Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 20, 17 May 1884 — Page 3

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Langues Tirees Translation

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa.

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS."  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.  E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau.  Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna.  E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.  E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia a e i keia Keena.  O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

NUHOU KULOKO.

E nana ae i ka hoolaha "Ma ke @" e pili ana no ka la 11 o Iune.

Ua loaa aku nei ko Hanalana hoa @ ma Ausetaralia oia o W. Beach.

O na loaa o ka fea nui i malamaia i ka Poaha, Poalima, me Poaono o kela pule, he 3,151.85

I keia Poakahi ae e kau ai ka mokuahi Kilauea Hou iluna o ka Lele no ka hoomaemae hou ana.

O ke kaa poniuni ma Huehue ua @  nei ia Kapena Kaluna.

@ aku nei i Hawaii ma ke Kinau @ Poalua nei ke kaikamahine Alii @ Kaiulani.Na ka Hon. J. W. Kalua e haawi @ a ka haiolelo ma ka luakini o Ka-@ i ke kakahiaka o ka la apopo.

E paa ae ka hale hou o ke aupuni e kukuluia nei ma ka pa Aliiolani, alaila e hoi aku ana ke keena wai ilaila, a e @ ana kahi pupupu hale wai kahiko.

Ua hopuia e na makai o ke kulana-kauhale nei he mau Pake puhi opiouma ma kekahi hale ma ke alanui Nuuanu i ka Poakahi nei. 

Ke laha la he mai ano e mawaena o miula o ka mahi ko o Amauulu i Hawaii, a ua oleloia he eono miula i make ma o ua mai la.

Ua puka iho nei ka papa kuhikuhi o na heihei o ka la 11 o Iune ma Kapiolani Paka.  he 17 ka nui o na heihei.

E haiolelo ana ka Lunakanawai Kiekie ma Kaumakapili ma ka po Sabati hora 7 1/2 e hele nui mai i lohe ia haiolelo.

Ua make i ka Poaono o kela pule o Mr. B. F. Bolles (Mika Bolo) ma Nuuanu.  He haole kamaaina keia no ke kulanakauhale nei.

Ke puka aku nei ma kekahi wahi e a o ka pepa o keia la ka haiolelo a Pilipo ma ka luakini o Kawaiahao i ke kakahiaka la Sabati i hala.

Ua manao ia ma ka mokuahi o ka @ @ @ @ o huli hoi mai ai na kama Aliiwahine Likelike me Pauahi.

O na la e hooloheia ai na waiwai o na keiki oo ole a O. Rutherford me B. H. Sniffin o Maui, ua hoololiia mai ka Poalua ka la 27 o Mei a i ka la 3 o o Iune.  E nana i ka olelo hoolaha hou e puka aku nei i keia la.

Ua pai bukeia ka haiolelo a Kakela Opio e pili ana i ka opiuma, i hoopu kaia ma na kolanau o keia pepa i kela pule aku nei, a e loaa no ia mau buke ma na hale kuai o Taramu me Oka ma ke Alanui Kalepa me ka uku ole.

I ka Poaha nei ka holo ana o ka mokuahi Mariposa no Kapalakiko me kekahi heluna nui o na ukana a me na ohua.  Mawaena o na ohua kamaaina o kakou i holo aku, ka Hon. C. R. Bishop a me H. Cornwell.

Ua hooleweia no ka hoohiamoe kau a kau ka bila kanawai e laikini ana i ka opiuma, i ka auwina la Poakolu nei.  He bila kanawai keia na Lilikalani i waiho imua o ka Ahaolelo i ka auina la o ka la i oleloia maluna.

Ma ka Poakolu nei, ua waihoia ae e I ilikalani he olelo hooholo e kauoha ana i ka makai o ka Hale, e hoolako aku i na Hoa o ka Ahaolelo me na nupepa Paeaina Puka La, Paeaina puka pule, Hawaian Gazette, a me ka nupepa Ola e Hawaii.  O keia olelo hooholo ua hooholia.

E halawai ana ka Ahahui Euaneiio o ko Hawaii Pae Aina ma ka Luakini o Kawaiahao, i ka Poalua mua o Iune la 3, i ka hora 10 o kakahiaka, elike me ka hoopanee ana mai ka makahiki 1883 mai.     E. S. TIMOTEO,

Kakauolelo.

Ua lohe ponoia mai ua oluolu i ke Alii ka Moi e naue ae ma Kaumapili i keia Sabati ae Mei 18 hora 10 1/2 A. M.  E hui pu me kona mau makaainana ma ia ahiahi, e hoomanao no ka lulu dala, no ka luakini hou o Kaumakapili. (Ke haan nui ana i iho mai ai me na ohana Alii a pau e uhola mai me na lima aloha Karistiano, a aloha lahui.)  E ukaliia ana kana huakai e ka puali koa kiai kino, na Alii a me na Hoa Hanohano o ka Ahaolelo.

NO NA EKALESIA.

Ma Kawaiahao ua haiolelo o Rev. J. Kauhane ma Ier. 17; 5, 6, 7, 8.  5 Ke olelo mai nei o Iehova penei, e poino ana ke kanaka hilinai i ke kanaka, a manao iho la i ka io i ikaika nona, a haalele kona naau ia Iehova.  6 Elike auanei la me kahi i haaleleia ma ka waonahele, aole ia e ike i ka wa e hiki mai ai ka maikai, aka e noho no oia ma kahi maloo ma kahi waonahele ma ka aina hua ole a noho ole ia. 7  Pomaikai ke kanaka i hilinai aku ia Iehova, a ia Iehova hoi kona mea e manaolana ai.  8  Elike auanei ia me ka laau i kanuia ma na wai a kupu ae kona mau aa ma kahi ma-u, aole hoi ia e ike i ka hiki ana mai o ka welau e uiuli  no kona lau a i ka makahiki wi, aole oia e makau, aole hoi oia e hooki i ka hoohua ana mai i ka hua.

Ma Kaumakapili, ua malamaia ka lulu mahina hou, a ua hiki aku ka heluna o na mea i luluia i ka 100 dala; a mahope iho ua hoike mai o Kauka Hai he mau mea hou.  1  ke komo ana o ka euanelio iloko o ka lahui o Kolea.  2  ka ikaikai o na misiona ma ka pae aina Kilibati.  3  I keia hoi hou ana aku o S. K. maunaloa, e kukulu hou ia ai ke kula kahunapule ma Apaiana no ka mea, ua haaleleia kela kula i keia wa.

Ma ka po iho, ua haiolelo hou no o Rev. J. Kauhane ma Puk. 20; 8.  E hoomanao i ka la Sabati a e hoano ia la.  he haiolelo keia e hoakaka ana i ka pono o ka malama i ka la Sabati. 

Ua loheia mai ke nee mau la no na hana a ka Haku ma ka apana o Kealakekua mai kinohi mai a keia wa.

Holomua ka apana ekahi a me Manoa i ka hoihoi ana i ka lakou haawina o ka Papa Hawaii no ka oihana kuloko ma ka lima o ka puuku o ka ekalesia a ua loheia mai, o Makiki kahi a me Waikiki-kai a hoihoi ae.

Ka hooikaika nei no ko kakou hooilina alii ma ka hapai ana i na aha mele i mea kokua no ka hoomaemae ana i ka luakini o Waikiki.

Ioa. 4; 16, "Aloha"  heaha auane ke aloha ? Ko kakou aie i ke Akua.  2.  Ka hoailona nui o ko ke Akua aloha, 3  Ka poe aloha nui i ke Akua.  4  He nui ko kanaka aloha i ka Haku.  5 ka wa hea e aloha ai ke Ahua ia kakou ? 6 Ka nui palahalaha o ko ke Akua aloha.  7 Pehea ka nui o ka hoopai o ka poe aloha ole i ke Akua ?

Hal. 23; 3, hapa o ka pauku.  Ke alakai ana a ka Haku i kona poe kanaka.  Pehea kona alakai ana ?  Alakai me ka makau ole, alakai me he kahuhipa la, alakai me ka malu ma ke ala o ka pono.

Na D. Puhi keia mau haiolelo maluna ae.

He haiolelo.

KA HAIAO KEIA A G. W. PILIPO MA KA LUAKINI O KAWAIAHAO I KA PULE KAKAHIAKA SABATI MEI 11, 1884.

Halelu, 85; 9, ma ka Iaiani hope.  "I noho ka hanohano ma ko kakou aina."

He Halelu keia a kekahi haku mele kaulana o ka lahui Iseraela.  Ua pili kona aloha i kona aina a me kona lahui.  Ua makemake nui oia i ka pono a me ka maluhia o ka noho ana maluna o kona aina a e hoalii hoi i ka noho hanohano ana maluna o laila.

Aole au e hoakaka nui aku ia oukou ma na mea e pili ana i ka aina o ka poe Iseraela elike me ka mea i oleloia ma keia Halelu.

Aka, e lawe mai ana au i keia manao o ua haku mele la, a hoopili mai ia Hawaii aina, a me Hawaii lahui, a e hookahua i ko'u kukulu manao ana maluna o keia ninau hookahi.

1  Heaha la ka mea e noho ai ka hanohano ia Hawaii?  Haina.  O ka Pono.  A mai keia haina aku, e hoakaka aku ana au ia oukou ma kekahi mau mahele.

1  I pono ka nohoalii ana o na 'lii noho ai aupuni o Hawaii.  Ke hoomanao nei au, i ke au o na Kamehameha III., IV, a me V.,  no Hawaii, ua mahaloia ko lakou hooponopono aupuni ana, ua nui na pono me na pomaikai a lakou i haawi mai ai no ka lahui.  Aole nae e hiki ia'u ke olelo aku, no ko lakou pono a maemae loa ma ke kino, aka, o ka pono a lakou i hana mai ai no ka lahui.

Ua hoomanao au i ke au o na Kamehameha IV. me V. i noho Moi ai, ua kau ko laua weliia e ko laua mau aha kuhina, aia-laua ke kiei nei ke hale la ma na keena aupuni, aole hiki i na manao kolohe, a lawelawe kolohe ana o ko laua mau kuhina, no ka mea, ua makaalaia na wahi a pau o na keena e ko laua ike hooponopono aupuni polo lei hoi.

Ma ka wae pono ana o ko laua ike i ko laua mau aha kuhina, i hookahi no koho ana, a na ka make i hoopau i ko lakou noho ana, no ka mea, ua wae ponoia a ka poe maikai i hiki ole ke kanaluaia.  Ua hanahano ko lakou mau noho aupuni ana, hanohano o Hawaii a me kona lahui.

Ina au e hoomanao ae ana i ke au o keia mau aha kuhina.  aole paha e emi iho malalo o umi mau aha kuhina ua hoopau wale ia me ka hewa ole, a ua hoopau hewaia kekahi, a ua lilo na hooponopono ana o keia ano i mea luaiele wale ia.  no ka mea, ua wae pono ole ia a kohoia paha me ke kanalua.  I ke au o Davida ka Moi o ka Iseraela e noho hooponopono ana me ka pono a me ka pololei, nui ka hanohano o kona aupuni, nui kona aupuni, a ua olelo ia, mai ke Kai Nui ma ke komohana a i ka Muliwai Nui ma ka hikina, nui ka maluhia a me ka waiwai o kona aupuni.

@

3 I pono kona mau lima @. I ko'u hoomanao ana i ke @ a ua hanohano ia aupuni ana o ka pono o ka mea nana e hooko.

He mea hiki ia'u ke hoike akula oukou, i ke au o na hooponopono aupuni ana a na Kuhina mua o Hawaii.  oia no o Wale. Kauka Rikeke Limaikaika.  Nui na pono a me na pomaikai i hookumuia no Hawaii, kokua nui lakou i na hooponopono aupuni ana ma ke kahua o ka pono.  Ia lakou i ale nui ai keia lahui i ka lakou mau hookele ana.  Aole loa i ikeia i ko lakou wa e noho alakai ana i ke aupuni a me ka Moi kekahi mau mea e kanalua ia ai ka lakou mau hana.  Noho iho lakou ma ko lakou mau oihana me ka hoonioni ole ia a na ka make i @ pau ia lakou mai na hooponopono aupuni maikai ana.  Oia mau noho hooponopono ana ka mea nana i hoomahuahua ae i ke kulana aupuni kiekie ae la Hawaii, a ua komo pu iloko o na Papa Aupuni o ka HOnua, ola ke au a e hoike aku nei, ua hooponoponoia ke aupuni me ka pono a me ka maikai.

3  I pono ka poe kau Kanawai a i pono pu na kanawai.  I ke au ano pouliuli iki o Hawaii a o kona poe kau kanawai. aole no i mahuahua loa ko lakou naauao, a oia na kanawai o Luaehu. aole nae i loaa he mau mea a lakou i hana ai he mea e hoopoino ai i ke aupuni a e hoopioloke ai hoi i ka lahui.  kaulana ke au kau kanawai o LEe ma, Limaikaika ma, a me na 'lii ponoi o ka aina e noho ana he mau hoa kau kanawai iloko o ia mau kau.  Aole loa i hookuia ko ka lehulehu manao i kekahi o na kanawai a lakou i kau ai.  Ua uumi loa ia a hoopaaia ke kanawai e pili ana i ka waiona.  Aole hoi i kekahi mau mea ino e ae: o ke kumu o keia, oia no ka noho hoopono o ka poe kau kanawai o ia mau kau.

He mea hiki ia'u ke hoomanao ae no kekahi mau kau ahaolelo a'u i noho pu ai, a pela no hoi me ko keia kau e noho nei; eia imua o ka Hale Ahaolelo kekahi mau bila kanawai nana e hoonaueue i ka manao maikai o ka poe hoopono a pau o ka aina, oia hoi he bila kanawai e hoomau ia aku ke kanawai no ka waiona me ka palena ole, he kanawai e hookomo mai ana i ka opiuma ma ka laikini, he kanawai e hooponopono hou ai i ke Sabati.  Ke hoomanao nei au i kekahi mau olelo a kekahi mau hoa ma kekahi la aku nei; oiai ia Hale e noonoo ana i ke kanawai waiona : "He mea e hanohano ai ke kanaka Hawaii ke ku imua o ke pakaukau inu rama a inu ae la; a he mea hoi e keoninana ai ke kanaka Hawaii ke hele'oia me kona mau hoa imua o na pakaukau inu rama ma ka hoopiha ana i na kiaha a inu ae la lakou pakahi no ko lakou mau ola iho."  He hanohano ia anei ia no ke kanaka Hawaii?  A e keonimana io ana anei ke kanaka Hawaii iaia e ku ai imua o ke pakaukau, i kona wa e inu ai i ko ke kiaha. a mau kiaha paha, a hiki i kona wa e hikaka ai, a hiki hou aku i kona wa e moe ai ilalo o ka lepo?  He kuhihewa nui keia.

Ua manao au, o ke keonimana oiaio, a me ka hanohano o ke kanaka Hawaii o kona hoolohe i na olelo ao a ke kanaka naauao i ao mai ai, "Mai nana oe i ka waina i kona ulaula ana, i kona aleale ana ma ke kiaha, i kona hu ana a maikai, mahope iho e nahu mai me he nahesa la, a e pa mai me he moonihoawa la;" a pela no me ka manao e pili ana i ka opiuma, he mau mea wale no keia e poino ai ka lehulehu, a o ka oi aku, e komo ae ana keia ma o na Pake wale la no, aole no i mamao aku ia mai ka poe Hawaii ponoi aku; o ka poe ma ka aoao o ka pono, ke kue nei lakou i keia mau mea mawaho.  Ia'u i lohe ae nei iloko o na olelo hoolaha a ke Kahu, e hele aku ana imua o ka lehulehu no ke kakau inoa ana mai a hoouna aku no ka Hale Ahaolelo.

No ke kanawai no ke Sabati, he mea kaumaha keia i ko kakou manao, o ka hoao ana o ke kanaka e lawelawe i na kanawai o ke Akua, a e hooponopono iho.  He mau kanawai keia i haawiia mai maluna o ka mauna, me na uwila o anapu ana, na hekili e nakolokolo ana. a he 2 i ka weliweli na hoike ana mai a ke Akua i kona manao no kona mau kanawai.  he mea hiki ole i na aha kau kanawai ke hoao no keia mau hoololiloii kanaka ana i kona mau kanawai.  O keia wale no ka manao i upu ia ai e loaa ia Hawaii i keia kau na hua kau kanawai e makee ana i ka pono, no ka pono o ka aina a me ka maluhia o ka lahui.

4  I pono ka Poe Hooko Kanawai o ka Mana Hookolokolo a me ka Mana Hoomalu, aia malalo o lakou ka lawelawe ana a me ka hooko ana i na kanawai o ka ahaolelo i kau ai.  ua makemakeia ua Lima Hooko o ke kanawai e loaa ia lakou ke ano pono.  O na lunakanawai ma na apana ua manao nui

He mea @i loko o na hana hoomaunauna he nui wale. a ua konohia aku la ke aupuni iloko o na poho he nui, aka, ua ku hookahi iho keia mahele o ko kakou Mana Aupuni, oia ka Mana Hookolokolo malalo o ka Aha Kiekie, a na ia Mana i ona hookahi iho i ka hanohano o Hawaii iloko o keia mau la.  Pela no ko kaou Mana Hoomalu, he mea kanalua loa ia'u ka hoike ana aku, o ka hope makai nui o Koolaupoko, oia ka mea nana i lawe mai ka hila e hoomau aku i ka waiona a na ko laila lunakanawai no hoi i kokua pu mai.  He mea kupono ole keia i ka poe i manaolana ia lakou ka hoomalu aku a ma keia hoi, ke lawe mai nei oia i ka mea e hoala aku i ka ino, ka haunaele, a e @ a pau, a imua o ka aha hookolokolo no ka hoopai mai.  He hana aku anei ia i ka makee i ka maluhia?

Ua makemake nui la ka poe ia lakou ka hooko ana i na kanawai, e hooko pono ia na kanawai me ka pono a me ka pololei, a oia hookahi no ka mea e noho ai ka hanohano i ko kakou aina.

5  I pono ka lahui.  Ua palapalaia kela mau huaolelo i mea hoonani ia Hawaii:  "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono," a ua oleloia no hoi ma ka Buke nui, "O ka pono ka mea nana e hookiekie i ka lahui kanaka."  O ka hoohuiia ana o keia mau mahele a pau a'u i hoike ae nei oia auanei ka mea e noho ai ka hanohano ia Hawaii.

E na hai ule o Kawaiahao, ka poe a pau e noho makee ana i ka pono no keia lahui, ke nonoi ikaika nei au ia oukou. e pelu i ko oukou mau kuli, a e nonoi aku i ka Mana Lani, e ao mai i ko kakou Moi, e hookahua. Iaia maluna o k apono, oia hookahi no ke ki e paa ai ke hoopaa oia, a oia no ke ki e hemo ai ke makemake oia e wehe; aia iloko o ka lima o ko kakou Moi ka mana hoole ; kekahi mea pono ole a ka ahaolelo e hooholo ai.

E nonoi pu aku hoi Iaia i hiki ai i Kona mana ke hookuikahi i na 'Lii a me ka Poeikohoia, i hana ia e ka ahaolelo na mea kupono a pau no keia kau, a i hooki ia hoi ka hookomo ana mai i na kanawai a kakou i kamailio ai.

E nonoi pu aku laia e hiki ai ke loaa ia kakou na Lima Hooko kupono e paa ai i ka Hanohano o Hawaii.

No Kona-waena

Ma ke ahiahi Sabati, Aper. 27, ua loaa mai i kukahi poe, elua mau opio e waiho ana ma kapa alanui, ua ona ia i ka rama, a no ka hiki ole i kekahi o laua ke hele, na keia poe i kaikai a waiho iloko o ka nahelehele.

A ma ka la 3 iho nei ua pepehi iho la o Ehu i kona kaikamahine, e ole kekahi mau lima kokua, pakele ai.  No ka ona mai keia hana.  I ka auina la Sabati mai hoi, ua pepehi iho la o Samuel Hall i kana wahine, me ka onou ana i ke poe iloko o ka lua waiho wahie e ole kekahi mau mea e uwao, pakela ai ke ola mai lilo, ia wa no ua hoea mai o Kealoha (makai) me Kahikina a kii aku hoi i keia Samuela, e nou mai ana kela i ka pohaku, loaa mai la o Kealoha hiu hou kela he pohaku o ka lua ia.  aohe laua nei i pa, oiai ua makaala. O ke kumu o keia hana i ulu mai ai oia no ka ona; a ua lohe mai wau, ua haawi ia mai e Hoapili he pohue no ka lae o ua kolohe.

O ka mea hilu no paha maanei, ma-Honuaula a hiki i Kaawaloa, aole makai hookahi.

J. PUAKALEHUA.

Kona-waena, Hawaii.

Ehuehu ka Ona.

Eia ma kekahi mau apana kuaaina o Hilo nei ike mau ka ona ma na ahiahi Poaono a me na la Sabati.  O kahi e laha mai nei keia anoano ino, mawaena, noia o na Pake me na kanaka e kuai ana me ka laikini ole. i na wai ikaika like ole o kela ano keia ano; oia hoi okolehao a peia wale aku.  ea, he mana kuai anei ko lakou me ka laikaiai ole, i na mea ona? Aole loa no, o ke kanawai ka mea mana, ina e hoohuakeeo mai ana lakou nei ia'u, ua makaukau kuu makasila e ino hoa i ka wai kenakena o ka inika, me ka hopo ole.

Ma ka Poalima mua o Mei, ua hoomaha ka wili ana o ke ko o Onomea nei, mamuli o ka poino ana o kekahi mau mea hana o kona nau ka mea nana e makiki aku ka wai ono o ka ko.

Ke hoala ia nei he halekula olelo Beritania ma Onomea-kai, makai nae o ke alanui aupuni, e pili koke ana me ka @ o Kalehua, nona ka mamao no 200 anana a oi aku.  he molale me ka maikai na hiona.

KAINOAKUPUNA.

Alakahi, Hilo.

KAU AHAOLELO O 1884

KA HANA @ POAKAHI MEI 12, 1884

Halawai ka Hale elike me ka mea mau.

NA PALAPA HOOPII

Na Kamakele he palapala hoopii ana e hoemiia ka auhau o na makua mai Makawao mai e noi mai aole a lakou keiki i hookahi dala wale ae.  Waihoia i ke komite hoonaauao.

Na Kauila ka palapala hoopii no Puea mai, e noi ana i $500 no ka hana ana i uwapo pili waapa ma Kaunaloa.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni a me na hana hou.

Na Kamakele he palapala hoopii no Kalawao mai 211 inoa, e noi mai ana e hoihoiia na mai me ko lakou mau ohana.  Waihoia i ke komite malamaola.

Na Pilipo he palapala hoopii mai Hanalei mai he 58 inoa e noi mai ana. e hoonoa i ke kohoia ana o Palohau i Lunamakaainana, no keia mau kumu:

1  Ua ae ia ka poe opiopio loa e koho ma ia la.

2  ua hookomo papaluaia na balota o ka poe koho ma ia la.

3  ua hooleia ka makemake o ka poe e koho ana ia J. H. Kawelo a me D. W. H. Kaupena.

4  Aole i ikeia ka hookomoia ana o na balota o ka poe i koho ma ia la Waihoia i ke komite hookolokolo.

Ma ke kapae ana o na rula. ua heluhelu mai ka mahele olelo he palapala hoopii mai kekahi mau haole mai o Honolulu nei, e noi ana e haawiia i laikini no ka hale Inu Kope o H. J. Nolte ma Kapiolani Paka.  Waihoia ma ka papa a lawe ia mai i hila no keia mea.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

Na F. Braunu he olelo hooholo i $2,200 no ka hana ana i uwapo ma Waianae.  Waihoia a noonoo pu me ka hila haawina.

Na Aholo i hoolaha mai he bila no ke pani ana i na hakahaka o na oihana aupuni.

Na G. Baraunu he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai e hoihoi aku i na dala i ka hui hanai holo holona o Keahuahala no ka auhau papalua ia ana.  Waihoia i ke komite Waiwai.

Na Palohau he olelo hooholo e haawi mai i ke kope o ka hoopii mai Hanalei mai e hoonoa i ko'u kohoia ana.  Hooholoia.

Na Kaulukou he olelo hooholo i $10 000 no ka wehe ana i alanui mai ka Moiliili a i Waikiki-kai.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni me na hana hou.

Na C. Baraunu i hoolaha mai he bila e hoomahuahua ana i elima ka nui o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Na Nawahi he olelo hooholo e kau oha ana i ke Kuhina o ko na Aina e, e hoike mai, ua kupono anei ke kohoia ana o J. S. Webb i Kakauolelo no ko na Aina e, a o Parker ma ke kulana he Kakauolelo no ka Papa Ola.

Na ke Kuhina o ko na Aina e i hoike mai, aole o J. S. Webb he Kakaolelo no ke keena o ko na Aina e, a o Parker he Kakauolelo oia no ka Papa Ola. aka, he mea kokua wale no oia no ka manawa a nui aku.

Hoololi mai o Aholo, e nenauia ka manao o na Lunakanawai Kiekie, ua kupono anei ma ke kanawai ka ukuia ana o keia mau Kakauolelo oia hoi ka hope Kakuolelo o ke keena o ko na Aina e, a me ke Kakauolelo o ka Papa Ola.  I ka ninauia ana, ua hooholoia ka olelo hooholo me ka hoololi.

Kauha he olelo hooholo i $1,000 no ka ueapo pili waapa ma Waimanalo Koolaupoko, Oahu.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni me na hana hou.

Heluhelu mua mai o Amara he bila e hoololi ai i ka pauku 498 o ke kanawai kivila, e hoohui ana i ke ahupuaa o Waimea ma Koolauloa, no ka apana o Waialua.  Waihoia no ka heluhelu alua.

NA HANA O KA LA

Heluhelu akolu ia ka bila e hoopau ana i ka mokuna 26 o ke kanawai o 1882.  A e hoihoi hou ia ka hookohu o na Lunakawai apana, malalo o ka apono ana mai a na Lunakanawai Kiekie.  I ka ninauia ana, ua kakauia na ae me na hoole.

Eia ka poe ae ana e hooholo loa i ka bila.

Na ae---A. S. Cleghorn, J. P. Parker S. G. Wilder, P. Isenberg. J. I Dowsett. J. Mott Smith, C. H. Judd, H. A. Widemann, J. S. Walker, F. Brown. S. B. Dole, G. Brown, J. Kauhane, W. O. Smith, G. W. Pilipo, C. Brown, J. W. Kalua, J. Nawahi, D. H. Hitchcock, J. Kauila, L. W. P. Kanealii, W. E. Rowell, G. B. Palohau, Hon C. R. Bishop.

Na hoole---His Ex W M. Gibson, C T. Gulick, J. M. Kapena, P. Neumann, J. E. Bush, J. Kaae, P. P. Kanoa, J. L. Kauiu@ou J. Keau, E. K. Lilikalani, J. T. B@ka, I. Amara, A. Kaulia, L. Aholo; John Richardson, J. Kamakele, J. Gardner, D. H. Nahinu, J. K. Kaunamano, S. K. Kupihea, J. Nakaleka.

Heluhelu akolu ana o ka bila e hoololi ana i ke kanawai e papa ana i ke kukulu ana a me ke kapili ana i na hale laau ma kekahi mau apana o Honolulu nei, aka, me na mea pale ahi wale no.  Hooholo loa ia ka bila.

Heluhelu akoluia ka bila e hoololi ana i na manu palahu, kolohala, pikake manukapalulu, nene, moa e holo wale ana e lilo i mau waiwai no ka ona nona ka aina a na manu e holo wale ana.  Hooholo loa ia.

Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua hahaiia mai ke pakaukau ae ka hoike a ke komite hookolokolo no na mea e pili ana i ka bila e pili ana i na palapala noi i ka  Ahakukamalu no ka hui ana i Hui.

Waiho mai ka Loio Kuhina he hoololi no ka bila me ke noi mai. e haawiia aku ka hoike me kela hooloii i ke komite hookolokolo no.  Rula mai ka noho o keia noi a me ka hoololi i waihoia mai ua halalu mawaho o na rula.

Noi o Aholo e aponoia ka hoike a ke komite hookolokolo oiai e hoopaa paaia ana, ua noi o Kaulukou e hoopanee ka Hale a hora 1 apopo.  Hooholoia.

LA HANA 15, POALUA, MEI 13, 1884.

Halawai ka Hale elike me ka mau.

NA PALAPALA HOOPII.

Na Kama@ he palapala hoopii no Makawao, e noi ana e kauoha aku ka Peresidena o ka Papa Ola i ke kauka o ka apana o Makawao aole e ohi i na dala a ka poe ilihane i kona wa e hele ai o lapaau i ka poe mai, no ka mea he kauka aupuni ia a ke ukuia nei e ke aupuni.  Waihoia i ke komite hookolokolo.

Noi mai o Palohau e hapai hou ia ka noonoo ana no ka bila i hooholoia inehinei e hoihoi ana i ka mana hookohu a na lunakanawai apana a hoomalu o na apana malalo o ka mana o na Lunakanawai Kiekie, ---hooholoia.

Noi o Kaulukou e hoole loa i ka bila a noi hoi o Pilipo e hoohoio loa aku i ka bila, a kamailio mai malalo o kana noi.  Noi mai o Kaulukou aole kupo no ko Pilipo kamailio ana no keia bila. oiai ua ninau ano ia keia bila inehinei.

Rula mai ka Peresidena, o ke noi a Kaulukou, na halahu mawaho o na rula a ua kupono ko Pilipo kamailio ana.

Mahope o na kamailio ana, ua ninau ia ka bila a ua hoopanee loa ia.  Eia ka poe ma ka aoao e hoopanee loa i hui pu ia me na kuhina:  Na Kuhina o na 'lii Dominis, Kuihelani, Buki, Wilimana Kaae, Kanoa, makapolena, a me na lunamakaainana Kaulukou, Keeau, Lilikalani, Beka, Kaulia, Amara Aholo, Likikina, Kamakele, Gardner, Nahinu, Kaunamano, Palohau, Kupihea, me Nakaleka,---huina, 25.

Ka poe hoi ma ka aoao kue, na 'lii Bihopa, Ake, Waila, Isenberg, Dowsett Mott Smith, me na lunamakaainana F. Braunu, C. Baraunu, Kalua, Kanealii, Smith, Hikikoki, Kauila, Nawahi, Kauhane, Pilipo, G. Baraunu, Dole, a me Lowela, huina, 19.

Na Lowela he palapala hoopii no Waimea, Kauai, he 40 inoa e noi ana e hookomo ia i haawina no ka hana ana i ke poo o na uwapo o Waimea.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni me hana hou.

Ma ke noi, ua hookuuia aku o Kui helani e holo i Maui no hookahi pule.  a o Bihopa no kekahi mau pule.

Na Likikini he palapala hoopii no Kaanapali mai, he 29 inoa e noi mai ana e kohoia i luna alanui okoa no ia apana, waihoia i ke komite o na aina aupuni a me na hana hou.

Na Keau he palapala hoopii mai Honolulu e noi ana i $3,500 no ka hana ana i ka uwapo ma ka apana o Moanalua.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni a me na hana hou.

Na Keau he palapala hoopii na Haalou mai, e noi ana e uku ia aku oia i $164 no kona uku lawe leta no kela mau makahiki i hala.  Waihoia i ke komite waiwai.

Na Likikini he palapala hoopii mai Kaanapali mai, e noi ana i puu dala no ka hana ana i ka uwapo ma Honokohau.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni a me na hana hou.

Na Smith he palapala hoopii mai Wailuku, e noi ana e hoihoi ia ka noho ana o na kau kiure elua ma Wailuku wale no.  Waihoia ma ka papa a hiki ka wa e lawe mai ai o Lowela i bila no ia mea.

Na F. Barauna he palapala hoopii mai Waianae mai he 59 inoa, e noi ana i kao lawe ohua no Puuloa.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni me na hana hou.

Na Kaulukou he palapala hoopii no Honolulu, he 1 no inoa, e noi mai ana i keia malalo iho:  1 I $3,000 no ka hana ana i alanui mai Manoa a Kamoiliili.  2  I 10,000 dala no ka wehe ana i alanui mai Kamoiliili a Waikiki-kai.  3  F. hoomoe ia na paipu wai no ia mau apana.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni a me na hana hou.

Na Lowela he palapala hoopii mai Waimea, Kauai, he 48 inoa, e noi mai e kukulu ia na hale mai lepera ma na apana.  Waihoia i ke komite o ka papa ola.

Na Beka he palapala hoopii mai Pauoa mai he 86 inoa, e noi mai ana e hana hou ia ke alanui ma Auwaiolimu. mai ke alanui Kula aku a hiki i ke kahawai o Pauoa.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni a me na hana hou.

Na Nahinu he palapala hoopii mai Kona Hema mai, he 57 inoa, e noi ana e hoopau loa i na auhau pilikino malu na o na makua e hoouna ana i ka la kou mau keiki i na kula olelo Beritania waihoia i ke komite hoonaauao.

He palapala hoopii na Kauila mai ka apana mai o Puna, e hoohana ia na paahao ma na alanui o ko lakou mau apana iho.  Waihoia i ke komite hookolokolo.

Na Beka he palapala hoopii mai Honolulu, e noi ana i keia mau mea malalo iho nei; I 20,000 dala no ke kukulu ana i halekula ike no na paahao.  Aole e hoohana ia na naahao ma na hana mawaho i ka wa e paa ai ia hale.  E kuai hou ia i mau moe a me na heia no na paahao.  Waihoia i ke komite hookolokolo.

Ma ke noi a Nawahi, ua hoopanee ka Hale a hui hou ma ka hora 1 auwina la apopo.

LA HANA 10, POAKOLU, MEI 14, 1884

Halawai ka Hale elike me ka mau.

NA PALAPALA HOOPII.

Na Kanealii he palapala hoopii mai Honolulu mai. he 230 inoa e noi mai ana, aole e ae i ka hoopae a me ka laikini ana i ka opiuma.

Na F. Brown no ia kumu hookahi no e papa ana i ka opiuma mai Honolulu me 300 inoa.

Na C. Brown no ia kumu no mai Honolulu mai he 75 inoa.

Na Rowell mai na Pake mai he 20 o Honolulu mai, aole e hoopae mai a kuai aku i ka opiuma.

Na Hikikoki no ia kumu no ma Honolulu mai he 600 inoa.

Na Nawahi no ia kumu no mai Honolulu mai 200 inoa.

O keia mau palapala a pau, ua waiho i aku ma ka papa a noonoo pu me ka bila i keia la.

Na Kamakele he hoopii ma Makawao mai 146 inoa, e haawiia na hookaa auhau o na kauwa ia lakou iho, mahope i ka uku ana o na haku i na auhau.

Waihoia i ke Komite Hookolokolo.

Na Rowell he palapala hoopii mai Waimea Kauai mai 63 inoa, i 1,300 no ke palewai o Waimea.  Waihoia i Komite o na aina aupuni me hana hou.

Na Kalukou he palapala hoopii mai Koolau mai 40 inoa, e ae ia ka aie i $8,000,000.  Waihoia i ke Komite waiwai.

Na Kaulukou no mai Koolauloa mai 1,000 dala no ka hana ana i hale mai no ia apana.  Waihoia i ke komite malama oia.

Na Keau he palapala hoopii mai Koolauloa mai he 46 inoa, e haawi ia ka laikini lapaau i na kahuna Hawaii.  Wainoia i ke komite malama oia.  A nana no he 40 inoa mai Koolauloa mai, e noi ana i 2,000 no ka hana ana i hale hookolokolo a me ka hale paahao.  Waihoia i ke komite o na aina aupuni me na hana hou.

Na Nahinu he palapala hoopii mai Kona Hema mai he 52 inoa, e noi ana hoonoa ia na ia o na kai konohiki.  Waihoia i ke komite hookolokolo.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

Heluhelu mai o Aholo no ka manawa mua he bila e hoololi ana i ka pauku 58 o ka mokuna 43 o na kanawai o 1882 no ka ohi ana i na auhau.  Waihoia no ka heluhelu alua malalo o na @

Heluhelu mai o Dole no ka manawa nua he bila e papa loa ana i ka lawe ana mai a me ke kuai ana aku i ka w  iloko o keia aupuni ma ke poo.  Waihoia no ka heluhelu alua me ke pai ia nae mamua.

Na Kamika he olelo hooholo e ninau ia ka manao o na Lunakanawai Kiekie ua kupono anei ma ke kanawai na Palapala Hookupa i haawiia ia Paka a me Weba, me ko laua kakau inoa ole malalo o ka hoohiki elike me na pauku $30 a me 831 o ke kanawai Kivila.  Hoohloia, he 39 ma ka ae, a he 3 wale no ma ke kue, oia ke 'lii Wilimana, a ne na lunamakaainana Kaulukou me Palohau.

Heluhelu mai o Lilikalani he olelo hooholo e kauoha ana i ke kakauolelo, e uku aku i na bila e kikoo ia mai ana no na nupepa i manawaleaia mai ma ka 10 keneta pakahi, a e kauoha ana hoi i ea makai o ka Hale no ka hoolako ana mai i na nupepa i hoikeia,---hooholoia.

NA HANA O KA LA.

Heluhelu alua ana o ka bila a ke komite hookolokolo i hoike mai ai e hoololi ana i ka pauku 1442 o ke kanawai Kivila e pili ana no ke noi ana i na Palapala Hoohui no na Hui imua o ka Ahakukamalu.

Noi ka Loio Kuhina e hoihoi hou i keia bila i ke komite hookolokolo; hoihoi houia.

Noi wai o Aholo e waiho ia aku ka bila a ke komite imua o ke komite o ka Hale ma ka la apopo.  Hooholoia.

Heluhelu aluaia ka bila e ae aku ana i ka lawe ana mai a me kuai ana i ka opiuma iloko o keia aupuni.

Noi o Kaulukou e noonoo ia keia bila imua o ke Komite o ka Hale i keia ia.  Hooholoia.

Ma ke kapaeia ana o na rula, ua ae ia ka heluhelu ana i ka bila wale no mai mua a hope me ka heluhelu palua ole.  Mahope iho o ka heluheluia ana o ka pauku 1 o ka bila e ke kakauolelo ua noi mai ka Loio Kuhina e apono ia ka hoike a ke komite hookolokolo, a e hoopanee loa i ka bila.

Kamailio mai o Likikalani ma ka aoao o ka bila a noi mai e waiho hou i ka bila i ke komite wae.  mahope o na hoopaapaa ana, ua hoole loaia ka bila, he 33 ma ke kue, a he 6 wale no ma ka aoao kokua 1 ka bila.

Hoopanee ka Hale a halawai hou i ka hora 1 apopo.