lauoho,

                                    Waiala maikai.

           

            NA  PENA  WAIHOOLUU  LIKE  OLE.

 

            Keokeo,

                        Eleele,

                                    Polu

                                                Melemele,

            &c.,     &c.,     &c.,     &c.

 

            ----

 

            Ina  iho  Ina  iho.

 

            Na ipuhao, na ipu ti,

                        Na koi nui a liilii,

                                   Na pahi nui a liilii,

                                                Na pahi olo, pakalii

                                                            Na pahi olo palua

            Na tabu nui a liilii,

                        Pekoke nui a liilii,

                                    Na loko kamana,

                                                Na loko amala,

                                                            Na kamaa lio,

                                                                        Na moe hao.

 

                                                                                    Na pela uwau.

 

NA  LAKO  HAO,  MA  KA  AINA  A  ME  KA  WAI

 

            Na lako pa,

            Pa nui a liilii,

            Na bola,

            Na kiaha aniani,

            Na aniani kolohi,

            Na ipukukui o na ano a pau.

 

                        HE  HELUNA  NA  MEA  AI.

 

            Palena poepoe,

            Palena poepoe palupalu,

            Palena huinaha,

            Palaoa o na ano a pau.

 

            Na kamano maikai loa ma ka pahu,

            Na kamano tini,

            Paakai o Livapulu,

            Paakai inu,

            Paakai hu,

            Manu Kaleponi,

            Palani ai a ka lio.

 

                        ---

 

He helunanui o keia mauwaiwai aiwaiwa ko ʻ u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou

Ua waeia keia mau waiwai e ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii, ae kauoha mai na mokupuni e hookoia me ka eleu loa.                     J.  T.  WATERHOUSE.   ( WALAKAHAUKI.)

 

NA  HOOLAHA  KUMAU.

 

W  O. SMITH.

            LOIO,  LOIO,  LOIO.

KEENA HANA :       Helu 30 alanui Kalepa                         tf.

 

W  A. KINI.

            LOIO,  LOIO,  LOIO.

KEENA HANA :       Helu 15 Alanui K@    manu, Honolulu.

 

W  R.  KAKELA.

LOIO  A.  HE  KOKUA MA KE K@

            He Luna Hooiaio Palapala.                                         tf.

 

A  ROSA.  (AKONI.)

 

LOIO  A  HE  KOKUA MA  KE K@

            He Luna Hooiaio Palapala

            KEENA  HANA :  Ma ke keena @ @                    tf.

 

S  B.  DOLE.

            LOIO,  LOIO,  LOIO

            He Luna Hooiaio Palapala

            KEENA HANA :  Ma Alanui Ka@                          tf.

 

CECIL  BROWN.

 

LOIO  A  HE   KOKUA  MA  KE K@

A he Agena Hooiaio Palapala no ka ma

            Aupuni o Oahu

            KEENA HANA : Helu 8 Alanui K@                                    tf.

 

JAMES  M.  MONSARRAT.          (MAUNAKEA.)

LOIO.  A  HE  KOKUA  MA  KE K@

            He Luna Hooiaio Palapala

            KEENA HANA : ALANUI KALEPA.

 

RICHARD  F.  BICKERTON  (PEKEKONA.)

LOIO  A  HE  KOKUA  MA  KE K@

            KEENA HANA :  Helu 27 Alanui Kalepa               tf.

 

S  N.  EMERSON,  ( EMEKONA)

 

LUNA Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka apana o Honolulu, Oahu.  Apana no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka mokupuni o Oahu.

Ua makaukau no hoi oia e ANA AINA ma ka wahi a pau i @makemakeia.

           

            Waialua, Oahu, ov. 10, 1883.             1148 @

 

WILLIAM  AULD.

 

Luna Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka Apana o Kona

            KEENA  HANA : Ma ke Keena @ o Honolulu.      tf

 

S  H.  MEEKAPU.

 

            Tela humuhumu lole.

            HALE HANA :  Helu 11 alanui Nuuanu      tf

 

C  BREWER  7  CO.  (BERUA MA. )

 

            Ua makemake ia ka poe mea @ @ MALOO a me ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai @ lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke.            tf

 

JNO.  M.  KEALOHA.

 

LUNA Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka apana o Kawaiahau, Kauai.  He Agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka apana o Kawaiahau, Kauai.  He Komisino Palena Aina no ka apana o Kawaihau, Kauai, a he Luna Hooho Mare no ka Pae Aina holookoa                       1163 tyr

 

C  C.  COLEMAN.

 

Amara a he mea hana Mekina

            Kapili Kapuai hao lio.

            A  ME  KA

Hana kaa Lio ana, etc.,

            Hale Hana ma Alanui Alii,

302 tf              E kokoke la i ke Alanui Papu

 

HE  NUI  ANEI  KOU  MAKEMAKE  I  NA

MIKINI  HUMUHUMU  LOLE !

            Ina pela, e kipa mai no ma ka Halekuai

Kakela  &  Kuke  !

            A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano

Mekini a WHEELER  a me WILSON

            mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai

            ka mea hookahi.

NA  MIKINI  A  SINGER  !

            ina a ke $@ pakala me ka ano

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

            ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai

mea e pau ai ko oukou k@  e na makamaka no ka kupono o keia mau Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.  @ tf

 

PAPA  !    PAPA  !

 

AIA MA KAHI O

 

LEWERS  &  COOKE,

 

(O  LUI  MA)

ma ke kahua kahiko me alanui Papu a me Moi

E loaa ai na

PAPA  NOUAIKI.

o kela a me keia ano.

 

---

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe,

Na Pou, Na Ola, Na Papa Hele, Na Papa

Ku,  A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.

---

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau,

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Aila

Puka, Na Aini Puka Aniani, Na A@

o na ano a pau, Na Aila Pena, o

kela me keia ano Na Aila Hoo-

maloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na

ano a pau.

NA  WAI  VANIKI

---A  ME  NA---

WAI  HOOHINUHINU  NANI  !

 

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a

pau, ua makaukau keia mau Makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

----NO  KA---

UKU  HAAHAA  LOA.

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

E Hele mai  !  E na Makamaka  !!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai.