Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 21, 24 May 1884 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki,

Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

• MOKUNA I. EKAMAILIO iki kakou no ka mea nona keia moolelo a kakou e kuwili nei. I ka noho ana o Kahanuopaineki me kona makukane ua ili mai la ka nawaliwali maluna ona.

I ka nawaliwali loa anao ka makuakane a aneane mai i kona hopena, aia no o Kahanuopaineki ma kona aoao, e noho ana me ka luuluu a e hiolo ana no hoi na waimaka, io manawa i kaakaa ae ai na maka o kona makuakane a pane aku la i kana keiki e hoala ae iaia iluna, ua hooko koke kana keiki, ia manawa i apo mai ai ka makuakane i ka ai o kana keiki, a kulu iho la na waimaka; hoomaha iho la a liuliu iki, pane 'aku la: E kuu keiki aloha, ka lei a-i o kuu mau la noho pio, kuu keiki i hoomanawanui ai i ke anu oka mauna. I haniiia oe e a'u me ka wai o na pua, a<;le hoi me ka waiu o kou makuahine, no ka mea o kou po i hā- ! nauia mai ai oia no ko kaua wa i haa- ; lele ai i ko knua aina hanau, ka aina hoi a ko'u mau kupuna e moe oni ole la; akahi au a hai aku i ka mea huna kuu puuwai, oia keia, owau ka Moi o ke aupuni o Italia, a o ko kaua j aupuni ia. He mau hoahnnau no kou e noho la malaiia, ano. ke fmeane mai nei ko'u hopena, nolaila ke haawi aku nei au i knu mea huna ia oe. . Ia manawa lalau iho la oia i kekahi puolo uuku a wehe ae la, lalau iho la i kekahi komo elaimana nui i hana noeauia a haawi mai la i kana keiki me ka olelo pu mai: O komo, oia no ke komo hooilira o ke aupuni o hnlia, e malama loa ia mea mai hoikeike wale, o ike auanei ke.kaikamahine alii a lohe wale ia oe o kou pilikia no ia. Lalau hou iho la oia he owili pepa nui a kamailio aku la: Eia ke sila oke aupuni, e malama loaoe o lilo a lilo pu me kou aupuni. Eia kuu kauoha hope loa ia oe, i noho oe a i loaa ia oe ka ikaika a nui kou mau koa, alailakii i ko aupuni, no ka mea, ke noho la ka mea pakaha wale i ko kaua aupuni, oia ka powa Sila Huka o ke aupuni o Sepania; a oia ka'u kauoha hope loa ia oe. Ia manawa hanu paupauaho ae la oia a pane hou mai k: E malama loa oe i kahi pila gita a hiki i kou ukali ana ae mahope o'u. Ika pau ana o keia mau olelo apo hou mai la oia i kana keiki, honi iho la me ke kulu o na waimaka, a liuiiu iki hanu ae la oia 1 kona hanu hope loa me ka paupauaho a newa aku la iloko o ka poho lima o ka make.

Mainua nae o kona moe loa ana aku i ka moe kau a kau, puana ae la oia i keia mau wahi huaolelo: A i make.au ea, e kanu rfo oe ia'u a nalo ma ke kihi hikina o kp kaua hale nei, a e noho pu oe me kuu kinolepo'a hala na la ewalu alaila e imi aku oe i kou wahi e noho ai. Iloko o keia make ana o ka Moi Puluka, ua hoike ia mai la na ouli ano e, oia hoi ka punohu 1 awili pu ia me ka na koko, ke olai e hoonaue ana, ka hekili e nakolo ana, a he nui loa aku na haawina kupaianaha i hoikeia mai. Nolaila ua ili aku la ka haohao i ka Moi a me ka ohana alii o Alahia, a ua kauohaia 'ku la na kilo, na kuhikuhi puuone, a me na kuhina e hele mai e noonoo pono i ke ano o keia mau mea. I ka makaukau ana, ua ku mai la ka Moi a pane mai la: E ko'u mau kuhina, na kilQ a me na kuhikuhi puuone, i kauohaia 'ku nei oukou e hele niai e hui me a'u, no keka.ii kumu a'u i manao ai e kuka a e ike i ke ano'o keia mau hoailona ano e, nolaila ke ninau aku nei au, heaha la keia niau hoailona ano e ? i ka lohe ana o ke anaina i keia mau olelo a ka Moi, ua meha iho la lakou me ka pane leo ole, a liuhu iki, komo mai la kekahi luahine kilokilo a kamailio mai la: E ka Moi a me na hoa o kou aha kuka nei, mai hookaumaha i ko oukou naau, no ka mea o keia mau hoailona, aole he pilikia e ili mai ana maluna o kakou; no ka mea, i ka po i hoomaka ai o ka ino, o ka po no ia i make ai kekahi Moi nui, aia ma kekahi aoao o kou aupuni nei kahi i

waiho ai kona kino make, me ka ike ole o na mea a pau, koe wale no kana keiki, noluila mai pilihua ko oukou naau no ia mea, 110 ka mea, o ko na lani aloha ia i ka Moi mai ka po mai. Ia wa i mao ae ai na pihhua o ke kaumaha maluna o ka ohana alii, a ke ninau aku nei a ninau mai lakou, auhea la hoi keia Moi ? E huli ae kakou a nana aku i na hana aioha a ke kaikamahine alii. I kona lohe ana i ka īnake e ka makuakane o Kahanuopaineki mai kona mau kahu mai ana i hoouna ai e lawe 1 na mea ai, o ka manawa no ia ona i hoomakaukan ai no ka hele ana aku i kahi 0 Kahanuopaineki me ka poe eli lua. ka poe kan);ma. Ika hiki ana aku, ua hoopiha loa ia oia i ke aloha, no ka ike ana aku ia Kahanuopaineki e uwe ana nolaila komo pu aku lake kaikamahine alii me ka uwe pu ana. A f ka hala a'na o na ia he umikumamakolu ua mao ae la ka ua a me na hoailona i hoikeia mai, ua hoike mai la ka aina i ka molale maikai, na knahiwi i ko lakou nani, o ka manawa no ia i laweia mai ai ke kino o ka mea i make a knnuia aku la, a hui mai la ke anaina i ka hale no ka hooluolu ana.

A kokoke mai la i ka manawa e huli hoi ai ke kailiamnhine alii no ke leulanakauhale, koi aku la oia ia Kahanuq paineki e hoi pu me ia, ua ae aku la oia me ka oluolu. Hoolale koke ae la ke kaikamahine nlii no ka hoi, a aole nolioi i emo ua la na mea a pau no ka hele ann aku; aka nae, mamua 0 kolakou hiki anaaku, uahiki mua iho la tce K;me hoai>alau a ke kaikamahine alii, oia hoi ke keiki alii o Kaiani, oia o Puliana. A halawai pu ke kaikamahine alii me kana kane hoopalau, ua hui iho la lakou me ka maikai ame ka oluolu; akanae, he mea kekahi na ua keilei alii la e moe ole ai kona mau maka, oiai ua ili iho la kn iili a ms ka huhu kuhihewa o keia keiki alii maluna o Kahanuopaineki; ua nonoi aku la oia i ka Moi e hookuke ia Kahanuopaineki mai ka hale alii aku. Ua hoole mai la nae ka Moi me ka olelo pu inai he keiki hanai ia na ko wahine, aole nae keia i maliu aku, no ka mea ua kau mai la ka ena wela o ka inaina maluna ona. a ua hana iho la no hoi oia he palapala kuahaua e kauoha ana e li la 0 Kahanuopaineki mahope iho o ka pau ana ae o na la eha mai ka la e puka aku ai keia kuahaua, a ina aole e ae ia keia kuahaua, alaila e luku aku ana no ia i ke aupuni '.ne kona mau tausani koa.

I ka puka ana mai o ua kuahaua la, aole e hiki i ke kaikainahine alii ke moe a ke ai hoi. no ka mea ua nui loa kona aloha no kana keiki no ka li ia me ka hewa ole. Aole hoi oia wale. aka o ka Moi a me ka ohana alii pu kekahi, a o na makaainana pu kekahi i kaumaha no keia hana lapuwale a keia keiki alii, nolaila ua kuka lakou e kokun i ka mea nona keia moolelo. I ka hala ana o na-la eha, ua hooma kaukauia mai la ka amana li kanaka. A i ka paa ana, ua kii ia mai la o Kahanuopoineki no ka !i ana iaia. Ala kaiia aku' la keia ma kahi o ka aman;« e ku ana i ukaliia e ke kaikamahine 'lii a me ka \Joi; a hiki ma kahi o k;> amana e ku ana ua nonoi aku ke kaikamahine alii imua o kana kane, aok onā makemake e liia karfa keiki hanai Qa hoole paa mai la ke keiki alii mt ka olelo pu mai e make oia e pono ai. la wa pane mai la ka Moi, aole oia e ae ana e liia keia keiki me ka hewa ole, a i ole ia e kapaia mai no kona aupuni he auj)uni naaupo mamuli o keia hana; īka, o ka mea pono wale no e hookuu iaigi mai ka Hale alii aku, a aole hoi e ae hou ia oia e komo hou malaila. A pela pu no hoi me kana wahine hoojsa iau e uwalo pu nei e hoopau i kona manao k uhihewa, aka ua hoole loa mai !a ke keikialii. Ia manawa i ikuwa like mai ai na leo 0 na makaainana. " Mai li i ke keiki hewa ole, ina e hoolohe ole mai oe i ko makou leo alaila e lawt mua no makou 1 kou ola mamua o ka make ana o kela keiki kina ole. " I ka lohe ana o ke keiki alii i keia mau olelo, ua kuemi hope mai la kona mau manao uilani m> ka makau, a hooholo koke iho la.oia i j ka hoopai kupono, e kipaku ia 'ku oia, aole e noho koke mai ma na palena o ke aupuni o Alahia me ka wehe pu ia o kona aahu; aka aole i ae aku ka Moi, i no ka mea he mau hana hoomainoino loa ia. I ka lohe ana o ke kaikamahine alii i

: c kipaku ia ana kana keiki hanai, o kona \va r.o ia i hoopuka ae ai i keia mau huaolelo: " Ina e hookuke ia . ana kuu keiki, alaila e hoohiki ana au aole e mare i ke kane a hiki i ka w*a e īke hou ai kuu* mau maka iaia. " Ia wa i kāiia mai ai ka kakou hiwahiwa a ku ana imua o na 'iii; ku mai la oia a pane mai la i keia mau huaolelo imua oke kaikamahine alii: E noho oe, he makahiki o na makahiki, he kau o na kau, he hooilo o na hooilo, me ka maluhia o kou .kino, a kulia ko aupuni i ka pilikia a na enemi, o kou wa ka hoi ia e ike ai aia o Kahanuopaineki mamua o kou alo kahi i pale ai nou. Ia wa haawi mai laiee kaikamahine alii he hainaka kilika i kinohinohiia me ka wai gula. Eia kuu aloha, wahi ana; e lawe . oe lei. Ia manawa ua haawi mai la ka kakou hiwahiwn i kona aloha hope a puka aku la mai ka hale alii aku i alakaiia e kekahi mahele koa a hookuu aku la iaia e hele. Haawi mai la oia i kona aloha i na koa, a leaha aku la keia hele. (Ma keia wahi e pau ai ko kakou mau hoohialaai ana no ke alo alii o Alahia, a e hoi at kakou 110 ka mea nona keia moolelo.) laia nei i hele ai hikiaku la oia i kahi pupupu hale 0 laua nei; komo aku la keia iloko a kaukau iho la: " Aloha oe e ke akaku o kuu makua, eia au ua hiki hou mai nei i kahi o kaua i noho pu ai, noho aku nei au he kino kanaka, noho mai nei hoi oe he kino wailua. kuu makua e, mai hoopahaoh?o mai oe ia'u no ka mea he aloha au ia oe." A pau keia mau wahi huaolelo kaukau hoomakaukau iho la keia iwahi ono kona alahele. Hooluolu iho la keia ma ia la, a i ka po ana iho nioe'iho !a keia a loaa iho la iaia he hihio, oia hoi ke kino wailua o kona makuakane e kauoha mai ana iaia e haalele ia wahi, a e imi i kahi e loaa ai 0 ka ha- * nohano, ka ikaika, ame ke aupuni. Ala ae la keia ma ke kakahiaka nui a hele aku la; a i ko ianei hele ana a kokoke i na j)ae mauna o Arabia, hoea aku la keia ma kekahi pali nui kuhoho, noho iho la keia e hooluolu me ka paina pu ana i kona paina kakahia ka. A liuliu iki, hoomaka aku la keia e iho ilalo o ka pali, a i ko ianei hoea ana aku eku mai ana kauhale, aohe nae he kanaka, hookahi no mea i halawai me ia he wahi keiki. Pa ana kahea a kahi keiki, aloha hoi paha oe .2 ka malihini, aloha aku la no hoi keia. N T inau mai la ua wahi keiki nei : (Aale i pau.)